KÆRLEIKSBRØV​

Sunnudagin 31.august klokkan 16 verður sjónleikur í Løkshøll, tá leikurin Kærleiksbrøv verður framførdur av donsku leikarunum Ellen Hillingsø og Michael Mouritzen

Kærleiksbrøv er bæði ein skemtiligur og hugtakandi leikur um tvey menniskju - Melissa og Andrew - sum longu sum børn kenna seg drignan at hvørjum øðrum, hóast tey eru sera ymisk. Alt lívið halda tey fast í einum djúpum og hjartaligum vinarlagi við at skriva hundraðtals brøv til hvønn annan. Tey byrja við smáum sakleysum pappírslepum við loyndarmálum í skúlanum, og í ungdómsárunum verður innihaldið meira holdborið og sansaligt, og tá ið tey eru vaksin snúgva brøvini seg meira um álvarsligar hendingar og gerandisavbjóðingar. Hetta er søgan um kærleika, sum áhaldandi vaksur sum árini ganga, og hetta er søgan um tey val, ið vit øll taka - ella kanska ikki taka. Og hettar er søgan um tær avleiðingar, vit hvør í sínum lagi, standa til svars fyri, tá ið alt skal gerast upp.

Upprunaleikritið eigur amerikanski A. R. Guerney og leikurin varð frumframførdur í New York í 1988. Susse Wold og Bent Mejding og Malene Schwartz og Jesper Langberg hava áður havt leiklutirnar sum Melissa og Andrew og til hesa sýningina í Løkshøll eru tað Ellen Hillingsø og Michael Moritzen, sum eisini fingu sera góð ummælir, tá ið tey framførdu leikin á fyrsta sinni í 2023.

"Áskoðararnir sótu rúnarbundnir gjøgnum allan leikin og gloymdu seg heilt burtur í flottu leikaraavrikunum" skrivaði ein ummælari.

Vit eru fegin at kunna bjóða tykkum hendan leikin sunnudagin 31. august kl. 16.00. Atgongumerki á 225 kr (+ 10 kr avgjald) á loksholl.fo

Mynd @ Baes

Rørandi vakrar Eftirmyndir

Í gjár læt framsýningin Eftirmyndir hjá Jens Dam Ziska upp í Listasavninum. Har var mikil blíðskapur og rómur. Við einari góðari og viðkomandi røðu gav kuratorurin, Kirstin Helgadóttir framsýningargestunum eina góða introduktión til framsýningina og síðani las Lív Maria Róadóttir Jæger praktfullar yrkingar úr síni komandi bók, sum Eksil gevur út í næstum. Eftir hetta diskaði Dan Helgi í Gong (-ja, tá mann leggur fyri við Grace Jones – what´s not to like?).

Listaáhugað hava gjøgnum fleiri ár lagt merki til Jens Dam Ziska, listamannin, hvørs verk javnan eru at síggja í framsýningarhøpi. Ofta hava verkini verið lutfalsliga smá, men við eini serligari dygd, onkrum, sum ger, at tú leggur merki til tey í rúgvuni. Í 2022 tók hann lut á framsýningini BROT við list í stórari stødd og árið eftir fór listamaðurin somuleiðis upp í stødd í sínum verkum í sambandi við sína MFA framsýning í New Wight Gallery á UCLA í Los Angeles. Hesi verk verða nú framsýnd á fyrsta sinni í Listasavninum, har tey mynda meginbulin í eini framsýning, sum eisini fevnir um nøkur fá smærri verk og nakrar keramiskar vasar.

At mála er ikki bara sum at siga tað. Tøknið er í sær sjálvum á tremur í tilfarsligum freistingum, dárandi lekrum litum og feitari, mjúkari máling, sum glansar og fær nógv at halda, at tey duga at mála. Tað gera tey ikki. Heimurin á tremur av vánaligum málningum og sama lyndið ger seg galdandi her um leiðir. So nógvir vánaligir málningar eru í Føroyum, at mann lættliga kundi fyllt allan Kirkjubømúrin við teimum, ja mann kundi snilt bygt eitt heilt bábelstorn av vánaligum málningum. Men hví skuldi mann gjørt tað, tá hesir kunnu seljast? Stórur áhugi er fyri list í Føroyum bæði góðari og vánaligari. Tað er sum ræður eitt ávíst Klondykehuglag innan føroyska listaheimin, har fólk uttan vitan, útbúgving ella áhuga fyri øðrum enn reinari kommersialismu selja vánaverk, sum um nøkur ár fara at hópa seg upp í dustmiklum goymslurúmum. Ódugnaskapurin hevur kringsett okkum. Sosialir miðlar eru fullir av málarum, sum bjóða seg fram og vilja læra teg hvussu tú skjótt og lætt uttan útbúgving ella royndir kanst læra tips og effektir og harvið gerast heimskendur málari. Men um tað var so lætt, hví gera tey tað ikki sjálvi? Kundi mann spurt. Men tað er kanska eitt sindur keðiligt at spyrja so, tá øll hava tað gott, kassaapparatið ringir jólini inn og ivin heldur kjaft. Tað ger hann ongantíð hjá Jens Dam Ziska og hetta er ein orsøk til, at hann er nakað so sjáldsamt sum ein viðkomandi og áhugaverdur málari, sum umsitur málitøknið við virðing og aga.

Einki er so ringt, at tað ikki er gott fyri okkurt  - hugsaði eg, tá kuratorurin nevndi, at hetta er síðsta framsýning áðrenn umbyggingina, tí framsýningin hóskar heilt ómetaliga væl inni í gamla slitna Listaskálanum, bygninginum frá 1970, sum er okkara Louvre okkara Louisiana okkara MoMA. Umbyggingin skuldi verið sett í gongd fyri langari tíð síðan, men her er onkur kinkur komin í og tí kunnu vit nú skoða Eftirmyndir í Listasavninum. Og tað er gott, men slavni modnaroykurin inni í skálanum minnir áskoðaran á, at tørvurin á eini umvæling av Listaskálanum er bráðfeingis. Framsýningin er vakurt disponerað við plássi fyri einstøku verkunum. Málningarnir eru hongdir eitt sindur út frá vegginum og belýstir so at teir fáa eitt næstan ágangandi brá. Teir vilja tær okkurt. Málningarnir eru bæði abstraktir og konkretir við organiskum náttúrukendum skapum, ið eru sett saman við beinum linjum og arkitektoniskum elementum. Summir bera brá av surrealistiskum rúmum, men samlaða árinið er abstrakt málarí við stórum denti á flatuna, ið ofta er bygd upp av fleiri litløgum og tískil trínur fram ítøkiliga - næstan trídimensjonalt í myndunum. Onkur skap hava geometrist brá, men ofta eru tær beinu linjurnar ruflutar eins og myndirnar í støðum tykjast skøvutar, slitnar og patineraðar - estetikkurin er eymur, tað, sum verður málað hevur týdning og vekir kenslur. Onkrar litsamansetingar við til dømis pink og grønum neonlitum tykjast ógvusligar og skríggjandi, men javnvigast av døkkum, tungum litum og ofta verða sera ymiskir litir nýttir saman. Samstundis sum kompositiónir minna meg um so ymisk listafólk sum Marius Olsen, Hans Hansen og Hansinu Iversen, er okkurt ómetaliga óføroyskt yvir litavalinum hjá Jens Dam Ziska – eg veit ikki um tað er Los Angeles, ið ávirkar her, men onkur av vøkru kompositiónunum fáa meg í hvussu er at hugsa um Ocean Park málningarnar hjá amerikanska listamálaranum Richard Diebenkorn, sum hann málaði samstundis sum hann var lærari í málningalist á UCLA í trýss-hálvfjersunum. Í einum stórum ljósum málningi er loddrætta myndaflatan uppbygd av avlongum loddtrøttum og vatnrøttum strípum. Myndin hevur vindeygaskap við einum hvítum karmi uttast á báðum síðum og við lýsandi mintgrønum strípum, sum ljóma saman við skærum ljósareyðum tónum miðskeiðis í myndarúminum. Her valdar ró og kontemplatión, men stendur tú eina løtu framman fyri málninginum, hómar tú bylgjandi løg í øllum pørtum av kompositiónini, sum bróta rúmdarillusiónina, so at myndin missir sín soliditet og gerst støkkin og skroypilig. Niðast í myndini, men eisini aðrastaðni hómast hesar serligu flótandi formatiónirnar, plamasjur, ið støðugt taka seg upp, steðga, stadna. Sjálvt um myndirnar hjá Jens Dam Ziska sum áður nevnt eru abstraktar, tykjast tær fevndar av einum sorgblídni, sum er rørandi og vakurt, eini nostalgi, sum ikki bert er afturlítandi, men brýtur upp úr nýggjum við gomlum tilfari.

Kinna Poulsen

-Ein viðurkenning av okkara førleikum at siga okkara egnu søgur á filmi

Seinasta paradís á jørð eftir Sakaris Stórá, er tilnevndur filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins. Hetta er fyrstu ferð, at ein føroyskur filmur er tilnevndur virðislønina og tað er í sjálvum sær framúr – men tað besta við hesi tilnevning, er at filmurin, sum verður skotin upp er eitt so mikið gott og originalt listaverk, at hann í roynd og veru kann vinna á frægu norðurlendsku kappingarneytunum.

Tað verður so mangan nevnt hvussu lítlar Føroyar eru og hvussu lutfalsliga nógv listafólk eru í Føroyum. Men listin letur seg eyðvitað illa avmarka av statistiskum ella demografiskum ásetingum – tað er sum so eingin logisk frágreiðing uppá listafólkakonsentratiónina her um leiðir. Kortini kann eingin, sum hevur fylgt við í føroyskum filmi í hesari øldini, vera bilsin um, at tað júst er ein filmur hjá Sakaris Stórá, Seinasta Paradís á jørð, ið nú verður fyrsta føroyska uppskotið til ta týdningarmiklu filmsvirðisløn Norðurlandaráðsins. Ein virðisløn, sum varpar ljós á góðskufilmar bæði í Norðurlondum og altjóða. Eingin kann ivast í, at Sakaris Stórá hevur serligar gávur at siga søgur við livandi myndum –Tað sæst á øllum, sum hann hevur latið frá sær frá Passasjeren (2009), ið var próvtøkuverkætlan á skúlanum í Lofoten, Summarnátt, sum í 2012 vann Geytan og Vetrarmorgun, sum Í 2014 vann The Special Prize of the Generation 14plus International Jury á Berlinaluni. Um alt verkið hjá Sakarisi Stórá ljómar ein serstakur inniligur og stillførur tóni, sorgblítt huglag og universalur kærleiki, sum verður borin fram spakuliga og drálandi við eini frásagnarrútmu, ið ongantíð ræðist tøgnina, ið ikki fatar tøgnina sum tálmandi, men tað øvugta.

Tað er í sjálvum sær flott at vera í uppskoti at fáa eina filmsvirðisløn sum hesa norðurlendsku, men hvussu man tað kennast at vera tilnevndur í einum høpi, sum telur listafólk sum Dagur Kári, Pernilla August, Sjón, Dag Johan Haugerud, Thomas Vinterberg, Per Fly, Roy Andersson, Lars von Trier, Aki Kaurismäki osfr? Eg havi spurt Sakaris Stórá, sum svarar, at tað sjálvsagt er stórt: “Tað er sjálvandi øgiliga stórt. Nógv av teimum ið áður eru tilnevnd, eru fólk sum eg havi sæð upp til síðan eg byrjaði at gera filmar”. Føroyski leikstjórin er inniliga fegin eisini av tí, at tilnevningin vísir, at føroyingar eisini duga. “Málið sum eg og Jón Hammer settu okkum, áðrenn vit fóru í gongd, var - at um vit skuldu gera hendan filmin, so skuldi hann vera á einum støði, sum var javnt við filmar úr grannalondunum. Og eg haldi at hetta er við til at vísa, at vit hava megnað tað”. Sakaris Stóra metir tilnevningina vera eitt slag av góðskustempli og viðurkenning av okkara førleikum í at siga okkara egnu søgur á filmi. ”At føroyskur filmur sleppur uppí part, er eisini við til at opna dyrnar fyri øðrum føroyskum filmum og tað eri eg sera glaður um, tí soleiðis kann føroyska filmslistin mennast..”.

Filmurin, Seinasta paradís á jørð sum hevði frumsýning á filmsstevnu í Gøteborg fyrr í ár, er framleiddur av Jón Hammer, og handritið skrivaðu Tommy Oksen og Mads Stegger, saman við Sakarisi Stórá.

Kykmyndir og Adomeit Film framleiddu við stuðli frá Det Danske Filminstitut, FilmFyn, DR - Danmarks Radio, Mentamálaráðnum, Creative Europe og Filmshúsinum.
Altjóða sølu stendur REinvent fyri.

https://www.listaportal.com/tidindi/2025/4/11/ein-ringrs-av-krleika

https://www.norden.org/da/news/her-er-de-nominerede-til-nordisk-raads-filmpris-2025

Kinna Poulsen

EFTIRMYNDIR - Jens Dam Ziska sýnir fram á Listasavninum

Vernissage fríggjadagin 22. august kl. 16-18.

22. august bjóðar Listasavn Føroya til framsýning við verkum eftir listamannin Jens Dam Ziska. Í mong ár hevur hann sýnt fram verk við áhaldandi dygd og menning. Seinastu árini hevur hann arbeitt við málningum í stórum formati. Hetta verður fyrsta stóra savnsframsýningin hjá honum og fyrstu ferð, at stóru verkini verða sýnd fram í Føroyum.

Framsýningin eitur “Eftirmyndir”. Verkini hjá Jensi Dam Ziska lýsa ikki sjálva hendingina, men myndir, sum standa eftir. Tað vil siga eftirlívið frá eini hending, goymdar veruleikar, gloymdar søgur, og hvussu tann metafysiski heimurin kann ávirka upplivingina av einum staði. Verkini eru afturljóð av tí ósædda og endurgeva tað, sum var – eftirmyndirnar, ið hava fest seg handan eygnalokini, eitt markamót millum tað, ið er eygleitt, og tað, ið er ímyndað. Eitt slag av rannsakan av minninum og tí persónligu upplivingini, har veruleiki og tulking renna saman.

Fernisering verður fríggjadagin 22. august kl. 16-18.

Kirstin Helgadóttir, kurator, bjóðar vælkomin.

Lív Maria Róadóttir Jæger lesur yrkingar.

Dan Helgi í Gong diskar.

Savnið bjóðar drekkivørur og ábit. Ein plakat verður givin út í sambandi við framsýningina, og hon fæst til keyps til ferniseringina. Øll eru vælkomin.

22. august bjóðar Listasavn Føroya til framsýning við verkum eftir listamannin Jens Dam Ziska. Í mong ár hevur hann sýnt fram verk við áhaldandi dygd og menning. Seinastu árini hevur hann arbeitt við málningum í stórum formati. Hetta verður fyrsta stóra savnsframsýningin hjá honum og fyrstu ferð, at stóru verkini verða sýnd fram í Føroyum.

Framsýningin eitur “Eftirmyndir”. Verkini hjá Jensi Dam Ziska lýsa ikki sjálva hendingina, men myndir, sum standa eftir. Tað vil siga eftirlívið frá eini hending, goymdar veruleikar, gloymdar søgur, og hvussu tann metafysiski heimurin kann ávirka upplivingina av einum staði. Verkini eru afturljóð av tí ósædda og endurgeva tað, sum var – eftirmyndirnar, ið hava fest seg handan eygnalokini, eitt markamót millum tað, ið er eygleitt, og tað, ið er ímyndað. Eitt slag av rannsakan av minninum og tí persónligu upplivingini, har veruleiki og tulking renna saman.

Málningarnir taka støði i siðbundnari málningalist, men skilja seg burturfrá tí, vit kenna úr føroyskari listasøgu. Listamaðurin eygleiðir og avmyndar nærumhvørvið við samtíðarbrillum og einum altjóða dámi. Hann arbeiðir fjølbroytt við formi og tøkni og bjóðar støðugt siðvenjuni av. Fleiri av myndevnunum koma frá fotomyndum, ið hann brúkar sum eitt amboð til at skráseta motivini. Í tilgongdini syndrar hann fotomyndirnar og leggur afturat við tekning og grafikki.  

Verkini mynda oftast støð, ið hava serligan týdning fyri listamannin. Hann umsetir hesi støð til abstraktar kompositiónir. Grafisk skap sveima og pulsa í litføgrum samljóði og skapa eitt slag av vektloysi, sum samstundis er væl grundað í geometriskum samansetingum. Hetta er eitt nýtt føroyskt landslag, ein nýggj føroysk innimynd, sum bæði er rótfest í Føroyum og altjóða. Eitt føroyskt myndevni, ið er partur av altjóða rákum og ávirkan.

Framsýningin er opin frá 22. august til 2. november.

SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA vernissage 27.juli

Sum ígjøgnum sortar skýggja

 kemur fram hin gylta sól,

 so at bølmyrkur má flýggja,

 lýsir í um tind og hól.

 Vælkomin til framsýningina SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA við verkum eftir Hansinu Iversen, Claus Carstensen, Randi Samsonsen, Jóhan Martin Christiansen, Hanna Bjartalíð, Tórodd Poulsen og Fríðu Matras Brekku. Tað eru fleiri orsøkir til, at eg valdi eina reglu úr einum kendum páskasálmi hjá Kingo sum yvirskrift til hesa verkætlanina. Eg havi nýliga skrivað um føroyska samtíðarlist í bókini Í eygnahædd, har eg millum annað komi inn á nýbarokka rákið og mótsetningin millum ljós og myrkur.

Hóast samtíðarlistin í okkara tíð er vorðin samansett og fjølbroytt, eru ljós og myrkur framvegis týðandi fyribrigdi í einum landi, har upplivingin av bæði vetrarmyrkri og summarljósi er intensiv og dialektisk – henda framsýningin er á sama hátt sett upp í mótsetningum. Tankin er, at mann trínur inn í ljósið og tá mann so gongur runt, er myrkrið har. Sjálvt um stórir munir eru á verkunum, eru eisini nógvur skyldskapur millum tey bæði formliga og innihaldsliga.

SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA er altso skipað soleiðis, at hon kann fatast í mótsetningum millum ljós og myrkur. Onkrastaðni harímillum eru vón og minnir – vanitas og memento mori – offurlambið, seyðarhøvdið, alt sum var og fór og fer. Samstundis sum vit fáa okkum ein døgverðabita á middegi, ber útvarpið boð um deyða, hungursneyð og oyðileggingar í Gaza, Ukraina og aðrastaðni og at enda koma andlátini og tá skulu børnini tiga, so vit hoyra hvør er deyður, er tað nakar mann kennir og síðan verður boðað frá bingo - ongastaðni er sambandið millum lív og deyða so ásýniliga absurd sum við døgverðaborðið – tað er okkara dagliga áminning um at gleðast um lívið meðan vit enn eru til.

Kinna Poulsen

SUM Í GJØGNUM SORTAR SKÝGGJA

Teksten er oversat til dansk nederst

 Sum ígjøgnum sortar skýggja
kemur fram hin gylta sól,
so at bølmyrkur má flýggja,
lýsir í um tind og hól.

Sunnudagin 27.juli klokkan 16-18 letur framsýningin SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA upp í Steinprenti. Tað er ein framsýning um ljós og myrkur við verkum eftir Hansinu Iversen, Claus Carstensen, Randi Samsonsen, Jóhan Martin Christiansen, Hanna Bjartalíð, Tórodd Poulsen og Fríðu Matras Brekku.

Heilt frá byrjanini hevur ljósið spælt ein høvuðsleiklut í føroysku myndlistini – bæði tað náttúrliga sólarljósið, men eisini myndaliga og andaliga sæð í glæmuni frá tjóðskaparromantiska rákinum. Tað tók sína tíð áðrenn hetta rák rakti við Føroyar, men har afturfyri vardi tað leingi og er neyvan liðugt enn - Føroyingar halda framvegis, at tað er vakrast í Føroyum og hvørja ferð sólin sær, eru sosialir miðlar á tremur av føgrum góðveðursmyndum. Ljósáhugin í føroysku listini er eyðvitað tengdur at landslagslistini og tess hálv- og heilabstraktu avleggjarum, ið hava úrslitað í einari serligari glitrandi kolorismu.

Hóast samtíðarlistin í okkara tíð er vorðin samansett og fjølbroytt, eru ljós og myrkur framvegis týðandi fyribrigdi í einum landi, har upplivingin av bæði vetrarmyrkri og summarljósi er intensiv og dialektisk; jú gjølligari kunnleikin er um myrkrið, tess størri er tørvurin á ljósi og tess størri týdning fær hon; tann tunna ljósglæman, sum fellur inn í myrka barnakamarið, tá tað er nátt og tíð at sova. Eins og veðrið er eisini lýsið afturvendandi evni í okkara gerandispráti. Í tjóðsanginum syngja vit um “myrkrið, sum fjalir mær bjartasta mál/ og ljósið, sum spælir mær sigur í sál”. Mótsetningsparið er somuleiðis miðdepil í skaldskapinum hjá Thomas Kingo og her er tað væl at merkja myrkrið, sum løðir ljósið, eins og ein inniligur alskur til tað tímiliga styrkir longsulin eftir tí himmalska. Tað eru inngangsorðini til ein kendan páskasálm hjá Kingo, ið mynda heitið á framsýningini, ið eins og lýrikkurin hjá Kingo er merktur av sterkum myndamáli, barokkum mótsetningum og sansaligari orku.

Ljósið í litunum

Í einari framsýning um ljós er Hansina Iversen sjálvsagdur luttakari. Hjá henni býr ljósið í litunum í málningum, sum mangan eru at kalla yvirnatúrliga vakrir. Men listin hjá Hansinu er annað og meira enn bara vøkur. Hetta er samtíðarlistaverk, ið sum svampar súgva tíðina í seg. Sum ein franskur ummælari viðmerkti, er ljósið í verkunum hjá Hansinu Iversen so ógvisligt, at mann av sær sjálvum kemur í tankar um alt myrkrið rundanum. Ljósið speglast aftur í bjørtu litunum, men lýsir eisini í hvítu bakgrundini, sum hómast í støðum og gløðir aftanfyri litirnar so bjart, at áskoðarin má snerkja upp móti málningunum sum var talan um sólina sjálva. Litirnir eru ein søga fyri seg. Ein stórur reydligur málningur er settur saman av magenta, rustreyðum, kadmiumreyðum, gulum okra, kadmiumgulum og sitróngulum tónum, sum lýsa og undra okkum - hvussu kann tað bera til at seta so nógvar brennandi litir saman í eitt og sama myndarúm, uttan at eldur kemur í tað? Allur myndaflatin kókar, men verður køldur av teimum titanhvítu meira og minni gjøgnumskygdu formunum, sum dala niður yvir myndaflatuna í eini tilvitað tilvildarligari skipan. Tað er ein kompositión, sum tykist bjóða sær sjálvum av og broytir skap eftir hvar á myndaflatanum tú fokuserar. Eina løtu er tað eins og tey hvítu skapini hava høvuðsleiklutin. Løtu seinni verða tey yvirhálað av teimum reydligu avlongu strokunum og lítla blá ovalinum niðast, ið stendur eins og eitt koloristiskt undantak sum ein djarvur einstaklingur, ið torir at vera øðrvísi.

Big Beautiful Balls

Randi Samsonsen er tekstillistakvinna, hvørs verk fevna breitt um sera ymisk evni. Listakvinnan, sum herfyri vann ta donsku AICA listaummælaravirðislønina, hugsar, heklar, bindur, seymar og broderar síni verk, ið tó at tey eru bleyt við einum tilvitað klombrutum, elskuligum og skemtiligum framburði, ikki sjáldan hava samfelagskritiskan brodd – hetta er eisini galdandi fyri nýggja verkið Big Beautiful Balls, ið er eitt ljósaviolett/gult avbrigdi av einum posakendum skapilsi, sum Randi hevur arbeitt við seinastu árini. Hetta skapið er universalt og verður nýtt á konseptuellan hátt soleiðis, at tað til dømis á einari framsýning kann sipa til lívgevandi dropan í kendu yrkingini hjá Karsteni Hoydal, meðan tað aðrastaðni snýr seg um kapitalismukritikk rætt og slætt. Nýggja mjúka heingistandmyndin hjá Randi glitrar sum tann gylta sólin hjá Kingo, men heitið er meira ófrættakent og sipar til ivasama lógarpakkan hjá amerikanska forsetanum, sum hann kallar One Big Beatiful Bill. 

 Antikríggj

Framburðurin tykist aggressivur og konfronterandi í verkunum hjá Claus Carstensen, sum herfyri gjørdi sjey nýggj prent í Steinprenti. Prentrøðin er svørt og hvít við teksti og ymiskum figurum, ið ofta venda sær frontalt móti áskoðaranum. Teksturin sýnist somuleiðis ágangandi; á einari mynd stendur “Volksverdummung”. Hugtakið er áhugavert; slært tú týska orðið upp, verður tað útgreinað og sammerkt við aðaltættir, sum munu finnast í fascismuhondbókini t.e. hugtøk sum demagogi, propaganda og volksverführung og so eru vit aftur inni á tí politiska. Í framsýningarheildini mynda hesi verk myrkrið, men her er eisini ljós og vakurleiki í teimum sera komprimeraðu verkunum hjá Claus Carstensen. Myndirnar eru fullar av sitatum, ið tó, at tey leiða aftur í tíð, tykjast ørkymlandi aktuell. Ymsastaðni á myndaflatuni verða brot úr eini avbronglaðari avgamlari týskari vøgguvísu endurgivin, har inniligi sangurin fyri lítla barninum fær ein dystopiskan klang, tí pápin er farin í kríggj í Pommerland og Pommerland brennur. Sum kunnugt er henda sama ræðuliga støða veruleikin hjá nógvum børnum í heiminum í dag. Grafiska røðin hjá Claus er sett saman av antikrígsmyndum av sama slagi sum hjá Goya, har durvandi skilvísið framleiðir óunnilig ódjór.

 Myrkrið í gipsinum

Tað tilfarsliga hevur stóran týdning hjá Jóhan Martini Christiansen, sum í mong ár hevur arbeitt við gips. Gipsrelieffini verða stoypt á pappstykkjum, sum listamaðurin hevur valt sum grundformar. Í prosessini verður eitt tilfar sostatt yvirført til eitt annað. Yvirflatin minnir um papp, men er gips. Gips ella kalciumsulfat er eitt náttúrligt hvítt mineral, sum vit kenna t.d. frá gipsavstoypingum av standmyndum. Gipsverkini hesaferð eru kolasvørt og henda koloristiska umbroytingin hevur stórt árin á verkini, ið gerast eins og ein døkkur portalur inn í myrka partin av framsýningini.

Memento mori

Partur av framsýningini er ein memento mori veggur, sum m.a. fevnir um tvær sera ymiskar myndir hjá Fríðu Matras Brekku. Tað er eitt steinprent við bláum ljósi í myrkri av útsýninum hjá listakvinnuni yvir á Koltur og ein eymliga neyv blýantstekning av víðagitna verkstaðshundinum Blixen, sum bara hevði trý bein og tá onkur harmaðist um hetta, var hundamamman Fríða skjót at svara, at tað altso var eitt meira enn tey tvey hjá viðmerkjaranum. Eins og í sálmatekstinum hjá Thomas Kingo, er framsýningin SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA skipað soleiðis, at hon kann fatast í mótsetningum millum ljós og myrkur. Onkrastaðni harímillum eru vón og minnir – vanitas og memento mori – offurlambið, seyðarhøvdið, alt sum var og fór og fer. Samstundis sum vit fáa okkum ein døgverðabita á middegi, ber útvarpið boð um deyða, hungursneyð og oyðileggingar í Gaza, Ukraina og aðrastaðni og at enda koma andlátini og tá skulu børnini tiga, so vit hoyra hvør er deyður, er tað nakar mann kennir og síðan verður boðað frá bingo - ongastaðni er sambandið millum lív og deyða so ásýniliga absurd sum við døgverðaborðið – tað er okkara dagliga áminning um at gleðast um lívið meðan vit enn eru til.

Sami boðskapur býr í viðinum hjá Hanna Bjartalíð, hvørs lívrunnu standmyndir bera brá av stórum tokka til tilveruna og alt tað vakra. Listaverkini hjá Hanna Bjartalíð eru humanistisk við stórum ansi fyri menniskjanum, ið verður lýst við eymleika og humor. Hann hevur í seinastuni miðsavnað seg um blómumyndevnið, sum leingi var mikið vanvirt, tí tað var sett í samband við kvinnulist. Hanni hevur í tekningum, relieffum og standmyndum arbeitt við myndevnum, ið minna um vanitasmyndir frá barokktíðini – t.e. til dømis í uppstillingum av øllum møguligum lutum, fløskum, blómum, skøltum osfr. Hann er í seinastuni vorðin eitt sindur meira monumentalur og tað dugir hann væl. Ein stór standmynd stendur á Glasi og tað tykist upplagt at fáa fleiri settar upp í almenna rúminum eitt nú í heimbýnum hjá Hanna í Klaksvík har tey eru ófør at seta upp standmyndir. Í teimum mangan stuttligu verkunum hjá Tóroddi Poulsen býr djúpur tilveruligur álvari og ein sera originalur háttur at hugsa myndevni, ið eitt nú fevna um víngløs og skøltar. Í einum prenti sæst ein svørt hond miðskeiðis í myndarúminum. Á hvørjum fingri balanserar eitt trivaligt glas av reyðvíni og uppiyvir henni síggja vit ein grínandi deydning undir reyðhúgvu - hvør veit, kanska gleðir hann seg at halda ólavsøku?

Framsýningin SUM ÍGJØGNUM SORTAR SKÝGGJA letur upp í Steinprenti sunnudagin 27.juli klokkan 16-18 og er opin um ólavsøkuna. Hjartaliga vælkomin. Kinna Poulsen, sum nýliga hevur givið út samtíðarlistabókina Í eygnahædd (Sprotin), hevur kuraterað framsýningina.

SOM DEN GYLDNE SOL FREMBRYDER

 

Som den gyldne sol frembryder
gennem den kulsorte sky
og sin stråleglans udskyder,
så at mørk og mulm må fly.

Søndag den 27. juli klokken 16-18 åbner SOM DEN GYLDNE SOL FREMBRYDER i Steinprent. Det er en udstilling om lys og mørke med værker af Hansina Iversen, Claus Carstensen, Randi Samsonsen, Jóhan Martin Christiansen, Hanni Bjartalíð, Tóroddur Poulsen og Fríða Matras Brekku. 

Helt fra begyndelsen har lyset spillet en stor rolle i færøsk kunst – både det naturlige sollys, men også i metaforisk forstand påvirket af de nationalromantiske strømninger fra fastlandet. Interessen for lys i færøsk kunst er naturligvis knyttet til landskabsmaleriet og dets semi-abstrakte og abstrakte efterkommere, hvilket har resulteret i en særlig funklende kolorisme. Selvom også færøsk billedkunst er blevet kompleks og mangfoldig, er lys og mørke stadig vigtige fænomener i et land, hvor oplevelsen af både vintermørke og sommerlys er intensiv og dialektisk. Det virker som om, at jo mere indgående kendskabet er til mørket – desto større er behovet for lys. På Færøerne taler vi en del om vejr og vind og lys, der også adresseres i den færøske nationalsang, hvor mørket hæmmer imens lyset giver sejr. Modsætningsparret er ligeledes centralt i Thomas Kingos poesi, hvor det vel at mærke er mørket, der oplader lyset betydning, ligesom det er kendskabet til og glæden ved de timelige goder, der er med til at fundere længslen efter det himmelske. Udstillingstitlen SOM DEN GYLDNE SOL FREMBRYDER stammer fra en af Thomas Kingos påskesalmer, der på samme måde som udstillingen er præget af stærkt billedsprog, barokke kontraster og sanselig energi.

Lyset i farverne

I en udstilling om lys er den færøske billedkunstner Hansina Iversen ikke til at komme udenom. Hos hende skinner lyset i farverne på malerier, som ofte forekommer nærmest overnaturligt skønne. Men de er tillige samtidsværker, der som svampe absorberer tiden. Som en fransk kritiker bemærkede i en anmeldelse, er lyset i Hansina Iversens værker så blændende voldsomt, at man helt automatisk kommer i tanker om mørket omkring. Lyset reflekteres i de klare farver på lærredet, men skinner også ud igennem fra den hvide baggrund. Farverne er en historie for sig selv. Et stort rødt maleri, komponeret af magenta, rustrød, cadmiumrød, gul okker, cadmiumgul og citrongul fascinerer og forundrer, for hvordan kan det være muligt at placere så mange brændende farver i et og samme billedrum uden at der går ild ind i det? Hele overfladen koger, men afkøles af de titaniumhvide mere eller mindre transparente former, der daler ned over overfladen. Det er en komposition, der ændrer karakter afhængigt af, hvor på billedfladen, man fokuserer. Et kort nu er det, som om de hvide formationer har hovedrollen. Et øjeblik senere overmandes de af de røde, aflange strøg og den lille blå oval i bunden, der med en modig individualistisk gestus står frem som en koloristisk undtagelse.

Big Beautiful Balls

Randi Samsonsen er tekstilkunstner, hvis værker favner bredt teknisk og indholdsmæssigt. Kunstneren, hvis projekt på Trapholt, Things Matter fik kunstkritikerprisen for årets kunstbegivenhed 2024, tænker, hækler, strikker, syr og broderer sine amorfe værker. Figurerne kan med deres tilsyneladende kluntede udtryk forekomme morsomme, men det er en del af kunstnerens afvæbnende strategi. I virkeligheden har værkerne ikke sjældent samfundskritisk kant, hvilket er gældende for Randi Samsonsens nye værk, Big Beautiful Balls, der er en gulviolet variation af en dobbelt poselignende form, som hun har arbejdet med i flere år. Det er en universal form, der anvendes konceptuelt således, at den i én udstilling kann manifestere en regndråbe fra et kendt nationalt digt, imens det andre steder handler om kapitalismekritik. Den nye hængende skulptur funkler som Kingos gyldne sol, imens titlen refererer til den amerikanske præsidents noget tvivlsomme skattereform/lovpakke med den typisk selvforherligende titel: One Big Beatiful Bill.

Antikrig

Udtrykket er både aggressivt og konfronterende i Claus Carstensens værker. Det er en serie med syv litografier, som kunstneren har fremstillet i Steinprent i år. Trykserien er sort-hvid med tekst og forskellige figurer, der ofte vender frontalt mod beskueren. Teksten forekommer ligeledes aggressivt pågående, skrevet med store ujævne versaler; på ét billede står der "Volksverdummung" ned over billedfladen. Udtrykket folkefordummelse er interessant – hvis man slår det tyske ord op, beskrives det med synonymer, der klart må figurere i enhver fascismemanuel, d.e. udtryk som demagogi, propaganda og folkeforførelse og hermed er vi jo tilbage i det politiske. På udstillingen er disse værker en del af den mørke side, men der er også lys og skønhed i Claus Carstensens komprimerede værker. Billederne er fulde af citater, der, selvom de går tilbage i tid, virker nærmest chokerende relevante og nutidige. Flere steder gengives fragmenter af en forvrænget gammel vuggevise, hvor den inderlige godnatsang til det lille barn får en dystopisk klang. Istedet for at trøste og forsikre barnet om alt det gode og trygge i tilværelsen, hævdes faren at befinde sig i Pommerland, der er brændt ned. Det er som bekendt den samme forfærdelige situation, der er virkelighed for mange børn i verden i dag. Således kan man anskue Claus Carstensens grafiske serie som en form for anti-krigskunst, beslægtet med Goyas sorte malerier og rædselsvisioner om krig og fornuftens søvn.

Gipsens mørke

Materialet er af stor betydning for Jóhan Martin Christiansen, der arbejder med skulptur, installation og som har arbejdet med gips i mange år. Hans gipsrelieffer er støbt på stykker af pap, som kunstneren har valgt som grundformer. I processen overføres ét materiale således til et andet. Overfladen ligner pap, men er gips. Gips eller calciumsulfat er som bekendt et naturligt hvidt mineral, som vi f.eks. kender fra gipsafstøbninger. Gipsværkerne på udstillingen er kulsorte og denne farveændring har stor indflydelse på værkerne, der sammenlagt udgør en form for mørk portal ind i den dunkle del af udstillingen.

Memento mori

En del af udstillingen er en slags minde- eller memento mori-væg med bl.a. to ganske forskellige værker af Fríða Matras Brekku. Det er henholdsvis et nyere litografi med udsigten fra hendes hus på Velbastaður over på øen Koltur i blåt lys i mørke, samt en kærlig blyantstegning af den højt savnede trebenede værkstedshund Blixen, som Fríða nåede at forevige i en del billeder. På samme måde som i Thomas Kingos salmetekst er udstillingen GENNEM SORTE SKYER opbygget i spændet mellem lys og mørke. Et sted herimellem er der håb og minder – vanitas og memento mori – offerlammet, fårehovedet, bardommens sange, alt, hvad der er, var og forgår. Samtidig med at vi spiser vores frokost, hører vi radioavisen om død, hungersnød og ødelæggelser i Gaza, Ukraine og andre steder. I færøsk radio annonceres desuden alle nationale dødsfald, derfor må børnene tie stille hver dag omkring klokken 12.30, så vi kan høre hvem der er døde – det kan være, det er en vi kender. Det lyder morbidt, men giver et vågent forhold til døden og er en daglig påmindelse om at nyde livet, mens vi stadig eksisterer. Hanni Bjartalíðs værk er grundlæggende humanistisk med en stor respekt for mennesket, der belyses med lige dele ømhed og humor. Den alsidige og originale kunstner har arbejdet motivisk med opstillinger med vanitasmotiver, flasker, kranier og blomster. I de senere år er det ikke mindst sidstnævnte florale motivkreds, som Hanni Bjartalíð har dyrket. Tóroddur Poulsens humoristiske værker kan indeholde stor alvor og en meget original måde at tænke motiver - herunder vinglas. I et litografi ses aftrykket af en sort hånd midt i billedrummet. På hver finger balancerer et velskænket glas rødvin, og over det svæver der en grinende dødning i rød færøsk hue - hvem ved, måske glæder han sig til at fejre ólavsøka?

Udstillingen SOM DEN GYLDNE SOL FREMBRYDER åbner i Steinprent søndag den 27. juli kl. 16-18 og er åben i løbet af ólavsøka. Alle er hjertelig velkomne. Kinna Poulsen, der for nylig har udgivet en bog om samtidskunst på Færøerne (Í eygnahædd) har kurateret udstillingen.

BARA BARA PAPPÍR

Ólavsøkuframsýning við Sigrun Gunnarsdóttir, Astri Luihn, Beintu á Torkilsheyggi, Guðrið Syderbø og Mariu Luihn í Smiðjuni í Lítluvík.

Framsýningin letur upp ólavsøkuaftan kl. 16 i Smiðjuni í Lítluvík. Eirikur í Jákupsstovu, landsstýrismaður, setur framsýningina og Petra Iversen syngur. Listakvinnurnar eru sjálvar til staðar ólavsøkuaftan.

Opið er: 28. frá kl. 16-19 og 29. & 30. frá kl. 14-19

REKI

 Rannvá Holm Mortensen sýnir fram í Víngarðinum

Leygardagin 12.juli klokkan 15-17 letur upp framsýning hjá Rannvá Holm Mortensen í Víngarðinum við heitinum Reki. Listaliga virksemið hjá Rannvá Holm Mortensen er fjølbroytt og fevnir um um málningar, grafikk, installatiónir, readymades, relieff og kollasjur av ymiskum slag. Og júst kenslan av samanhangi er týdningarmikil partur av hesum verki antin tað snýr seg um viðurskifti millum menniskju, tað, sum er millum náttúru og menniskju, millum ymisk sløg av tilfari, millum partar og heild, millum okkum og upphav, men sum eisini kann nerta við ein poetiskan samanhang.

Seinastu gott og væl tjúgu árini hevur Rannvá Holm Mortensen sjálv og saman við øðrum tikið lut á hópin av listaframsýningum. Umframt at vera myndlistakvinna, arbeiðir hon eisini við tekstum og hevur síðan debutsavnið Sólsmakkur (Sprotin 2018) givið út á bæði føroyskum og enskum. Harvið eru orð týdningarmikil partur av hennara listaliga amboðskassa.

Reki er eitt serstakt orð við nógvum møguleikum. Á framsýningini við sama heiti darrar orðið eins og ekkolodd millum hugmynd og tilfar og gerst eitt slag av savnandi myndamáli um framsýningina. Ein orð sum reki er bæði lítið og stórt og kann vera bæði lætt og tungt – tað er eitt navnorð á tremur av rørslu samstundis sum tað kann vera eitt heldur vilst sagnorð í fyrsta persóni. Rekar kalla vit tað, sum tilvildarliga dettur á sjógv og rekur á sjónum til tað rekur upp á land, har onkur finnur tað. Okkurt týdningarleyst, sum fekk eitt endamál. Kanska kann rekin brúkast sum byggitilfar til eini hús og møguliga er hann byrjanin til eina yrking ella eitt listaverk. Sostatt kann heitið bæði sipa til ymiskt tilfar, sum Rannvá Holm Mortensen brúkar, t.d. bambus, træ og smálutir, men myndevnisliga kenna vit eisini aftur ymiskt, sum hevur við sjógv at gera ella minnir um okkurt slag av rekum. Í huganum flota vit bátin og sigla avstað sum rekar móti nýggjum endamálum. Øll eru vælkomin á framsýningina, sum letur upp í Víngarðinum leygardagin 12.juli klokkan 15-17.

Við vitlíki inn í ein nýggjan heim

Dennis agerblad á føroyskari listaframsýning í 1999

maður:glotti

Føroyski tónleikabólkurin maður:glotti við Dennis Agerblad og Terja Krossteig hevur givið út sítt triðja staklag í ár, ið hevur heitið “Tango”. Ein merkiligur sangur, men kortini við somu brigdum og hugburði, ið hevur merkt allar útgávur hjá tónleikabólkinum síðan teirra fyrstu útgávu í 1997. Teir hava eitt serligt ljóð, sum vit á nútíðarføroyskum kanska kunnu kalla kvir av enska hugtakinum queer, ið er eitt hugtak, sum mennir seg. Eg haldi, at tað er farið at fevna breiðari enn bara um kynsligan samleika, soleiðis sum hugtakið av fyrstan tíð varð allýst, tí kvir snýr seg um at vera øðrvísi, at sansa øðrvísi og at síggja øðrvísi uppá tingini enn meirilutin. Listaligi framburðurin hjá Barbaru í Gongini er í onkran mun kvirur við denti á tað androgyna og Tóroddur Poulsen hevur í fleiri verkum viðgjørt normalitetin og tað siðbundna og hevur gjørt verk við kvirum brigdum – einastaðni í einum prenti hjá honum stendur ein smartur ungur maður við talubløðru sum um hann sigur “Oys nei, eg gangi ikki í grind” - tað er eitt slag av anti til alt tað, sum plagdi at ímynda ein rættan føroyskan mann.

Fjøllistamaðurin Dennis Agerblad aka Robin Ova Tolfsen hevur meginpartin av síni tilveru búð og arbeitt í Danmark. Fyrstu ferð, vit upplivdu hann í myndlistahøpi, var á framsýningini Færøsk Kunst á Den Frie í Keypmannahavn í 1999. Tá syndi hann fram nakrar fotobaseraðar sjálvsmyndir, har hann var pallsettur í myrkamorreyðari troyggju og tað var nokk so straight og normcore og vanligt og vit, sum sóu ta framsýningina minnast hvussu heilt óalmindiliga løgnar hesar myndir vóru hildnar at vera. Tað var í teirri tíðini, tá sjálvur samleikin hjá føroyskari list var uppi at venda í heilum, tí átti føroysk list veruliga at síggja soleiðis út? Er det færøsk? Dennis Agerblad og maður:glotti eru pionerar, sum frá byrjan hava sett seg út um vanlig mørk. Við løgum sum “eg sigi ja” varpa maður:glotti ljós á útihýsing og happing av m.a. samkyndum og øðrum minnilutum, sum merktu okkara samfelag í farnu øld. Í hesari øldini eru vit komin langt á leiðini við LGBT+ Føroyar á odda at basa tílíkum ljótum og mannminkandi aburði mótvegis samkyndum medborgarum, meðan vit kanska ikki eru komin líka langt, tá tað snýr seg um okkara tvørkyndu medborgarar. Tú upplivir meira enn so hampafólk siga “Altso nú havi eg einki ímóti hvønn seksualitet fólk hava, men… “ og so kemur okkurt transfobt og menniskjafíggindaligt møsn.

Dennis Agerblad hevur sent mær ein teldupost um tað nýggja lagið, har hann m.a. greiðir soleiðis frá: “Fyrst kom hugskotið til ein tangobass, sum kom fram fyri meg sum úr leysum lofti. Síðani komu orðini og lagið. Tá ið vit í maður:glotti høvdu innspælt sang og gittara, byrjaðu vit at hugsa um tað visuella. Við vitlíki er tað nú møguligt at kanna øki, ið áður hava verið óatkomilig. Ein kensla av at royna okkurt nýtt – líkasum tá mann smyr máling á eitt lørift. Tú kanst hava eitt hugskot í høvdinum, men tað skal ígjøgnum øksl, armar, hendur – og til endans sita í fingrunum, sum ikki altíð duga at siga júst tað, sum er í huganum. Somuleiðis er tað við vitlíki, ið broytist frá viku til viku – tað, tú fært burturúr í dag, hevði verið ómøguligt í síðstu viku, og tað, tú kanst í morgin, er nakað heilt annað. Hetta verkið er tí eitt myndaligt úrslit av júst tí, eg megnaði at seta saman til tann 4. juni 2025, tá triðja staklagið í ár, hjá okkum í maður:glotti, "Tango", kom út”.

List er spæl

Longu í 1999 sást á verkunum hjá Dennis Agerblad, at talan er um progressivt listafólk, sum ikki ræðist framtíðina heldur tvørturímóti: “Altíð hevur framtíðin drigið meg – serliga science fiction. Tá eg átta ára gamal hoyrdi "Nummern" við týska bólkinum Kraftwerk, har teir telja á ymsum málum við robottrøddum, kendi eg meg heima. Tað var eitt mál, eg mátti læra meg. Eg havi skapt nógvan elektroniskan tónleik og arbeiðið við “Tango” kendist sum at mála – nýggjar animatiónir blivu gjørdar nærum dagliga í tríggjar mánaðir. Eg broytti, snaraði, setti saman. Tá sjónbandalagið var liðugt fekk eg av restum og fráklippum íblástur til at gera eina teknirøð. Tó, at eg havi lisið nógvar, havi eg ongantíð hugsað um at gera eina sjálvur. Men figurarnir stóðu brádliga har og hoppaðu framman fyri mær - teir vildu spæla. Tað er júst tað, hetta er fyri meg: Eitt spæl. At skriva tekstir, skapa tónleik, gera video og at tekna. Staklagið "Tango" snýr seg um hvussu trupult tað kann vera at finna saman, tá tú og tann, tú hittir, hava ymiskar háttir at skilja lívið og tilveruna. Í lagnum syngi eg duett við Niels Arge Galan, meðan Terji spælir eina tónleikliga duett við tangobassin – báðar duettir leggja dent á spenningin og søta sorgblídnið í lagnum”.

Konsert á Maggies

Dennis Agerblad arbeiðir ofta sjálvur, men samstarvar eisini við onnur listafólk. Um maður:glott samstarvið sigur hann: “Vit hava havt eina serliga orku síðan vit hittust í 1988. Vit hava hvør í sínum lagi ment okkum í ymsar ættir – hann í blues, eg í elektroniskum tónleiki – men tað vit skapa saman, kundi eingin av okkum gjørt einsamallur. Vit í maður:glotti hava givið út 3 album. Í 1997 kom "sum" saman við 13 málningum - ein til hvørt lag. Verkini vóru sýnd fram í Fútastovu á Kongabrúnni. Í 1999 kom "nakin?" við naknum sjálvsportrettum og í 2008 kom "land" har allar titlarnar endaðu við ...urin. Tildømis kossurin, dansurin, lyklasmiðurin. Í fjør summar 2024 møttust vit aftur í Havn og byrjaðu at skriva nýggj løg. 25. juli 2025 spæla vit okkara fyrstu konsert í áravís á Maggies, saman við bassleikaranum Kristin N. Bech”.

https://www.youtube.com/@madurglotti

Pól Andrias Ziska PAZ fekk tvær Michelinstjørnur

Tá Michelinstjørnurnar mánakvøldið vórðu latnar norðurlendskum matstovum gjørdist greitt, at PAZ við Pól Andrias Ziska fekk tvær stjørnur í einum. Føroyski kokkurin, sum gjørdist kendur á KOKS matstovuni, ið vann Føroya fyrstu Michelinstjørnu í 2017, læt fyri kortum upp matstovuna PAZ í Dr. Jacobsensgøtu í miðbýnum Havn. Onkur vónaði, at PAZ fór at fáa eina stjørnu, men eingin væntaði tvær - tað er einki minni enn ein sensatión. Hjartaliga til lukku, PAZ - til lukku til føroyska gastronomi, ferðavinnu og harvið til lukku til okkum øll!

Listasummar

Nú er summarið komið og skjótt hava fólk flest summarfrí og tíð at slappa av og hugna sær og ofta hevur listin stóran leiklut í summarferiuni hjá fólkum, ið lesa bøkur, lurta eftir tónleiki, síggja film og ganga á listaframsýningar osfr. Hesa tíðina hava vit veruliga tíð til at njóta listina. Tá nú summarið er vorðið so listaligt sum tað er, er tað spell, at miðlarnir skrúva niður fyri blussinum um summarið, tí tá mann hevur frí hevur mann eisini tíð at lurta eftir mentanarsendingum við umrøðu og viðgerð av listini. Beint í løtuni standa listaupplivingar í bíðirøð ein eftir aðra. Í farna vikuskifti lótu tvær framsýningar upp, ein hjá Felagnum Føroysk Myndlistafelagnum við sjálvsmyndum í Gallarí Havnará. Hon verður hangandi inntil 24.juni. Í Kambanshúsi læt framsýningin Móttakari hjá Vár Samuelsen upp fríggjadagin.

Komandi vikuskifti lata tvær framsýningar upp sama dag. Tann eina er Summarframsýningin í Norðurlandahúsinum við verkum eftir Ivínguak’ Stork Høegh, ið spælir við stereotypiskar hugsanir um Grønland. Har eru øll vælkomin til fernisering leygardagin 21. juni, kl. 15.00. Samstundis - t.e. longsta dag verður ein serlig framsýning við verkum eftir Rannva Kunoy at síggja í simulatorhøllini á flogvøllinum í Vágum - eisini her eru øll vælkomin frá klokkan 15-18, so tað ber til at byrja í Norðurlandahúsinum og síðan fara vestur. Mánadagin 23.juni letur upp framsýning hjá Rannva Kunoy í Steinprenti klokkan 17-18 - framsýningin verður hangandi ein mánaða og beint fyri ólavsøku letur ein bólkaframsýning upp í Steinprenti við heitinum Sum ígjøgnum sortar skíggja. Meira um hana seinni og um aðrar framsýningar eisini - í Víngarðinum verða verk hjá Rannvá Holm Mortensen at síggja fyrst í julimánaði og í Gallarí Havnará letur Bárður Dahl Christiansen upp framsýning 28.juni.

Kinna Poulsen

https://www.listaportal.com/tidindi/2025/6/14/vr-bnadikta-samuelsen-mttakari

https://www.listaportal.com/tidindi/2025/6/16/summarframsning-norurlandahsinum-vi-ivnguak-stork-hegh

https://www.listaportal.com/tidindi/2025/5/27/rannva-kunoy-t-listin-mtir-maskinuni

Summarframsýning í Norðurlandahúsinum við Ivínguak’ Stork Høegh

Summarframsýningin prikar til okkara áskoðan á Grønland

Ivínguak’ Stork Høegh spælir við stereotypiskar hugsanir um Grønland í ársins summarframsýning í Norðurlandahúsinum. Øll eru vælkomin til fernisering 21. juni, kl. 15.00.

Stórsligin landsløg og inuittar í tjóðbúna. Soleiðis hava listafólk - serstakliga listamenn - lýst Grønland gjøgnum søguna. Ársins summarframsýning, ið er umboðað av listakvinnum, ið lýsa landið úr einum øðrvísi sjónarhorni - sum prikar til ráðandi, maskulinu áskoðanina á Grønland - og ikki at gloyma ta áskoðan, eitt hjálandaveldi hevur á Grønland.

Framsýningin Tú skoðar meg – sum eg skoði teg vísir verk hjá søguligum listakvinnum. Listakvinnum, ið lýsa gerandisdagin - børn og konur í gerandisdegnum, ið ikki bert verða eygleidd, men sum eisini eygleiða teg.

Hesi verkini, ið mestsum ikki hava fingið pláss í listasøguni, fara á framsýningini í samskifti við talgildu samklippini Arctic Exotic hjá Ivínguak’ Stork Høegh. Við skemti og spei sum amboð prikar hon og viðmerkir hjálandaarvin og mongu stereotypisku hugsanirnar um Grønland - samstundis sum hon skapar nýggjar søgur, ið knýta saman fortíð og nútíð.

Søguligu listakvinnurnar eru Christine Deichmann (1869–1945), Oda Isbrand (1904–1987), Ellen Locher Thalbitzer (1883–1956) og Jette Bang (1914–1964).

Framsýningina hevur Laila Lund Altinbas, listfrøðingur, og Stine Lundberg Hansen, ið skrivar um list, sett upp.

Øll eru vælkomin til fernisering 21. juni kl. 15. Tú skoðar meg – sum eg skoði teg er ókeypis og er opin fram til 24. august.

Um Ivínguak’ Stork Høegh

Ivínguak’ Stork Høegh (f. 1982) er fødd og búsitandi í Grønlandi. Hon hevur nomið sær útbúgving á listaskúlanum í Grønlandi, á Århus Kunstakademi og sum miðlagrafikari á Keypmannahavnar Tekniska Skúla. Framsýningin vísir serliga nøkur av hennara talgildu myndasamklippum, men hon arbeiðir eisini við málningum, grafikki, keramikki, og margmiðli.

Vár Bænadikta Samuelsen: Móttakari

Tað besta, sum kann henda, tá mann júst hevur givið út eina drúgva bók um samtíðarlist í Føroyum, er at uppliva verk hjá listafólkum, sum ikki eru í bókini. Hendan herliga kenslan av, at alt kann henda, at alt møguligt spennandi er í væntu. Tað hendi í gjár í atelierinum í listafólkahúsinum hjá Janusi Kamban, tá Vár Bænadikta Samuelsen læt upp sína framsýning, Móttakari, ið er hennara fyrsta serframsýning. Framsýningin, sum bara vardi ta løtuna, sum ferniseringin gekk fyri seg, var sett saman av tekningum, skulpturi og installatión, hevði sterkan samanhangandi dám bæði konseptuelt, men eisini ítøkiliga við bjartlittum spreingileidningum, ið skaptu samband millum verkini. Framsýnt var eisini eitt ritverk eftir Onnu Maluni Jógvansdóttir, sum í stíli og litum víkir frá náttúrulitta universinum hjá Vár B.Samuelsen, men sum kortini umskarast í eyðsýnda áhuganum fyri náttúru, blómum, fyri várhagasóljum.

Eg kenni ikki listakvinnuna, men minnist tó eitt av hennara verkum, eina gula standmynd, sum var framsýnd í Hoydølum og seinni eisini í Listasavninum. Við framsýningarheitinum Móttakari leggur listakvinnan dent á ein tann týdningarmesta komponentin í eini listauppliving, sum samstundis er tað ókenda x´ið í líkningini og tað eru vit, móttakarar og okkara assosiatiónir. Vár B.Samuelsen líkist ikki burtur frá sínum ættarliði, hesum ungu fólkunum, ið eru so ómetaliga væl fyri og væl lærd, at mann ræðist fyri, at teirra list gerst ov hugsað, ov kalkulerað, ov lærd, men á framsýningini Móttakara var til alla eydnu eisini pláss til tað poetiska og villa við ansi fyri bæði tí skroypiliga í tilveruni, men eisini við virðing og atliti fyri framsýningarstaðnum og teirri gomlu føroysku listakempuni, sum einaferð búleikaðist har og sum testamenteraði hús sítt til listafólkini.

Tað er eitt serligt og afturvendandi brá við verkunum hjá yngra ættarliðnum, sum byrjar við slóðbrótaranum Jóhan Martin Christiansen og heldur fram hjá Aldu Mohr Eyðunardóttir og øðrum, at tey taka støði í framsýningarstaðnum bæði tilfarsliga og søguliga. Hetta hava vit sæð t.d. á listatiltøkum hjá Forlagnum Eksil í Gøtu og á Ólavsøkuframsýningini í fjør, ið tók støði í umbyggingini av Listaskálanum og tað sama sást eisini á framsýningini hjá Vár Bænadiktu Samuelsen fríggjadagin 13.juni. Við støði í, at framsýningarhølið er eitt atelier og altso eitt rannsóknarhøli skipar hon sína framsýning sum eina vísindaliga royndarstovu og kanning av nøkrum organiskum formum, ið bæði minna um flora og um sovorðnar seðlar sum sálarfrøðingar í filmum vísa sínum patientum at vita hvat tey ganga og spekulera uppá. Tilfarið er kring verkini er natúrviður og tykist eisini hugsað til træveggirnar á atelierinum hjá Janusi Kamban. Standmyndin í framsýningini er sett saman av onkrum jarni, sum minnir um eina gamla antennu, men jarnstengurnar eru settar oman á nakrar plátur, sum vísa seg at vera okkurt slag av væl brúktum arbeiðspodium/trolley við hjólum – eru hetta kanska arbeiðsundirløg hjá Janusi sjálvum? Tað veit mann ikki, men júst hendan standmyndin er merkiliga vøkur á sama hátt sum tann áðurnevnda gula standmyndin – tað er ikki á hvørjum degi vit kunnu siga, at føroysk list hevur fingið ein munagóðan kontemporeran skulptør. Til lukku! Samstundis gevur ein tílík framsýning eisini varhuga av einum nýggjum seriøsum framsýningarstaði í Havn.

SLÁTTRIR

Hon er ljós og løtt at síggja til - nýggja bókarútgávan hjá Tóroddi Poulsen, ið bókmentaliga og listaliga má metast sum ein sannur tungvektari. Tað eitur Sláttrir - hetta einoghálvtrýssinstjúgunda yrkingasavnið hjá Tóroddi Poulsen hvørs heiti mangan eru fleirtýdd og kanska eisini eitt sindur meira ørkymlandi enn vakra, tyngdarleysa permumyndin leggur upp til – kanska er talan um vatnlitamyndina, ið sipað verður til á síðu 51 – men tað kunnu vit koma aftur til. Inngangsorðini klinga vakurt og kent við sínum myrkri, ljósi og tokulúðri og eisini fyrsta staðfestingin, at allir vegir seta ferð á minnini “serliga teir/ eg ikki áður/ havi gingið á”. Vit kenna eisini aftur røddina á einum yrkjaraegi, sum heldur fast í orðunum og hevur stikni til konsensuss og at halda tað sama sum øll hini. Tað er áhugavert hvussu samanhangandi yrkingarnaheimurin hjá Tóroddi Poulsen er frá byrjan og fram til hetta nýggjasta savnið. Tú fert inn í savnið sum í eini nýggj hús hjá fólkum, sum tú kennir og eru tær kær. Gleðist yvir, at tey hava tikið ta gomlu lampuna við í nýggja býlið, ið sum tað plagdi, angar av mjørka og támi. Yrkingarnar skapa hópin av myndum, meðan yrkjaraegið lovar stjørnunum inn til ein drekkamunn og letur seg í ta køldu náttina. Yrkingahátturin er sostatt framvegis merktur av modernismu við brádligum subjektskiftum, løgnum samansetingum av logiskt óforeiniligum heildum og samansetingum av ítøkiligum og óítøkiligum, sum í støðum hava surrealistiskt brá, tá jólini turka vegin við gávupappíri ella tá yrkjaraegið ikki meira tímir at liggja uppi í song, men heldur tekur dreymin við sær í býin. Fleiri yrkingar eru visuelt sterkar – tú sært tær fyri tær áðrenn tú hevur gjørt tær far um hvat orðini merkja. Hetta er eitt nú galdandi fyri eina yrking við tvinnum skorsteinum og roykinum frá teimum, sum flættast – hon myndast fyri lesaranum sum ein abstrakt tekning við beinum og bylgjandi strikum. Á síðu 49 skiftir stílurin yvir í ein meira veruleikakenda frásøgn, ið er borin fram sum ein langyrking ella kanska heldur ein yrkingasuita og í øllum førum yrkingar við einum samanhangandi evni undir heitinum SLÁTTRIR. Og her er tað, at áðurnevndi vatmálningur møguliga kemur fyri, tá yrkjaraegið brádliga svímar eftir at hava gjørt ein vatnmálning lidnan. Hetta er byrjanin uppá eina ræðunátt, sum endar, tá yrkjaraegið fær ein pacemakara ísettan; ein kvikil, sum hann sjálvur greiðir yvirlæknanum á Gentofte sjúkrahúsi frá, at tað eitur á føroyskum og jú, her tykist yrkjaraegið rættiliga líkt skaldinum og menniskjanum Tóroddi, sum small um í fjør – í yrkingasavninum stendur, at hendingin var dagin eftir persónssøkjaraálopini mótvegis Hizbollah í Libanon og Syria 17.september í 2024. Hinvegin, so er tað ikki vist, at alt tað skrivaða er rætt, satt og skjalfest. Tað er ikki terapi, skilst, tí tað er list, sum hinvegin kann vera sannari enn kaldgløggasta heimildarfrásøgn. Og her slær Sláttrir lesaran beint frammaná - í øllum førum lesaran um miðjan aldur, sum er forferdiliga glað fyri at vera til og at njóta alt tað góða á foldum og sum ikki ger tað stóra við at íðka hetta ymiska, men harafturímóti lesur allar greinar á netinum hvørt nikk og pikk um hendan unga, sporty DR-vertin, hvørs hjarta brádliga helt uppat við at sláa. Men aðrir sláttrir eru enn av hjartanum, bæði toru- og trummuláttur og eitt heilt annað slag av slátturi er tá slótturin kemur fyri, altso tá mann slær gras, og í tónleiki hava vit til dømis hørpuslátt og so eru vit aftur í listini og júst sum í Blóðroyndum (2000) verða hospitalsupplivingarnar til list og yrkingar, ið til tíðir tykjast ósentimentalt skrásetandi og næstan eitt sindur stuttligar í allari elendigheitini “havi ikki fingið tikið/ súgvirørið úr snillinum enn/ og pissiposin er fullur...”. Nei, eingin skrivar sum Tóroddur. Eg havi lisið síðu 61 fleiri ferðir og eri ikki liðug at lesa hesa rørandi lýsingina av eini av sonnum miserablari støðu. Yrkjaraegið liggur á køksgólvinum og hevur ligið har í tímansvís og rópt um hjálp til fánýtis, hann liggur meira deyður enn livandi og megnar ikki at fáa fatur á telefonini. Tað er ræðuligt, men so koma hugflogið og minnini (og seinni eisini grannin) honum til hjálpar, elendigheitin verður umskapað til list: “sigli á barndómsins havi/ gólvinum við mínum stóra/ flota av pappírsbátum/ sum mynstrini í linoliuminum/ stýra so teir bæði/ skáksigla og dugga og/ krússa og skifta kós og/ sigla aftur á beint..”.

Kinna Poulsen

Rannva Kunoy á flogvøllinum og í Steinprenti

Ein serstøk listaframsýning verður longsta dag í Atlantic Airways Aviation Academy á flogvøllinum Rannva Kunoy, ein føroysk listakvinna (f. 1975), búsitandi í London, hevur í nógv ár ment ein serstakan teknikk, har hon nýtir ljósreflekterandi pigment á lørifti. Hennara málningar eru eitt dynamiskt samspæl millum sjón, ljós og varan.

Kunoy hevur sýnt fram í USA, Spania, Korea og London. Nú eru liðin 15 ár síðani hennara síðsta einkarframsýning í Føroyum. Til høvi hevur hon sett í verk eitt serstakt samstarv við Atlantic Airways Aviation Academy, við flogvøllin. Hennara verk verða sýnd fram í simulatorhøllini og umskapa rúmið til eina innlivandi uppliving, har list, tøkni og maskina møtast.

Hendan einastandandi framsýningin verður hildin leygardagin 21. juni frá kl. 15 til 18. Tað er dagurin, tá mest sólarljós kemur inn á okkara hálvkúlu av jørðini. Tað er eitt heilt konsept við longsta degi saman við verkunum, sum í sær sjálvum eru ljós.

Ókeypis atgongd – øll eru vælkomin!

Ein framsýning við málningum hjá Kunoy verða eisini at síggja í Steinprent í Havn fram til 23.juli. Hon letur upp mánadagin 23.juni klokkan 17-18.

Listaviðmæli

Mentanarnáttina læt Zacharias Heinesen upp málningaframsýning í Gallarí Havnará og hvítusunnudag eydnaðist mær at vitja hesa litríku framsýning hjá listamanninum, sum er ein livandi listalegenda. Um alt vil væl fyllir hann hálvfems næsta ár og framvegis málar hann sínar geometrisku koloristisku kompositiónir við støði í útsýninum úr stovuni í húsinum uppi á Varða í Havn ella av bygdum og umhvørvum ymsastaðni í Føroyum. Í Steinprenti er ein lítil framsýning at síggja uppiá, tó, ið at hon er sera øðrvísi enn málningaframsýningin hjá Zachariasi Heinesen, hevur onkur felags eyðkenni í tí organiska fjálga bránum. Hetta eru trærelieff hjá Hanna Bjartalíð og tekstilobjekt hjá Randi Samsonsen. Far og hygg!

Mentanarnátt við list

Mentanarnáttarfríggjadagin eru fleiri framsýningar á skránni t.d. eru fotomyndir hjá Bjarna Árting at síggja í Kringvarpinum. Zacharias Heinesen sýnir fram í Gallarí Havnará og í Steinprenti er framsýning við Peter Callesen og Anne Riis Bovbjerg niðriundir. Uppiá eru nýggj verk hjá Hanna Bjartalíð og Randi Samsonsen í nýggja framsýningarhølinum í erva við køkin í Steinprenti - har hava tey opið frá klokkan 9-20. Klokkan 20.30 verða Orð og Tónar á Reinsarínum við framløgum av m.a. Í eygnahædd; nýggju bókini um samtíðarlist og harumframt verður annað mangt, sum sæst í skránni omanfyri.

Things Matter hjá Randi Samsonsen virðislønt

Listaummælaravirðislønirnar hjá AICA vóru í gjár handaðar á Charlottenborg. Aftur í ár eru fleiri móttakarar kendir í føroyska listaumhvørvinum:

Kunstnerne Randi Samsonsen, Claus Carstensen og Ursula Reuter Christiansen samt kritiker og tidligere redaktør ved kunsten.nu Ole Bak Jakobsen modtog årets priser.

Årets kunstudstilling 2024
Jeg er ild og vand – Ursula Reuter Christiansen på Arken – Museum for samtidskunst.

Årets kunstpublikation 2024
Res Publica af Claus Carstensen udgivet på Hatje Cantz

Årets kunstbegivenhed 2024
Things Matter af Randi Samsonsen på Trapholt

Årets Kritiker - 15. Junifondens særpris for et virke i dansk kunstkritik
Ole Bak Jakobsen

Kunstner Søren Martinsen havde skabt et tryk, som var prisen for Kunstkritikerprisen 2024. Med prisen følger et beløb til hver af de fire vindere.
Kunstkritikerprisen er generøst støttet af 15. Juni Fonden

https://www.listaportal.com/tidindi/2023/11/19/randi-samsonsen-things-matters

Nýggj bók um samtíðarlist í Føroyum í 21. øld eftir Kinnu Poulsen

Mentanarnáttina fríggjadagin 6.juni klokkan 20.30 verður nýggja bókin Í EYGNAHÆDD løgd fram á Reinsarínum. Kinna Poulsen fer at greiða frá bókini, Hansins Iversen fer at halda røðu, og alt verður ballað inn í góðan tónleik og harumframt verða aðrar bøkur lagdar fram.

Í EYGNAHÆDD snýr seg um listina í Føroyum í okkara tíð, tað merkir list, sum er framleidd og sýnd fram frá 2020, men samtíðarlistahugtakið verður eisini til tíðir rakt aftur til aldarskiftið. Bókin er bygd á tær eygleiðingar, Kinna hevur gjørt sær sum ummælari og seinni eisini sum kuratorur. Síðan hon skrivaði sítt fyrsta lønta listaummæli í 1996, hevur hon starvast sum fríyrkisummælari í ymsum miðlum, og síðan 2003 hevur hon ummælt og miðlað list aftrat sínum lærarastarvi á Glasi.

Heitið Í EYGNAHÆDD merkir ítøkiliga, at bókin er grundað á hennara egnu listaupplivingar, men bendir myndaliga eisini á, at hesar listaupplivingar verða lýstar í eygnahædd – ikki bara við listina, men vónandi eisini við lesaran og samtíðina. Tað er hennara vón, at øll listaáhugað kunnu fáa okkurt burtur úr bókini, sum er býtt upp í níggju kapitlar við ymiskum evnum.

Lesið meira her: https://sprotin.fo/news/1177/nyggj-bok-um-samtidarlist-i-foroyum-i-21-old-eftir-kinnu-poulsen

Í Kerinum 40 - revisited

Í dag var Listasavn Føroya karmur um eina bókaframløgu, tá bókin Í Kerinum 40 hjá fotografinum Inga Joensen varð endurútgivin í broyttum/víðkaðum líki við einum inngangi hjá stjóranum Solveig Hanusardóttir Olsen og fína tekstinum, sum Inger Smærup Sørensen skrivaði í sambandi við upprunaligu framsýningina fyri 10 árum síðani í Norðurlandahúsinum av eini framúrskarandi myndarøð, sum til alla eydnu er partur av savninum hjá Listasavni Føroya.

Myndarøðin “Í Kerinum 40” eftir Inga Joensen fevnir um eldri foto-myndir av einum heimi í Sumba í 1970-árunum og nýggjar myndir av sama húsi frá 2015. Samanburðurin av myndunum lýsir, hvussu eitt heim kann broytast og fær okkum at hugsa um, hvat ger eitt hús til eitt heim. Við hesum vísir Ingi Joensen ikki bert ta fysisku broytingina í húsinum, men eisini á tann kensluliga tómleikan, sum stendur eftir, tá eitt heim ikki longur er tað heimið, sum vit kendu.

Ummælið av framsýningini í 2015:

https://www.listaportal.com/tidindi/2015/5/17/livandi-tmleiki