Á gólvinum í Sjónleikarhúsinum gongur ein maður og melur við einum glúpi, ið at síggja til er hansara dýrasta ogn og tað er kanska ikki so løgið. Í øllum førum tykist hesin góði, grøni glúpur veita honum kós og endamál í einum lutfalsliga kaotiskum umhvørvi. Jú, mangt er løgið í Dreymaleiki og tá verður ikki hugsað um ta annars sjáldsama luftigu byrjanina á sjónleikinum, tá tann unga Agnes, dóttir gudin Indra kemur sveimandi niður á jørðina at vita hvussu menniskjuni á bláu gongustjørnini liva teirra lív.
Tað er Teatur Grugg, sum saman við Havnar Sjónleikarfelag framførir Dreymaleik eftir August Strindberg í týðing hjá Hanusi Kamban, sum forlagið Náttsól gevur út. Hetta er fyrstu ferð, Dreymaleikur verður framførdur í Føroyum. Leikurin er í skapi óregluligur eins og ein ørkymlandi dreymur, ið bjóðar galdandi reglum av og støðugt myndar nýggjar samanhangir. Men undranin miðsavnar seg serliga um menniskjuni og okkara stríð við at liva upp til allar møguligar og ómøguligar skipanir, sum vit sjálvi seta á stovn og sum knýta okkum føst í ævig mynstur av meiningsleysum endurtøkum. Sjálvt um okkurt er absurd og annað heilt abstrakt, kennir áskoðarin seg lættliga aftur bæði í leitanini eftir meining og frágreiðingum, sum kunnu geva tilveruni eitt endamál, men vit kenna eisini typurnar aftur, bæði frísk og sjúk, droymarar og dekanar.
Sjálvt um leikurin hevur dreymsins brotkenda form, er søgugongdin klassisk á tann hátt, at vit fylgja einum leitandi høvuðspersóni. - Synd er í menniskjunum heldur hon Agnes, sum upplivir nógva líðing og vitloysi á foldum. Hennara himmalska sjónarmið er ein frásagnarlig gáva. Tá vit læna hennara eygu og oyru, undrast vit stórliga og føla okkum eitt sindur sum Dorothy og hundur hennara, Toto, tá tey í sangfilminum um The Wonderful Wizard of Oz mugu ásanna, at tey neyvan eru heima í Kansas longur. Teirra rannsóknarferð miseydnast, halda tey, tá tey uppdaga, at tann stóri gandakallurin er ein svikari, sum einki hevur uppá seg og sum í øllum førum ikki hevur størri lívsinnlit enn Dorothy og vinir hennara. Í veruleikanum hava tey funnið svarini í vinarlagnum válandi eftir gula steinvegnum. Í Dreymaleiki hendir nøkulunda tað sama, tá ein ávís hurð eftir mikið stríð verður latin upp og tað vísir seg, at einki er innanfyri.
Brennandi spurningurin er um tað í roynd og veru er so synd í menniskjunum sum tey sjálvi halda og um tey ikki grenja nakað nógv. Leikurin tykist bæði í skapi og innihaldi ómetaliga modernaður og relevantur hóast mong ár eru liðin síðan hann var skrivaður í 1901. August Strindberg (1849-1912) var ein merkiliga markleysur listamaður, hvørs verk fevnir um meira enn trýssinstjúgu sjónleikir og yvir tríati skaldsøgur, yrkingar og aðrar tekstir. Hann var listamálari, fekst við fotografi o.a. og sjálvandi hevur eitt so fjøltáttað kreativt flogvit síni egnu, avgjørdu hugskot til hvussu pallmyndin skal síggja út í Dreymaleiki. Handritið er eisini fult av tílíkum leikleiðbeiningum, men hesar hevur leikstjórin Ria Torgarð í fleiri førum valt frá. Scenografiskt er Dreymaleikur minimalistiskt avgreiddur og avmarkaður til lutfalsliga einfaldar leikbúnar og rekvisittir. Tað er sera skilagott, at uppsetingin tekur atlit til staðsetingina í einum rúmi, sum í skjótt hundrað ár hevur verið sjónleikarhús í okkara høvuðstaði. Tað var teknað av arkitektinum H.C.W.Torgarð og læt upp á ólavsøku í 1926. Har hava vit sæð sjónleikir, biograffilmar og har hevur mangur dansur verið í søguliga salinum, ið harumframt er visuelt markantur; reyður og gulur við nógvum hurðum. Hurðar eru grundleggjandi bæði í dreymum, men ikki minst í Dreymaleiki, so sjálvandi skal pallurin vera millum hurðarnar niðri á gólvinum, har áskoðarar plaga at sita. Tað er genialt, tá hurðarnar í byrjanini bresta aftur – og eisini tá vit síggja út í gongina, ið verður ein eyka pallur, ein lítil klaustrofobiskur kassi, har heryvirmaðurin í sjálvvaldum fjøtrum melur um beinini á sær sjálvum.
At endurgeva søgugongdina í hesum leiki er eins stór avbjóðing og tað kann vera at lýsa onkran torskildan dreym í fleiri pørtum, tí leikurin hevur ein dreymakendan bygnað, sum ikki gerst minni ørkymlandi av, at tað eru fleiri støð og stig í søguni, har okkurt hongur logiskt saman, meðan annað ikki ger. Men Agnes kemur niður á jørðina og ógvast tá um hvussu ringt øll hava tað. Á sama hátt sum eitt annað Guðs lamb, Jesus Kristus, roynir hon at ofra seg, at taka á seg alla angist og stúran og at liva sum menniskja, men tað er henni alt ov mikið, so at hon stingur í sekkin og fer sum ein onnur Nora frá bæði manni og barni. Við sær fær hon nøkur orð frá einum skapara til ein annan og eg haldi, at tað er onkrastaðni har á leið móti endanum, at tey mest hugtakandi orðini í leikinum verða søgd. Yrkjarin fregnast eftir at hoyra hvat tað ringasta var ella hvat píndi ungu kvinnuna mest meðan hon var á jørðini. Hon svarar: “Tað at vera til, at føla mína sjón kámaða av einum eyga, mína hoyrn doyvda av einum oyra, og mín tanka, mín fonlætta, ljósa tanka fjøtraðan í villiniborgum av feittsloyfum...”. -Villiniborgir av feittsloyfum er ein mest sum ov ítøkilig mynd av heilanum og hetta er yvirhøvur ein ótrúliga neyv lýsing av paradoksalu støðuni millum tað perfekta hugskotið og óperfekta veruleikan, har tankar mega flúgva, meðan likamið stendur pinnastilt. Strindberg er als ikki óstuttligur, tá hann staðfestir hvussu sansirnir (ið jú eru okkara einastu álit), onkursvegna toga støðið niður.
Vit hava innan føroyska leiklist seinastu árini sæð fleiri dømi við samstarvi millum leik og lærd t.d. sóu vit herfyri næmingar á Glasi spæla Shakespeare saman við yrkisleikarum. Hóast vit sjálvsagt gleða okkum til komandi topp-yrkisleikir á Tjóðpallinum, er tílíkt samstarv fyrimyndarligt, gevandi og neyðugt. Sjónleikur er ein ótrúliga viðkvom listagrein. Øll framførslan er eins og ein samanhangandi og spent tamburin, sum flaknar í sama sekundi ein sjónleikari er ov seinur, ov skjótur ella ivasamur við sínum replikkum ella rørslum og hennara ella hansara eygnabrá og høvuðburður ikki stemma. Sum heild er Dreymaleikur væl leiktur við góðum málsligum framburði og mær nýtist neyvan at siga, at tann smidligi og neyvi sjónleikarin Hans Torgarð er serliga formidabul í øllum sínum leiklutum ella at systurin Súsanna Torgarð somuleiðis rakar seymin á høvdið við teirri lagnutungu vaktarkonuni hvørs mytiska tol (sum í eini søgu hjá William Heinesen) ber brá av masokismu. Hin systurin, Ria Torgarð riggar somuleiðis serliga væl í tí eitt sindur speiska yrkjaraleiklutinum og Ebba Malena Debess Thomsen er yndislig, men eisini sannførandi sikkur í leiklutinum sum Agnes gudadótturin.
Dreymaleikur er ein ómetaliga fjølbroyttur leikur, sum skiftir stíl millum symbolismu og surrealismu við brigdum av lagnutungari naturalismu. Leikupplivingin er undirhaldandi við dansi og tónleiki og tað er imponerandi - eisini hvussu nógv fæst burturúr teirri einføldu scenografiini við sannførandi koreografi, ljósi, ljóði og tónleiki ikki minst. Jákup Torgarð gjørdi dreymakenda sirkustónleikin við teimum ófrættakendu vilstu tónunum, sum samla leikin og mitt í øllum eru vit í teknotransudansi í speglsólbrillum og vilja skrúva harðari frá. Leikbúnamakari er Anna Kristin Bæk, hvørs sáttliga grátónaveldi er skynsamiliga valt við atliti til koloristiska pallin. Sjónleikur er eins og filmur eitt kollektivt listaslag, so har eru nógv fólk, sum eiga rós fyri Dreymaleik (nøvnini kunnu síggjast niðast).
Samanumtikið er Dreymaleikur ein hugtakandi uppliving – stuttligt at uppliva talent, roynd sum óroynd og sum heild áhugan, ið tykist brennandi í løtuni fyri drama bæði til film og pall. Mest bilsin var eg av Búa Rouch, sum m.a. var Plakatmaðurin við høgt elskaða glúpinum, ið kortini ikki var heilt so frágera góður, sum hann helt í fyrstani (“tí at hugmyndin er meira enn gerðin – hægri enn sakin” sum Heryvirmaðurin staðfestir). Búi Rouch er kendur sum ein framúr dugnaligur dansari og koreografur, men at hann er eisini ein so fínur sjónleikari, var eg ikki greið yvir. Hann er stuttligur – tað eru lutfalsliga fá fólk og hansara upptraðkan er bæði í álvara og skemti merkt av eini vælgerandi nærveru og nerv, sum ger áskoðaran spenta at vita hvat hann nú fer at finna uppá. Skundið tykkum at keypa atgongumerki til eina av teimum fimm sýningunum, sum verða hesa vikuna.
Kinna Poulsen - Listaportal
