Lítil list við stórum innihaldi

Bæði á listaframsýningum og listprýðingum kring landið hava smá listaverk ein nokk so stóran leiklut. Men hevur ítøkiliga støddin á einum listaverki nakran týdning fyri hvussu vit uppliva tað? - Tað var í sambandi við upplatingina av listaframsýningini THIS IS AN AMBIGUOUS FACE hjá Silju Strøm í Víngarðinum, at eg gjørdi mær nakrar tankar um stødd og týdningin av stødd av listaverkum. Ein vanlig orðing, ið verður brúkt í sambandi við list er, at verk eru “stór” ella at listafólk eru “stór” ella “størst”. Og sjálvt um talan eyðvitað er um myndamál, har lýsingarorðið “stórur” verður samheiti við “góður”, ið altso snýr seg um dygd, hugsi eg kortini, at ítøkiliga støddin av listaverkum í roynd og veru hevur týdning.

Pengar og list

Ein fitt søga, sum eg hoyrdi frá Zachariasi Heinesen snýr seg um mátan tey príssettu málningar fyrr í tíðini og sum heilt einfalt skuldi ganga út uppá at leggja hundraðkrónuseðlar um myndaflatan fyri síðan at telja hvussu nógv tað bleiv tilsamans og meta prísin út frá hesum. Soleiðis hugsi eg ikki tað verður gjørt longur. Samstundis sum peningavirði er nakað av tí mest eindimensionala, sum er til, er søluupphæddin, ið verður sett á listaverk, ofta úrslitið av fleiri ikki heilt ófløktum hugsanum, har atlit verða tikin til alt frá aldri á listafólkinum, staðseting, útbúgving, mongd av framleiddum verkum og so framvegis. Stór listaverk eru vanliga dýrari enn smá. Hetta kemst í ein ávísan mun av sjálvum tí fysiska arbeiðnum og kostnaðinum av tilfari osfr, men listarliga gevur hetta við at góðskumeta eftir stødd ikki altíð meining. Heilt nógv listafólk hava í øllum førum sagt mær, at eitt lítið verk kann vera ein minst líka stór avbjóðing sum eitt stórt verk. Hugsa vit t.d. um verk sum kenda kvinnuportrettið, Mona Lisa, hjá Leonardo da Vinci, so er tann málningurin merkiliga lítil, halda mong.

Smá verk draga okkum

Tá eg miðskeiðis í hálvfemsunum fór í gongd við at lýsa unga ættarliðið av listafólkum – tey vóru á leið javngomul við meg sjálva –  gjørdi eg m.a. eitt viðtal við listamannin Hanna Bjartalíð. Eg minnist hvussu hansara tá í tíðini rættiliga serstøku og óvanligu sjónarmið vóru beinleiðis kveikjandi fyri meg. Tá eg t.d. spurdi hann um møguligar fyrimyndir, evt tær stóru føroysku málarahetjurnar, kveistraði hann hesar til viks við at svara, at honum sum heild dámdi betur listakvinnurnar í føroysku listasøguni sum Elinborg Lützen og Ruth Smith. Í staðin fyri teir øgisligu, ekspressivu málningarnar hjá teimum gomlu málarahetjunum, helt Hanni Bjartalíð tær meira intimu smásøgurnar og umhvørviseygleiðingarnar hjá listakvinnunum. Listamaðurin gjørdi í hesum sambandi vart við, at serliga smá verk høvdu hansara tokka, tí hann føldi tey ikki eins intimiderandi og tey stóru. – Hesi smáu listaverkini draga okkum tætt at sær og skapa eitt serligt fjálgt og trygt huglag, helt hann.

Modernaði maðurin?

Tá vit hyggja at hansara smáu verkum, sum í løtuni hanga í Steinprenti saman við verkum hjá Bárði Oskarsson, er tað júst hetta, tey gera. Verkini hjá Hanna Bjartalíð eru serstakliga smá í vavi. Áskoðararnir koma heilt tætt upp at verkunum fyri at hyggja at detaljum í teimum. Talan er um hangandi standmyndir, relieffir ella eitt slag av samansettum kassum við figurum í. Mannagongdin hjá Hanna er altíð spælandi og spontan - tað byrjar við onkrum ávísum hugskoti, sum hann ofta finnur í tilfarinum í sjálvum træpettinum, sum hann tekur útgangsstøði í. Lítla fína fuglamyndin á framsýningini var til dømis í trænum frammanundan. - Eygað og skapið var har, eg skuldi bara skera tað fram, sigur Hanni Bjartalíð. Verkini hjá honum eru eins og smáar pallsetingar, ið viðmerkja absurdar og stuttligar løtur, men sum grundleggjandi eisini eru víðopnar fyri teim søgum, ið vit áskoðarar leggja í tær. Í einum lítlum hvítmálaðum kassa hongur ein lítil maður í bláari t-shirt og svørtum buksum. Heingistøðan hevur við sær, at bláa blusan verður strekt, so at búkurin kemur undan eins og var hann ein fimur spælandi smádrongur. Tað stuttliga og lætta í verkinum verður mótsvarað av álvarsliga andlitsbránum hjá manninum og hansara avmarkaða rásarúmi. Maðurin hevur hár og skegg eins og ein víkingur ella rokkari við einum ordans motherfuckeryvirskeggi, ið røkkur heilt niður á høkuna. Er hetta í veruleikanum ein lýsing av modernaða manninum, ið ikki heldur seg strekkja til? Følir hann seg fangaðan?

Ljósmálningar

Á framsýningini hjá Heðini Kambsdal í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík vekja ikki minst teir smærru málningarnir áhuga. Eg havi enn bara sæð framsýningina endurgivna á fotomyndum, men tað sær spennandi út – ikki minst tveir málningar, ið báðir avmynda tað uttasta av einum mola, ið verður upplýstur av ljósinum frá einum lyktapela. Vit kenna einfalda, men hugfarsliga myndevnið frá t.d. Steffani Danielsen, eins og Marius Olsen eisini hevur gjørt fínar grafiskar myndir við sama myndevni, men Heðin Kambsdal hevur sín egna máta og stíl. Hetta eru koloristiskir ljósmálningar, sum lýsa og glógva við mótsetningslitum og ljósi í myrkri. Tann eini málningurin er rættiliga bláur meðan ljósið frá lyktapelanum skyggir gull. Hin málningurin er violettur við gulum ljósskyggjandi lyktapela. Báðir málningarnir eru smáir í vavi, men hava stórt árin og geva áskoðaranum eina kenslu av ugga og hita um so illfýsið er.

Listaligir bótamolar

Á framsýningini THIS IS AN AMBIGIOUS FACE, ið sum áður nevnt var orsøkin til hesar hugsanir um list og stødd, eru málningar, sum Silja Strøm hevur málað í coronatíðini. Hon hevur áður gjørt málningar, sum eru enn minni í vavi enn hesir, men av tí, at nýggju málningarnir eru ómetaliga fylltir av litum, skapum og innihaldi, so tykist myndarúmið lutfalsliga lítið og konsentrerað. Hesar myndir eru eins og listaligir bótamolar, sum tú í huganum kanst breiða út. Kenslan kemst helst eisini av, at myndaliðirnir eru javnsettir í myndarúminum. Í staðin fyri at brúka perspektiviska dýpd og eini harav fylgjandi hierarkiskari uppbýti av myndarúminum í forgrund, miðgrund og bakgrund, trokast allir myndaliðir saman á eini og somu flá. Áskoðarin hómar bæði nærleika og fremmandkenslu í eini mynd sum A Thoughtless Mouth ovast her, har persónarnir tykjast halda saman móti onkrari hóttan, ið kemur uttanífrá. Tey hyggja øll sama veg eftir onkrum, sum er uttan fyri myndakantin. Vit síggja ikki hvat, tey hyggja eftir, kanska coronahagtøl, kanska er tað okkurt heilt annað og møguliga stúra tey als ikki, men eru hinvegin vónrík? So universalar og fleirtýðugar eru myndirnar hjá Silju Strøm, at tær eru opnar fyri øllum møguligum tulkingum. Ein orsøk til, at mann hevur lyndi til at fata A Thoughtless Mouth tann sorgblíða vegin hevur møguliga við bláu litirnar at gera og so tað, at skapini tykjast eitt sindur niðurboygd og at tað, eg fati sum skýggj er málað við eini næstan akvarelkendari effekt, so at tey sýnast tung og regnvát. Sjálvandi er mín fatan av samtíðarlistini tengd at mínari egnu tíð og eini kenslu av, at vit øll nú bíða eftir hvat nú fer at henda. Myndin er fleirtýdd, hon er ljósareyð, mild og vøkur, men eisini regnblá og melankolsk. Sorgblíða bráið kemst ikki minst av dropunum  miðskeiðis á myndini. Teir eru cartoon-kendir, teknaði í einum øðrum stíli eins og symbol uppá dropar, regn ella tár, ið detta niður úr erva og eru hervið eisini við til at definera eina kenslu av hvat er upp og niður í myndini. Men so er tað, at myndaheitið punkterar melankoliina, tí hvat merkir tað? Ein tankaleysur muður er talan um eitt sorgfrítt andlitsbrá ella er tað onkur, sum hevur sagt okkurt, sum viðkomandi ikki skuldi sagt?

Tilfar

Tað eru í grundini so nógv av føroysku listafólkunum, sum hava arbeitt við smáum støddum. Til dømis hava bæði Marius Olsen og Anker Mortensen fingið nógv burtur úr smáum støddum. Marius Olsen er ein sannur meistari til at gera tættar, konsentreraðar grafiskar myndir, sum áskoðarin kann fáa stórar upplivingar av, tó at tær eru smáar. Eitt annað dømi er listprýðingin hjá Anker Mortensen á Glasi, sum er nakað heilt serligt og her verður ikki bara hugsað um teir fínu, ljósu og lutfalsliga stóru málningarnir, ið hanga upp gjøgnum allar hæddirnar í einari trappugongd, men eisini um nøkur heilt smá verk, sum mann kanska ikki uppdagar alt fyri eitt. Beint við eina lyft hongur til dømis eitt pinkalítið verk úr útskornum viði, ein lítilsverd, eyðmjúk og fjálg ikon, ið á so mangan hátt er øðrvísi enn flotti, kaldi glasbygningurin. Hetta er eitt lítið verk við stórum innihaldi og einum serstøkum ansi fyri materialiteti, ið sum frá líður er vorðin heldur sjáldsamur í almennum listprýðingum. Tí í slíkum prýðingum er talan ofta um verk, sum eru stór í vavi, men sum tíverri eru maskinframleidd av bíligum, kunstigum tilfari, av plastikki, plexiglasi plastfilmi o.t. Tað er spell, tí okkum tørvar haldgott, lívrunnið tilfar og handverk – eisini í listprýðingunum í nýggjum stovnsbygningum, sum fyri tað mesta eru gjørdir úr betongi og glasi.

Hav og plastikk

Á stóru serframsýningini um havið í Listasavni Føroya eru bæði stór og smá verk, ið eru framleidd úr ymiskum tilfari og úr ymisligum tøkni. Her kann mann uppliva gamlar, siðbundnar málningar av bátum og skipum saman við installatiónslist úr m.a. menniskjahári. Og júst tað tilfarsliga hevur stóran týdning fyri Randi Samsonsen, sum í sambandi við eitt listauppihald í Norðurnoregi ynskti at brúka tað tilfarið, sum hon fann í umhvørvinum í síni listarligu verkætlan. Tá hon gekk niðri við sjógvin sá hon, at tey hava somu avbjóðingar við plastikkruski har um leiðir sum í Føroyum og hetta gjørdist grundarlagið undir hennara verkætlan PLASTIC DIALOGUES, ið fevnir um nøkur verk, har listakvinnan hevur bundið uppá ymiskt, m.a. einar gamlar, holutar gummihandskar og harvið umbroytt rusk til skroypiliga, vakra og fjálga list. Eitt lítið listaverk innast í horninum í framsýningarhølinum, sum vaksur í týdningi, tá tú varnast tað.

Andrias Høgenni fegnast um herðaklapp frá donsku filmsvinnuni

Stuttfilmurin Ikki illa meint hjá Andrias Høgenni hevur lagt eina týdningarmikla virðisløn undir seg aftrat -talan er um virðislønina fyri besta fiktiónsfilm frá Ekko Shortlist Awards 2020. Eg havi vent mær til unga filmsleikstjóran og spurt hvørt ein tílík virðisløn hevur týdning.

Andrias takkar og leggur stóran dent á hvussu takksamur hann er: - Eg eri sera takksamur fyri Ekko Shortlist virðislønina. Serliga tí at tað er ein bransju-virðisløn. Ekko er blaðið hjá donsku filmsvinnuni, og nógv tey flestu av teimum ið hava atkvøtt, koma haðani. Tað er deiligt at síggja, at tey hava atkvøtt fyri einum filmi á føroyskum, og eg síggi tað sum eitt tekin um áhuga fyri føroyskari filmsgerð.

KP: Ekko skrivar, at filmurin hjá tær prógvar, at ”filmur er listin hjá beinspennunum” – hvat meina tey við og ert tú samdur?

AH: Ein hvør filmur má berjast við veruleikanum, og hesin filmurin mátti upptakast undir fleiri umstøðum ið ikki vóru so lættar at arbeiða við. Tað merkir eisini at ein má taka ímóti teimum gávunum sum veruleikin gevur, og tað hava vit roynt at gjørt. Tí síggi eg teirra viðmerking sum eitt gott herðaklapp

Eg spyrji at enda hvat Andrias ger, um hann nú bara hvílir á laurberunum. Hann svarar, at hann arbeiðir við einum spælifilmi, har ætlanin er at byrja upptøkur í summar. Men fyribils fegnast hann um Ekko-virðislønina og ikki minst at fáa hana handaða av legendariska filmsleikstjóranum, Thomas Vinterberg (ið leikstjórnaði Festen, Submarino osfr.). Hjartaliga til lukku, Andrias Høgenni og blíðan byr. 

Speaking in Tongues - listarligt samskifti

14.november læt framsýning hjá Jóhan Martin Christiansen og Hansinu Iversen við heitinum Speaking in Tongues upp í Møstings Hus í Keypmannahvn. Framsýningin verður opin inntil 20.desember í ár.

– ”Og jørðin var oyðin og ber, og myrkur var yvir frumhavinum, og Guðs andi lá á vøtnunum. Soleiðis ljóða nøkur av fyrstu orðunum í Halgubók, eftir at Guð hevur skapað himmal og jørð. Skapanargongdin kann mangan vera torfør at skilja, og endamálið við at skapa er kanska uppaftur torførari at fata. Tí hví skulu vit tað?” – Soleiðis leggur Theodor Eli Dam Olsen, theologur fyri í hugfarsliga tekstinum, hann hevur skrivað í sambandi við framsýningina, har hann greiðir frá tungutalu sum fyribrigdi, men eisini hugleiðir um íblástur og skapan við støði í Løgstrup.

Hetta er ikki fyrstu ferð, at tey bæði at síggja til sera ymisku listafólkini, Hansina Iversen (f.1966) og Jóhan Martin Christiansen (f.1987) samstarva – tey gjørdu eisini saman framsýningina Lonely Hearts á Skipasmiðjuni Mest í Havn í 2018. Í sambandi við framsýningina Speaking in Tongues hittast tey tvey aftur, ein kvinna og ein maður, ein listamálari og ein listamaður, sum stoypir síni verk og ger installatiónir við tekstil- og video. Í videoverkinum, ið er gjørt til framsýningina, luttekur sjónleikarin Annika Johannesen.

Á framsýningini Speaking in Tongues skapa listafólkini samskifti millum einstøku verkini, ið sum heild gerast átøk eini stórari felags installatión. Framsýningin er stuðlað av Dansk-Færøsk Kulturfond, Grosserer L.F. Foghts fond, Mentanargrunni Landsins, Statens Kunstfond og Uttanríkis- og mentamálaráðnum.

Torbjørn Olsen ger ársins gávuprent til Steinbrá

Hesa árstíðina, nú stutt er millum stormarnar, dagarnar styttast og myrkrið sýgur niður yvir land og fólk, tá er gott at kunna boða frá, hvussu listin støðugt arbeiðir fyri ljósi og litum. Í Steinprenti hevur Torbjørn Olsen gjørt ársins gávuprent til limirnar í Steinbrá. Talan er um serstakliga litríkar myndir m.a. við útsýninum úr húsunum hjá Torbirni út yvir Havnina og Nólsoynna. Prentini eru málandi ekspressiv við lýsandi grundlitum, ið tendra av mótsetningslitum í eini ljómandi koloristiskari heild. Øll, ið hava rindað sítt limagjald, kunnu velja sær eitt av nýggju prentunum. Nýggir limir eru altíð vælkomnir at melda seg. Aðalfundur verður í Steinprenti 9.desember klokkan 15.

Steinbrá er sjálvstøðugt grafiskt áhugafelag, sum øll kunnu gerast limir í. Fyri limagjald fáast árlig gávuprent, sum eru gjørd á Steinprenti í Havn. Endamálið við Steinbrá er at stuðla virkseminum í Steinprenti. Tíggju ár eru liðin síðan grafikkfelagið Steinbrá varð stovnað, men árliga limagjaldið er framvegis tað sama, nevniliga 500 krónur fyri einstaklingar og 2000 krónur fyri virki, fyritøkur og líknandi.

Steinbrá hevur kontu í Norðoya Sparikassa 9865-1042496.

Havið - á framsýning í Listasavninum við næmingum á Glasi

Fýra ferðir hvørt skúlaár hava vit á gymnasialum miðnámi á Glasi ein sonevndan blokkdag, tá vit hava høvið til at fara í dýpdina ella undirvísa á øðrvísi hátt enn annars, tí tá hava vit eitt og sama hold í somu lærugrein ein heilan dag. Í dag hevði eg sostatt myndlist allan dagin við einum blandaðum holdi í myndlist C. Vit løgdu fyri í Listasavninum, har Solveig Hanusardóttir Olsen greiddi frá fyrst um Listasavnið og síðani um serframsýningina, Havið. Næmingunum dámdi framsýningina og hildu frágreiðingina hjá Solveig vera sera áhugaverda. Tá vit aftur komu í Listastovuna á Glasi, var arbeitt av grimd. Vit endaðu vit at gera eina framsýning. Her eru nakrar myndir av tí, sum kom burturúr. Eitt verk er eftir Mikines og eitt annað gjørdi Randi Samsonsen - tit kunnu gita hvør gjørdi hvat, men restina gjørdu hesi:

Andrea Joensen, 20a, Annika Gunnleivsdóttir Isaksen, 20u. Barbara Hammer, 20u Bergljót Augustinussen, 20u, Birita Vatnsdal, 18n, Bjørt Natasja Næss Waagstein, 20a,Esther Maria Sjóstein, 20u, Fía Maria Karstinsdóttir, 20u, Jónas Paulason Olsen, 19ð, Jórunn Døgg Jørgensen, 18n, Krista Krossá Johansen, 20a, Poul Kjartan Højsted Horsdal, 18m, Rannvá Lovisa Lindudóttir Olsen, 20u, Rebekka Bjarnadóttir, 20a, Silas Tróndur Andersen, 20a, Silja Terjadóttir Nielsen, 20a, Sólja Lise Feldballe Hammer, 20u, Súsanna Lindberg Hansen, 20a, Tormóður Petursson Djurhuus, 17n, Tórunn West av Teigum, 20u.

Tak, men ellers tak...

Forleden kunne man læse om en sand niddingsdåd, begået i København, hvor Jaques Francois Joseph Salys originale gipsbuste af kunstakademiets grundlægger, Frederik V, er fjernet fra sit podie og smidt i kanalen bag Charlottenborg Slot. Det blev gjort som en protest. Ak ja, den ungdom, den ungdom, tænker man og ryster opgivende og voksenmildt på hovedet for siden at bladre videre i avisen (på det tidspunkt lykkeligt uvidende om, at en voksen kunstner og institutleder på Kunstakademiet i København, Katrine Dirckinck-Holmfeld skulle tage ansvar for det skete). Det er nu ikke misdæderne, nærværende artikel handler om, det er dådens intentioner. Helt tilfældigt faldt jeg over en artikel om samme sag på nettet, hvor jeg med en vis forbløffelse kunne læse, at totalødelæggelsen af den kongelige buste er udført for bl.a. min skyld. Simpelthen. Ifølge aktionsgruppen fandt begivenheden sted i solidaritet med alle de kunstnere, studerende og mennesker over hele verden, der har måtte leve med efterdønningerne af den danske kolonialisme i US Virgin Islands, Indien, Ghana, Grønland, Island, Færøerne og Danmark. Undertegnede er færing og hermed en af dem, som aktionen er udført for. Jeg spekulerer på hvad efterdønningerne af kolonialismen handler om. Det er rigtignok sandt, at interessen fra dansk side for færøsk kunst og kunstnere har været sporadisk, at færøsk kunst er så godt som usynlig i Statens Museum for Kunsts udstilling og at der i fyrre år ikke kom nogen færøsk kunstner ind på Kunstakademiet, hvor man tilsyneladende slet ikke kunne komme over sine egne idiosynkrasier og derfor afviste en hel række enestående færøske kunstnere. Går vi længere tilbage i tiden, er der helt sikkert alle mulige problemer med dansk kolonialisme på Færøerne ligesom der også er en del positive ting, der senere hen er kommet ud af rigsfællesskabet, bl.a. har det kongelige kunstakademiet haft grundlæggende betydning for færøsk billedkunsts pionerer, Sámal Joensen-Mikines, Ingálvur av Reyni, Ruth Smith m.fl. Færøsk billedkunst har ikke ret meget mere end hundrede år på bagen og selv om færøsk kunst er fremragende på mange punkter - ikke mindst hvad angår samtidskunsten, så kan man på Færøerne godt savne at opleve billedkunst fra tidligere perioder end det tyvende århundrede. At komme til København for mig selv som ung studerende var overvældende - at opleve bygninger, skulpturer og bypladser, at fornemme de forskellige stilarter og forestille sig alt det, der er foregået de historiske steder. En af mine absolutte favoritbygninger i København er Vestindisk Pakhus, som jeg blev gjort bekendt med via tegneundervisningen på kunsthistorie. At opleve de storslåede rum med de dybe skygger og de over to tusind afstøbninger af skulpturelle hovedværker fra oldtidens Grækenland og Romerriget, fra renæssancen osv. Der var så fyldt op af skulpturer, at nogle af dem så ud til at være proppet sammen på hylderne, hvilket fik mig til håbefuldt at tænke, at de måske kunne undvære et par stykker. - Tænk, hvis vi havde bare en enkelt eller to af disse skulpturer på Færøerne og skolebørnene og vi allesammen fik lov til at opleve vores civilisations historie helt håndgribeligt gennem disse fantastiske skulpturer.

I Danmark har man lige p.t. en skulptur mindre; den er ødelagt for bl.a. min skyld og for mine landsmænd. Jeg vil allerhøfligst takke for tanken, men ellers tak! I stedet for at hælde skulpturer i havnen, vil vi meget hellere have dem herop til Færøerne.

m.v.h. Kinna Poulsen

I´ll be back!

Svá mælti hann sjálvur Terminator á sinni, men hvat hevur tað við Nólsoyarpáll á myndini her omanfyri at gera? Jú, standmyndin er farin, avmonterað, tikin niður av plássinum, har hon hevur staðið í skjótt fjórðings øld. Millum manna er øgiligt kjak um niðurtøkuna og orsøkina ikki minst - at plássið skal gerast til ein skoytuvøll. Bæði estetikkur og politikkur verða blandað uppí kjakið av staðsetingini av standmyndini. Ósemja tykist valda um hvørt Nólsoyarpáll er ein sonevnd skúmisleiv, sjórænari ella ein evnarík og enntá humoristisk tjóðarhetja. Onkur heldur, at standmyndin skal til Nólsoyar, onkur annar, at hon skal setast á Skinnarasker og onkur triði skálkur heldur, at hon kann sendast til Klaksvíkar sum eitt slag av tiltrongdum mentanarligum menningarstuðli til útjaðaran. Hetta seinasta hugsi eg ikki vera neyðugt, tí júst Klaksvík hevur gjørt nógv burtur úr prýðing av almenna rúminum seinastu árini.

Tað besta við býarplássum eru standmyndirnar, ið við heilsanum úr síni samtíð ríka okkum nútíðina. Tað er í fínasta ordan, at gera nýggjar ætlanir fyri Vágsbotn og eitt sindur meira gjølliga definerað staðið sum eitt býarpláss. Eg dugi bara ikki at síggja hví tað ikki kann vera VIÐ standmyndini. Tað ber væl til at skoyta rundan um eina standmynd, í grundini mátti tað verið betri at havt okkurt at skoyta rundanum. Tað gera tey í so mongum býum.

Mong eru forharmað, tí tey hava vant seg til standmyndina og skyggjandi grønu bronsuna, ið forrestin tekur seg væl út móti teimum gomlu reyðu bygningunum í bakgrundini. -Hví hjálpir oss nú eingin Nólsoyarpáll sang Kári P á sinni, men í veruleikanum er eingin orsøk at stúra eftir sum, at standmyndaleysa støðan í Vágsbotni bara er fyribils. Í Degi&Viku nú hóskvøldið (12.nov.2020) greiddi býararkitekturin, Birita Wardum nevniliga frá, at tann avmonteraða standmyndin hjá Hans Paula Olsen av Nólsoyarpáll fer at koma afturíaftur. Tey vita ikki júst hvar, men tað verður í Vágsbotni, tí tað hevur listamaðurin ynskt. So dugi eg ikki at síggja nakra orsøk til ikki at seta standmyndina upp aftur júst har sum hon var. Hendan spektakulera, sera umdiskuteraða og útskeldaða, men seinni høgt elskaða standmyndin av einari nationalari klenodiu hevur eisini av sonnum uppiborið sítt pláss í Vágsbotni og skal vera verandi har! Hon sigur eina søgu um eitt tíðarskeið við stórari tjóðskaparkenslu, ið kom eftir, at Føroyar fóru á húsagang fyrst í hálvfemsunum og eftir hetta vóru spilt út í donskum miðlum. Vit skulu ikki taka standmyndir niður, men heldur seta nýggjar upp, sum ikki eru gamaldags minnisvarðar, men tíðarsvarandi verk.

Framsýningin hjá Silju Strøm í Víngarðinum er opin í vikuskiftinum

Víngarðurin er ein vínbarr, matstað og gallarí við skiftandi listaframsýningum, sum liggur mitt í Havn og sum er opið í vikuskiftinum frá klokkan 18- 24. Á framsýningini This is an Ambiguous Face eru seytjan málningar, sum Silja Strøm hevur málað í coronatíðini. Hesir málningar eru lutfalsliga smáir í vavi, tó at teir tykjast stórir, tá tú hyggur at teimum, kanska tí, at teir eru ómetaliga fylltir av litum, skapum og innihaldi. Henda serliga fyllta kenslan kemst helst eisini av, at myndaliðirnir eru javnsettir í myndarúminum. Í staðin fyri at brúka perspektiviska dýpd og eini harav fylgjandi stigvíst uppbýti av myndarúminum í forgrund, miðgrund og bakgrund, trokast allir myndaliðir saman á einari einstakari myndaflá.

Myndirnar á framsýningini snúgva seg um bæði nærleika og fremmandkenslu. Hetta sæst eitt nú á myndini, A Thoughtless Mouth I ið er avmyndað í erva - tað er eins og persónarnir halda saman móti onkrari hóttan, ið kemur uttanífrá. Tey hyggja øll sama veg eftir onkrum, sum er uttan fyri myndakantin. Vit síggja ikki hvat tað er, tey stúra fyri, kanska er tað coronahagtølini, kanska okkurt heilt annað og møguliga stúra tey als ikki, men eru hinvegin vónrík? So universalar og fleirtýðugar eru myndirnar hjá Silju Strøm, at tær eru opnar fyri øllum møguligum tulkingum. Eg hugsi, at ein orsøk til, at eg sjálv lesi myndirnar tann eitt sindur sorgblíða vegin er, at skapini tykjast eitt sindur niðurboygd og at tað, eg fati sum skýggj eru málað við eini næstan akvarelkendari effekt, so at tey sýnast tung og regnvát. Men sjálvandi er mín fatan av samtíðarlistini tengd at mínari egnu tíð og eini kenslu av, at vit øll nú bíða eftir hvat nú fer at henda. Ein vaccina er uppfunnin, har 9 út av 10 verða frísk - tað er fantastiskt, hugsi eg fjálturstungin og uha at vera tann 10. hugsar mín ólogiski heili samstundis sum tey í ræðsludyrkandi sjónvarpstíðindum tosa um okkurt serliga herviligt fuglakrím. Eg siti í sofuni og fái mær kaffi. Merkiliga mótstríðandi kensla at hava tað so gott og ikki mangla nakað sum helst og samstundis stúra so nógv. Myndin er fleirtýdd, hon er ljósareyð og mild og regnblá og melankolsk. Og ein orsøk til mína bláu og sorgblíðu fatan av myndin er sjálvsagt dropaskapini miðskeiðis á myndini. Tey eru cartoon-kend, teknaði í einum øðrum stíli eins og symbol uppá dropar, regn ella tár, ið detta niður úr erva og eru við til at definera eina kenslu av hvat er upp og niður. Men so er tað, at myndaheitið punkterar melankoliina, tí hvat merkir tað? Ein tankaleysur muður er talan um eitt sorgfrítt andlitsbrá ella er tað onkur, sum hevur sagt okkurt, sum viðkomandi ikki skuldi sagt? Eg veit ikki, men far tú og hygg! Í Víngarðinum er ókeypis atgongd og tað ber væl til at fara hagar at hyggja at listini uttan at drekka ella eta nakað (men hitt er stuttligari).

Gentan í verðini út í danskari týðing

Bókatíðindi eru komin frá Katrini Ottarsdóttir, ið boðar frá, at danska forlagið Lindhardt & Ringhof hevur gjørt avtalu við hana um at geva út skaldsøgu hennara "Gentan í verðini" á donskum. Danska útgávan av "Gentan í verðini" kemur í marts komandi ár.

Forlagið vendi sær til Katrina
Søgan er tann - altso ikki skaldsøgan, men søgan um donsku útgávuna - at bókmentaritstjórin á Lindhardt & Ringhof, Sune de Souza Schmidt-Madsen, í vár skuldi hjálpa dóttur síni við eini studentaskúlauppgávu, har hon skuldi viðgera stuttsøguna "Drengen i toget" eftir Katrina (úr donsku útgávuni av stuttsøgusavninum "Aftanáðrenn" frá 2016). Hann gjørdist so hugtikin av stuttsøguni, at hann straks skrivaði til Katrina og spurdi, um hon hevði nakað nýtt á beding.

Jú, tað hevði hon, eina skaldsøgu, men hon var upp á allar mátar nakað heilt annað enn stuttsøgan. Tað ger ongang mun, var svarið, send okkum nakrar kapitlar á donskum at lesa.

Eftir teir tveir fyrstu kapitlarnar vildu tey hava meiri, og áðrenn langt um leið, høvdu tey fingið eina ráumseting av øllum handritinum. Og teimum dámdi væl, so væl, at sáttmáli um danska útgávu nú er undirskrivaður.

Lindhardt & Ringhof er næststørsta forlag í Danmark. Av skaldskapi geva tey mest út danskar upprunabøkur, men tó onkrar umsetingar, eitt nú skaldsøgur hjá íslendska høvundinum Einari Mári Guðmundssyni.

Skaldsøgan
Skaldsøgan "Gentan í verðini", sum kom út á Sprotanum í september í ár, er um eina innhugsna havnargentu, sum er og ferðast hjá abbanum og ommuni. Gentan er stillfør og næstan "ósjónlig", men hon fær alt við og roynir sum best at skilja alt tað, sum tey vaksnu siga og gera, og hvat ið kanska er ella ikki er millum abban og gummuna, sum er arbeiðskona í húsinum. Og ikki minst alt tað, sum tann unga mostirin, ið býr heima, fortelur om sjeikar og smart klæðir og mangt annað áhugavert. Ein hugvekjandi og ofta skemtilig bók, har skyldskapur høvundans við Heðin Brú kagar fram av og á.

Útgávur og umstingar
Katrin hevur áður givið út yrkingsøvnini "Eru koparrør í himmiríki" (2012) og "Messa fyri einum filmi" (2015) og stuttsøgusøvnini "Aftanáðrenn" (2016) og "43 bagatellir" (2018). Fyrsta yrkingasavnið og bæði stuttsøgusøvnini eru útkomin á donskum (á forlagnum Torgard). "Eru koparrør í himmiríki" eru eisini givin út á enskum í USA, umsett av Matthew Landrum, og "43 bagatellir" komu í vár út á islendskum, umsettar av Aðalsteinni Ásbergi Sigurðssyni.

Katrin á bókadøgum
Týsdagin 17. november kl. 17 er Katrin á pallinum í Norðurlandahúsinum, har Theodor Eli Dam Olsen, prestur, hevur samrøðu við Katrina um bókini. Á sama tiltakið samrøður Ivan Niclasen við Jóanes Nielsen um hansara seinasat yringasavn "Rakkaljóð".
Katrin verður eisini við saman við øðrum rithøvundum á upplestrartiltakinum "Orðljós", sum Rithøvundafelagið skipar fyri mánakvøldið 16. november kl. 20.

Silja Strøm greiðir frá framsýningini

Silja Strøm, sum í løtuni hevur listaframsýningina This face is ambiguous í Víngarðinum í Havn, var í mentanarsendingini Nón í dag, har Leif Láadal prátaði við hana. Hon greiddi m.a. frá, at hon ikki nýtir tað vanliga dýpdarperspektivið, men heldur breiðir síni myndevni um myndaflatan á einum einstøkum niveau. Og í staðin fyri, at myndin skal venda og lesast á ein ávísast hátt, so ber til at lesa tær úr øllum síðum - uppifrá - úr neðra - frá báðum síðunum - úr miðjuni. Alt ber til og sostatt kann móttakarin av myndini sjálv vera við til at definera søgugongdina í myndunum. Áhugaverda framsýningin, sum Silja Strøm tosar um í sendingini, kann síggjast í Víngarðinum fríggjadagin og leygardagin frá klokkan 18.00 til á midnátt. Lurtið her:

https://kvf.fo/non?sid=116157

Speaking in Tongues

Leygardagin 14.november letur felagsframsýningin hjá Hansinu Iversen og Jóhan Martini Christiansen, Speaking in Tongues upp í Møstings Hus, ið liggur á Frederiksberg í Keypmannahavn. Listafólkini hava bæði gjørt nýggj verk til framsýningina, m.a. hevur Hansina Iversen málað ein risastóran veggjamálning. Framsýningin er stuðlað av Dansk-Færøsk Kulturfond, Grosserer L.F. Foghts fond, Mentanargrunni Landsins, Statens Kunstfond og Uttanríkis- og mentamálaráðnum.

Tíðindaskriv:

Vi glæder os til åbningen af udstillingen Speaking in Tongues af billedkunstnerne Jóhan Martin Christiansen & Hansina Iversen. Der afholdes ikke en traditionel fernisering, men begge kunstnere vil være tilstede i udstillingen både lørdag og søndag den 14 og 15 november fra kl. 11-16.

– Thi ånden svæver, hvorhen den vil over vandene –

Svævende mellem hvert sit kunstneriske udtryk og materiale, tager billedkunstnerne Jóhan Martin Christensen og Hansina Iversen udgangspunkt i, hvordan vi håndterer dialog og materialer i en kropslig, kulturel og åndelig forstand. I udstillingen kan man bl.a. opleve værker, der stiller sig i skæringspunktet mellem maleri og skulptur, fladen og det rumlige.

Det indledende citat refererer til andet vers i 1. Mosebog og stammer fra en tekst af teologen Theodor Eli Dam Olsen, skrevet specifikt til den aktuelle udstilling.

Udstillingstitlen Speaking in Tongues henviser til en sprogform, tungetale, bestående af uforståelige lyde, hvor talen når et ekstatisk og åndeligt punkt. Titlen understreger et kropsligt og taktilt aspekt af udstillingen, hvor kunstnernes dialog ikke blot omhandler en sproglig forståelse men en fælles erfaring gennem sanserne.

På baggrund af denne erkendelse har kunstnernes værkskabelser taget form af en undersøgelse af muligheder og begrænsninger i deres konkrete samarbejde.
Udstillingens grundlag er mødet imellem to kunstnere, der har hvert sit udgangspunkt, er fra hver sin generation, er mand og kvinde, men som sammen har fundet et fælles ståsted ved at engagere sig i og sanse hinandens værker.

Værkerne tager form af maleriske skulpturer, eller måske skulpturelle malerier, samt et større videoværk produceret specifikt til Møstings Hus. Til udstillingen vil allerede producerede værker stå i samspil med værker, der skabes under opsætningen, hvor Jóhan Martin Christiansen og Hansina Iversen, som ved en performance, træder ind og ud af hinandens kunstneriske processer og sammen skaber en række værker, der i Møstings Hus’ intime rammer vil tage form som én samlet installation.

Udstillingen er støttet af Dansk-Færøsk Kulturfond, Grosserer L.F. Foghts fond, Mentanargrunnur Landsins, Statens Kunstfond, Uttanríkis- og mentamálaráðið.

Samrøður um mjørka - Hansina Iversen

Í sambandi við framsýningina Samtaler om tåge hava vit gjørt stutt viðtal og presentatiónir av ymiskum verkum og listafólkum. Hetta er bæði hugsað sum eitt slag av appetizer og reklamu fyri framsýningina, ið verður hangandi inntil 21.februar 2021, men er eisni gjørt til tey mongu, sum ikki sleppa út á framsýningar o.a. orsakað av covid-19. Í hesum filmsbrotinum tosi eg við Hansinu Iversen um hennara arbeiðshátt og um verkini, hon gjørdi til framsýningina.

Stutt viðtal við Jóhan Martin Christiansen

Í sambandi við framsýningina Samtaler om tåge hava vit gjørt stutt viðtal og presentatiónir av verkum og listafólkum. Hetta er bæði hugsað sum eitt slag av appetizer og reklamu fyri framsýningina, ið verður hangandi inntil 21.februar 2021, men er eisni gjørt til tey mongu, sum ikki sleppa út á framsýningar o.a. orsakað av covid-19. Her tosi eg við Jóhan Martin Christiansen um verkini, hann gjørdi til framsýningina.

Um verkið hjá Aldu Mohr Eyðunardóttir á Samtaler om Tåge

Silja Strøm í Víngarðinum - vernissage

Í dag, 7.november læt framsýningin hjá Silju Strøm This is an ambiguous face upp í Víngarðinum við málningum, sum taka tíð at skoða. Ein so ómetaliga spennandi framsýning, sum kann síggjast fram til 28.november. Takk fyri í dag øll tit, sum komu.

Framsýningin

Hanni Bjartalíð og Bárður Oskarsson - vernissage

Í gjár læt framsýning við nýggjum verkum hjá Hanna Bjartalíð og Bárði Oskarsson upp í Steinprenti. Har vóru ikki so nógv fólk, sum tað onkuntíð hava verið, men vit høvdu eina hugnaliga løtu og listaverkini eru spildurnýggj og góð. Eg seti nakrar myndir inn her frá fínu framsýningini.

Spildurnýggir málningar hjá Silju Strøm í Víngarðinum

This Is An Ambiguous Face er fleirtýdda heitið á forvitnisligari framsýning hjá Silju Strøm, sum letur upp í Víngarðinum leygardagin 7.november klokkan 15-17. Tó at listakvinnan enn er lutfalsliga ung, sýnist hon rættiliga búgvin. Hon málaði áhugaverdar myndir og fann síni listaligu mál longu blaðung og herfyri gjørdu almennu Føroyar íløgu við at lata Silju Strøm Listafólkaløn, sum í trý ár veitir henni arbeiðsfrið til tess at arbeiða og menna seg víðari.  

Silja Strøm hevði í fjør serframsýningina, Listaleikir í Listasavni Føroya. Í myndunum á Listaleikum sóu vit, at listin hjá Silju Strøm ofta snýr seg um relatiónir ella viðurskifti millum menniskju, lutir og umhvørvi millum figurativt og abstrakt, millum tekning og málarí, tað spontana og tað stýrda, tað intima og ópersónliga, millum mynd og tekst, millum einstaklingin og hini.  

Teir nýggju málningarnir eru litríkari, eins og teir tykjast meira villir og málandi. Teir eru framleiddir síðan mars, tá covid-19 fór at gera um seg og krúnusóttin hevur verið til bága fyri listakvinnuna, sum ikki hevur kunnað arbeitt á sínum atelieri í skjótt níggju mánaðar. Í staðin hevur hon arbeitt á køksborðum og aðrastaðni har hon hevur búleikast, m.a. hjá foreldrunum í Vestmanna, har hon hevur verið stødd seinastu mánaðarnar.  

Kortini hevur Silja fingið væl burturúr hesum tíðarskeiðnum við myndum, sum sýnast tengdar at sínaru egnu serstøku samtíð. Koloristiskt eru myndirnar sansaligar og vakrar, á tremur í glógvandi litum. Kring glitrandi reinar grundlitir alda ymisk brigdi av leskiligum ljósagulum, ljósagrønum, turkis og ljósareyðum í eini lýsandi heild av kroppum og skapum, sum dansa og standa tætt ella klemmast. Áh, at standa tætt og klemmast! Sjálvt um covid-19 á ymiskan hátt hevur tarnað listakvinnuni, tykjast málningarnir, hon hevur málað hetta tíðarskeiðið, fullir av lívsgleði og takksemi um tað serliga menniskjaliga og alt tað, vit plagdu at halda vera eina sjálvfylgju. Framsýningin er opin í vikuskiftum til og við 28.november. Kurator í Víngarðinum er Kinna Poulsen. 

Nýggj verk hjá Bárði Oskarsson og Hanna Bjartalíð í Steinprenti

Fríggjadagin 6.november letur framsýning upp í Steinprenti við nýggjum verkum hjá Hanna Bjartalíð og Bárði Oskarsson. Umframt at báðir hava myndprýtt myndabøkur, eru listamenninir ikki púra ólíkir listarliga sæð, tó at teirra verk kunnu taka seg ymiskt út. Báðir listamenninir eru stuttligir, óskikkiligir og kortini djúpt álvarsligir. Teirra list er inniliga menniskjalig og sjónarhornið tykist humanistiskt. Her er tað ikki bara pláss fyri menniskjaligum veikleikum - her verða mistøkini beinleiðis fagnað.

Tað avskeplaða ella groteska er sostatt afturvendandi hjá Bárði Oskarsson. Hansara myndir kunnu vera daprar, eksistentiellar tulkingar av, hvussu tilveran kann kennast meiningsleys og tóm. Og sjálvt um hansara myndabøkur síggja elskuligar út, lýsa eisini tær eitt áhaldandi meiningsloysi eins og tær seta spurningar til okkara tilveruligu mannagongdir.

Í einum av nýggju steinprentunum hjá Bárði Oskarsson sæst miðskeiðis á myndaflatanum ein menniskjakend vera, ið onkursvegna tykist hjálparleys. Hon er í stríputari troyggju, ið eins og hennara stóra høvd hevur eitt barnsligt brá, men hendurnar hanga eisini niður við kroppinum, at síggja til fullkomiliga máttleysar. Barnsligi dámurin sýnist rættiliga óunniligur í myndini, tí kring munnin á veruni savnast flugur í hópatali. Flugur sambinda vit vanliga við deyða og rot. Men heldur ikki flugan er eintýðug í myndaheiminum hjá Bárði Oskarsson. Í myndabókum hansara verða rørslurnar hjá fluguni eitt nú brúktar sum smáar flúgvandi vignettir, ið skapa eina stuttliga endamálsleysa gongd og á sama hátt sýnast flugurnar í steinprentunum sveimandi og vakrar.

Verkini, sum Hanni Bjartalíð sýnir fram eru fyri tað mesta standmyndir, relieffir ella eitt slag av hegnisliga samansettum kassum við figurum í. Mannagongdin hjá Hanna er spælandi og spontan - tað byrjar við onkrum ávísum hugskoti, men ofta tekur sjálvt verkið yvir soleiðis, at tað endar við onkrum heilt øðrum enn byrjanarhugskotinum. Úrslitið er fjølbroytt og serstakliga undirhaldandi. Nýggju verkini eru eins og smáar pallsetingar, ið viðmerkja absurdar og stuttligar løtur, men sum grundleggjandi eisini eru víðopnar fyri teim søgum, ið vit áskoðarar leggja í tær. Hvussu er við hasum fýrinum við í grønum kasketti og í sólbrillum, sum heldur fast um sína øl meðan hann hyggur beint fram fyri seg – hevur hann júst verið og atkvøtt fyri Trump? Ella feirar hann bara, at hann endiliga fekk upp í lag at vaska bilin?

SAMTALER OM TÅGE - åbningsdagen

Rannva Kunoy Jóhan Martin Christiansen Julie Sass

En inderlig tak skal der lyde fra undertegnede kurator til alle, der kom til udstillingen SAMTALER OM TÅGE, som åbnede på Nordatlantens Brygge i København i dag. Tanken var, at udstillingsåbningen skulle være en fest og en fejring af billedkunsten på Færøerne og ikke mindst de mange billedkunstnere, der er med til at definere området og gøre det så spændende som det er. Ferniseringen blev droppet, men det blev alligevel en dejlig udstillingsåbningsdag. Tak!

Samtaler om tåge

Rannva Kunoy After History

After History fra en anden vinkel

Hansina Iversen

Dennis Agerblad

Svend-Allan Sørensen

Samtaler om tåge

Jóhan Martin Christiansen har lavet skulpturen in situ FLIP FLOP (2020)- På den gule væg hænger litografier, som forskellige kunstnere har fremstillet i Steinprent

Samtaler om tåge

Randi Samsonsen foran et av værkerne

Randi Samsonsen

Dennis Agerblad

Alda Mohr Eyðunardóttir

Hanni Bjartalíðs skulptur, 077 foran Claus Carstensens Ape Rules, O.K:!

Svend-Allan Sørensen Have you ever seen the rain (2020)

SAMTALER OM TÅGE

Den store udstilling SAMTALER OM TÅGE – kunst på Færøerne i det 21. århundrede åbner desværre uden den planlagte fernisering. Det er Covid-19, der forhindrer os i at have større forsamlinger. MEN udstillingen kan dog opleves på Nordatlantens Brygge i København fra lørdag 31.oktober og frem til 21.februar 2021

Svævende dråber af vand, der er lette nok til at kredse omkring i luften uden at falde ned som regn eller sne. Det er videnskabens på en gang prosaiske og poetiske definition på det meteorologiske fænomen, vi kalder tåge. Det er næppe tilfældigt, at der findes 37 forskellige ord på færøsk for tåge eller at tågen og landskabet ofte er i front, når udlændinge skriver om færøsk kunst.

Efter som Samtaler om tåge i større grad handler om kunsten på Færøerne end om tågen, så zoomer vi ned gennem den æteriske dis for at opleve færøsk samtidskunst via et ganske håndgribeligt og generøst udvalg værker, skabt af: Rannva Kunoy, Hanni Bjartalíð, Hansina Iversen, Jóhan Martin Christiansen, Randi Samsonsen, Dennis Agerblad, Svend-Allan Sørensen, Alda Mohr Eyðunardóttir, Julie Sass og Steinprent, Færøernes grafiske værksted (Claus Carstensen, Ian McKeever, Mie Mørkeberg, Knud Odde, Bjarne Werner Sørensen, Torbjørn Olsen, Marius Olsen, Silja Strøm, Fríða Matras Brekku, Bjørn Nørgaard, John Kørner, Anna Seppälä, Zacharias Heinesen, Zven Balslev, Bárður Jákupsson, Tróndur Patursson, Øssur Johannesen, Carl Jóhan Jensen, Peter Laugesen, Tóroddur Poulsen, Peter Carlsen, Anker Mortensen, Jonas Hvid Søndergaard, Erik Heide, Kathrine Ærtebjerg, Kirstine Roepstorff og Margrethe Odgaard).

Det er en ganske stor mængde billedkunstnere, hvis værker hverken kan eller skal afgrænses til ét fælles kunstnerisk mål. Billedkunstnerne er såmænd heller ikke alle færøske, men de har alle enten arbejdet eller udstillet på Færøerne og er derved blevet en del af færøsk billedkunst. Samtaler om tåge har fokus på dynamiske og kommunikative processer hellere end at danne en form for repræsentativt kanonisk blik, hvormed udstillingen omgår flere hierarkier, heriblandt også selve traditionen for udstillinger af færøsk billedkunst i Danmark. Det er et forsøg på at vise færøsk billedkunst indefra uden på nogen måde at lade som om vi får det hele med. Det vi så til gengæld får, er en mangfoldighed af udtryk i malerier, grafik, tekstil og installationer - en fandenivoldsk udtryksglæde, liv og skønhed, der manifesterer sig på trods af hærgende pandemier, smeltende isfjelde og anden undergang.

Udstillingen er kurateret af Kinna Poulsen