Eivør framførir nýggju fløguna "ENN" í Norðurlandahúsinum
/
Eivør - mynd: Sigga Ella
Fríggjadagin og leygardagin, 30. og 31. august, verður ein serlig konsertuppliving í Norðurlandahúsinum, tá ið Eivør við bólki fer at framføra løg av nýggju fløguni "ENN”.
Í juni í ár gav Eivør fløguna "ENN" út, og í sambandi við útgávuna fer hon á konsertferð við heili 38 konsertum í ár. Konsertirnar í Norðurlandahúsinum verða tær fyrstu á túrinum, ið síðani heldur fram til Íslands og víðari út í heim. Konsertferðin í heyst fevnir millum annað um spælingar í Europa, Nýsælandi og Australia, og í byrjanini av 2025 eisini í USA, umframt at Europa eisini verður aftur á skránni tá.
Konsertin í høllini í Norðurlandahúsinum verður ein standikonsert, har Jógvan Joensen hitar upp. Nøkur sitipláss eru í Klingruni, og fólk við serligum tørvi kunnu venda sær til Norðurlandahúsið fyri at bíleggja sitipláss.
Atgongumerki fáast á NLH.fo, og vit mæla til at keypa í góðari tíð, tí atgongumerkini seljast skjótt. Til leygardagskonsertina 31. august eru bert heilt fá atgongumerki eftir.
Bæði og...
/
Mitt í øllum rokanum sum var av festivalum og ólavsøku og ferniseringum og sangi og snapsi gloymdu vit ta týdningarmiklu hending, at hesin Listaportalur, tit í løtuni eru í ferð við at lesa, hevði 10 ára jubileum í juli. Undirritaða hevur hesi tíggju árini skrivað heilt fitt av tilfari um list og mentan og eg ætli mær at halda áfram eisini um eg ikki fái fjølmiðlastuðul. Eg søkti seinast stuðul til eina verkætlan at skriva ummæli av mentan og list og fekk ikki - kanska av tí, at stuðulin mest er hugsaður til privatar miðlar við redaktiónum. Eg haldi kortini, at stórur tørvur er á kritiskari mentanarmiðling og tí fari eg at søkja aftur.
Takk fyri tit, sum lesa Listaportalin - uttan tykkum var eingin orsøk at skriva. Men enn hava tit ikki funnið út av hví ein altartalva hjá Torbirni Olsen prýðir hetta innleggið á Listaportalinum, tað skal eg siga tykkum beinanveg.
Tá mínir næmingar í myndlist arbeiða í bólkum, plagi eg at geva teimum tey sjáldsama sjálvsøgdu ráð; at tey muga lurta eftir hvørjum øðrum - í staðin fyri at berjast um hvørjar eygleiðingar eru tær røttu, haldið so heldur fast í báðum sjónarmiðum, tí sannleikin í báðum sjónarmiðum er sterkari enn bara í tí eina og tað er hartil áhugavert, at tað ber til at síggja list á so ymiskan hátt. Nú var kjak um hvørt eitt tableau til ta olympisku upplatingarhøgtíðina sipar til kristindóm ella ikki. Í kristinkonservativa ekkorúminum verður hildið, at festliga leikmyndin av dragqueens og litríkum personasjum ímyndar Heilagu Kvøldmáltíðina hjá Leonardo da Vinci og harvið ger gjøldur við kristindóminum. Í hinum prog-humanistiska ekkorúminum verður hinvegin hildið uppá, at sipað verður til eitt dionysiskt ball og ein obskuran málning, sum fáur kendi til áðrenn kjakið kyknaði. Og soleiðis kann mann hugna sær í hvør sínari grøv og púra sleppa undan at ivast ella at taka hvønn annan í álvara. Men hvør fær nakað burtur úr tí? - Fyri tað fyrsta: Sjálvandi er talan um eina tilsiping til Heilagu Kvøldmáltíðina hjá Da Vinci OG til ymsar Dionysusmálningar og ímyndir. Leonardo sæst bæði á kompositiónini við tiltikna langborðinum og handarørslum hjá fleiri av persónunum. Tað er tann serliga dramatiskt lødda løtan í líðingarsøguni, tá Jesus sigur seg vita, at hann verður svikin, sum ofta er tulkað í listaverkum. Versiónin hjá Leonardo hevur serstatus og er kend av teimum allarflestu. Jesus og lærusveinarnir sita allir á somu síðu á borðinum – t.e. jú sosialt sæð ikki heilt upplagt til ta felagsskapsløtu sum kvøldmáltíðin ímyndar, men kemst av, at myndin er ein veggjamálningur, sum er málaður á veggin í matarsalinum í kleystrinum í Santa Maria delle Grazie í Milano. Eg ímyndi mær hvussu bilsnir munkarnir hava verið av at sita til borðs saman við so prominentum harrum. Í kirkjuni í Vík hongur velduga altartalvan hjá Torbirni Olsen, sum er ein variatión yvir heilagu kvøldmáltíðina hjá Leonardo við kendum listafólkum í teimum ymisku leiklutunum; ein mynd, sum tá hon varð málað eisini elvdi til ávíst kjak. Listamenninir sótu allir við eitt langborð og drukku øl og snaps afturvið góðum føroyskum mati meðan teir vóru málaðir og onkur fór at ivast í um hetta mundi vera rætt ahem moralskt gudiliga sæð. - Eingin ivast longur í, at málningurin, sum var brúktur sum permumynd á einari danskari bíbliuútgávu fyri nøkrum árum síðani, er eitt høvuðsverk innan modernaða kristiliga list. Tað er hon, tí Torbjørn í myndini megnar at raka felagsskapin og tað serliga menniskjaliga, sum býr í vinalagnum, felagsskapinum men eisini í veikleikanum, svikagerðini og sum alt verður lýst so væl í líðingarsøguni. Hvat hevði Leonardo da Vinci sagt til at vera siteraður soleiðis í eini altartalvu frá 1996 og í heimsins størstu og týdningarmestu sjónvarpshending í 2024? Tað kunnu vit av góðum grundum ikki vita, men eg kann illa ímynda mær annað enn, at hann hevði verið glaður um, at vit enn minnast hansara verk eisini um tað er við monnum í konuklæðum ella øvugt – tann modernaða og humanistiska renesansulistin tykist yvirhøvur rættiliga opin fyri tí androgyna; menn tykjast femininir og kvinnur mansligar í nógvum gomlum myndum, har tey velja BÆÐI OG heldur enn at lata annað kynið dominera. Við hesum tableaunum sipa fyrireikarar bæði til kristindóm og Olympia í eini vón um at raka nakað, sum sameinir okkum í eini veldugari ítrottarveitslu - tað er stuttligt. Í staðin fyri at firtnast og krympast hvørsær, kom heldur og flenn saman!
Kinna Poulsen
Fog Swept Cargo – Føroysk list í New York t/r
/
Á ólavsøku verða tvær framsýningar í Steinprenti á Skálatrøð. Í gallarínum niðriundir verður framsýningin Omanfyri Eikilund við verkum hjá Anker Mortensen og uppiá er framsýningin Fog Swept Cargo – Føroysk list í New York t/r við verkum eftir Rannva Kunoy, Hansinu Iversen, Jóhan Martin Christiansen, Tórodd Poulsen, Aldu Mohr Eyðunardóttir, Hanna Bjartalíð og Randi Samsonsen.
Talan er um eina tillagaða framsýning við teimum flestu av listaverkunum, sum vóru við á stórfingnu listaframsýningini Fog Swept Cargo – Art from the Faroe Islands, sum var í Scandinavia House í New York frá apríl til juli í ár. Kinna Poulsen kurateraði framsýningina, ið var partur av føroyskum mentanarátaki, sum Uttanríkis- og vinnumálaráðið og Almanna- og mentamálaráðið fyriskipaðu saman við Visit Faroe Islands við stuðli frá Atlantic Airways, OCJ, Føroya Tele, Faroe Ship, Føroya Bjór, Ocean Rainforest, Betri Trygging, Hiddenfjord, Farcargo, Articon og JFK.
Føroyska listin varð væl móttikin í New York millum teir mongu áskoðararnar, ið komu til upplatingina. “Shifting light & Color” var yvirskriftin á eldhugaða ummælinum hjá Kathleen Cullen, sum m.a. skrivaði: “It is the curators hope that the viewer notices a great joyful light, especially light in the dark, but also a melancholic feeling of volatility and exposure and a sense of being alert to what is approaching on the horizon. Fog Swept Cargo exhibition begins with a wall poem by Tóroddur Poulsen along with one of his works from the STEINPRENT (the Faroese word for stone lithography) the workshop where international artists congregate to produce printed works...”
Samansetta framsýningarheitið er um somu tíð sveimandi og ítøkiligt og fevnir um mótsetningar millum aldargamlar, undurvakrar mjørkaoyggjar og modernaða føroyska samfelagið við risastórum stálskipum, ið støðugt daga fram í havsbrúnni - fullfermd av fagurlittum bingjum. Kuratoriska hugskotið er sostatt tilfarsligt og byggir á mótsetningin millum romantiskar mjørkaoyggjar og stálbingjuskip og gerst eitt slag av myndamáli fyri óstøðugu tilveruna. Mjørkin inniheldur myrkur og ljós. Hann minkar um sýnið, men kann eisini styrkja t.d. litirnar á lutunum beint við. Tilfarsliga er mjørkin myndaður av elasmáum dropum av vatni og lívgevandi dropin hevur eisini týdning á framsýningin. Í staðin fyri at vísa á myndum hvussu tað sær út í Føroyum, gevur framsýningin eina hóming av hvussu tað er at vera her í ljósinum og myrkrinum og mjørkanum.
Hjartaliga vælkomin og góða ólavsøku!
Opið er í Steinprenti:
26.juli klokkan 9-18
27.juli klokkan 11-16
28.juli klokkan 11-20
29.juli klokkan 12-20
30.juli klokkan 12-17
brot úr verki hjá randi samsonsen
OMANFYRI EIKILUND
/
Anker Mortensen í Steinprenti
Fríggjadagin 26.juli klokkan 16-18 letur ein framsýning við verkum hjá Anker Mortensen upp í Steinprenti. Talan er um nýggjar oljumálningar og vatnlitsmyndir hjá vælumtókta listamanninum, sum ikki framsýnir so ofta og hvørs serframsýningar tessvegna eru serliga forkunnugar.
Sum framsýningarheitið bendir á, er myndaheimurin hjá Anker Mortensen poetiskur av lyndi eins og hansara myndir bera brá av onkrum sveimandi og óítøkiligum. Leita vit aftur í okkara egnu barndómsminni, hóma vit hvat tað er, sum hongur oman fyri eikilund, tí vit minnast vøkru barnarímuna um silvurkannuna og dansandi frýr í ringi. Og lesa vit yrkingina hjá Hans Andriasi Djurhuus við verkunum hjá Anker Mortensen í huga, fær hon nýggjan listaligan relevans sum ein huldur heimur av gandaðum søgum og glitrandi litum. Oman fyri eikilund/ hongur silvurkanna/ skínur yvir alla grund/ dansa lítla Anna.
Myndirnar hjá Anker Mortensen eru abstraktar, men onkrastaðni hómar tú okkurt, sum tú heldur teg kenna aftur. Kanska er tað eitt træ, ein fiskur, ein bátur ella er tað ein silvurkanna? Myndaflatin er bygdur upp av fleiri løgum av máling við skiftandi tjúkd. Okkurt er gjøgnumskygt meðan onnur strok eru sett á løriftið við tjúkkari máling onkrastaðni lag á lag. Blátt er vorðin ein høvuðslitur hjá Anker og sjálvt um, at hansara myndir tykjast lívrunnar og bera brá av náttúru, er tað ikki so nógv sjógvurin í sjálvum sær ella havsins lív, tú kemur í tankar um. Hetta, sum verður lagt fram fyri okkum er ein duldur metafysiskum heimur, ið er smíðaður úr sama tilfari sum yrkingar, sálmar, søgur og gandaðar upplivingar. Og samstundis sum myndirnar hjá Anker sveima, eru tær sera fysiskar og av hesi verð sum tá tú spældi í túninum ella í fjøruni og í sandbunkum, smásteinum, hyljum og kombikkum sansaði allan tann stóra alheiminum.
Kinna Poulsen
APERITIF – Bólkaframsýning í Víngarðinum
/
Ólavsøkan byrjar tíðliga í ár, tá vit fríggjadagin 26.juli klokkan 15-17 lata upp framsýningina APERITIF í Víngarðinum. Framsýnd verða verk hjá einum ólavsøkuligum blandi av royndum og minni royndum luttakarum: Nancy Nónskarð Dam, Torbjørn Olsen, Silja Strøm, Hansina Iversen, Randi Samsonsen og Helga Djurhuus.
Franska orðið apéritif er avleitt av latínska orðinum “aperire”, ið merkir at lata upp. Tað snýr seg altso um at byrja okkurt, at seta sjøtul á og fara í gongd. Við hesi framsýningini hjá einum sera blandaðum framsýnarabólki vóna vit at raka vónríka huglagið, ið merkir byrjanina á eini veitslu, tá luftbløðrurnar í glasinum enn surkla lystiliga upp móti vatnskorpuni. Samanumtikið er APERITIF ein sansalig, fjølbroytt og fesk framsýning á tremur í glógvandi litum og kanska eitt sindur sum Ólavsøkuframsýningar vóru fyrr í tíðini, tá verk hjá teimum kendastu listafólkunum hingu lið um lið við ung og lutfalsliga óroynd listafólk. Hetta varð gjørt bæði av kurteisi fyri at bjóða teimum nýliga komnu at vera vælkomin, men eisini við eini ásannan um ein grundleggjandi tørv á byrjanum.
Sum kunnugt er væl byrjað hálvgum fullført og júst tí kunnu vit illa vera fyriuttan verkini hjá Nancy Nónskarð Dam, sum debuterar við nøkrum smáum vatnlitsmyndum, ið vóru partur av endaligu próvtøkuverkætlan hennara í Myndlist A á Glasi. Hon er nýklaktur studentur og nakað so sjáldsamt sum eitt koloristiskt talent, hvørs smáu vatnlitsmyndir av børnum og skíggjum sýna listaligar gávur.
Fyri Torbjørn Olsen hevur tað at síggja myndevnið meðan hann málar alt at siga, men tað skuldi mann ikki trúð, tá mann sær tær sera sjálvstøðugu tulkingarnar, ið mangan eru radikalt øðrvísi í mun til hvussu veruleikin sær út. Tað er sum um, at Torbjørn hevur eitt serligt innara eyga, sum ger hann føran fyri at sansa ein innara veruleika í øllum, sum hann málar.
Listaverkini hjá Silju Strøm eru bæði figurativ og abstrakt við fleirtýddum frásøgnum um tilveru og list og viðurskifti millum menniskju og umhvørvi, millum einstaklingin og samfelagið, men eisini um listaligar relatiónir millum teknað og málað og millum mynd og verkheiti. Hesi hava poetiskt flog og myndirnar eru fram um alt merktar av stórari máligleði og inniligum áhuga fyri menniskjanum og øllum tess førleikum og møguleikum.
Hetta við at arbeiða listaliga við fleiri løgum er galdandi fyri fleiri av listafólkunum á framsýningini – tað er galdandi fyri ta slóðbrótandi abstraktu málningalistina hjá Hansinu Iversen, men eisini fyri tey formeksperimenterandi, um somu tíð stuttligu og álvarsomu tekstilverkini hjá Randi Samsonsen. Málningarnir, sum Helga Djurhuus hevur við á framsýningini, eru somuleiðis abstraktir fullar av flótandi litskapum, sum tvinnast saman á myndaflatanum í grafiskum, dynamiskum mynstrum. Helga er útbúgvin innan visuelt design frá Kunstakademinum í Keypmannahavn.
Vælkomin til upplatingina fríggjadagin 26.juli klokkan 15-17.
Brot úr verkum hjá Helgu Djurhuus, Hansinu Iversen, Torbirni Olsen, Randi Samsonsen og Nancy N.Dam
Anna Kathrina Højgaard 70
/
Í dag fyllir fotografurin Anna Kathrina Højgaard hálvfjers ár. Vit kenna hennara hugfarsligu myndir frá Ólavsøku- og Várframsýningum eins og hon hevur havt serframsýningar í Smiðjuni í Lítluvík og aðrastaðni. Anna Kathrina er fødd og uppvaksin í Havn. Hon fór sum ung í læru hjá fotografinum Svend Poulsen, vanliga nevndur Bambus og eftir tvey ár har var hon niðri og lærdi hjá donskum fotografum. Hon arbeiddi eisini eina tíð sum fotomodell og í summum av hennara portrettmyndum hómast ein tílíkur modernaður mótaestetikkur við neyvum atliti til ljóslegging. Anna Kathrina var liðug við meistaralæruna í 1975 og tá hon aftur búði í Føroyum arbeiddi hon m.a í reklamuhøpi. Anna Kathrina hevur gjøgnum árini fingist við fleiri ymisk listalig tøkni, men tað er innan foto, hon hevur skarað framúr við myndum, ið sýna eitt sjáldsama gott eyga fyri kompositiónum og myndamøguleikum eisini í óvæntaðum støðum. Eitt dømi um hetta er fotomyndin á einari framsýning hjá Onnu Kathrinu í 2010 av einari hotelterassu, ið hugtók og minti um onkran gamlan Agatha Christie film, har tú beinanveg sært fyri tær Poirot dusa sær við einum góðum temunni saman við bretskari yvirstætt í India ella Egyptalandi. Men myndin er púra fólkatóm - hon er figurativ við speglingum, men kompositiónin við linjum og rundum skapum tykist samstundis næstan abstrakt við áhugaverdum formellum mótsetningum millum tað avmyndaða og tað speglaða rúmið. Hjartaliga til lukku, Anna Kathrina Højgaard.
Kinna Poulsen
Ólavsøkuframsýningin 2024
/
Ólavsøkuaftan 28. juli kl. 15 letur ársins Ólavsøkuframsýning upp á Listasavni Føroya. Hilmar Høgenni, formaður í Listafelagi Føroya, bjóðar vælkomin, og Alda Mohr Eyðunardóttir, kurator, sigur nøkur orð. Aftan á setanina er performancelist við GUT// productions & Leikhús SKIFT, Guðrið Poulsen & Rannvá Holm Mortensen og Vár B. Árting við RIVA. Øll eru hjartaliga vælkomin!
Í fleiri áratíggju hevur Ólavsøkuframsýningin verið ein tryggur karmur kring føroyskt mentanarlív, eins og hon hevur havt avgerandi týdning fyri føroysku listasøguna sum eitt byrjanar- og savningarstað hjá føroyskum myndlistafólki. Seinastu mongu árini hevur Listaskálin verið karmur um Ólavsøkuframsýningina, men nú skálin skal umvælast, er ársins framsýning flutt inn í teir fimm klivarnar og Vetrarstovuna í førstu framsýningini á Listsavni Føroya. Rúmini deila framsýningina upp í seks partar, sum hvør í sínum lag húsa verkunum, ið tey 13 luttakandi listafólkini hava skapt til høvið.
LISTAFÓLKINI ERU:
Anný Djurhuus Øssursdóttir, Bjørk Ellindsdóttir Frýdal, Dan Helgi Helgason í Gong, Femja Haack, Guðrið Poulsen & Rannvá Holm Mortensen, GUT// productions & Leikhús SKIFT, Katla Lave Næs, Laila Mote, Sigmund V. P. Zachariassen & Gwenael Akira Helmsdal Carré, Supervisjón, Tróndur Dalsgarð, Vár Samuelsen og Vár B. Árting við RIVA.
UM FRAMSÝNINGINA:
Í dagsins samfelagi hava vit lyndi til at seta tað trupla í klombur. Tað, ið er ringt at skilja, stoytir okkum ella rætt og slætt er ov ræðuligt at bera. Tá ið vit lata trupulleikar í klombur, gerst tað lættari at hyggja burtur, men er tað veruliga lættari í longdini? Framsýningin viðger klombrini. Hvussu kunnu vit støðast í teimum ella við teimum? Og ber yvirhøvur til at sleppa burtur úr teimum? Hóast vit vita, at verða vit verandi í teimum, kann tað hava ræðuligar avleiðingar. Kunnu vit fara aftur til áðrenn ella fram til eftir, at vit vóru ílatin klombrini? Ella er tað í veruleikanum best at royna at sprutta úr ílatinum sum best ber til? Listaverkini á ársins framsýning eru skapt ígjøgnum samrøður, tí tað er við samrøðu, at vit kunnu kenna okkum minst einsamøll ella maktarleys, tá ið tað kemur til klombrini í okkara lívi. Við listini ber til at steðga á og geva sær far um tað, sum annars verður sett til viks, goymt burtur í klombrunum.
Góða ólavsøku!
28. og 29. juli er Listasavn Føroya opið kl. 11-20. Ólavsøkuframsýningin letur upp ólavsøkuaftan kl. 15. Performance-framførslur eru millum kl. 15-16.
Framsýningin er opin til og við týsdagin 20. august, og Listasavn Føroya er opið allar dagar frá kl. 11-17.
Fríggjadag 2. august er kvøldaropið, og til ber at uppliva listafólkaprát og performance-framførslur. Tey, ið framføra hetta kvøldið eru Guðrið Poulsen & Rannvá Holm Mortensen, GUT// productions & Leikhús SKIFT, Supervisjón og Vár B. Árting við RIVA.
Deyðans geniala relieff
/
Aftur í ár materialiserar juli seg sum henda sevjugrøna men dovisliga dýnan, ið liggur líka tungt sum tann hjá ommu um alla ta kollektivu tilvitskuna. Í juli er disko í útvarpinum í ólukkumát, ja í so mikið stóran mun, at diskotónleikur er farin at minna meg at hava summarfrí og tað er kanska ikki so galið. Í útvarpinum eru fleiri gløggir glottar, tá Ingi Rasmussen tosar við fornuftig fólk um ymiskt áhugavert og so mundi eg skrædna, tá eg nú ein dagin hoyrdi óbetaliligu frásøgnina hjá Rudolf Joensen um hina ferðina, tá hann var í fótabað í Moskva og sang saman við tveimum russiskum konum, sum ikki dugdu annað enn russiskt, men kortini megnaðu at syngja kenda aa – aa – aa – aa niðurlagið í Rasmus.
Við tílíkum undirhaldandi undantøkum liggja miðlarnir heldur tungt í svinginum um summarið í øllum førum tá tað kemur til kritiskan journalistikk - onkuntíð følist tað sum um at øll tey vaksnu eru farin á strondina meðan okkurt band koyrir við gomlum tónleiki og tilvildarligum hugnapráti innímillum. Og meðan undirritaði listummælari hevur latið seg fagna í Danmark, er støðan hjá føroyskum listaummælum reduserað til reint rós og ryggklapparí uttan nevniverdan ans fyri muninum millum lort og lagkøku.
Tað stendur við øðrum orðum illa til og versnar eisini hjá teimum hugagóðu, ið tó, at tey høvdu bæði eina og tvær bøkur við sær suðureftir næstan heilt út til svimjihylskantin, ikki ordiliga komu ígjøgnum tær nógvu síðurnar, tí mann í heilum var órógvað av práti, kaffi og cava og so var tað antin so heitt, at lesiheilin smeltaði ella so vátt, at bókin var í vanda fyri at gera tað sama. Men ein morgun mitt í feriuni hevði eg útvarpið frá, meðan eg ruddaði kuffertið og tískil hoyrdi eg fyrsta part av sendirøðini “Mín síðsta deadline”, sum eina tíð hevur ligið sum podcast á heimasíðu Kringvarpsins og í løtuni verður send í útvarpinum. Tað var av óvart eg lurtaði – eg ætlaði í grundini ikki at hoyra hesar sendingar, sum eg visti um, men helt fóru at vera ov syrgiligar til mín at lurta eftir, men fyrsti partur var so stuttligur, vinaligur og undirhaldandi, at eg beinanvegin var so mikið hooked, at eg lurtaði eftir øllum pørtum næstan út í eitt og bleiv í so sera góðum lag.
Tað eru tey bæði, Elin Mirjamsdóttir og Høgni Fagraberg, ið hegnisliga hava lagt til rættis sendingarnar um Øssur Winthereig, tíðindamann, sum á heimasíðu Kringvarpsins verður presenteraður sum ein bersøgin tíðindamaður, ið eitt tíðarskeið var tíðindaleiðari í Sjónvarpi Føroya og í dag er ólekiliga sjúkur við krabbameini. Mann kann ikki siga, at sjúka og deyði ikki fylla nógv í sendingunum eins og tað longu tíðliga hevur fyllt í tilveruni hjá Øssuri, men tað løgna hendir, at deyðin gerst eitt merkiliga lívsjáttandi perspektiv og støði undir tilverulýsingini.
Í dag er Øssur Winthereig ikki minst kendur fyri sínar fínu og tiltrongdu sendingar um pressuna, har hann sjálvur og saman við Brynhild Thomsen hevur skoðað føroyskar fjølmiðlar – Vit hava tørv á fleiri tílíkum sendingum, fleiri skjótandi journalistum, sum duga og tora at hugsa sjálvi og at bera fram hvat tey hugsa. Fíggjarliga maktin hevur ongantíð verið so miðsavnað hjá fáum einstaklingum sum í hesum árum - tað krevur dirvi at finnast at gigantum. Í heilum verður ført fram, at føroyska samfelagið er ov smátt til kritiska miðlaviðgerð, men tað øvugta kundi eisini verið ført fram; at júst tí, at samfelagið er so smátt sum tað er, er tørvurin á kritiskari viðgerð alstórur. Tað hava vit sæð og hoyrt í Pressuni, Skannaranum, Breddanum, men eisini í fleiri sendingum og greinum hjá Frihedsbrevet.
Bygnaðurin á sendirøðini “Mín síðsta deadline” er framúr við eini frásøgn, sum skiftir millum nú og tá, har lívsfrásøgnin hjá høvuðspersóninum javnan verður avbrotin av aktuellum brotum, har Øssur og døturnar rudda út í húsunum hjá Øssuri í Havn. At hava eina tílíka upprudding sum beinagrind á eini sendirøð er líka genialt sum fyribrigdið er universalt – tað er ein sovorðin aðalupprudding, sum nógv tilkomin fólk kundu hugsað sær at fingið upp í lag, men ofta útseta til komandi tíðir. Sjálvandi er lýsta støðan ikki ein, mann kundi ynskt sær at vera í og kortini taki eg meg sjálvan í at hugsa, at øll menniskju áttu at gjørt nógv av tí sama sum vit fáa lýst í hesum sendingum. Tí øll hava vit ein evstadato, sum vit ikki hava hug at taka støðu til. Tað hevur Øssur Winthereig og sendingarnar eru ein partur av hesi støðutakan. Tær eru ikki gjørdar til deyðan, men til lívið og til børnini ikki minst. Tað er ómetaliga vakurt at uppliva eitt menniskja við so stórum kærleika og vilja til tað góða sum í hesum sendingum. Her er eingin øði ella beiskleiki - kanska eitt sindur av sorgblídni og nógvur humor og ein gløggskygdur og ósentimentalur vilji til at eygfara sín egna lut - eisini tá mann fór skeivur. Áhugavert og spennandi er at uppliva ta fakligu passiónina og at hoyra um journalistikkin og um kappingina, sum var millum útvarpið og sjónvarpið. Fyri mítt viðkomandi kundi ein heil røð komið aftrat bara um tað journalistiska, Skjót journalistin og politisku avleiðingarnar av hesi sjáldsomu bók, men sendirøðin snýr seg ikki bara um journalistikkin.
Lívið er deyðans geniala relieff – tað helt rithøvundurin og journalisturin Jørgen Frantz-Jacobsen, sum doyði av tuberklum longu 37 ára gamal og meðan eg hoyri Øssur greiða frá, komi eg fleiri ferð í tankar um Jørgen-Frantz, ið sum kunnugt skrivaði brævasavnið, Det dyrebare liv og greinasavnið Vit skulu sjálvir – betri viðmæli fái eg ikki givið nøkrum. Um tit skulu “lesa” eina summarferiubók – lurtið so eftir sendirøðini Mín síðsta deadline!
Kinna Poulsen
RES PUBLICA - Claus Carstensen framsýnir í Tønder
/
Fram til 2.mars 2025 verður framsýningin hjá Claus Carstensen, RES PUBLICA at síggja í Listasavninum í Tønder. Framsýningin snýr seg um almenna rúmið og hvussu list og almenna rúmið virka saman. Listaverkini á framsýningini eru sera ymisk bæði tøkniliga og í tíð. Claus Carstensen er kendur millum listaáhugaðar føroyingar og hevur havt fleiri listaframsýningar í Føroyum í Steinprenti, Listasavninum Norðurlandahúsinum og á Norðurbryggjuni. Einsamallur og saman við føroyskum listafólkum m.a. Tóroddi Poulsen hevur listamaðurin framsýnt Klaksvikaffærer og Ape Rules, O.K! Í filminum frá Louisiana Channel greiðir listamaðurin frá framsýningarhugskotinum.
AICA virðislønarhandan, grundgevingar, myndir og røða
/
Mikudagin vórðu ársins listaummælaravirðislønir latnar á Charlottenborg í Keypmannahavn. Listamaðurin Simon Starling, kuratorarnir Julia Rodriguez og Francesca Astesani umframt Louise Wolthers og MC Coble og ummælari, kurator og ritstjóri á Listaportalinum, Kinna Poulsen fingu virðisløne. Her er tíðindaskrivið frá AICA og nakrar myndir frá móttøkuni - niðast er røðan, sum eg helt.
Kinna Poulsen
Foreningen af Danske Kunstkritikere, den danske afdeling af AICA International, fejrede i onsdags den danske kunstscene med uddelingen af årets Kunstkritikerpriser for aktiviteter i 2023. Tre priser og en særpris for kunstkritisk virke blev uddelt. Kunstkritikerprisen er muliggjort takket være en generøs donation fra 15. Juni Fonden.
Årets udstilling 2023 gik til udstillingen Full of Days kurateret af Julia Rodrigues & Francesca Astesani på Kunsthal Charlottenborg.
Juryens motivering:
”En udstilling, der skal fortælle en historie kan angribes på flere måder. Man kan vise alt det der har været, eller man kan vise noget af det der har været i en ny fortælling som udstillingen Full of Days. Her blev vist do:kumentation og historiske værker – side om side. Denne sammenvævning af forskellige stemmer og forskellige tider anfægter, hvordan historieskrivning altid afhænger af den der fortæller. Samtidig danner det afsættet til en udstilling, der omfavner det kaos der har præget bygningens historie og intuitivt fletter kunst, mennesker og begivenheder til et muligt portræt af kunsthallen, der bryder med en lineær fortælling.”
Juryen havde shortlistet følgende i kategorien Årets udstilling:
Full of Days, kurateret af Julia Rodrigues & Francesca Astesani, Kunsthal Charlottenborg
Butterfly, kurateret af Esben Weile Kjær, Arken
Kirsten Christensen, Drømmene rider forbi – det haster, Holstebro Kunstmuseum
Årets kunstpublikation 2023 gik til Things Change Anyway af MC Coble & Louise Wolthers.
Juryens motivering:
”Things Change Anyway er en kunstnerbog, en personlig beretning, en fotohistorie og en serie teoretiske refleksioner. Billeder, tekst og tegninger væver sig ind i hinanden. Den poetiske og oprigtige stemning i bogen fremhæves af dens format og det grafiske design med lækkert, tykt papir og flot layout, der understreger fortællingen –- eller rettere fortællingerne. Først og fremmest handler bogen om queer identitet – eller rettere identiteter Det er i det hele taget imponerende, hvordan de to forfattere taler om så voldsomme ting på så smuk en måde. Hvordan deres personlige, fælles historie også bliver en fortælling om de mange – alle de, alle vi, som ikke er hvide, ciskønnede mænd – fordi den handler om hvordan verden er og opleves fra et perspektiv, som ikke er normativt.”
Juryen havde shortlistet følgende i kategorien Årets kunstpublikation:
MC Coble & Louise Wolthers: Things Change Anyway, Forlaget *[asterisk] og Breadfield Press.
Rasmus Myrup: The Völvas Bestiary of Best Friends, Rasmus Myrup/Coda Press
Bibliotek for ny kunstteori, Informations Forlag
Årets Kunstbegivenhed 2023 gik til Simon Starling: Husbåd til Ho i Varde Kommune.
Juryens motivering:
“Den stedspecifikke kunst er ofte oppe og vende og ikke altid er det lige synligt, hvorfor det er dette værk og dette sted, der er i spil. I Ho er det anderledes klart og indlysende. Husbåd til Ho er en konstruktion udviklet af kunstneren Simon Starling specifikt til Ho, der befinder sig i et lavtliggende område, og er en Ark, der kan redde hele øen, når klimaforandringer for alvor sætter ind. ’Husbåd til Ho’ er dels et lokalt inspireret landhus og dels en eksotisk båd, der er bygget ved brug af to beslægtede, men geografisk adskilte teknikker: sivbådebyggeri og tækning. Den arklignende hybridstruktur er således splittet mellem land og hav, og er resultatet af et tværkulturelt samarbejde – en udveksling af ældgamle teknikker og historier mellem danske tagtækkere og bolivianske sivbådebyggere.”
Juryen havde shortlistet følgende i kategorien Årets Kunstbegivenhed:
Simon Starling: Husbåd til Ho, kunst i offentligt rum, Sønder Ho/Varde Kommune
Jessie Klemann: Lone Wolf Runner, performance, Statens Museum for Kunst
Guðrið Poulsen: KARYATIDA, Monument for kvinder, der er døde i barselsseng, Fuglafjørður
15 Junifondens særpris til årets kritiker tilfalder i år Kinna Poulsen:
Kinna Poulsen har som kunstkritiker og kurator i 25 år skrevet om og udbredt den færøske kunstscene ikke kun lokalt på Færøerne, men også i Danmark samt i en større international sammenhæng.
Udover talrige artikler og katalogtekster har hun udgivet bøger; blandt andet om kunstnere såsom Tóroddur Poulsen og Steffan Danielsen. Hun drev fra 2010-2014 sitet listinblog.com sammen med kunsthistoriker og forfatter Inger Smærup Sørensen. Siden 2014 har hun drevet sitet listaportal.com, hvor hun publicerer tekster om kunst og litteratur. Som kritiker har hun desuden været en del af og aktiv i AICAs bestyrelse.
Kinna Poulsen har i både sit kunstkritiske virke og som kurator formået at se kunsten fra nye vinkler og samtidig trække de kunsthistoriske tråde op, men også tænke kunsten nye steder hen.
På den færøske kunstscene har hun været en drivkraft bag at tage en samtale op om kunsten og i perioder som eneste kritiker. Hun har konstant været helt tæt på og i dialog med kunsten og kunstnerne; med processer og praksisser fx på det grafiske værksted Steinprent.
På den danske kunstscene hvor både færøsk og grønlandsk kunst ofte mødes med forventninger og fordomme om, hvad denne kunst er eller burde være, har Kinna Poulsen med sin skarpe formidling og sin solide kunstfaglige og kunsthistoriske forankring været med til at sætte den færøske kunst ind i større sammenhænge end landskaber og fiskeri – og på den måde været med til at skabe et nuanceret billede af en kunstscene sammensat af meget forskellige kunstnere.
Kinna Poulsen er kendt for ikke at være bange for at blande sig, hvilket også har givet knubs, men Kinna Poulsen har samtidig på en forholdsvis lille kunstscene i et lille samfund, hvor der altid er en relation – familie, venner eller bekendte - i spil vedblivet at være professionel både kritiker og kurator.
Når man møder kunsten gennem Kinna Poulsens kunstkritiske og formidlende tekster tvivler man ikke på, at den udspringer af genuin interesse, et overskud af viden samt af en dialog og et møde i øjenhøjde.
I sit mangeårige virke har hun derfor både været en vigtig stemme på den færøske samtidskunstscene, samtidig har hun været en essentiel del af formidlingen og udbredelsen af den færøske samtidskunst i Danmark.
Juryen bestod af kritiker og kulturskribent ved bl.a. tidsskriftet Kunstkritikk Louise Steiwer, kunstkritiker ved bl.a. Nordjyske Troels Laursen og rektor for det Fynske Kunstakademi Kristine Kern.
Kinna Poulsen:
Hjartans tøkk fyri listaummælaravirðislønina.
Jeg er meget beæret over at modtage kunstkritikerprisen.
I løbet af de sidste par år har jeg skrevet en bog om samtidskunsten på Færøerne og herunder også færøsk kunst i Danmark. Det er lidt komplicerede forhold, vi har til et land, som på en måde er som et ekstra hjemland, hvor en del af os er uddannet og har boet i længere eller kortere perioder, hvor vi har gode venner og yndlingssteder som for eksempel kunstbiblioteket netop her i denne bygning. Men Danmark er også et land med suverænitet over vores eget land – det hedder et rigsfællesskab, men det er Danmark, der bestemmer.
Netop i den forbindelse har jeg undret mig over den manglende interesse for færøsk billedkunst centrale steder i Danmark eksempelvis Statens Museum for Kunst, hvor man hverken i den permanente udstilling eller i løbende udstillinger har fundet plads til færøsk billedkunst – at man for eksempel i en udstilling med titlen ”Verden som landskab - Nordisk landskabsmaleri” kan finde på at lade være at medbringe et eneste færøsk maleri – Jo, det har mystificieret mig selv om jeg slet ikke tror, at der ligger nogen modvilje bag - blot manglende viden blandet med en form for national selvtilstrækkelighed samt en almindelig centralistisk tankegang, hvor Færøerne opfattes som lidt udenfor den yderste udkant og derfor lidt mere provinsielt.
Rent faktisk udgør Færøerne et andet centrum med eget sprog og kultur. Og eftersom færøsk samtidskunst er en lige så varieret og kompleks størrelse som dansk og al mulig anden samtidskunst, er det uhensigtsmæssigt at reducere os til et lettere eksotisk naturfolk, hvor vores kunst primært fortolkes i forhold til naturen. Det har vi oplevet ikke kun i danske anmeldelser, men også internationalt – det gør man med alle mulige gode hensigter, som vi rigtig gerne ville være foruden.
I min kommende bog forholder jeg mig således kritisk til status quo, der allerede har ændret sig en del siden jeg påbegyndte min skrivning. - I det hele taget er det ikke let at skrive store bøger, der samler op i en tid som denne med opsplitning og en fornemmelse af, at selve fundamentet vakler, mens nye muligheder og perspektiver pibler ud igennem sprækkerne. Det er lidt faretruende, men også spændende tider og til årets Venedig Biennale har Danmark valgt en grønlandsk fotograf. Til kunstkritikerprisen har man valgt en færøsk kunstkritiker...
Jeg er yderst taknemmelig – først og fremmest for, at Lisbeth Bonde foreslog, at jeg kom med i AICA, hvor jeg har været medlem i en del år - også i bestyrelsen – tak for, at I tog så godt imod mig. Kritikerrollen er ensom og udsat – det er den i Tórshavn, men jeg tror også, at den er det her og derfor er AICA en vigtig forening. For mig har det haft stor betydning at komme i kontakt med danske og nordiske kritikere, sådan som jeg har oplevet det de senere år. Tak for det - tusind tak til juryen, der indstillede mig og til 15.juni Fonden for Kunstkritikerprisen - Grundlæggende tak til kunstnere, kuratorer og udstillingssteder for at blive ved med at finde på udstillinger, man kan opleve og anmelde og eftersom jeg nu har lejligheden; - da jeg for mange år siden gik på KUA, var der blandt de mange gode lærere en sjældent inspirerende underviser, der samtidig var litteraturanmelder på Politiken og senere på Ekstrabladet. John Christian Jørgensen - Tak for den smittende gejst!
- Tak.
Røðan - byrjanin manglar
Listaummælarar, Louise Steiwer og Kinna Poulsen
Vinnari av Kunstkritikerprisen saman við formanninum í 15.junifondens kulturudvalg Niels heering
World New Music Days í Føroyum
/
Í dag byrja World New Music Days, so tað er at tendra útvarpið, so mann er við frá byrjan. World New Music Days verða í Føroyum 22-30. juni 2024 og eru partur av Summartónum í ár. Onkur ónøgd hevur verið um at WNMD í stóran mun gongur fyri seg á enskum. Tað er skilligt og neyðugt at verja føroyskt mál á øllum mentanarmótum, men World New Music Days er ein altjóða stevna fyri samtíðartónleik á høgum støði - vit skulu heldur vera errin av, at hon verður hildin her. Skráin sær sera spennandi út við bæði føroyskum og altjóða tónleiki og tónleikarum. Fyriskipari er Felagið fyri Føroysk Tónaskøld saman við Summartónum.
https://www.wnmd2024.fo/
https://www.wnmd2024.fo/_files/ugd/0f0dd7_2a743972c5ec44cbabfcdcf4864a7756.pdf
Vernissage - IRIS Fríða Matras Brekku
/
Fríggjadagin 14.juni læt framsýning upp í Víngarðinum við kelidjórstekningum og blómuakvarellum hjá Fríðu Matras Brekku. Tað var ein góð og summarslig løta og nógv fólk vóru á gátt. Eg helt eina stutta røðu, sum eg seti inn saman við nøkrum myndum.
“Kvinnulist” er eitt tvørligt hugtak, sum ofta verður brúkt við negativum fortekni soleiðis at skilja, at mann við orðinum vil leggja dent á, at talan bara er um list hjá tí eina kyninum. Tá framsýningar hava verið hildnar við bara monnum kalla vit tað ikki fyri “mannfólkalist” ella “mannslist” - tá eitur tað bara list. Tá heimskendi listfrøðingurin Ernst Gombrich í 1950 gav út bók sína The Story of Art, var eingin listakvinna umboðað – í einari revideraðari 16.útgávu kom loksins eittans listakvinna við – tað var tann geniala Käthe Kollwitz. Hetta kann ikki á nakran hátt síggjast sum annað enn ein skipað útihýsing av listakvinnum. Tá eg las listasøgu í hálvfemsunum var listasøgan hjá Gombrich framvegis ein av grundbókunum og vit lósu hesa bók og brúktu hana sum referansu og grundarlag uttan at nakar lærari ella næmingur viðmerkti kynsliga skeivleikan.
Aftaná Metoo rørsluna er tiltrongdur røringur komin í og í 2022 kom bókin hjá bretska listfrøðinginum Katy Hessel, sum eitur The Story of Art við undirheitinum “Without Men” við einum greidligum priki til Ernst Gombrich, men bókin er eisini ein seriøs roynd at vísa á verk hjá listakvinnum, sum hava livað og virkað líka frá renesansuni og fram til í dag – í mínum starvi sum miðnámsskúlalærari eri eg byrjað at brúka hesa bókina sum inspiratión, men eg havi altso eisini mennirnar við – listin er nógv meira kompleks til at tað bara er ein spurningur um kyn.
Og grundin til at eg byrji at tosa um kvinnulist er ikki so nógv, at dagsins listafólk er ein kvinna, men kanska heldur tey myndevni, sum vit síggja her á framsýningini, blómur og kelidjór - tað má avgjørt vera “kvinnulist” um hugsað verður um niðursetandi mátan, hugtakið hevur verið brúkt um list, sum onkursvegna ikki var líka “seriøs” sum ordilig list – tað vil siga mannfólkalist. Eitt heimligt dømi um hetta einoygda perspektivið er, at vit halda okkara myndlistaligu slóðbrótarar vera Jógvan Waagstein, Kristin í Geil og Niels Kruse meðan vit gera minni burtur úr leiklutinum hjá donsku listakvinnuni, Floru Heilmann, sum var slóðbrótari og inspireraði føroyskar listamenn.
Blomsturmálningar hevur verið fatað sum ov banalt og grunnskygt til at vera list – tað hongur heilt vist saman við, at málningalist ikki var hildin at vera nakað fyri kvinnur, men blómumálarí var kortini nóg tætt uppá broderí til at tað minti um kvinnuligt ófarligt húspjak. Tá vit hyggja at listaverkum hjá danska yrkjaranum J.P.Jacobsen ella amerikanska málaranum Georgia o´Keeffe eru vit kortini ikki í iva um, at blómulýsingar kunnu vera listaligar.
Tað eru ikki tær stóru handarørslurnar, sum merkja arbeiðið hjá Fríðu. Hennara myndir eru smáar í vavi við neyvum skrásetingum og intensum litum. Fríða Matras Brekku er grafisk listakvinna, ið hevur arbeitt í Steinprenti, sum hon var við til at stovna í Havn í 1999. Umframt blómur og landslagsmyndir eru djór ein myndevnisligur aðaltáttur í verkunum og hetta hevur serliga fevnt um seyðir, sum Fríða hevur lýst við nærlagni, humor og eymleika. Hesin sami áhugin og virðingin sæst eisini í myndunum av kelidjórum, ið eru so neyvt teknað, at tú sum áskoðari følir tann mjúka pelsin millum fingrarnar bara av at hyggja at eini tekning av eini kettu, sum rullar seg saman. Fríða dugir eisini sjáldsama væl at fáa sermerkta lyndið fram hjá teimum djórum, sum hon avmyndar.
Allar blómumyndirnar á framsýningini eru av irisblómum. Vatnlitamyndirnar eru málaðar í einum tíðarskeiði í fjør, tá Fríða fekk starvsløn frá Mentanargrunni Landsins og tískil kundi miðsavna seg um akvarel og tekning í tríggjar mánaðar. Í grikskari gudalæru var Iris gudinna og boðberi millum gudarnar og menniskjuni - hon ferðaðist ímillum heimarnar báðar á einum ælaboga. Irisblóman er serlig, hon er vøkur og sýnist eitt sindur afturlatin við trimum krúnubløðum, sum tá tey lata seg upp við bláum, violettum, gulum og brúnum litbrigdum verður meira ótálmað og vill. Í tulkingunum hjá Fríðu verður blóman í støðum skulpturel sum ein organisk abstrakt standmynd, ið breiðir seg út á myndaflatuni í smáum innrammaðum myndum, har hvør blóma er sín egni fagri alheimur av litum og skapum.
Túsund takk fyri, Fríða, at tú vildi deila hesar myndir við okkum og takk til tykkum øll, sum lýddu á.
Kinna Poulsen, kurator
IRIS
/
Fríða Matras Brekku sýnir fram í Víngarðinum
Fríggjadagin 14.juni klokkan 16 letur upp framsýning í Víngarðinum við vatnlitamyndum og tekningum hjá Fríðu Matras Brekku. Vit tora at lova, at tað verður ein summarslig og litrík framsýning. Talan er um vatnlitamyndir og blýantstekningar av ávikavist blómum og kelidjórum. Bæði myndevni eru listasøguliga í teirri serligu støðu, at tey í mong ár hava verið (og møguliga enn) verða fatað sum ov banal og grundskygd til at vera list. Hvørki kelidjór ella blómur eiga nakran stóran leiklut í teirri etableraðu føroysku listasøguni. Vit skulu heilt aftur til byrjanina fyri at finna ein blómumálara; slóðbrótarin Flora Heilmann, sum umframt at tekna og mála sítt umhvørvi á Viðareiði og aðrastaðni, málaði kyrrlutamyndir og blómumálningar.
Tað eru ikki tær stóru handarørslurnar, sum merkja arbeiðið hjá Fríðu, tí hennara myndir eru smáar í vavi við neyvum skrásetingum og intensum litum. Fríða Matras Brekku er grafisk listakvinna, ið hevur arbeitt í Steinprenti, sum hon var við til at stovna í Havn í 1999. Umframt blómur og landslagsmyndir eru djór ein myndevnisligur aðaltáttur í verkunum hjá Fríðu og hetta hevur higartil serliga fevnt um seyðir, sum Fríða hevur lýst við nærlagni, humor, men eisini sjáldsomum eymleika. Hesin sami áhugin og virðingin sæst eisini í myndunum av kelidjórum, ið eru so neyvt teknað, at tú sum áskoðari følir tann mjúka pelsin millum fingrarnar bara av at hyggja at eini tekning av eini kettu, sum rullar seg saman. Fríða dugir eisini sjáldsama væl at fáa sermerkta lyndið fram hjá hvørjum einstakum djóri, ið hon avmyndar. Allar blómumyndirnar á framsýningini eru av irisblómum. Tær eru málaðar í einum tíðarskeiði í fjør, tá Fríða fekk starvsløn frá Mentanargrunni Landsins og tískil kundi miðsavna seg um akvarel og tekning í tríggjar mánaðar.
Í grikskari gudalæru var Iris gudinna og boðberi millum gudarnar og menniskjuni - hon ferðaðist ímillum heimarnar báðar á einum ælaboga. Irisblóman er serlig, hon er vøkur og sýnist eitt sindur afturlatin við trimum krúnubløðum, sum tá tey lata seg upp við bláum, violettum, gulum og brúnum litbrigdum verður meira ótálmað og vill eins og angin er kompleksur og ríkur. Í tulkingunum hjá Fríðu verður blóman í støðum skulpturel eins og ein organisk abstrakt standmynd, ið breiðir seg út á myndaflatuni í smáum innrammaðum myndum, har hvør blóma er sín egni fagri alheimur av litum og skapum.
Vælkomin til vernissage 14.juni klokkan 16-18.
Kinna Poulsen, kurator
Við varhuga um myrkrið og vilja til ljós
/
Zacharias Heinesen í Gallarí Havnará
Eg kenni meg so sera hepna, at mær untist at síggja framsýningina, sum Zacharias Heinesen hevur í Gallarí Havnará í hesum døgum. Beint áðrenn gallaríið stongdi leygardagin smoygdi eg mær innar og hitti sjálvan maestro í framsýningini og fekk eina rundvísing og eitt prát, sum eg seint skal gloyma um litir og myndevni, tekstur og kompositión og um tað gyllta ljósið, sum serliga tey seinastu árini hevur fevnt myndirnar hjá Zachariasi Heinesen. Á framsýningini hanga 30 myndir og tað er í sjálvum sær eitt megnaravrik. Um hugsað verður um, at Zacharias Heinesen er føddur í 1936, ja, so er talan um eitt satt roysnisverk. Men sjálvt um Zacharias Heinesen fer at fylla 88 heilt skjótt, er hann ikki nakar gamal maður - tað haldi eg slett ikki hann dugir at vera og tá hann við glógvandi eygum fer í gongd við at tosa um listaverkini, hómast eingin aldur. Hetta er greidliga ein maður í harmoni við sítt evni, sum veit hvat hann tosar um. Máligleðin er intakt og eingin mynd sýnist vera av handahógvi merkt. Tað er sum um, at hann byrjar av nýggjum hvørja ferð hann málar ein málning. Teir tykjast so ómetaliga frískligir og autentiskir málningarnir har teir hanga og glógva og glitra við óteljandi litbrigdum. Eg rósi listamanninum fyri ta svalligu kolorismuna - “Eg elski litir” sigur hann og brosar lukkuliga meðan hann við aðrari hondini nertir varisliga við óslætta yvirflatan á einum málningi við nógvum marglittum kvadratiskum skapum. Eg kenni hansara myndaheim og veit, at myndevnisliga støðið á júst hesum málninginum er útsýnið úr stovuni hjá listamanninum uppi á Varða í Havn. Tað hevur hann málað óteljandi ferð í síni listaligu starvsleið, ið higartil hevur varað meira enn hálvfjers ár - hann byrjaði í Listaskúla í Íslandi í 1957 (og helt fram á Kunstakademinum í Kbh), men debuteraði longu á Ólavsøkuframsýningini í 1951 og hevur eisini áðrenn tað hjálpt pápa sínum, Williami Heinesen við listprýðingum í Havn - t.d. í auluni í Finsen.
Myndin við útsýninum úr stovuvindeyganum hjá Zachariasi er í veruleikanum sera abstrakt, tí myndevnið er sett upp sum eitt mynstur av litum og skapum. Ein onnur at síggja til fullkomiliga nonfigurativur málningur eitur “Strúkijarnið” og Zacharias ímyndar sær onkuntíð í framtíðini, tá myndin fer at verða seld á Bruun Rasmussen Auktioner undir heitinum “Strygejernet” – ja, Guð viti hvat tey fáa burtur úr tí skemtar hann vælhýrdur og vísir mær hvussu tey trý- og fýrkantaðu skapini í veruleikanum mynda býarpartin við har sum Strúkijarnið er og brádliga meðan hann prátar síggi eg effinett ta gomlu gøtuna við hennara húsum og skotum í myndini. Tað øvugta; at ein navngivin bygd ella fjørður tykist mær púra abstrakt hendir oftari á framsýningini, ið bæði fevnir um klassiskar Zacharias Heinesen myndir og um meira dekorativar/abstraktar myndir og so stendur eisini ein herlig standmynd í vindeyganum av nøkrum greinum, sum listamaðurin hevur funnið í sínum urtagarði og sum er átøk einum dinsosaurusi úr fyrndini og minnir um sirkusfigurarnir hjá Alexander Calder. - Tey, sum hava vitjað William Heinesens hús vita hvussu vakurt og spennandi har er - og tað er ikki minst orsakað av prýðingum hjá Zachariasi. Framman fyri eini meira klassiskari ZH-mynd av Mykinesbygd nevni eg gyllta ljósið í myndunum seinnu árini, har listamaðurin í stóran mun er farin at dyrka mótsetningslitparið gult og violett. Myndin av bygdini fær eina gyllta glæmu, sum uppá meg virkar bæði sorgblíð og lívsfegin við varhuga um myrkrið men sterkum vilja til ljós - myndin er dynamisk, men javnvigar. Tað er sum í onkrum sálmi hjá Kingo, ið aftaná at mála fram alt møguligt myrkur og fortapilsi leiðir okkum fram til tað góða og gevur mær enn eitt høvi at brúka eitt yndissitat hjá Williami Heinesen um hvussu ljósið vinnur á myrkrinum. “Solen skinner paa vaagens vestlige side. En vidunderlig morgen! De smaa støvede og skimlede pakhusruder fører en haabløs kamp for at holde solskinnet ude. Men det er dem for overmægtigt. Det har godhedens sejrrige vælde i sig, det tøer dem op med samt deres grønne mug og teologiske edderkoppespind, ligesom den gode handling tilintetgør smaa menneskers rænker og nederdrægtigheder (s.199 De fortabte Spillemænd).
Kinna Poulsen
Strúkijarnið
Til minnis um Bjarna Restorff
/
Nú útvarpið boðaði frá, at Bjarni Restorff er deyður, átti andlátið í sjálvum sær ikki at komið óvart á, tí mann hevði frætt, at maðurin var illa sjúkur og lá lágt. Allíkavæl var tað ein sannur hvøkkur at hoyra í dag, at týðandi tónaskaldið, dirigenturin og musikklærarin Bjarni Restorff ikki longur er okkara millum. Tað er langt síðan eg sá Bjarna – haldi, at tað var á einari konsert í Vesturkirkjuni, jú tað var fína framførslan hjá Havnarkórinum við orkestri og solistum av Ein Deutsches Requiem hjá Brahms og tað er einki løgið um ein konsertframførsla skuldi vera karmur um seinastu ferðina, eg sá Bjarna, tí tónleikur var í stóran mun tað, ið myndaði hansara lív – serliga kórtónleikur og ikki minst manskórtónleikur, sum hann síðan 1986 hevur dyrkað saman við Tórshavnar Manskóri, ið nú hava mist sín leiðara og góða lívsvin. - Mann kundi sagt so nógv um Bjarna, men mann má hinvegin ansa eftir, at tað ikki verður ov fínt ella uppgjørt, tí so sær mann beinanveg fyri sær sarkastiska eygnabráið daga undan síða fruntinum.
Satt at siga minnist eg best mannin frá teimum festligu fýrsunum, tá eg hitti hann í sambandi við sang. Tað var saman við gentukórinum hjá Paula í Sandagerði; Bjarni spældi klaver og tað gjørdi hann so gjøgnummusikalskt og praktfult, at tað var ein sonn frøi at lurta. Bjarni Restorff hevði ein heilt serligan ans fyri tónleiki og hevur gjørt nøkur av bestu verkunum, sum eru skrivað fyri kór í Føroyum. Eg minnist enn fyrstu ferð, eg hoyrdi Orðini – tað var tá flotta plátan Blátt (1987) var komin og gjørdi hol í sjógv og setti nýggjan standard fyri kórtónleik í Føroyum. Orðini, sum framman undan var ein nýggj og framúrskarandi góð yrking hjá Róa Patursson, var í hesum kórverki tulkað við ekspressivum vakurleika og neyvum gløggskygni. Sangurin tekur seg upp sum úr ongum við stillu og einføldu, unisonu staðfestingini hjá mansrøddunum, at “nøkur orð myrk/ og seta dimm spor, sum letur upp fyri tí kompleksa í tí sjálvsagda, tá kvunnurøddirnar syngja “summi eru ljós/ og kasta ongan skugga” og tá tað seinni í yrkingini verður tosað um “tey orðini, sum leitaðu eftir nýggjum landi er tað eins og eisini tónarnir leita eftir nýggjum landi og gerast rovfuglar við fremmandum eygum. Tað er so framúr væl gjørt við einastandandi skyldskapi millum huglagið í yrkingini og tónleikinum. Tað er ein fragd bæði at lurta eftir og at syngja tónleikin hjá Bjarna Restorff. Í Tarira slapp eg at syngja hansara stórfingna Pater Noster, tað var ein stór uppliving. Bjarni hevur gjørt fleiri onnur góð kórverk; Jeg vil mig Herren lofve, Tjarnareyga, Boðar tú til allar tjóðir og fleiri onnur og harumframt eina rúgvu av útsetingum m.a. til Tórshavnar Manskór, sum í grundgevingini fyri gullmedalju, ið hann fekk handaða frá Tórshavnar Kommunu, verður nevnt hansara lívsverk. Á heimasíðuni composers.fo stendur, at Bjarni fekk stuðul í 2007 til at gera tónleik og skrivaði tá tónleik til tvær útgávur; eina hjá Tórshavnar Manskór og eina hjá Peter Niclasen. Tá gjørdi hann eisini útseting av Norsku Løvu hjá Williami Heinesen fyri symfoniorkestur – Føroya Symfoniorkestur framførdi verkið í fjør heyst.
Bjarni Restorff var 68 ár nú hann andaðist og tað kunnu vit halda vera ov tíðliga. Men so mugu vit eisini bara siga takk fyri Bjarna og alt hansara avrik. Hann var ein original og tað var gott, at hansara heimbýur náddi at heiðra hann fyri “eyðmýkt og nærlagni, og fyri drúgt og slóðbrótandi íkast til tónleika- og mentanarlívið í Havn, verður Bjarni Restorff heiðraður við Gullheiðursmerki Tórshavnar býráðs”.
Veingjabreiði
/
Sigrun Gunnarsdóttir á Norðurbryggjuni
Leygardagin 8.juni klokkan 15 letur framsýning við verkum eftir Sigruna Gunnarsdóttir upp í Norðurbryggjuni í Keypmannhavn. Sambært tíðindaskrivinum er Sigrun Gunnarsdóttir søgusigarit, ið skapar verk, sum snúgva seg um heimið, nærveru, um at leita eftir lyklinum til læst rúm, um trúnna sum fundament, um sorg og umsorgan. Ofta er sjónarmiðið hjá barninum, sum lýsir sín heim við naivum og surrealistiskum myndamáli. Framsýningin heldur fram inntil 22. september – Filmurin Heartist eftir Marionnu Mørkøre og Beintu á Torkilsheyggi er partur av framsýningini, ið eisini verður karmur kring eina listafólkasamrøðu sunnudagin 9.juni, tá Solveig Hanusardóttir Olsen fer at hava eitt viðtal við listakvinnuna.
AICA Listaummælaravirðislønir 2023
/
Aftur í ár fer AICA Danmark – Felagið av kunstkritikarum úr danska ríkinum – at feira danska list við at lata ársins kunstkritikaravirðislønir fyri árið 2023.
Fagnaðurin gongur fyri seg í Kunsthal Charlottenborg 19.juni 2024 klokkan 17. Virðislønarmóttakarar verða vald út av eini dómsnevnd. Vit mugu bíða eftir at vita hvørji vinna, men úrvalsnevndin hevur shortlistað nakrar favorittar og millum hesar er bæði grønlendsk og føroysk list hjá ávikavist Jessie Kleeman og Guðrið Poulsen. Karyatida hjá Guðrið Poulsen er ummælt her: https://www.listaportal.com/tidindi/2024/3/8/froyingar-hava-loksins-fingi-eitt-abstrakt-monumentalt-og-feministiskt-hvusverk
Ársins framsýning
Full of days, kuratorar Julia Rodrigues & Francesca Astesani, Kunsthal Charlottenborg
Butterfly, kurator Esben Weile Kjær, Arken
Kirsten Christensen, Drømmene rider forbi – det haster, Holstebro Kunstmuseum
Ársins listaútgáva
MC Coble & Louise Wolthers: Things Change Anyway, Forlaget *[asterisk] og Breadfield Press.
Rasmus Myrup: The Völvas Bestiary of Best Friends, Rasmus Myrup/Coda Press
Bibliotek for ny kunstteori, Informations Forlag
Ársins listahending
Guðrið Poulsen: KARYATIDA, Monument for kvinder, der er døde i barselsseng, Fuglafjørður
Jessie Klemann: Lone Wolf Runner, performance, Statens Museum for Kunst
Simon Starling: Husbåd til Ho, kunst i offentligt rum, Sønder Ho/Varde Kommune
15. Junifondens særpris til årets kritiker annonceres af fonden i forbindelse med uddelingsceremonien på Kunsthal Charlottenborg. Juryen for Kunstkritikerprisen 2023 består af kritiker og kulturskribent ved bl.a. tidsskriftet Kunstkritikk Louise Steiwer, kunstkritiker ved bl.a. Nordjyske Troels Laursen og rektor for det Fynske Kunstakademi Kristine Kern.
Kunstkritikaravirðislønin 2023 er stuðlað av 15. Juni Fonden.
Summarframsýningin 2024 í Norðurlandahúsinum
/
Hvat munnu komandi ættarlið av føroyingum fara at halda um okkum?
Slóðirnar, ið vit leggja eftir okkum, fara at siga komandi ættarliðum av føroyingum nakað um okkum. Hvørjar søgur munnu fara at verða sagdar um okkum, sum liva nú? Júst hetta snýr ársins summarframsýning seg um, sum listamenninir Christoph og Sebastian Mügge seta upp í Norðurlandahúsinum. Framsýningin Circular Faroe Tales letur upp 7. juni, kl. 16.
Brúktar tannbustir verða til list
Brúktar tannbustir, seyðaskøltar, sokkabuksur og fiskireiðskapur. Hesir og fleiri aðrir gerandislutir eru við í Summarframsýningini 2024, sum svensku-týsku brøðurnir Christoph og Sebastian Mügge hava sett upp. Teir báðir skapa staðbundin listaverk við gerandislutum, sum teir savna saman. Í hesum føri hava privatpersónar latið nakrar av lutunum.
Søgur um Føroyar
Framsýningin Circular Faroe Tales, nýtir klingrutan frásøguhátt og snýr seg um sirklar, bæði úrtøkiligar og ítøkiligar - sum t.d. aliringar. Listaverkini lata so hvørt upp fyri einari rúgvu av søgum um dýrgripir, rusk, sannroyndir, fantasi, sannleikar og misskiljingar og máa burtur markið millum veruleika og ímynding. Saman eru hesir lutir eitt endurljóð av teimum skiftandi virðum og sundurgreiningum, sum eru eyðkenni fyri hvørt ættarlið.
Um listamenninar
Listamenninir Sebastian og Christoph Mügge er føddir í Týsklandi og búsitandi í Svøríki. Saman hava teir fingið í lag fleiri stórfingnar framsýningar, sum eru grundaðar á eina samanseting av lutum, sum teir hava funnið, og teirra egna serstaka tilfari. Við framsýningunum kanna teir, hvussu tvístøður ávirka okkara gerandisdag, ítøkiligu og talgildu slóðirnar, ið eru eftir okkum, tá vit eru farin hiðani, og avbjóðingarnar við søgusiging og reinging av søguligum sannroyndum.
Kunning
Circular Faroe Tales letur upp mentanarnáttina, fríggjadagin 7. juni, kl. 16. Øll eru hjartaliga vælkomin til fernisering, har høvi verður at heilsa upp á listamenninar.
Framsýningin verður opin til og við 11. august.
Eitt sindur um listasummarið 2024
/
Uttanfyri stovuvindeygað pippa ovfarkátir fuglar bara tí tað er summar í fleiri dagar á rað og á septiktanganum í havanum liggur kettan og blundar so eviga vælforeint við tað heila og tað má eg siga, at lítið er at illneitast um ein dag sum hendan. Tað er líka við, at mann gloymir verkfall og stættarsamfelag eina løtu í hvussu er. - Í dag er 1.juni og summar við sól og grønum bøi og tað er ikki bara náttúran, ið spennir seg út, men eisini listin. Nú er tíðin til festivalar, stevnur, konsertir og framførslur av øllum møguligum slagi. Í dag er Norðoyastevna í Klaksvík við kappróðri, fleiri framsýningum og tiltøkum og listasummarið tykist yvirhøvur fult av áhugaverdum listaligum eventum. Í Gallarí Havnará verður framsýning við Zachariasi Heinesen, hon letur upp mentanarnáttina 7.juni klokkan 16. Mentanarnáttina hendir øgiliga nógv, á Landsbókasavninum er m.a. framsýning við myndum hjá Floru Heilmann og í Norðurlandahúsinum letur Summarframsýningin upp klokkan 16 og tað ljóðar sum ein endurnýtsluframsýning í stíli við Spectres, sum nabb teeri gjørdu í 2021, men nú fáa vit at síggja. Á heimasíðu Norðurlandahúsins stendur: Framsýningin eitur Circular Faroe Tales hjá brøðrunum Christoph og Sebastian Mügge, ið seta spurningar sum hvat liggur eftir, tá ið vit fara hiðani? Hvat fara komandi ættarlið at halda um okkum og tað, vit leggja eftir okkum? Svensku-týsku listamenninir, Christoph & Sebastian Mügge, hava við Circular Faroe Tales gjørt eina framsýning, sum rúmar eini rúgvu at søgum, lutum og slóðum eftir føroyingar. Í framsýningini eru m.a. brúktar tannbustir og skrovbein og kjálkabein av seyði. Lutirnir eru fingnir til vega til júst hetta høvið. Myndirnar eru úr myndasavninum hjá Tjóðsavninum. Framsýningin er skipað sum ein sirkuler frásøgn. Søgan endar, har hon byrjaði, og byrjar, har hon endaði; millum alskyns klingrut skap í Føroyum melur søgan í ring. Frásøgnin vísir áskoðarunum bæði dýrgripir og rusk, sannroyndir, ímyndir, sannleikar og misskiljingar, sum saman eru eitt endurljóð av skiftandi virðum og raðfestingum, ið eyðkennir hvørt einstaka ættarlið. Í Steinprenti lata tey eisini summarframsýning upp Mentanarnáttina eins og annað mangt gongur fyri seg, sum kann síggjast í skránni, sí her: https://issuu.com/visittorshavn/docs/mn24_skra_a5_web_04
Fram til 30. juni ber til at koyra sær ein túr til Mikladals at síggja eina framsýning við verkum í gamla skúlanum. Har eru tekningar eftir Hanna Bjartalíð, vatnlitsmyndir hjá Tóroddi Poulsen og litografi hjá Torbirni Olsen, Zachariasi Heinesen, Bárði Jákupsson, Fríðu Matras Brekku, Mariusi Olsen og Tróndi Patursson. Vitjan eftir avtalu við Jógvan Magnusmørk á tlf.: 91 41 40
Í Víngarðinum í Havn letur ein sera summarslig framsýning upp 14.juni klokkan 16-18, tá Fríða Matras Brekku fer at framsýna sínar tølandi vøkru blómuakvarellur og tann næsta framsýningin í Víngarðinum verður eisini summarslig og frísk og letur upp 26.juli klokkan 15-17 við verkum hjá Silju Strøm, Hansinu Iversen, Torbirni Olsen, Randi Samsonsen, Jóhan Martini Christiansen, Nancy Nónskarð Dam og Helgu Djurhuus. Sama dag letur framsýning upp í Steinprenti klokkan 16-18 við nýggjum verkum hjá Anker Mortensen, men áðrenn tað; hósdagin 18.juli lata vit upp framsýningina Fog Swept Cargo – Føroysk list í New York t/r í Østrøm við nøkrum av verkunum, ið eru framsýnd í Scandinavia House á Manhattan í løtuni.
Listafelag Føroya skipar sum á hvørjum ári fyri ólavsøkuframsýningini á Listasavni Føroya, og hvørt ár bjóðar Listafelagið einum nýggjum fyriskipara at gera framsýningina. Í ár stendur Alda Mohr Eyðunardóttir, listakvinna, fyri framsýningini, sum verður við: Anný Djurhuus Øssursdóttir, Bjørk Ellindsdóttir Frýdal, Dan Helgi Helgason í Gong, Femju Haack, GUT// productions & Leikhús SKIFT, Katlu Lave Næs, Lailu Mote, Rannvá Holm Mortensen & Guðrið Poulsen, Sigmund V. P. Zachariassen & Gwenael Akira Helmsdal Carré, Supervisjón, Tróndi Dalsgarð, Vár Samuelsen og Vár B. Árting við RIVA. Listafelag Føroya tók fyrstu ferð stig til at gera eina listaframsýning sum part av ólavsøkuhaldinum í 1948. Síðani tá er framsýningin vorðin ein týdningarmikil og siðbundin partur av ólavsøkuni. Ólavsøkuaftan 28. juli kl. 15 letur ársins ólavsøkuframsýning upp á Listasavni Føroya. 28. og 29. juli er Listasavn Føroya opið kl. 11-20. Framsýningin er opin til og við sunnudagin 18. august, og Listasavn Føroya er opið allar dagar frá kl. 11-17.
Torbjørn olsen - tróndur patursson
fríða matras brekku
Fríða Matras brekku