Knud Odde 12 vatnlitsmyndir
/
Týsdagin 21.mars klokkan 12-17 letur upp ein lítil framsýning við 12 vatnlitsmyndum hjá listamanninum Knud Odde í Banja Rathnov Galleri & Clausens Kunsthandel í Keypmannahavn.
Listáhugaðir føroyingar kenna Knud Odde frá fleiri framsýningum í Føroyum, m.a. í Norðurlandahúsinum og í Steinprenti, har hann hevur gjørt fleiri litografisk verk. Framsýningin er eisini opin 22, 23, 24, 25, 29 og 30 mars. Svenski yrkjarin Håkan Sandell hevur skrivað eina áhugaverda ritroynd við støði í vatnlitsrøðini hjá Knud Odde.
Varför Kina? Varför en inspiration från eller en förklädnad till kinesisk kultur? Det är kanske det första vi frågar oss, när vi ställs inför Knud Oddes nya bildserie i akvarell. Det finns en fint självironisk överdrift i denna "kinesiska" appropriering, som visar mot att det fortfarande är oss själva som bilderna berättar om, men oss själva sedda genom en annan estetisk lins. Kanske alluderar Odde mot hur själve van Gogh i sin tid använde sig av ett motsvarande Japan som en projektionsyta för sina utopiska föreställningar om ett annorlunda samhälle där alla var likvärdiga hantverkare, och konsten en integrerad sida av den samhälliga helheten. De unga männen i Knud Oddes bilder liknar på tidigare decenniers cubanska frihetshjältar, bara så mycket mildare och fredligare. Medan de äldre ibland de, i bilderna alla tycks vara taoistiska vismän. Kvinnorna förefaller androgyna, i sina dräkter och månansikten. De avrundade linjerna och matta tygfärgerna, i målningarna, verkar genomgå en alkemisk process. Yang och yin vilar i varandra likt himmel och jord, i landskapens jämnfördelande och högliggande horisonter.
Är det inte märkligt att dessa avbalanserade bilder målas just nu, medan Ryssland invaderar Ukraina, och globalt det ekonomiska framsteget prioriteras vidare på naturens bekostnad? I ett västerland lika frenetiskt hyperaktivt som Putins REM-sömn? Men så är detta så den utopiska motreaktionen, motbilden. I det stora mediabruset yrkar bilderna på tystnad, deras rum förblir orörliga och invaderas inte av tid. Färgerna är jordfärger, ockra, och drömmer om frid och avstämdhet. I dessa bilder är vi i ett Europa, ett västerland, som slutat producera och istället filosoferar. Vart ting vilar i sig själv: utfällt löv, blommande gren, blå lotus, bladliknande skrivdon, mjukt utslätat pappersark. Föremålen ligger stilla i bilderna likt substantiven i en tanka-dikt. Lekfullt men eftertänksamt passerar de stora livsdagarna. Vetenskapsmannen är här poet, och poeten en mild filosof. Tidsflykt och prestationskrav verkar sakna betydelse. De gråtonat titanvita färgerna har funnit en ny harmoni tillsammans med de varma sandgula. Den vita tigrinnan kysser till sig den mystiska livssaften, som man säger innanför taoistisk tantra.
Så vad betyder allt detta, har konstnären efter sitt tidiga deltagande i punkkulturen och i nyexpresionismens Gefühl und Härte, nu vid sina mer mogna år, arbetat sig fram till att absolut stillhet är det mest revolutionära i en tid som brusar och brölar allt högre och påträngande? Är bildernas meditativa strävan ett tecken på att rebellens sista möjlighet är att försöka bli vän med sig själv, och med sin inre jord? Dessa bilder utgör i vart fall redan en tanke, en yttre form åt en inre föreställning, om att vår värld kunde tänkas bli sådan som Knud Odde målat upp den för oss. Eller kanske är den redan nu just så här, om vi förmår att gripa det, under en ljus himmel över en skuggskön jord. Med manligt och kvinnligt i rofylld dualism. Med handling genom icke-handling, så som taoismen hävdar, där den väljer att avstå från makt. För den som hellre uppnår lycka genom enkelhet, och i ett uppgående i naturens mäktigt snurrande hjul. Men, bilderna kommer inte med en predikan, här finns istället en underliggande fin humor och en stillsam, världsklok, melankoli. Bli klokare, den som vill, eller slipp då, den som föredrar det. Men bilderna har lämnat sitt tystlåtna budskap. Sitt icke-svar. Sin dröm.
Håkan Sandell
Upplatingartíðir:
Mikudag - hósdag - fríggjadag 12-17
Leygardag 11-15
Adressan:
Banja Rathnov Galleri & Clausens Kunsthandel
Studiestræde 14, 1.sal. 1455 København K.
Telefon 30 11 01 32 & 33 154 154
Arbeiðsleygardagur í Steinprenti
/
Ein fagran kavaleygardag í Havn kann mann finna uppá so mangt. Vit fóru ein túr á framsýning í Smiðjuni í Lítluvík https://bit.ly/3Td8S5M – og so fóru vit í Steinprent. Har hendir okkurt allatíðina. Hesa løtuna vóru tvey listafólk í gongd, norskdanska listakvinnan Nina Kleivan hevur verið á verkstaðnum eina viku og gjørt prent fyri Glostrup Kunstforening og inni á goymsluni bar eg eyga við tann altíð virkisfúsa Bjørn Nørgaard, sum nú hann hevði nakrar frídagar í Føroyum nýtti høvi til at endurnýggja samstarvið, sum hann í mong harrans ár hevur havt við Steinprent.
Hetta er fyrstu ferð Nina Kleivan er á verkstaðnum – men vónandi ikki síðstu ferð, sigur hon brosandi. Henni dámar so væl føroyska matin og náttúruna, sum minna hana um Noreg, har listakvinnan er fødd. Hon er útbúgvin á kunstakademinum í Keypmannahavn. Í sambandi við bæði Glostrupverkini og eina røð av smáum steinprentum, sum Kleivan hevur nátt at gera, hevur hon brúkt fotomyndir sum útgangsstøði. Talan er um ein kassa við fotomyndum av ókendum kvinnum frá umleið 1880´unum, sum hon hevur portretterað á popkendar bjartlittar grundir. Nina Kleivan sameinir sítt figurativa myndamál við abstrakt strok, ið fáa kvinnurnar at sýnast (enn meira) gátuførar, men eisini sterkar. Abstraktu strokini leggja áherðslu á eygnabráið, sum gerst intenst og áhugavert. Tað verður spennandi at síggja myndirnar á onkrari framtíðar framsýning í Steinprenti.
Julie Sass At the Edge of Becoming
/
Fernisering fredag d. 17. marts 2023 17-20
Udstillingsperiode d. 17. marts - d. 22. april 2023
Det er med stor glæde, at Galleri Maria Friis præsenterer soloudstillingen At the Edge of Becoming af kunstneren Julie Sass. Sass viser nye malerier, tryk og tegninger såvel som tekstilværker. I tråd med kunstnerens intention om at skabe små enklaver eller ”øer” i galleriets arkitektur fungerer et lille rum bagerst i galleriet som et slags hemmeligt sted til en anden serie af malerier på sort.
Gennem de sidste år har Sass fotograferet gader og andet sceneri som led i sin Taking Notes-serie: den rå murstensvæg i Berlin; spejlinger af solskin på en flod; et virvar af træstammer og planterødder. Disse observationer er tilstedeværende i kunstnerens malede flader, der ofte skaber associationer til graffiti eller fortovenes og murenes grå beton. Værkerne gennemstrømmes af forskellige grader af lys og bliver på den måde beslægtede med en impressionistisk skildring af døgnets timer. Sideløbende med sine stedlige undersøgelser er Sass også optaget af tiden som koncept, herunder hvordan udstillingens værker – der er blevet til gennem de sidste fem år – lader til at forstærke hinanden. Hun har talt om tidsopfattelse som cirkulær frem for lineær, og sådan har hun også sammenstillet udstillingens værker, hvor såkaldte ”klynger” ikke blot går i dialog med hinanden men også med omgivelserne. Gennem denne form for iscenesættelse inviterer Sass til en mere vidtspændende måde at se på, hvor tilblivelse og væren ikke blot kan sameksistere men også komplementere hinanden.
Sass har ofte brugt ordet ”flux”, når hun har talt om sine værker. De er kontinuerligt undervejs i deres skabelse. Nøjagtig ligesom med de objekter vi observerer fra dag til dag, er forandring det eneste, vi kan have vished om. Hendes maleri Flow, and Its Other fra 2023, der primært er komponeret af blå, grå og hvide farver, fremkalder associationer til vandets ebbe og flod, dets iøjnefaldende hvide diagonal står som den eneste indikator på stabilitet. Denne fluiditet udgør et ekko gennem udstillingens værker; som titlerne angiver er intet nogensinde fuldkomment tilvejebragt men snarere i et konstant stadie af ”tilblivelse”.
– Amanda Church, kunstner, NYC
At the Edge of Becoming markerer Julie Sass' repræsentation hos Galleri Maria Friis.
Julie Sass (f. 1971, Danmark) er uddannet på Det Kongelige Danske Kunstakademi og på New York University (MFA). Hun er en Fulbright Scholar og har en MA i Teori & Formidling fra Det Kongelige Danske Kunstakademi. Julie Sass’ værker er i Metropolitanmuseets (US) og Ny Carlsbergfondets (DK) samlinger. Hun har boet i New York i otte år, og hendes tilknytning til den amerikanske kunstscene har materialiseret sig i adskillige udstillinger og samarbejder hos Critical Practices, Inc., Pierogi Gallery, Flat File, Fiendish Plots. I 2014 var hun artist in residence på ÁREA-lugar de proyectos i Puerto Rico. Sass’ praksis omfatter også grafik i samarbejde med Steinprent på Færøerne og Printer’s Proof i København samt bøger i samarbejde med Hurricane Publishing og RSS Press/SixtyEight Art Institute i København. Sass har været nomineret til Queen Sonja Print Award og Årets Bedste Bogarbejde for hendes kunstnerbog VOLUME RHYTHM MATTER dialogues. I Danmark har hun haft adskillige udstillinger, kommissioner og kuratoriske projekter såsom udstillingen En kort historie om Abstraktion på Rønnebæksholm i 2018.
Til Minnis/In Remembrance – Mikkjal G. Hansen & SIC/Fighters They Bleed |
/
Fríggjadagin 10.3.2023 læt ein heilt serlig og nemandi framsýning upp í Smiðjuni í Lítluvík til minnis um sangaran og menniskjað Mikkjal Gaard Hansen, sum doyði í 2021 bert 39 ára gamal. Hann var oddamaður í m.a. tungmálmsbólkinum SIC Tað er finska listakvinnan og fotografurin Eija Mäkivuoti, sum hevur skipað fyri framsýningini. Hon greiðir frá, at hetta er ein framsýning til heiðurs fyri og til minnis um Mikkjal G.Hansen og tað samstarvið, Eija hevur havt við hann og við SIC. Hetta samstarv byrjaði í 2008 og tað var Urd Johannessen, sum Eija møtti via Nordisk Kulturkontakt, ið segði henni frá um føroyska tónleikabólkin SIC. Eija bjóðaði SIC til Finnlands at hava konsert har og soleiðis var samband knýtt, sum leiddi til samstarv, eina røð av fotomyndum og ein heimildarfilm. Eija hevur verið nógv í Føroyum og hevur tikið myndir av bæði náttúru og fólki. Í 2015 gav Sprotin út hennara vøkru myndabók Havin hjá Birgit (sí leinki niðast).
-Men altso -ein minnisframsýning um ein farnan sangara, man tað nú vera áhugavert? mutlar skeptikaran og eg kann svara alt fyri eitt, at jú heilt vist! Eg bleiv sera rørd, tá eg kom inn og sá teir eyðkendu prýddu vestarnar, sum hingu uppi undir loftinum. Eg kendi ikki Mikkjal G.Hansen persónliga, men vestarnar kenni eg aftur, mann visti líkasum hvør hann var og búði í sama býi. Tá eg uppi á loftinum í Smiðjuni sá brot úr onkrari gamlari konsertupptøku, kendi eg á mær eitt brádligt og øgiligt takksemi yvir, at mær untist at uppliva hendan mannin á palli tvær ferðir. Eina ferð fyri tjúgu árum síðani í kjallaranum á tí gula Vertshúsinum og einaferð seinni til eitt mikið ”fínari” event í Norðurlandahúsinum, minnist ikki hvat. Men báðu ferðirnar misti eg ondina av orkuni í tónleikinum og ikki minst av forsangaranum, sum eg haldi var á altjóða støði. Tað sigi eg uttan at eg uppá nakran máta hoyri til tungmálmskjarnulurtararnar, mær dámar vanliga ikki sovorðnan harðan tónleik, men nevndu framførslur vóru altso so mikið sannførandi, at tú kundi ikki annað enn at missa ondina og hava hávirðing fyri hesum merkiliga floyminum av ljóðum, sum í støðum tóktust fullkomiliga ómenniskjalig.
Tað, sum ger framsýningina so rørandi er annars júst menniskjaligheitin, hesi ungu fólkini, sum eg ikki kenni, men sum kunnu umboða allan ungdóm, allar dreymar, øll dreingja- og gentukømur, hesi serligu herligu, sáru, eymu ár. Hetta er ein serstøk framsýning, merkt av kærleika, sorg og sakni, men eisini humor. Í einum vindeygakarmi í Smiðjuni í Lítluvík stendur ein bók, ein skarðaður skøltur og ein óásett Red Bull. Eg spyrji listakvinnuna um hetta munu vera ting, sum onkur ungdómur hevur gloymt eftir á ferniseringini, sum var. Tá flennur hon og sigur, at nei, hetta er eisini til minnis um Mikkjal, hvørs yndisdrykkur var Red Bull. Hon legði aftrat, at framsýningin er úrslitið av eini kollektivari prosess, har m.a. familja og vinir hjá Mikkjali hava verið við. Takk fyri Eija og tit øll fyri at deila minnið og geva okkum høvið at minnast ein musikalskan tungvektara.
Eija Mäkivuoti: We have made a collaborative video artwork together with people who answered to the Open Call of memories about Mikkjal and SIC. The following people made contributions: Bartal G. Simonsen, Rannva Simonsen with family, Sigurd Justinussen, Tordis Vang, Sjúrður Fjallsbak, Sunneva Háberg Eysturstein, Teitur E. Fossaberg, Antonia J. Dahl Thomsen, Torkil Thomsen, Tordis T Gaardlykke, Eddie Jacobsen, Eyðun Müller Thomsen and SIC official. There are also physical contributions in different forms of items, objects, books and artworks that are made/lended by TUTL, Swangah, Sprotin, Klæmint Hammer Poulsen, Joan Scott Brockie and Tordis T. Gaardlykke.
I thank all the supporters/partners/collaborators that made the exhibition and the joint event at Sirkus possible: SIC Bartal G. Simonsen Mentamálaráðið / Faroese Ministry of Culture SLS – Svenska litteratursällskapet / Society of Swedish Literature in Finland Safari Transport / Yosi Golan Sírkus Føroyar / Sunneva Háberg Eysturstein Son of Fortune / Benjamin Petersen DJ Bombat & DJ Nookie Deko&Print ESTRA Sprotin TUTL / Friði Djurhuus Swangah Tórsgøta / Hergeir Staksberg Oy Brewing
On Tuesday 14.3. at 17.00–19.00 I will hold a finissage / closing event (and after that the artworks find a new home on the Faroes).
The exhibition is open at the gallery:
Sat–Tue 11–14 March 2023 between 14.00–19.00
I will be at the gallery all days if you want to have a talk or just come and hang out.
Sprotin has donated some Birgit’s Garden photo books, Swangah a few Belial's Synir books and I have made some posters of Mikkjal which the exhibition visitors can win in a lottery (drawn on the last day). You are most welcome!
The artworks are donated after the exhibition to Mikkjal’s family and SIC members, so it is a non-profit endeavour.
https://sprotin.fo/products/649/havin-hja-birgit?_ProductFilterIds=4:1
Gleðiligan (lista)kvinnudag
/
Í dag er altjóða kvinnudagur. Her á Listaportalinum er hesin dagurin eitt upplagt høvi til eina støðumeting og tað er lutfalsliga hugaligt, tá tað kemur til listaøkið. Fyri kortum upplivdu vit, at móttakararnir av landsins størsta mentanarheiðuri allar vóru kvinnur. Nevndin (t.e. Alda Joensen, Poul Geert Hansen, Katrina í Geil Kim Simonsen og Gunnvá Zachariasen) valdi jú at heiðra Aldu Mohr Eyðunardóttir (Ungt listafólk), Guðrið Poulsen (Mentanaravrik) og Hansinu Iversen (Mentanarvirðisløn) - ein søgulig avgerð, tí hetta er fyrstu ferð, at kvinnur fingu allar virðislønirnar (tað øvugta, at bara menn fingu virðislønina er hent fleiri ferðir, t.d. í 2011 og 2013). Av myndlistafólkum, sum í løtuni eru í ferð við at nema sær listfakliga útbúgving, eru listakvinnur sum áðurnevnda Alda Mohr Eyðunardóttir, men eisini Anný Øssursdóttir Djurhuus og Vár B.Samuelsen, ið allar eru dugnaligar og áhugaverdar listakvinnur í fremstu røð innan føroyska samtíðarlist. Eina ta mest áhugaverdu listaframsýningina í nýggjari tíð skipaði Randi Samsonsen fyri í m.a. Miklagarði í fjør og í Listasavninum hava tey eisini lagt seg eftir javnstøðu á framsýningum og viðv. keypi av verkum til Listasavnið. Í Gallarí Havnará letur ein framsýning upp í dag kl 17.00 í sambandi við kvinnudagin - har er m.a. Rannvá Holm Mortensen við. Í Steinprenti arbeiða tey í skrivandi stund við eini listakvinnu á verkstaðnum og niðriundir í gallarínum er ein framúr framsýning hjá Onnu Seppälä. Og hvat - er so alt bara í ordan og hurrá? Nei, innan standmyndaøkið er nógv eftir at gera - tað er gott at minnast týdningarmiklar kvinnur sum Elinborg Lützen í Klaksvík og Andreu Árting í Havn, men okkum tørvar eisini størri skulpturelt fjølbroytni í Føroyum við t.d. abstraktum standmyndum og her koma fleiri listakvinnur til hugs - ikki í gamla leiklutinum sum modellir til standmyndirnar, men sum sjálv skapandi megin handan standmyndirnar; í leiklutinum sum listakvinnur. Her eru nakrar myndir av verkum hjá listakvinnum og her kundu verið nógv fleiri, tí listakvinnurnar eru nógvar og tær eru aktivar. Takk fyri allar, góðan kvinnudag.
Randi Samsonsen
anna Seppälä
vár b.samuelsen
hansina iversen
rannvá kunoy
randi samsonsen
fríða matras brekku
Louise Aakerman nielsen og fríða matras brekku
sigrun gunnarsdóttir
lív maria róadóttir jæger
Vibeke mencke nielsen
anna malan jógvansdóttir
julie sass
silja strøm
tvær megnar listakvinnur hittast - silja strøm og vibeke mencke nielsen
elin josefina smith
rannvá holm mortensen
guðrið poulsen
anný djurhus øssursdóttir
Ragnhild Hjalmarsdóttir Højgaard
Gudrun Hasle
laila Mote
mie mørkeberg
Barbara í gongini
MYNDLIST A á Glasi – ein gyltur møguleiki hjá kreativum miðnámsnæmingum
/
Tað er eingin loyna, at vit eiga óvanliga nógv dugnalig myndlistafólk og fólk við visuellum gávum í Føroyum. Samstundis hava vit her á landi stóran mangul uppá útbúgvingarmøguleikar á júst hesum økinum. Tí gleðast vit inniliga um, at lærugreinin Myndlist A er sett á stovn á Glasi.
Hetta er í grundini ein lítil kollvelting í listútbúgvingrligum høpi. Í meira enn tjúgu ár hava myndlistalærarar í Hoydølum og á Glasi ynskt at seta eina Myndlist A lærugrein á stovn av tí, at vit hava upplivað ein vaksandi tørv á eini slíkari millum okkara næmingar. Sum heild er tørvurin stórur serliga av tí, at einki líknandi tilboð finst her á landi til alsamt vaksandi hópin av lesandi, sum fara kreativa vegin, antin tað er innan design, list ella arkitektur, á akademi, universitet ella aðrastaðni.
Í londunum kring okkum er støðan ein onnur enn í Føroyum við tað, at tey eisini hava aðrar skúlar umframt miðnámsskúlar, ið fyrireika næmingar at fara víðari undir hægri listaligan lesnað. Tílíkir møguleikar hava ikki verið til í Føroyum. Vit hava sum kunnugt musikkskúlar, men ongan listaskúla. Áhugin fyri list er vaksandi í samfelagnum í okkara tíð, sum støðugt krevur av okkum førleikar til tess at týða tann dagliga myndameldurin. Myndir og myndaliðir eru alla staðni kring okkum, og ongantíð hevur tørvurin á førleikum í sambandi við myndatýðing og greining verið so stórur, sum hann er í dag.
Undirvísingin í Myndlist snýr seg í stóran mun um at økja um tað visuella og fagurfrøðiliga tilvitið við at hyggja at, viðgera og skapa myndir. Myndlist er ein týdningarmikil lærugrein á miðnámi, sum fremur alment dannilsi við at skapa innlit í myndamál og við at geva innlit í kompleksar søguligar, sálarfrøðiligar og samfelagsligar samanhangir gjøgnum lutfalsliga einfaldar praktiskar royndir. Frá einføldum litvenjingum fáa næmingarnir til dømis innlit í ekspressionismu, og hvussu týsku nazistarnir brúktu list í teirra propaganda.
Mong av okkara ungu við listaligum gávum og áhuga hava kent seg noydd at leita sær fyrireikandi undirvísing til listaskúlar uttanlands. Hetta er stórt spell, tí tað er til bága fyri tilknýtið hjá okkara virðismikla ungdómi til tað føroyska samfelagið. Á Føroyamálsdeildini er ein listútbúgving sett á stovn. Tey hava tikið atlit til vøksturin á listaliga økinum og teirri sannroynd, at evnaríkur føroyskur ungdómur fer uttanlands at nema sær útbúgving í listaligum arbeiði. Fyri fyrst eru tvær leiðir, ritlist og tónleikur, men við tíðini verður m.a. myndlist lagt aftrat.
https://namsaetlanir.fo/midnam/myndlist/myndlist-a
Undirvísingin í myndlist á Glasi er sera fjølbroytt og serlig við tað, at hon bæði fevnir tað bókliga teoretiska og tað listaliga praktiska. Undirvísingarhátturin við sjálvstøðugum arbeiði og bólkakjaki styrkir sosialar førleikar hjá næmingunum við tað, at mann er saman á ein annan hátt enn vanligt bæði í myndlistastovuni, á verkstaðnum, men eisini tá mann er úti og vitjar listaframsýningar t.d.
Sambært námsætlanini er endamálið við lærugreinini, at næmingarnir:
Menna og styrkja síni skapandi evni
Við at uppliva, sansa, skapa og greina myndamál menna síni evni á fjølbroyttan hátt at nýta og skilja myndamál sum ein persónligan frásøgu- og samskifismiðil
Í arbeiði sínum við flatum, rúmligum myndum og margmiðlamyndum, ogna sær vitan, innlit og førleikar til at málbera seg í og við myndum
Styrkja sín førleika at kunna ogna sær vitan um og innlit í føroyska og altjóða listasøgu
Finna sær egið støði í einum veruleika við stórum visuellum upplýsingarfloymi
Við eitt nú myndagreining og umrøðu menna sínar førleikar og síni evni at bera fram egnar áskoðanir og soleiðis vera við til at økja um tali- og skrivifrælsið í samfelagnum.
Myndlist A er sett á stovn fyribils sum ein royndarlærugrein. Hon byggir á Myndlist C og B, men hevur m.a. eina skrivliga dimensión, sum fevnir um t.d. myndagreining og listasøgu, men eisini kann loysast kreativt í summum førum.
Á hvørjum ári hava myndlistanæmingar á øllum stigum framsýningar av egnum verkum á Glasi. Her eru nakrar myndir frá undirvísingini í myndlist og av verkum hjá næmingum.
Anna Seppälä vernissage
/
Í dag læt framsýning við nýggjum verkum hjá finsku listakvinnuni Onnu Seppälä upp í Steinprenti. Anna er væl kend millum listáhugaðar føroyingar, tí hon hevur verið við á nógvum framsýningum í Føroyum.
Tær eru framúrskarandi vakrar, myndirnar hjá Onnu, m.a. ein kensluborin sjálvsmynd við rósum, sum er ein vatnlitsmynd. Á framsýningini eru eisini tusjtekningar og myndir, sum eru gjørdar við blandaðum tøkni - stílurin er eyðkendur fyri listakvinnuna, ekspressivur, litríkur og surrealistiskur. Myndevnið er ofta persónligt og eksistentielt. Í einari undurvakrari mynd sæst ein urtapottur í stórari stødd við føgrum sólgulum, reyðum og violettum blómum, ið minna um brestandi rakettir á nýggjárinum. Uppiyvir síggjast tríggjar smáar flúgvandi verur, ið nærkast blómunum og geva hugasamband við mytologi og søgnina um Ikaros, ið fleyg ov tætt at sólini samstundis sum hesir figurarnir eru í modernaðum klæðum og í sólbrillum. Tað mytologiska hómast eisini aðrastaðni í myndaverðini hjá Onnu Seppälä har mann kemur í tankar um til dømis Zeus og Narcissus.
Urtapottar, blómur og vøkstur eru á nógvum myndum, sum ofta eru litfagrar og ekspressivar, men eisini heimkærar við denti á heimalív og menniskjaligar relatiónir. Anna Seppälä hevur gjørt trý nýggj steinprent, harav tvey eru við á framsýningini. Her eru nakrar myndir frá upplatingini.
Filmsdagar við Arktis í huganum á Norðurbryggjuni
/
Í ár sum á hvørjum ári eru Norðuratlantsfilmsdagar á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn frá 2. til 12. mars. Í ár verða filmar úr Grønlandi og Arktis sýndir og harumframt verður røðin Ísland í panorama eins og dansifilmar og føroyskar stuttfilmsperlur verða at síggja. Festivalurin sýnir fimm spælifilmar, níggju heimildarfilmar og 33 stuttfilmar. Fleiri føroyskir filmar eru á skránni 4.mars, m.a. fíni heimildarfilmurin Sálarkvøl hjá Eir í Ólavsstovu um listakvinnuna Elin J.Smith, sterki stuttfilmurin Stay hjá Mariu Winther Olsen, stílsliga flottu Braceface hjá Terja Mohr og Móðir hjá Heiðriki á Heygum, umframt vakri stuttfilmurin Where do we go hjá Barbaru Lervig. Eisini verða samrøður við Eir, Heiðrik og Barbaru. Sí skránna her:
https://www.nordatlantens.dk/filmdage
Marjun Syderbø Kjelnæs tilnevnd
/
Marjun Syderbø kjelnæs - foto sunva Eysturoy lassen
Føroyska uppskotið til ta stóru norðurlendsku bókmentavirðislønina er í tveimum; tað snýr seg um yrkingasavnið Karmageitin og leikin Gentukamarið eftir Marjun Syderbø Kjelnæs. Sambært tilnevningarnevndina er talan um eitt verk í tveimum:
Karmageitin og Gentukamarið eru eitt skaldverk í tveimum bindum, hvørt við sínum sniði og sínari útsøgn. Yrkingasavnið Karmageitin og leikritið Gentukamarið kunnu lesast í valfríum raðfylgi, tí bøkurnar eru ikki samanbundnar í tíðarrøð ella við orsakasambondum; heldur eru tær feldar hvør inn í aðra soleiðis, at dialogarnir í leikritinum, rørslurnar í yrkingunum, innisstøðurnar og tey ítøkiligu støðini veksa hvørt inn í annað.
Sum heitið Gentukamarið bendir á, er høvuðspersónurin í leikritinum kvinna. Tað sama er galdandi í Karmageitini, ið fylgir yrkinga-eg’num sum vaksnari kvinnu. Staðsetingin er kamarið, sum gentan hevði í uppvøkstrinum. Tað er hiðani, at heimurin hjá yrkinga-eg’num sprettur, og her knýtir tað seg at slektini. Kamarið hevur gingið í arv frá mostrini til yrkinga-eg’ið. Yrkingarnar flyta seg burtur úr gentukamarinum, men fara altíð aftur hagar; í stórum og smáum ringrásum. Tað er eitt áhugavert áhaldni í rørsluni í yrkingunum; útlongsil og ynski um at gerast partur av heiminum, men í øllum yrkingunum verður ynskið um at at knýta seg at og skilja og gerast partur av heiminum vent á ranguna og snýr heim, heim til gentukamar barndómsins ella miðlívskreppukøkin; ikki endiliga beinleiðis av heimlongsli, men tí tað er neyðugt. Ikki meira enn heimkomið, verður yrkinga-egið ósjónligt, tað er útlúgvað, og fram veksur nýggjur útlongsil.
Í dramapartinum, Gentukamarinum, stíga vit inn í og verða heilt umgird av hesum kamarinum. Her verður díkt øðrvísi á enn í yrkingunum, fleirraddað og viðhvørt maniskt; tað vaksna eg-ið í barndómsins gentukamari verður díkt undir í røddini hjá mammu síni og barndómi sínum. Her er eg’ið í øllum sínum aldrum í senn, sum barn plágast hon av røddini í mammu síni, sum vaksin av røddini í sínum egna barni, og hon fær telefonuppkall frá røddini í dóttur síni og mytunum. Gentukamarið loysir sundur tey mørk og tær gáttir, sum kunnu vera millum aldrar og æviskeið hjá eg-num. Eg-ið verður øll tey eg, sum eg-ið kann hava verið; í menning, í tvídrátti, í ráðaloysi. Tvørsagnarkent og ósambæriliga, viðhvørt stutt, milt og harmoniskt – alt um somu tíð. Gentukamarið og tað gentuliga verður í tveybindaverkinum ein sterkur máttur, sum noktar at lata seg harta og rætta.
Gentukamarið veksur saman við húsinum og urtagarðinum í Havn og knýtir seg í eina fjallarøð av óbrúktum klæðum í Atacama-oyðimørkini (Karmageitin, s. 42), í tey brotnu korallrivini undir Íslandi (Karmageitin, s. 32), í hvalir, sum eru vilstir inn í tronga í Miðjarðarhavinum (Karmageitin, s. 76-78). Í yrkingini Honey (Karmageitin s.68) veksur skriðin, sum eg’ið følir, saman við eitt kleiggjut køksborð. Ampi og skjálvti umskapast til illveður, sum røkkur til Meksiko, til ein ovurstóran skinfluguflokk, til brummandi bilmotorar, surrandi ferðslu og oljupumpur, og venda aftur í køkin, har teir aftur seta seg í eg-ið. Illhirsnið, skriðin og tað kleiggjuta eru ein skinfluguflokkur, eru bilar og pumpur og olja.
Marjun Syderbø Kjelnæs (f. 1974) er ein kend og virkin rødd á tí føroyska bókmenta- og leikpallinum. Hon hevur givið út eitt fjølbroytt tyssi av verkum síðan 2000. Ungdómsskaldsøgan Skriva í sandin, 2010, vann i 2011 The White Raven Deutsce Jugendbibliothek, og ungdómsskaldsøga hennara Sum rótskot varð løgd fram til Barnabókmentavirðisln Norðurlandaráðs í 2021. Hon hevur vunnið fleiri virðislønir og fingið gávufæ, og hennara verk eru týdd til onnur norðurlandamál umframt enskt, franskt og týskt.
Kápumyndir: Guðrið Syderbø
Tapet: Siggi Óli Pálmason
Umbróting, prent og liðuggerð: Føroyaprent
https://www.norden.org/da/news/her-er-de-nominerede-til-nordisk-raads-litteraturpris-2023
Ummæli á Listaportalinum av Gentukamarinum
Leikurin Gentukamarið hjá Marjun Syderbø Kjelnæs var framførdur á Tjóðpallinum og eg skrivaði, at hann snýr seg um at blíva listafólk líka nógv sum hann snýr seg um at blíva kvinna. Vit áskoðarar varnast alt fyri eitt myndina av einum av tiltiknu kamarsmálningunum hjá listamytuni Vincent van Gogh, sum hongur í Gentukamarinum beint við tað reyða plastikkspeglið. Tað er herliga fýrsaraligt, eisini hasin serligi laksaljósareyði liturin á innbúgvinum í gentukamarinum. Tónleikurin er hugtølandi, bæði tann sorgblíði og til tíðir lagnutungi tematónleikurin hjá Joachim Holbek, sum er innspældur saman við føroyskum strúkarum, og tað herliga finska tangolagið móti endanum. Møguliga vóru tónleikasenurnar við bust sum mikrofon, eitt sindur langdrignar ella flóvisligar ella fjákutar, eg veit ikki, men tær vóru eisini afturkennandi stuttligar ikki minst, tá mann kennir tónleikin, t.d. fýrsaralandapláguna hjá Rose Laurens, Africa – eg eigi singleplátuna (!) og jú, tónleikurin hevði stóran týdning í gentukamarinum – alt tað eg minnist. “In dark, deep jungle I hear the wild drum/ My heart beats faster, knowing my time's come/ The voodoo master, waiting for nightfall/ Draws signs of magic on my white woman skin. – Altíð hesin forbrendi hugur at geva seg undir viljan hjá onkrum øðrum ella hvør var tað, sum vildi hvat - aftaná paradigmuskiftið eftir metoo er hetta í øllum førum ómodernað, men gentukamarið minnast vit og tað er ikki minst afturkennandi í fínu, neyvu scenografiini hjá Siggi Óli Pálmason. - Grundhugskotið um at fara aftur í gentukamarið at hitta seg sjálva er frálíkt. Eg skilji væl feministisku motivini í leikinum, men ímyndi mær, at bæði gentu- og dreingjakamarsuniversini ikki er eins afturlatin og tessvegna heldur ikki so óhugnalig sum tey einaferð vóru, nú samskiftið millum ættarliðini tykist nógv meira opið. Leikurin tvinnar fleiri søgur saman og tekur støði í eini tilveruligari kreppu hjá vaksnu konuni, ið er fráskild og hvørs fyrrverandi maður skal giftast uppaftur. Hon fer heim til síni gomlu foreldur og inn í sítt gamla kamar, har Veran bíðar eftir henni og konfronterar hana við gomlum og nýggjum ræðslum. Fyrst og fremst er tað kærleikin og óttin, sum bindur konuna. Tað er sum móðirdjórið í The Wall hjá Pink Floyd, sum uggar sonin og sigur “Hush now, baby, baby, don't you cry/ Mamma's gonna make all of your nightmares come true/ Mamma's gonna put all of her fears into you...”. Hatta elaklæna markið millum stundvísiliga umsorgan og sjúkliga stúran. Dukkurnar taka gentuna og konuna av ræði, móðirskyldan og skuldarkenslurnar lamma hana. Tann vakrasti parturin av leikinum er tann abstrakta paralellfrásøgnin um gentuna, sum vaks og vaks og bleiv so stór, at hon ikki passaði inn nakrastaðni. Í tí absurda endanum á søguni kenna vit umhvørvishøvundin aftur, men lýsingin av hvussu likamið á teirri risastóru deyðu gentuni nørir um fiskastovnar og fólkasálir, minnir eisini um onkra yrking hjá Tóroddi Poulsen. Tað var jú hansara Venclagrein um ummæli, sum var upprunin til Gentukamarið og eg haldi kanska, at hann hómast í einum av teimum mongu negativu røddunum í gentukamarinum. Til alla lukku tykist frásøgnin lyfta seg upp um persónligt agg og fornermilsi og hin søgan um gentuna við hugflognum, sum rakk longur enn til alt tað vanliga og sum lýgur seg meira áhugaverda, er eisini hjartanemandi. Í hesum universinum ræður skommin og Beinta Clothier spælir sín leiklut sum vaksna konan við hóskandi undirgeving og vónloysi. Hans Tórgarð lyftir somuleiðis sín velduga leiklut sum veran, ið er á palli longu áðrenn leikurin byrjar og allan vegin til endan. Hann er veran, sum tá hon vaknar, førkar seg sum ein dukka, men vaksur og verður ígongdsetari og innlimar alt tað, sum gentan og konan hava at stríðast við. Tað er tann innara røddin, sum ógvuliga sjáldan er mild og rósandi og sum krevur av henni, at hon skal siga sína søgu í trimum pørtum og tað ger hon eitt sindur treyðugt, men síðani kemur ferð á og vit uppliva eitt nú smá brot av tølandi ungdómsløtum sunnanfyri. Har kemur Bartal Augustinussen sum eitt frískt, musikalskt og stuttligt lot inn í innibyrgda gentukamarið
Mentanarvirðislønirnar 2022
/
Fína myndafrásøgnin hjá Bjarna Árting Rubeksen og una leitistein hansen sæst her: https://bit.ly/3XWoKKk
Mikukvøldið handaði Sirið Stenberg landsstýriskvinna Mentanarvirðislønir Landsins í Hátúni í Tórshavnar Musikkskúla. Móttakarar vóru Hansina Iversen, Guðrið Poulsen og Alda Mohr Eyðunardóttir. Her eru grundgevingarnar og røðan, sum undirritaða helt fyri Hansinu Iversen.
https://kvf.fo/sending/stakar-sendingar?sid=152998
Hansina iversen
Mentanarvirðisløn landsins 2022 verður latin Hansinu Iversen, myndlistakvinnu Listakvinnan Hansina Iversen hevur víðkað hugtakið um, hvat føroysk málningalist er og kann vera. Hennara støðuga menning og endurnýggjan vísir, at hon er ein listamálari í fremstu røð, og hon er eisini nógv umbiðin bæði uttanlands og her heima. Listakvinnan hevur seinastu árini loyst týdningarmiklar uppgávur og hevur sýnt fram bæði í Føroyum og uttanlands, t.d. í París og í Keypmannahavn. Hansina Iversen arbeiðir við nonfigurativari list og verkum, ið eru droymandi og poetisk við samansettum litflatum. Hennara málningar og steinprent eru hugtakandi á ein serstakan hátt. Tað er ein serlig kvirra og friður yvir verkunum hjá henni, hóast litir og skap mangan standa í andstøðu hvørt til annað. Verkini byggja á sansan, har litirnir eru tað, sum er tað mest eyðkenda. Í verkunum kannar listakvinnan tað abstrakta, ikki náttúru ella umhvørvi, men heldur linjuna og litirnar. Fyri sínar eyðsýndu listarligu gávur og tey mongu listaverkini, hon hevur evnað til hegnisliga, fær Hansina Iversen Mentanarvirðisløn landsins 2022.
guðrið poulsen
Guðrið Poulsen er slóðbrótari innan leirlist í einum landi, har onki brúkiligt leir finst. Støðugt bjóðar listakvinnan sær sjálvari og okkum av í leitanini eftir rúmligum abstraktiónum yvir náttúruna, menniskjað og tilverunnar ævigu spurningar. Hennara gávaðu hendur leita fram sansaligar og kropsligar upplivingar, ið skapa brúgv millum lítla koppin og manshøgu installatiónina, millum gerandisdagin og listina. Guðrið Poulsen hevur havt fleiri framsýningar og hevur vunnið fleiri listprýðingarkappingar, bæði í Føroyum og uttanlands. Hon hevur verið virkin á lista- og mentanarpallinum í mong ár, og hennara fjølbroytta virksemi fevnir eisini um skeið og undirvísing, so bæði leik og lærd hava fingið ágóðan av stóru vitanini og kunnleikanum hjá henni. Fyri ótroyttiliga virksemið, har handverk og list ganga upp í eina hægri eind, fær Guðrið Poulsen Heiðursgávu landsins 2022.
alda mohr eyðunardóttir
Longu sum tannáringur byrjaði listaleiðin hjá Aldu Mohr Eyðunardóttir, eitt nú við luttøku á Ólavsøkuframsýningini og Várframsýningini. Umframt her í Føroyum hevur unga listakvinnan verið við á fleiri framsýningum í Íslandi og í Danmark. Eitt nú var hon við á temaframsýningini BROT hjá Listasavninum, og hon hevur sýnt fram á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn og á Hafnarborg í Íslandi. Eitt av hennara vovnu verkum er nú eisini partur av føstu framsýningini í Listasavninum. Alda Mohr Eyðunardóttir er hugtikin av handarbeiði og brúkar tað á ymiskan hátt í sínari list, bæði við at tilevna tekstilverk við hond og at endurgeva tekstil í øðrum miðlum. Tilfarið í listini hevur tilsipingar til føroyska mentan og handverk, millum teirra at veva, til fiskireiðskap og seyðaull. Hon er partur av einum ættarliði, har tilgongdin til handverkið er øðrvísi, og sambært ungu listakvinnuni er hetta eisini ein fyrimunur, tí verkini kunnu kennast meira erlig og beinleiðis. Fyri serstakliga góðu listagávurnar fær Alda Mohr Eyðunardóttir Virðisløn til ungt listafólk 2022.
Kvøða til Hansinu Iversen, móttakara av Mentanarvirðisløn landsins 2022
Við ljósinum kom skapandi megi inn í heimin - Verð ljós. Soleiðis ljóðaði og tað varð ljós. Við ljósinum komu eisini litirnir og í føroyskari list hava ljós og litir glitrað og skygt líka síðan Niels Kruse stóð niðri á Møl á Eiði og málaði vesturskinið. - Mikines kenna vit kanska best fyri tað døkka, men uttan ljósið høvdu vit neyvan skilt alt hansara myrkur og hjá Ruth tendraðu bjartastu litir eitt lýsandi myrkur. – Ingálvur visti av, at myrkur kann ala fram ljós, men í myndunum hjá Hansinu er ljósglæman ikki longur íblást av náttúru - her logar ljósið frítt í litinum.
Millum allar anekdoturnar, sum liva kring minnið um Ingálv av Reyni, er søgan um stóra munin millum mannin og hansara listaverk - hetta at ein so lítillátin maður skuldi mála so stórfingin verk. Støðuga samanberingin millum ein persón og hansara málningar hevur altíð undrað meg, men eg kom í tankar um hana, tá eg skuldi orða eina kvøðu til Hansinu Iversen nú hon fær Mentanarvirðisløn Landsins. Tí kanska líkist Hansina sínum verkum, sum eru litrík, gløgg og full av lívi og ljósi, men kortini við innliti í ”myrkrið, sum spælir og ljósið sum slær”.
Hansina Iversen var tíðliga tilvitað um ikki bara at gera sum hini. Í staðin fyri at fara niður at lesa fór hon á Myndlista- og Handíðaskóla Íslands í 1989 til 1993 og síðani á Kunstakademiið í Helsinki frá 1993-97. Síðan lokna útbúgving hevur hon havt nógvar framsýningar sjálv og saman við øðrum - uttanlands og heima, samstundis sum hon hevur ment sítt málarí - sum einaferð tók støði í abstraktu ekspressionismuni, ið kyknaði í USA eftir kríggið, men eisini við íblástri frá norðurlendskum starvsfelagum – eg kann í rúgvuni nevna listafólk sum Ninu Roos í Finnlandi og Bjørk í Íslandi.
Jú, Hansina Iversen er ómetaliga áhugað í list og eisini í øðrum listasløgum enn sínum egna - hon elskar jazz og klassiskan tónleik, og fýrir ikki fyri at flyta seg út úr atelierinum fyri at prýða bygningar sum t.d. Løgtingsbygningin ella taka lut í installatiónslistaframsýningum saman við starvsfelagum sum Jóhan Martini Christiansen. Hansina er at kalla demonstrativt modernað og hevur stóran áhuga fyri øllum, sum rør seg í samtíðini. Hansina hevur gjørt scenografi til sjónleikir og hennara mongu grafisku verk eru millum týdningarmestu høvuðsverkini av teimum mongu framúr prentunum, sum eru framleidd í Steinprenti millum ár og dag.
Einaferð i byrjanini av øldini hevði eg eina blaðsamrøðu við Hansinu Iversen og spurdi tá listakvinnuna hvat hon ynskti sær, at fólk skuldu fáa burturúr hennara myndum. Svarið frá Hansinu minnist eg enn, tí tað var serligt. Hon hugsaði seg væl um og segði síðan Einki! - Einki? -Ja, nikkaði hon, at um fólk bara kundu standa og gána eina løtu í friði og náðum, so var tað fínt. Hetta svarið var í øllum sínum endamálsloysi í hugtakandi andsøgn við okkara tíðarrák, har alt skal hava eitt endamál og um endamálið ikki er rokkið, ja so er verkætlanin miseydnað. Heilt øðrvísi stendur til við listaverkunum hjá Hansinu Iversen. Her er einki endamál, eingin eyðsýnd raðfylgja, eingin byrjan, eingin endi. Við opnum endamálsloysi gána vit og varnast tá kanska, at myndin tekur at bylgja aftur og fram og umbroytist eftir hvar vit lata eygað hvíla.
Í sambandi við listina hjá Hansinu Iversen verður ofta tosað um hvussu vakrar myndirnar eru við føgrum gulum og reyðum strokum og ljómandi violettum og gráum litbrigdum. Í veruleikanum eru hesi verk bæði í litsamanseting og kompositión merkt av onkrum merkiligum og ótilpassaðum, sum í grundini ikki var vakurt inntil vit gjørdust von við tað. Vit hava altso lært at virðismeta hetta slagið av vakurleika og tað er Hansina Iversen, sum hevur lært okkum hendan estetikkin. Hon er ein listaligur slóðbrótari, sum tíðliga í hálvfemsunum setti skjøtul á eitt lívsverk, ið kom at broyta føroyska myndlist og mátan, vit síggja listina.
Hansina Iversen málar nonfigurativar málningar við nógvum rundleittum formum. Ljósið skyggir í teimum glógvandi litunum, men skínur eisini í hvíta løriftinum, sum hómast aftan fyri litirnar. Hesi verkini tykjast ógvuliga sansalig og likamlig – eisini í mun til dynamisku penslastrokini, ið eins og spor lýsa rørslurnar hjá listakvinnuni. Umframt alla ta ferðina og rørsluna í strokunum, eru málningarnir gjølliga komponeraðir, so at kompleksa heildin sær púra einføld og sjálvsøgd út.
Seinastu árini hevur Hansina Iversen málað fleiri monumental verk, sum týðiliga vísa hennara rúmligu evni og serliga ans fyri tí dramatiska, t.d. stóri Speaking in Tongues málningurin, hvørs myndaflati kann síggjast sum var hann býttur upp í trý høvuðsskap, har tey bæði uttarumegin eru smalari enn tað í miðjuni – eitt sindur sum var talan um ein pall. Tó at myndamálið er nonfigurativt, er hetta ein frásagnarlig og dramatisk mynd – her hendir nakað. Men í staðin fyri at geva okkum eina lidna hendingagongd við karakterum og replikkum, vil Hansina hava okkum at gána, so at søgurnar kunnu skapa seg sjálvar burtur úr litum og formum.
Í útivið tretivu ár hevur listaliga glæman hjá Hansinu Iversen lýst passionerað, og ikki var tað altíð so lætt sum tað kann tykjast eina løtu sum hesa. Onkuntíð var tað strævið og enn eru tíðarskeið við stórum iva. - Hetta fer Mentanarvirðisløn Landsins neyvan at broyta uppá, men virðislønin staðfestir beint nú beint her, at dirvið og tær ljósu løturnar vóru haldgóðar. Takk fyri tær og hjartaliga til lukku, Hansina.
Kinna Poulsen
Anna Seppälä í Steinprenti
/
Fríggjadagin 24.februar klokkan 16 letur framsýning upp við nýggjum verkum hjá finsku listakvinnuni, Anna Seppälä í Steinprenti.
Tær eru framúrskarandi vakrar, myndirnar hjá Onnu, m.a. ein kensluborin sjálvsmynd við rósum, sum er ein vatnlitsmynd. Á framsýningini eru eisini tusjtekningar og myndir, sum eru gjørdar við blandaðum tøkni - stílurin er eyðkendur fyri listakvinnuna, ekspressivur, litríkur og surrealistiskur. Myndevnið er ofta persónligt og eksistentielt. Í einari undurvakrari mynd sæst ein urtapottur í stórari stødd við føgrum sólgulum, reyðum og violettum blómum, ið minna um brestandi rakettir á nýggjárinum. Uppiyvir síggjast tríggjar smáar flúgvandi verur, ið nærkast blómunum og geva hugasamband við mytologi og søgnina um Ikaros, ið fleyg ov tætt at sólini samstundis sum hesir figurarnir eru í modernaðum klæðum og í sólbrillum. Tað mytologiska hómast eisini aðrastaðni í myndaverðini hjá Onnu Seppälä har mann kemur í tankar um til dømis Zeus og Narcissus.
Urtapottar, blómur og vøkstur eru á nógvum myndum, sum ofta eru litfagrar og ekspressivar, men eisini heimkærar við denti á heimalív og menniskjaligar relatiónir. Anna Seppälä hevur verið partur av føroyska listaumhvørvinum í 25 ár og hevur framsýnt saman við øðrum og sjálv nógvar ferðir ofta í Steinprenti, har hon hevur gjørt fleiri góð prent og sum skilst er okkurt nýtt prent á veg.
Filmsfelagið - tríggir filmar um myndlistafólk
/
Filmsfelagið hevur áhugaverda myndlist á skrá í vár.
Mikukvøldið 1.mars verður filmur sýndur um amerikanska fotografin Nan Goldin. Mikukvøldið 22.mars verður nýggi filmurin MUNCH sýndur í Havnar Bio og 5.apríl verður føroyskt framleiddi filmurin Heartist hjá Marionnu Mørkøre og Beintu á Torkilsheyggi sýndur sama stað
Heartist verður frumsýndur á filmstevnuni CPH:DOX hin 19. mars. Fyrsta føroyska sýning verður í Filmsfelagnum 5. apríl, og atgongumerkjasølan er byrjað.
Í báðum førum verður Sigrun Gunnarsdóttir, sum er evnið í filminum, til staðar at greiða frá og svara spurningum.
Tað er í samstarvi við Femifagnaðin 2023, at heimildarfilmurin ”All the Beauty and the Bloodshed” verður vístur. Hann er um kompromileysa fotografin Nan Goldin (f.1953). Hon stríðst sum úlvur á skóg móti ríkfólkunum Sackler, ið hon heldur hava ábyrgdina av oyðandi opioid-umfarsóttini, tí tey eiga Purdue Pharma, sum ger OxyContin. Tróndur Dalsgarð fer at innleiða sýningina. Filmurin vann fyrstu virðisløn sum hin besti í Venezia í fjør, hina Gyltu Leyvuna. Tað er aðru ferð í 79 ár at ein heimildarfilmur vinnur hesa virðisløn. Hinvegin er tað triðju ferð á rað, at ein kvinna vinnur fremstu virðisløn í Venezia - Chloé Zhao í 2020 fyri “Nomadland”, Audrey Diwan fyri “Happening” og nú Laura Poitras fyri “All the Beauty and the Bloodshed”. Tá hesin hevur verið vístur, hevur Filmsfelagið víst allar tríggjar.
Nan Goldin bleiv kend sum listarligur fotografur við autentiskum og ofta intimt privatum myndum úr homoseksuellum og transkyndum umhvøri í Boston og New York í sjeyti- og áttatiárunum. Nú sýnir hon fram á kendastu søvnum sum Louvre og Guggenheim, har júst tey ríku Sackler-fólkini stuðla virkseminum.
Við støði í stríðnum hjá Goldin móti savnsfíggjandi kapitalinum lýsir filmurin ein veruligan og oyðandi samfelagstrupulleika. Sackler-húskið og opioid-sóttin hava fyrr verið lýst í røðunum “The Crime of the Century” og “Dopesick”. Laura Poitras (f.1964), sum hevur gjørt filmin um stríðið hjá fotolistakvinnuni Nan Goldin, fekk í 2014 Oscarvirðislønina fyri ”Citizenfour” (2014), sum var um Edward Snowden.
MUNCH er fyrsti spælifilmur um lívið hjá heimskenda norska listamannin Edvard Munch og sigur søguna um mannin, hansara kærleikslív og listaliga stríð.
Mentanarvirðislønir verða handaðar
/
Í komandi viku fer Sirið Stenberg, landsstýriskvinna í almanna- og mentamálum, at handa virðislønir landsins til lista- og mentafólk fyri árið 2022.
Handanin verður á hátíðarhaldi í Tórshavnar Musikkskúla, í konserthøllini Hátúni, mikukvøldið 22. februar kl. 19.00.
Tríggjar virðislønir verða handaðar:
Mentanarvirðisløn landsins, sum er 150.000 kr. Hon verður latin fyri at heiðra føroyskt mentafólk sum tøkk fyri útint listarligt avrik.
Heiðursgáva landsins, sum er 75.000 kr. Hon verður latin teimum, ið hava virkað til frama fyri mentanarlig virði, sum hava týdning fyri føroyska mentan, list og mentanararv.
Virðisløn til ungt listafólk, sum er 50.000 kr. Hon verður latin fyri at kveikja ung listafólk og stimbra tey í menningini av yrkisleiðini.
Tiltakið er alment, og øll eru hjartaliga vælkomin
Faer Away - fotokapping
/
Føroyska Listafelagið í Danmark skipar fyri fotoframsýning í samstarvi við MFS.
Ert tú føroyskur útiseti í Danmark, so hevur tú møguleika at luttaka í fotomyndaframsýning í Føroyahúsinum við fernisering 11.mars 2023.
Tak upp 1-3 fotomyndir av tínum gerandisdegi í Danmark. Tað kann vera okkurt vakurt, trivielt, grátt og keðiligt, áhugavert - Listafelagið ynskir at vísa ein fjølbroyttan mosaikk av gerandisdegnum.
Skriva nøkur orð um hvat myndin lýsir og send myndina til listafelagid@outlook.dk
Myndastøddin skal vera uml. 3000 x 4000 pixel og tá tú sendur teldupostin, so vel ”Faktisk størrelse”.
Tá tú hevur sent myndirnar, setur Listafelagið seg í samband við teg.
Freistin at senda inn fotomyndir er týsdagin 21.februar 2023.
Kolonialitetur og list í tvørmentanarligum samanhangi
/
Hvussu plasera vit Føroyar í søguliga kjakinum um kolonialismu, og hvussu skilja vit ávirkanina av kolonialiteti í einum nútíðarhøpi? Tann 3. mars skipa fólk frá granskingarverkætlanini ‘The Art of Nordic Colonialism’ fyri ráðstevnu í Norðurlandahúsinum um kolonialitet og list í einum tvørmentanarligum samanhangi. Á ráðstevnuni luttaka myndlistafólk, filmsfólk, rithøvundar, kuratorar og granskarar, ið fara at leggja fram um teirra arbeiði og at luttaka í samrøðum um evni sum listaligt virksemi, at arbeiða við landslagi, film sum miðil og listaframsýningar.
Endamálið við ráðstevnuni er at varpa ljós á átrokandi evni, ið knýta seg at teimum samanvovnu relatiónunum í norðurlendskari kolonialismu og teirra áhaldanadi ávirkan á samfeløg og millumtjóðasambond í dag.
Stigtakararnir hava valt at nýta Føroyar sum útganspunkt fyri at skapa rúm fyri nýggjum sambondum og samrøðum, um hvussu kolonialitetur ger seg galdandi frá ymiskum føroyskum, grønlendskum og øðrum norðurlendskum sjónarhornum.
Luttakarar: Nivi Christensen, Kalpana Vijayavarathan, Bart Pushaw, Malan Marnersdóttir, Nina Cramer, Kim Simonsen, Aka Hansen, Laila Mote, Beinir Bergsson, Vár Eydnudóttir, Anna Vestergaard Jørgensen, Kinna Poulsen, Isabelle Gapp og Jóhan Martin Christiansen.
Tiltakið fer fram á enskum - tað er ókeypis, men tilmelding skal til, sí her:
https://www.nlh.fo/?event=9497/kolonialitetur-og-list-i-einum-tvoermentanarligum-samanhangi
Øll áhugað eru vælkomin!
Ráðstevnan er stuðlað av Carlsbergfondet, Novo Nordisk Fonden, Ny Carlsberg Fondet og Norðurlandahúsinum í Føroyum.
Ein av luttakarunum Kalpana Vijayavarathan hevur givið út yrkingasavnið Whisper of Butterfly Wings. Tað var útselt eftir fáum døgum, og er komið í nýggjum upplagi. Yrkingarnar í savninum eru um, hvussu tað er at koma til Føroya úr einum øðrum heimsparti og uppliva føroyska samfelagið. Í fleiri yrkingum skiftir Kalpana millum enskt og føroyskt eins og einstøk orð á donskum koma fyri. Útgávan er eitt nýtt slag av dømi um føroyskan skaldskap, sum ikki er skrivaður á føroyskum. Yrkingarnar í savninum eru um list (sonevndar ekfrasur), um samleika og um trúgv. Hendan yrkingin er um at verða sett í bás, at verða markað, og m.a. tí er tað umráðandi at gera vart við, at Kalpana Vijayavarathan ikki bara yrkir um, hvussu tað er at vera flutt til Føroya úr India, hon er ikki bara umboð fyri ein bólk ella sjónarmið í samfelagnum, men ein av heimsins mongu yrkjarum við fleiri mentanum í sær. Hon setur orð á upplivingar í føroyska samfelagnum, sum ikki hava verið orðaðar fyrr. Myndina á plakatini til ráðstevnuna, sum sæst ovast, hevur Laila Mote gjørt.
Defiant Identity Freed
06.12.2018
Stone by stone
Step by step
Glance bye glance
You crush me into a tight space.
Your brush burns as you paint me into a small corner.
“Foreigner, útlendingur far heim” burn into the
hollows of my heart.
Wife, mother, Faroese daughter in Tórshavn rebuts
my mind.
I erase the paint steadily and surely.
From the corner you forced me into
I rise phoenix-like Indian Faroese and claim my place
for my family and myself.
I’m home, and home I will be “líkamikið hvat”
In this rock in the North Atlantic!
Paint me in many corners as you will
And every time I will recreate the image that you build
Prometheusly will I break the chains you impose
to enslave me.
I am more than my race, colour, creed – I am ME!
*Yrkingin var “Vikuyrking” í Dimmalætting, sum Bergur D.Hansen og Kinna Poulsen skipaðu fyri
40-ára jubilæumskonsert hjá Føroya Symfoniorkestri
/
19. juni í 1983 spældi Føroya Symfoniorkestur sína fyrstu konsert í spildurnýggja Norðurlandahúsinum. 40 ár seinni kunnu vit hyggja aftur á eina tónleikaliga menning íborin av visiónum, ágrýtni og treiskni. Konsertin er ein felagsjubilæumskonsert hjá Norðurlandahúsinum og Føroya Symfoniorkestri.
Í samband við hátíðarhaldið hevur orkestrið bílagt eina symfoni í fýra satsum fyri orkestur og kór frá tónaskaldinum Tróndur Bogasyni. Hetta er fyrsta symfoniin Tróndur hevur skrivað.
Symfoniorkestrið fær eisini vitjan av viðurkendu italiensku violinleikaranum Franceska Dego, ið framførir Brahms violinkonsertini.
Høllin í Norðurlandahúsinum verður latin upp heilt inn í Klingruna, sostatt verður konsertsalurin líka stórur sum hann er til nýggjárskonsertirnar.
Solistur Francesca Dego
Francesca Dego hevur vunnið sær stóra viðurkenning úti í heimi og er í dag ein av mest umbidnu violinleikarum á internationala tónleikapallinum.
Konsertárið 2022-23 framførir hon m.a. við Orchestre de Champs Elysées, Orquesta Sinfónica de Castilla y León, National Symphony Orchestra of Ireland, North Carolina Symphony Orchestra, Sofia Philharmonic og eisini Føroya Symfoniorkestur.
Fyri at nevna nakrar av feskastu bitunum á hennara tónleikaleið, so hevur hon turnerað Japan tunt við NHK Symphony undir leiðsu av Mo Luisi.
Hon hevur eisini framført við BBC Symphony, Royal Philharmonic og Royal Scottish National Orchestra, Tokyo Metropolitan og Tokyo Symphony Orchestra, spælt konsertir í Louvre í París, í Lincoln Center New York og í Washington DC.
Francesca er á eksklusivari kontrakt hjá plátufelagnum CHANDOS Records. Hennara nýggjasta útgáva við Mozarts Violinkonsertum nr. 3 og 4, er upptikin saman med Royal Scottish National Orchestra undir leiðslu av Sir Roger Norrington. Útgávan fekk óvanliga nógvar rósur frá ummælarum og BBC Music Magazine gav útgávuni 5 stjørnur og blev vald til 'Record of the month'.
Violinkonsert – Johannes Brahms (1838-1897)
Johannes Brahms bleiv borin í heim í Hamburg. Pápi hansara var dansitónleikari og spældi seinni kontrabass í býarorkestrinum í Hamburg. Sum 10 ára gamal spældi Brahms sera væl klaver og byrjaði sjálvur at skriva tónleik. Sum 15 ára gamal slapp hann við á turné ungarska violinleikaranum Eduard Reményi. Tá møtti ungi Brahms violinleikaranum Joseph Joachim, teir gjørdust vinir fyri lívið. Violinkonsertin er skrivað í 1878 og bleiv frumframførd í 1879 av júst besta vinmanninum Joseph Joachim.
Tróndur Bogason (1976)
Tróndur Bogason er útbúgvin í tónasmíði á konservatoriunum í Keypmannahavn og í Den Haag. Hann hevur skrivað hópin av tónleiki fyri orkestur, kór og einstaklingar. Vit kunnu nevna Aldubáruna, Føroya Symfoniorkestur, Tarira, DR-undirhaldssorkestur, Norrbotten NEO, Figura Ensemble. Harafturat hevur hann arbeitt nógv saman við ymsum artistum innan rútmiska tónleikin, bæði sum framleiðari og útsetari.
Symfoni nr. 1 og 2
Sum heitið á verkinum rør framundir, er talan í veruleikanum um tvær symfoniir, sum verða framførdar í senn. Tann fyrra, Symfoni nr.1, tekur støði í wienarklassiska stílinum við einum lívligum 1. satsi í A-dur, einum friðarligum 2. satsi, eini Scherzo og eini Finalu. Tónamálið er lutfallsliga wienarklassiskt við siðbundnum melodium, harmonikki og rútmun.
Symfoni nr. 2 er meira nútímans og er kanska í ein ávísan mun heldur ein antifoni enn ein symfoni. Soleiðis skilt, at hon í stóran mun dyrkar friðin og tað óbroytiliga heldur enn tað episkt dramatiska, ið vit ofta seta í samband við eina symfoni.
Talan er sostatt um tvey sera ymisk tónarúm, sum møtast og í felag skapa eitt triðja tónarúm, Symfoni nr. 1. og 2.
Dirigentur: Bernhardur Wilkinson
Solistur: Francesca Dego (ITA)
Kostnaður: Vaksin 345 kr., lesandi 195 kr.
Sendið greinar til danskt temablað um føroyska list
/
Periskop eitur blaðið á listasøgu á universitetinum í Keypmannahavn. Har ætla tey loksins at varpa ljós á føroyska list. Eg seti teirra spennandi tíðindaskriv inn her:
Periskop – Forum for Kunsthistorisk Debat nr. 32 Særnummer om FÆRØSK KUNSTHISTORIE I DAG Call for Papers Indsend abstracts inden 3. april, 2023
Trods både nutidige og historiske udvekslinger mellem Færøerne og Danmark har det færøske en forholdsvis perifer rolle i dansk kunsthistorie. Mange færøske kunstnere er og har været uddannet fra danske institutioner og med veletablerede karrierer i Danmark, og da 2. verdenskrig brød forbindelsen mellem Færøerne og Danmark, etablerede færøske kunststuderende eksempelvis Det Færøske Kunstselskab (Listafelag Føroya) i København og var derved med til at lægge grundstenen til centrale kunstinstitutioner i efterkrigstidens Thorshavn.
Ligesom færøske kunstnere er rejst til det kontinentale Europa, er udenlandske kunstnere som Flora Heilmann, Theodor Kloss og Elizabeth Taylor gennem århundreder rejst til Færøerne og har skabt billeder af det nordatlantiske øhav. Sådanne stærke, transnationale forbindelser overses dog ofte i både dansk og international kunsthistorie, hvor Færøerne - hvis landet nævnes - primært fremhæves som et fjernt beliggende og forholdsvist ukendt sted og kultur synes at blive fremhævet. Ligeledes præsenteres den færøske kunst ofte i større oversigtsværker eller nationalt orienterede gruppeudstillinger, der kan begrænse muligheden for kritiske tilgange og dybdegående analyser.
Med dette temanummer af Periskop ønsker vi at afsøge muligheder og begrænsninger ved Færøerne som udgangspunkt for kritiske, kunsthistoriske undersøgelser. Vi søger bidrag, der analyserer enkeltværker, præsenterer tematisk fokuserede undersøgelser og afsøger nye metodiske tilgange til færøsk kunsthistorieskrivning. Udover fagfællebedømte artikler modtager vi meget gerne forslag til essays, interviews, kunstneriske bidrag samt bog- eller udstillingsanmeldelser.
Bidrag kan eksempelvis adressere følgende tematikker: - Samlingspraksisser: Hvilke institutioner har samlet færøsk kunst? Hvad er betydningen af privatsamlinger på Færøerne? Hvad fortæller fravær/tilstedeværelse af færøsk kunst på danske museer os? - Udstillingshistorier - Kunstnermytologier: metodiske alternativer til den biografisk orienterede kunsthistorie - Afbildninger af Færøerne af udenlandske kunstnere som en parallel til “grønlandsmalerne” - Racialisering og kolonialitet - Køn, seksualitet og feministiske traditioner i færøsk kunsthistorie - Forhandlinger af kroppen, identifikation og idéen om “hjem” - Nye tilgange til landskab og landskabsmalerier - Perspektiver fra økokritiske studier og kritiske dyrestudier - Historiske og nutidige udvekslinger mellem Færøerne og andre nordatlantiske eller arktiske kontekster
Temaredaktion: Anna Maria Dam Ziska, Bart Pushaw, Anna Vestergaard Jørgensen og Nina Cramer.
Abstracts på maks. 300 ord samt et CV på maks. 1 side indsendes til info@periskoptidsskrift.dk inden 3. april 2023. Besked om antagelse af forslag udsendes slut-april 2023. Deadline for indsendelse af færdigskrevne artikler er 27. oktober 2023. Sprog: færøsk, dansk, norsk, svensk eller engelsk. Artiklernes længde er begrænset til 5200 ord inkl. engelsk resumé, noter og bibliografi.
Andre typer tekstbidrag, anmeldelser og debatindlæg er af kortere omfang. Periskop – Forum for kunsthistorisk debat blev grundlagt i 1993. Hjemsted er Københavns Universitet, Institut for Kunst- og Kulturvidenskab. Periskop er fagfællebedømt.
At liva av list ella ikki...
/
At fáa stuðul og tileggjan er sjálvsagt av stórum týdningi og eingin ivi er um, at Beinir Bergsson, yrkjari, sum herfyri fekk Gávugóðs Thorvalds Poulsens av Steinum er glaður bæði fyri pengarnar, men ikki minst fyri tann heiðurin, sum henda tignarliga veiting ber við sær. Thorvald Poulsen var gartnari við ansi fyri tí vakra og fyri listini og tí setti hann á stovn ein grunn, sum á hvørjum ári letur eina upphædd til eitt ungt seriøst listafólk. Eftirhondini eru tey ikki fá í tali, sum hava fingið:
2022: Maria Guldbrandsø Tórgarð, filmslistakvinna, 35.000 kr.
2021: Alda Mohr Eyðunsdóttir, listakvinna, 35.000 kr.
2020: Anna Malan Jógvansdóttir, rithøvundi, 35.000 kr.
2019: Lea Kampmann, tónleikari, 35.000 kr.
2018: Anný Djurhuus Øssursdóttir, listakvinna, 50.000 kr.
2017: Tórshavnar Musikkskúli, umboðandi musikkskúlarnar í Føroyum, 50.000 kr.
2016: Tórshavnar Musikkskúli, umboðandi musikkskúlarnar í Føroyum, 50.000 kr.
2015: Tórshavnar Musikkskúli, umboðandi musikkskúlarnar í Føroyum, 50.000 kr.
2014: Heiðrun Petersen, fiólleikari, 50.000 kr.
2013: Bárður Reinert Poulsen, tónleikari og Janus á Húsagarði, teknari og rithøvundur 25.000 kr. í part.
2012: Anton Petersen, filmsleikstjóri, 60.000 kr
2011: Dáva Juul Magnussen, tónlistamað, 60.000 kr
2010: Herborg Silja Strøm, listarkvinnu, 60.000 kr
2009: Kjartan Hansen, fólkatónleikari og nemur sær útbúgving innan sjónleik, 60.000 kr
2008: Marianna Mørkøre, listarkvinna, 60.000 kr
2007: Sámal Blak, myndahøggari og málari, 60.000 kr
2006: Jóhanna Reginsdóttir av Steinum, sniðgevi, 60.000 kr
2005: Bárður Oskarsson, teknari og rithøvundur, 60.000 kr
2004: Marjun Kjelnæs, rithøvundur, Jógvan Sverrason Biskopstø, sniðgevi og teknari og Eivør Pálsdóttir, sangari og tónleikari, 25.000 kr. í part.
2003: Tróndur Bogason, tónasmiður, 60.000 kr
2002: Andrass Olsen, tónleikari, 60.000 kr, Teitur Árnason, filmsleikstjóri, 25.000 kr og Petur Elias Askham Guttesen, rithøvundi, 25.000 kr
2001: Rannvá Konoy, listakvinna 60.000 kr
Í sambandi við, at Beinir Bergsson fekk Gávuðgóðsið var hátíðarhald 8.februar í Nýggjustovu í Hoydølum við røðum og upplestri. Bergur Djurhuus Hansen, dekanur á Føroyamálsdeildini helt eina áhugaverda røðu:
Thorvald Poulsen vildi, at ung listafólk við hegni til útbúgving skuldu fáa stuðul. At knýta útbúgving at listaligum virksemi er ikki sjálvsagt í einum samfelag, har amatørisman hevur fylt nógv, havt stóran týdning og enn er ráðandi á fleiri økjum. Kortini síggja vit í t.d. Løgtingstíðindum longu í 1920’unum og 30’unum, at løgtingið – áðrenn vit fingu grunnar og annað slíkt – játtar ungum listafólkum serligan stuðul til útbúgving, t.d. Mikines, sum eftir umsókn og samskifti við løgtingsmenn fekk játtað nakrar hundrað krónur síðst í 1920’unum og seinni onnur við honum.
Amatørurin kann siga, “eg geri hetta til stuttleika, mest fyri at fáa tíðina at ganga, hetta ríkar mítt lív, eg fái tað betri” ella líknandi. Tá vit lata listafólki virðisløn í Føroyum, hoyra vit tí, at tey við hvørt svara, “oy jesus takk, eg gera hetta bara til stuttleika, meinti einki soleiðis”, næstan sum var tað eitt óhapp ella í hvussu er alt ov nógv at lata teimum virðisløn, og vit sum lurta ella hyggja ella møguliga hava sitið í nevnd fáa varhugan av, at kanska virðislønin eisini er eitt sindur til stuttleika, mest sum eitt fittligt trivnaðartiltak av onkrum slag.
Yrkislistafólk hinvegin mugu á annan hátt legitimera sítt virksemi, síni avrik. Yrkislistfólk mugu – verða tey spurd – røkka út um tað persónliga og siga, hví list er neyðug og hevur virði í einum størri samanhangi. Yrkislist - professionell list – siga vit ofta er list, sum fólk liva av, tað eru pengarnir, lønin fyri listaliga arbeiðið, sum ger av, um talan er um yrkislist ella ei. Tað er einfalt og funktionelt at halda seg til, men mest sum ov einfalt.
Mítt starv hevur m.a. við sær, at eg fái fráboðanir um hátíðarhald, seminar ella ráðstevnur í sambandi rundar dagar í bókmentum serliga, so eg taki tvey dømi um hetta. Franz Kafka, sum fyllir runt í ár, føddur í 1883 – og tann kenda seinasta myndin av honum við starandi eygum, tikin í 1923, fyllir hundrað - arbeiddi í einum tryggingarfelag og livdi av tí. Edith Södergran, sum doyði í 1923, og sum tað tí ivaleyst fara at verða nógv seminar um ár, hevði ógvuliga avmarkað samband við listalig umhvørvi og livdi ongantíð av sínum yrkingum (tað var sum hon einsamøll kollvelti yrking í Norðurlondum).
Nógv onnur listafólk liva ikki av sínari list - og ikki av so nógvum øðrum heldur – men eru yrkislistafólk, tí tey ikki skapa til stuttleika ella fyri at fáa tíðina at ganga, fáa frið í sálina, men tí tey av álvara velja listina sum yrki fyrst og fremst - og tað sæst aftur í handverkinum, sum eitt tilvit ella í strembanini og í teirra listaligu avrikum. Svenski yrkjarin Johan Jönson sigur í einari samrøðu í svenska Dagens Nyheter nú farna leygardag, 4. februar: “Mitt liv blir inte bättre av att jag skriver, jag blir inte mer harmonisk eller lyckligare, snarare tvärtom. Mina sår och idiosynkrasier ristas bara ännu djupare i hjärnan och köttet”.
At skapa list, í hesum føri skriva yrkingar, er fyri tann, sum ger tað av álvara og sum eitt yrki, ikki terapi, ikki til stuttleika ella fyri at finna frið. Tað minnir um útsøgnina hjá okkara egna Janusi Djurhuus, sum segði, at hann yrkti ímóti sínum vilja.
Thorvald Poulsen, sum var á leið á aldur við Mikines, hoyrdi til fyrsta ættarliðið av føroyingum, sum hugsaði um list sum eitt yrki. Vit eru øll amatørar við hvørt ella kanska ein stóran part av tíðini, vit eru uppií, eru kanska við til at stoypa ein garð og sleppa í ball aftaná, sjálvt um vit ikki rættiliga duga at stoypa, vit gera mat til onnur at eta, hóast vit ikki eru kokkar, vit seyma, skriva yrkingar til onkran vit eru góð við o.s.fr., og tað er stuttligt at vera amatørur, men vit – og kanska serliga vit, sum á ymsan hátt varða av listini – mugu vita hvat er hvat.
Í nevndini fyri grunn Thorvalds Poulsen av Steinum siti eg sjálvur vegna rektaran á Fróðskaparsetri Føroya, Jacob Eli Olsen, formaður í Føroya Lærarafelag, og Marita Dalsgaard forkvinna í LISA. Ein innanhýsis nevnd í LISA letur okkum eitt tilmæli hvørt ár, og vit halda okkum til ásetingarnar í testamentinum hjá Thorvaldi um “ungt listafólk við hegni til útbúgving”, tá vit taka avgerð. Tað plagar at ganga væl, og tað fer tað eisini í ár.
Bergur Djurhuus Hansen, Fróðskaparsetur Føroya.
Skýferð
/
ingi joensen
Myndir av skýggjum hava næstan sína egnu listasøgu. Hesin luftigi arkitekturur í erva, sum støðugt umbroytist í liti og vond so hvørt sum veðrið broytist og sólin vikast. Vit, sum góðtaka, men hava ilt við at fata, at vit eru stødd á eini malandi kúlu, varnast viðhvørt skýggjaflókar og føla ferð í hárinum, men tá er tað helst bara tann stóra vindmaskinan, sum blæsur aftur við tilverunnar gittarsolo. Í 1870´unum fóru impressionistarnir út úr atelierinum í ”en plein air” at mála og dyrkaðu ikki minst óstøðug skýrák og ljós, men romantisku listafólkini høvdu longu tá eygleitt skýggini í áratíggju og málað tey inn í føgur landsløg so neyvt, at veðurfrøðingar í dag duga at síggja neyvt um talan er um skýggini hava skap sum yperne, intortus, vertebratus, undulatus, radiatus, lacunosus og duplicatus og um tey eru gjøgnumskygd ella translucidus, perlucidus ella opacus. So nógv sum føroysk list er miðsavnað um landslagið, er veðrið sjálvsagt eisini skrásett við allahanda skýggjum. Í Listasavninum eru nógvar tílíkar myndir, m.a. ein fotomynd hjá Inga Joensen, sum myndar sjey gæs undir einum skýggi. Til eina framsýning í Víngarðinum hevur Ingi Joensen gjørt eitt nýtt svarthvítt avbrigdi av gásamyndini, sum er frálíkt, einfalt og stuttligt, men við hópin av tulkingarmøguleikum. Eg veit ikki hvat skýggið á fotomyndini eitur, men myndin av gæsnum er greidliga tikin ein góðveðursdag við bláum himmali og einum einstøkum kritahvítum skýggi. Eg komi í tankar um yrkingina/ barnasangin hjá Alexanduri Kristiansen/Halfdan Rasmussen um hitt lítla skýggið, sum ikki kláraði at halda sær, men fór at dryppa og eftir sum tankarnir mala kanska skjótari enn klótan, komi eg eisini í tankar um, at eg einaferð sang tann sangin á G!Festivalinum, tá vit, sum ein humoristur orðaði tað, spældu fyri gøtubørnum - kann hetta veruliga vera tjúgu ár síðani? https://spoti.fi/3loHrsS Jú, skýggj eru partur av sangum, yrkingum og myndum, gomlum sum nýggjum. Anker Mortensen skrivaði einaferð ein poetiskan prosatekst um tá skýggið hvørvur. Hjá Fríðu Matras Brekku er tað hinvegin eins og skýggið tekur yvir og verður tað, sum øll myndin snýr seg um. Á sama hátt eru tað skýggini, sum tala í yrkingini, Dreymur hjá Christiani Matras og tað er kanska eyðkent, at hendan talan gongur fyri seg í tøgn. Eins væl og skýggj kunnu brúkast í yrkingum, eru tey eisini fín í poppi - á ein hátt kann mann siga, at poppur ER skýggj; glitrandi lættur, óítøkiligur, óstøðugur altíð farandi. Leygarkvøldið fer føroyska poppundrið Reiley at royna seg í donsku eurovisionkappingini við Breaking my heart – ein sorgblíður sangur um hjartasorg, har staðfest verður, at skýggini eru ljósareyð: Pink skies/ Just like when we were fine. Í videolagnum stendur Reiley framman fyri eini bakgrund/scenografi við m.a. ljósareyðum skýggjum og tey hevur Heiðrikur á Heygum málað. Skýggj kunnu sostatt sipa bæði til kærleika og til veður, men tey kunnu eisini umboða trúgv og filosofi. Í áðurnevnda tekstinum hjá Anker Mortensen orðar hann eitt slag av myndlistafrøðiligari ætlanaryvirlýsing, t.e. okkurt slag av visuellum poetikki, sum møguliga eisini sæst í onkrum av verkunum, sum eru partur av framsýningini í Listasavninum Myndir í trúnni.
Nú er skjótt vikuskifti og tá er kanska upplagt at fara sær eina skýferð í Listasavnið, Víngarðin og Steinprent, har t.d. myndirnar hjá Fríðu Matras Brekku eru at síggja.
Upplatingartíðir
LISTASAVN FØROYA Mánadag, hósdag til sunnudag kl. 11 - 16.
Týsdag og mikudag er stongt.
VÍNGARÐURIN Hósdag 11:30 - 14:00. Fríggjadag 11:30 - 14:00 og 16:00 - 01:00. Leygardag 18:00 - 01:00.
STEINPRENT Mánadag-fríggjadag 9-17. Leygardag 11-16.
Sum tá ið sinnið flytur seg, sum tá ið tankin loysnar og hvørvur er skýggj, ið dettur í á og rennur oman í havið, og ein dropi søkkur niður á botn og verður ein perla í gággu. Ljósið í rúminum í høvdinum. Og so tað at tveita andlitið niður í bøin og myndin stillisliga byrjar at tosa. Ferðin og tankar, ið flyta seg frá einum tanka yvir í ein annan tanka, frá einum plássi yvir á penapláss, frá fløkju til ró. At nærkast tí andaliga sum allatíðina er har. Stjørnur sum lýsa hóast eygu blunda. Vindurin sum boyggir gras í rúminum í høvdinum, tá ið tað lotar. eisini havið. Tað ljósið, ið býr í list og í rúmum í hjørtum. Og aftanfyri eygnalok. Tá ið skýggj er frammanfyri eygað og skýggj er aftanfyri eygað, er eygað mitt í millum. Tá ið skýggj hvørvur er eygað sól.
Anker Mortensen
Niels Kruse eiðis bygd í mánalýsi 1941
Elinborg lützen klaksvík 1972
Christian matras
Fríða Matras Brekku
anker mortensen sum ígjøgnum sortar skýggja 2000
1.Sum ígjøgnum sortar skýggja
kemur fram hin gylta sól,
so at bølmyrkur má flýggja,
lýsir í um tind og hól,
so úr grøv upp Jesus stóð
og úr djúpum deyðans sjó,
vann á døprum deyðaváða
árla í páskamorgunroða.
2. Tøkk, o, sigurskappi sterki,
tøkk, o, himinhetja góð,
at tú framdi avreksverkið,
heljarlokur sundur sló,
tøkk, at tú til lívs breyt veg,
deyðan feldi undir teg;
slík er tunga ei at finna,
sum ta gleði kann at inna.
3. Djúpt eg kenni mær í barmi,
at tað ugga ber til mín,
lættir mær av tungum harmi,
tá eg minnist gravstað tín,
hugsi um tað, at tú lá
har í deyðans dimmu vrá,
men reis upp við dýrd og megi,
kann tað vera størri gleði!
4. Liggi eg á syndavegum,
liggi eg á armóðsstrá,
liggi eg á sjúkalegum,
liggi eg í eymd og háð,
liggi eg sum lasafar,
ongan góðan eigi mær,
skal eg so til moldar fara,
vónin mín tó við skal vara.
5. Deyði, synd, alt ørvameingi,
sum hin versti skjóta kann,
stukku av í tínum fangi,
har sum hvíld í grøv tú fann,
har tú søkti tey í kav,
men gav mær ein trygdarstav,
at eg tær má heiður gera
og skal sigurspálmar bera.
6. Tú til lívs meg upp skal vekja,
tað er tín uppreisnar náð;
lat tey leiðið um meg tekja,
lat meg verða maðka bráð,
lat mær gloypa eld og sjógv,
eg í trúgv tó og í rógv
doyggi, tí úr deyðans londum
bjargist eg av tínum hondum.
7. Góði Jesus, veit mær náði
og lat halga anda tín
vera hjá mær, so eg ráði
slíkan allan lívshátt mín,
at eg meir ei nakra tíð
deyðadjúpið falli í,
sum tú sjálvur úr meg ripti,
tá tú deyðan niður syfti.
Kingo 1689. J. Dahl 1924
fríða matras brekku