Ólavsøkuframsýningin 2015

/

Aftur í ár skipar Listafelagið fyri Ólavsøkuframsýningini, og hevur heitt á Oggi Lamhauge at standa fyri. Ólavsøkuframsýningin 2015 verður sum vant ein samanseting av yrkis- og áhugaslist. Framsýningin er bygd upp í tveimum partum, einum pørti við innbodnum listafólki og einum parti við verkum, sum øll hava møguleika at senda inn. Verkini hjá hesum seinna partinum, verða síðan mett um og tikin við í framsýningina ella ikki. Boðin við eru m.a.: Jógvan Biskopstø, Kári Svensson, Edward Fuglø, Guðrið Poulsen, Eyðun av Reyni, Jóna Rasmussen umframt listgrafikaran Rikhardur Valtingoyer, ið er serligur gestur úr Íslandi. Hesi yrkislistafólkini eru biðin um at hava orðið: “fláir” í huga og hetta er somuleiðis eitt evni á framsýningini.

Øll hava møguleika at senda verk inn. Krøvini til verkini eru, at tey eru klár at heingja upp, seta saman uttan stórvegis hóvasták og um serlig tøkni er nýtt, eigur framsýnarin sjálvur, at syrgja fyri serligum tøkniligum búnaði.

Sendið eina talgilda mynd av tykkara verkið til Ólavsøkuframsýningina 2015 til oggiart@gmail.com, viðmerk í yvirskriftarteiginum Ólavsøkuframsýningin 2015, og viðmerk í teldupostinum, navni á framsýnara, heiti á verkinum, tøkni, árstal, teldupost og telefonnummar á framsýnara, umframt stødd á verkinum í cm (L x H x B). Freist at senda inn talgild verk á teldupostin er 1. juli. 

Hattin av fyri Norðurlandahúsinum

/

-Onkur verður provokeraður, hugsaði eg, nú tað hoyrdist, at Norðurlandahúsið verður miðdepil í temadøgum um kynssnaring, sum leiða fram móti tí stóra Faroe Pride tiltakinum lítla ólavsøkuaftan 27/7. Tiltakið er tiltrongt, haldi eg, tí meðan samkyndleiki er meira ella minni góðtikin sum tann náttúrligi partur av heildarkynssamleikanum, ið hann er, eru vit minni tilvitað um fyribrigdi sum tvørkynd, drag-queen, transvestitt, intersex, queer, drag-king, cross-dresser, sum hesar dagarnar fáa eina sakliga, virðiliga og undirhaldandi viðgerð í Norðurlandahúsinum.

Tað er serliga dragshowið hjá Dennis Agerblad, sum fær menn í blekkhúsið og tað skula teir hava loyvi til. Eg rokni ikki við, at teir gera annað enn stóra reklamu fyri tiltakinum, sum eg gleði meg at uppliva 25.juli. Men orðini, sum teir báðir, Jenis av Rana og Jógvan á Lakjuni brúka í sínum lesarabrøvum eru ljót við einum ørkymlandi ekkó frá ótespiligum tíðum. Jógvan á Lakjuni stúrir um framtíðina nú limir í felagnum Gudloysi, LGBT og djórasexfortalarar eru frammi í miðlunum í tíð og í ótíð, og nú sjálvt Norðurlandahúsið skal dragast inn í alla hesa ómentanina, sum hann kallar tað. Har fer Jógvan á Lakjuni skeivur, sjálvt um hann ikki tekur undir við queer mentan, so er hon ikki ein ómentan og í einum demokratiskum samfelag brúka vit ikki sensur. Jenis av Rana brúkar orðið “sjúklig” um framførsluna hjá Dennis Agerblad Band – tað var forrestin eitt orð, sum nazistarnir dámdu væl at brúka um listina hjá Edvard Munch, Emil Nolde og mongum øðrum og tíverri avmarkaði trongdin til at skilja ímillum tað heilsugóða og tað degenereraða seg ikki til listina. Vit skulu øll vera her og við hesi avgerðini um at hýsa einum norðurlendskum tiltaki um kynssnaring, vísir Norðurlandahúsið seg sum ein rúmligan og modernaðan stovn.

Hann er ein av mínum yndislistamonnum, Robin Ova Tolfsen úr Vestmanna, sum nú í mong ár hevur búð í Danmark og sum kallar seg Dennis Agerblad. Hann er ein persónur, mann leggur til merkis, tí hann er nærverandi, blíður og beinleiðis á ein serligan hátt, hetta er kanska nakað, sum lesarin leggur til merkis í svarum hansara til mentanarbrúkaratáttin í hesum blaðnum. Eg møtti honum á fyrsta sinni í Norðurlandahúsinum, tað minnist eg væl, eg haldi, at mamma hansara arbeiddi har, men fyrstu ferð, eg upplivdi hansara myndlist minnist eg enn betur. Tað var á einari stórari framsýning av føroyskari list á Den Frie í Keypmannahavn í 1999. Tá sýndi hann fram nakrar monumentalar, fotobaseraðar myndir av sær sjálvum í einari myrkamorreyðari og nokkso "straight" tjóðveldistroyggju.  Tað er ikki lætt at brúka hugtøk sum straight versus queer í føroyskum høpi, vit eru heilt einfalt ikki von at skoða heimin ella listina við tílíkum brillum, men allíkavæl fái eg illa latið vera í eini grein um listina hjá Dennis Agerblad. Queer mentan og list er eitt áhugavert granskingarevni, sum vit enn ikki hava gjørt eins nógv burturúr sum tey hava aðrastaðni, men listin hjá Dennis Agerblad er onkursvegna queer, hon tykist øðrvísi, løgin og er nakað fyri seg sjálva. Í myndunum hjá Ova, sum hann æt á verklistanum á Den Frie í 1999 snúði tað seg millum annað um mótsetningin millum tað konforma, rætta og tað, sum er øðrvísi og skeivt og sum væl at merkja ikki verður mett at vera skeivt, kanska tvørturímóti. Í lysingunum av tí snerkjandi unga manninum, sum hingu millum ekspressiv høvuðsnøvn í føroysku listini, tóktist ein nýggjur og modernaður og meira fjølbroyttur samleiki bjóða tí gamla, heteronormativa, rótføroyska samleikanum av.

 

Á ein hátt kann man siga, at Dennis Agerblad viðger samleika í øllum sum hann ger, antin tað er tónleikur, musikkvideo, performance ella myndlist. Hann hevur tulkað fleiri yrkingar hjá Tóroddi Poulsen í tónleiki og musikkvideoløgum og hann hevur eisini gjørt fleiri permur fyri Tórodd Poulsen á yrkingarsøvnum og fløgum. Seinastu árini hevur Dennis Agerblad í serligan mun arbeitt við performance og her gongur hann beint ímóti teirri vøkru, elskuligu og glamurøsu leiðini, sum mong munu sambinda við dragshow. Okkara ímynd av teirri meira vanligu drag-drottningini, er yndislig, hon er føgur og feminin, og glitrar øll sum hon er. Dennis Agerblad heldur hinvegin fast uppá at dyrka tað ljóta og anti-glamurøsa í sínum sonevndu trash-drag sýningum. Hann er í einum ljósum, síðum parykki og hevur ikki gjørt ov lítið av smyrslinum, sum ikki bara verður málað á eygnalokini, men eisini undir eygunum. Vanlig, frammanundan góðtikin parametur fyri vakurleika hava sostatt ongan áhuga, Dennis Agerblad er heldur áhugaður í at ørkymla áskoðaran ella í bara at hava tað stuttligt. 

Dennis Agerblad hevur javnan sýnt fram á Várframsýningini, fyri nøkrum árum síðani hevði hann ein film við, sum hevði heitið Snoribollagenturnar (hann varð eisini framsýndur á KE á Den Frie). Eg ivist í hvussu nógv sóu filmin. Tá eg var og hugdi at framsýningini var filmurin ikki tendraður. Eg havi ein varhuga av, at nógvir føroyingar hava ein heldur hátíðarligan hugburð mótvegis listini og halda, at ”ordilig list” skal vera álvarslig, fín og full av patos og kenslum. Eitt heiti sum ”Snoribollagenturnar” hóskar ikki ordiliga til eina tílíka listadefinitión, men kanska treingir ein tílík allýsing til at verða víðkað. Eg haldi, at fleiri okkara hanga føst í gomlum listadefinitiónum og tessvegna hava ilt við at síggja tað listarliga í performance, serliga, tá dyrkanini av tí ljóta, meiningsleysa og ótilpassaða er fremst í huga, og kanska ikki minst um listamaðurin eisini er krossdressari ella trash drag queen.

Arnold Vegghamar heiðraður

/

Á Norðoyastevnu í Klaksvík hetta vikuskiftið verða fleiri listatiltøk og framsýningar á skránni, m.a. fer Amariel Norðoy og Astri Luihn at sýna fram. Har verður nógv at fara til í Klaksvík, men eisini á Viðareiði hendir okkurt serligt sunnudagin 7.juni, tí tá fara viðingar at heiðra listini.

Á Viðareiði hava tey avgjørt, at Arnold Vegghamar skal vera heiðursborgari á Viðareiði fyri sítt listarliga avrik. Í hesum sambandi verður eisini skipað fyri eini framsýning av verkum hjá Arnoldi Vegghamar, eisini nýggj verk verða framsýnd. Arnold Vegghamar er sjálvlærdur listamaður. Hann byrjaði at mála í 50´unum og  luttók á Ólavsøkuframsýningini í 1957. Hann var ein av næmingunum á tí navnframa Listaskeiðnum, sum Ingálvur av Reyni, Jack Kampmann og Janus Kamban skipaðu fyri á vetri 1958-59. Sum kunnugt hevur Arnold Vegghamar arbeitt sum gullsmiður, men seinastu fimtan árini hevur hann málað burturav sum yrkislistamaður. Framsýningin, sum var í Listasavni Føroya fyri fimm árum síðani var partvíst afturlítandi og har sóust teir skiftandi málihættirnir, sum Arnold Vegghamar hevur roynt frá naturalistiskum, impressionistiskum og litføgrum pointillistisku landsløgum til teir sera einføldu, næstan primitivistisku málningarnir, sum hann hevur málað á seinni árum. Stílurin í myndunum hjá Vegghamar liggur onkrastaðni millum ekspressionismu og naivismu, men eg haldi, at tær mest einfaldu myndirnar tykjast sera originalar á sama hátt sum myndirnar hjá Steffani Danielsen vóru tað. Og sjálvt um landslagið í flestu myndunum hjá Arnoldi Vegghamar er so herliga bjartlitt sum tað er, er talan ongantíð um elskuligar og grunnar eydnumyndir. Tvørtur í móti tykist huglagið í teimum menniskjatómu landsløgunum ofta álvarsligt, dapurt og mystiskt á sama hátt sum í summum myndum hjá áðurnevnda Steffan Danielsen, men eisini hjá Edvard Munch. Á eini mynd standa eini smá, men yvirjarðiskt glitrandi violett hús og darra í  stórbæra og sterka landslagnum, sum gløðir og skyggir í grønum og reyðum, bláum og orange mótsetningslitum. Myndirnar tykjast ofta introvertar og samstundis kennist tað til tíðir sum skríggja litirnir móti hvørjum øðrum í einum klaustrofobiskum myndaheimi, sum gevur assosiatiónir til tær brennandi gulu fepursjónirnar hjá Van Gogh. Nú skal samanberingin við hollendska einaran ikki misskiljast. Sjálvt um eg í ummælum fleiri ferðir havi nomið við ein ávísan sálarligan skyldskap millum Viðareiðismálaran og stóra ekspressionistiska og modernistiska vegaran, so havi eg ongantíð hildið, at Vegghamar er nakar hermari, tí til tað er hann alt ov egin listamaður. Hann gongur sínar heilt egnu listarligu leiðir.

Góðindasavnið er opið!

/

Øllum tykkum flennifúsu við áhuga fyri føroyskum bókmentum viðmæli eg at støkka inn í Góðindasavnið av og á, tí har er mangt løgið og stuttligt at lesa. Góðindasavnið heldur til á Facebook-síðuni hjá einum Vilhjálmi við Hoygil, tað er opið nátt og dag fram til hálvan august í minsta lagi. Góðindasavnið er stovnað í sambandi við eina bókaútgávu hjá hesum sama Vilhjálmi við Hoygil, Bókin um tað Góða um miðjan august í august. Vilhjálmur er enn lutfalsliga ókendur høvundur, men sum skilst hevur kendi rithøvundurin Carl Jóhan Jensen ikki heilt einki við hann at gera. Fylgið við her:

https://www.facebook.com/viljalm.v.hoygil?pnref=story

Føroysk listasensatión í London

/

 

Tað er ikki at taka munnin ov fullan, at kalla tað eina sensatión og eitt veruligt gjøgnumbrot, at eitt av týdningarmestu bretsku samtíðarlistasavnunum, Saatchi Gallery í London hevur keypt fimm myndir frá føroysku listakvinnuni, Rannvá Kunoy. Hetta er í grundini so mikið stórt, at tað næstan ikki er til at fata. Saatchi Gallery varð stovnað í 1985 av bretska reklamumanninum og listasavnaranum Charles Saatchi, Saatchi Gallery var staðið hjá Young British Artists og hevur líka síðani ligið sera frammarlaga innan samtíðarheimslistina.

3 ára starvsløn frá Mentanargrunninum

Á ein hátt er tað als ikki løgið, um Rannvá Kunoy skal gerast fyrsta føroyska myndlistafólkið við einum altjóða gjøgnumbroti. Hennara listarliga leið hevur verið serlig heilt frá byrjan, tá hon sum bert 23 ára gomul hevði serframsýning í Listasavni Føroya. Rannvá Kunoy er fødd í 1975 í Havn, hon nam sína listarligu útbúgving í London, og hevur búð har síðani - tað verða nú tjúgu ár. Tað er ikki bara orsakað av frástøðuni millum London og Føroyar, at long tíð gongur ímillum, at vit síggja framsýningar hjá Rannvá Kunoy, tí soleiðis hevur gongdin yvirhøvur verið hjá sjálvatfinningarsomu listakvinnuni, at hon hevur havt lutfalsliga fáar framsýningar og at hon í longri tíðarskeið hevur tilskilað sær rætt til at arbeiða í friði og náðum. Hetta hevur borið til hjá henni m.a. orsakað av stuðuli heimanfrá, hon er ein teirra, sum hevur fingið trý ára starvsløn frá Mentanargrunninum og týdningurin av hesum kann ongantíð yvirmetast. Á vangamyndini hjá Rannvá Kunoy í Saatchi Gallery online verða bara 3 framsýningar nevndar og harav er tann eina í heimbýnum, har Rannvá Kunoy hevði eina stóra framsýning í 2010 í Norðurlandahúsinum í Havn, í 2007 hevði hon eina týdningarmikla framsýning í Galerie Diana Stigter í Amsterdam og í ár hevur hon havt framsýning í Centre PasquArt í Biel í Sveis. Henda síðstnevnda framsýningin er kanska tann týdningarmesta av øllum, til  ta framsýningina, varð eitt fínt katalog framleitt við myndum og teksti, sum Felicity Lunn hevur skrivað um málningarnar hjá Rannvá Kunoy.



Málningar við rúmligum árini

Vit siga ofta um myndlist, at upplivingini av einum veruligum málningi er nógv meira intens enn at síggja eina reproduktión av myndini í eini bók. Hetta er í ógvuliga stóran mun galdandi fyri nýggju myndirnar hjá Rannvá Kunoy, ið hava eina serliga rúmliga dimensión, sum tú best upplivir framman fyri sjálvi verkini. Vit sóu nakrar av hennara myndum á Ólavsøkuframsýningini í Listasavninum í fjør, t.d. fantastiska djúpu myndina Dodd Frank, sum er abstrakt, men sum er full av tilsipingum til málningalistasøguna. Framman fyri myndini kemur tú sum áskoðari í iva um alt. Myndevnið flýtur og glíður onkursvegna undan áskoðaranum og brádliga tykist myndin næstan holografisk, sum var talan um eitt trídimensjonalt rúm í myndaflatanum. Árinið kemst av teimum mongu tunnu málingaløgunum, sum geva kensluna av dýpd og ljósi innan úr myndini frá tí hvítt grundaða løriftinum. Harumframt er tað sum um málingin skínur út í rúmið við bæði metalliskum og yvirjarðligum dámi, men í sama viðfangi forðar listakvinnan okkum í at njóta illusiónina við til dømis rektangulera skapinum, sum er strikað á myndina til tess at leggja dent á flatan. Sum áskoðari upplivar tú at blíva annaðhvørt sogin inn og tveittur út úr aftur myndarúminum, tað er ein ómetaliga spennandi kensla.

 Spennandi!

Og spennandi er júst tað rætta orðið, skilji eg á Rannvá Kunoy, sum fegnast um gongdina. Eg havi spurt um hvussu tað bar til við Saatchi og hon hevur greitt mær frá, at ein sonevndur art advisor sá framsýningina í Biel, Centre PasquArt og sendi katalogið til ein av stjórunum hjá Saatchi Gallery. Katalogið varð væl umtókt, tí Rannvá Kunoy fekk ein fyrispurning um stjórin kundi sleppa at síggja myndirnar í veruleikanum og hon so gjørdi, Rannvá greiðir soleiðis frá: “Síðani læntu tey fimm myndir til Saatchi Gallery, alt hetta var nokk so rokaligt, tí tey komu innan ein tíma at avheinta myndirnar. Hetta var á middegi og tríggjar tímar seinni ringdi onkur frá teirra flutningsfyritøku og takkaði og boðaði frá, at allar myndirnar vóru á veg aftur til mín og eg hugsaði; ókey hatta gekk ikki so væl. Tíggju minuttir seinni ringir stjórin og sigur, at Saatchi elskar málningarnar hja tær, vit eru øll forelskað í myndunum, vit halda, at tú ert framúrskarandi og hann vil hava allar fimm um tað er í lagið við tær. Eg var eitt sindur bilsin, tí eg hevði jú júst fingið heilt øðrvísi at vita, eg segði tað við hana, men hon flenti bara og segði, at hatta visti hon einki um.”

 At mála

Rannvá Kunoy er sera spent og glað um hetta, sum hendir, mest av tí, at tílíkt viðrák gevur henni frið og náðir at gera tað, sum henni dámar allarbest og tað er at mála. Í einum viðtali í Dimmalætting 27/2 sigur Rannvá Kunoy, at hon er “djúpt forelskað í málarínum, eg eri enn púra burtur í tí. Einki annað tøkni er eins gandakent fyri meg ella gevur mær somu kenslu av virðingarótta. Sum einki annað tøkni letur málarí intellektuella ætlan og vilt frælsi reika og blandast saman. Tað er tíðarleyst, tú upplivar tað alt í senn, standmyndir mást tú t.d. ganga rundanum, tekstur má lesast, filmar hava byrjan og enda, málarí er illusión uttan tíð, hetta er sjálvt hjartað í loyndarmálinum hjá málarínum”.


Hamferð er føroyska uppskotið til norðurlendsku tónleikavirðislønina

/

Tilnevningarnar til Norðurlendsku tónleikavirðislønina eru almannakunngjørdar og eg varð eitt sindur bilsin av at lesa, at doom tónleikabólkurin Hamferð er føroyska uppskotið til ta stóru tónleikavirðislønina. Bólkurin frá 2008 hevur bara tvær útgávur á baki, EP´ina Vilst er síðsta fet frá 2010 og LP´ina Evst frá 2013. Bólkurin hevur fingið stóra viðurkenning, m.a. vann bólkurin á Wackenfestivalinum, teir hava eisini fingið nógv rós fyri videolagið, teir gjørdu á sólarmyrkingini herfyri. Og nú hava teir fingið eitt herðaklapp aftrat við hesari tilnevningini til eina ta týdningarmestu tónlistaheiðurslønina. Føroyar hava vunnið eina ferð, tað var í 2002 , tá Sunleif Rasmussen vann heiðurslønina fyri ta fyrstu symfoniina Oceanic Days. Tónleikavirðisløn Norðurlandaráðsins er 350.000 krónur og vinnarin verður almannkunngjørdur og heiðurslønin latin í Reykjavík 27.oktober í ár. 

 

Tey tilnevndu eru: 

Danmark

Michala Petri, blokkfloytuspælari

HVAD, elektroniskur tónleikari

Finnland

Kimmo Pohjonen, harmonika

Apocalyptica, heavy metal-celloensemble

Føroyar

Hamferð, doom metaltónleikur

Ísland

Reykjavíks Kamarorkestur

Elfa Rún Kristinsdóttir, violinspælari

Noreg

Dans Les Arbres, kvartett

Tora Augestad, mezzosopran

Svøríki

Anne Sofie von Otter, mezzosopran

Svante Henryson, bassistur og komponistur

 

 

Annika Hoydal - Endurljós á eitt føroyskt tónaskald

/

“Tak í meg, tak í mín iva, nem við meg, nert ikki við..”. Tað finst neyvan nakar føroyingur, sum ikki kennir tølandi sangin um ta djúpu og mótsetningsríku alduna, niðurlagið duga tey flestu uttanat, ung sum gomul og til veitsluhøvi er hesin sangurin ein av teimum best dámdu, Aldan er fólkaogn. Tekstin skrivaði Gunnar Hoydal, lagið eigur Annika Hoydal. 19.november í ár verður hesin nýklassikarin partur av tónleikaútgávuni Endurljós. Vit hava biðið Anniku Hoydal greiða frá nýggju útgávuni og nýta harumframt høvið at taka samanum hennara verk.

Seinastu árini eru tað kanska serliga tey leiklistaáhugaðu og festivalfólkini, sum hava havt høvi at upplivað Anniku Hoydal og hennara stóru listagávur. Hon var við í leikinum Tóm Rúm hjá Marjun Syderbø Kjelnæs, sum Eyðun Johannesen leikstjórnaði á Tjóðpalli Føroya, og hon hevur luttikið á fleiri festivalum, og sungið bæði til felagssang og á konsertum. Annika Hoydal er so ótrúliga nógv ymiskt, hon er okkara fyrst útbúni kvinnuligi sjónleikari (Statens Teaterskole í 1973), hon er ein framúrskarandi sangari, tulkari, søgusigari og performari við einari sjáldsamari nærveru, men kanska hava vit gloymt at viðurkenna hana fyri tað, ið kann vísa seg at vera hennara týdningarmesta avrik, nakað, sum verður verandi eftir her, tá vit eru farin. Eg hugsi sjálvandi um sangskattin, sum hon hevur lagt eftir seg. Tað er til dømis Annika Hoydal, ið hevur skrivað lagið til Dropan, Steinstólpuna, Huldurímu, Mítt minsta land, De grå kavalerer, Stjerner mine venner, Sniglasorgarljóð, Ein drongur gekk í haganum og eina rúgvu av øðrum framúrskarandi sangum. Í yvir fjøruti ár hevur hon skapað hesi løgini, sum staðfesta hennara støðu sum týdningarmikið tónaskald í Føroyum. At vit higartil ikki av álvara hava viðurkent hennara tónasmíð, at hon eitt nú ikki hevur fingið nakra mentanarvirðisløn frá almennu Føroyum, er løgið, men orsøkirnar eru møguliga fleirbýttar. Kanska hevur hon ótilvitað við sínum breiða talenti yvirstrálað seg sjálva soleiðis at skilja, at leikluturin sum tónaskald verður gloymdur aftan fyri tann somuleiðis týdningarmikla sangarinnu- og sjónleikaraleiklutin. Men haraftrat, so er hon er jú konufólk og seriøs tónaskøld eru menn ella nei, tað eru tey ikki altíð, men kanna vit hagtølini, eru til dømis bara tvær av fimtan Mentanarvirðislønum Landsins latnar kvinnum. Sum kunnugt hevur Annika Hoydal mest virkað innan fólkatónleikin og tann partin av tónleikinum, sum vit nevna rútmiskan og sum av óvissum orsøkum hevur verið hildin at vera minni fínur enn tann klassiski. Men sjálvsagt er einki av hesum nevndu fyrivarnum nøktandi grund til ikki at taka tónleikin hjá Anniku Hoydal í álvara.

Mítt minsta land

Sangirnir hjá henni eru ymiskir, og eru ikki lættir at seta í bás, men fleiri teirra eru tónleikaligar tulkingar av yrkingum. Ein sangur sum Dropin rakar júst sama huglag, sama universala einfeldið og regndettandi meginrørsluna, sum yrkingin um alfevnda dropan rúmar, ein sangur, sum byrjar sum ein darrandi dropi og sum vaksur til at fevna um alla tilveruna. Mín yndissangur hjá henni er Mítt minsta land við teksti hjá Gunnari Hoydal, ella Mit eget land, sum hon eitur á mínari slitnu donsku vinylplátu, sum rakar í solar plexus á øllum heimlongsli beinleiðis í sorgblíðu kensluna hjá asfaltsføroyinginum, útisetanum, sum eina løtu sær heimlandið og brimið fyri sær mitt í stórbýnum. Í summum sangum kemur tú í tankar um kvæði og skjaldur, meðan harmonikatónar og tangorútmur aðrastaðni eru tekin um, at vit tónleikaliga eru stødd í blóðheitari veðurlagi enn tí føroyska. Nógv av løgunum hjá Anniku Hoydal eru melankolsk og ganga í moll, summi eru vísukend og einføld meðan onnur tykjast meira samansett og kompleks. Plátan Til børn og vaksin, sum kom í 1973 er ein grundarsteinur í mínari tónleikaligu uppaling, tað var ein tann fyrsta plátan, eg átti og hon varð spæld so ofta, at eg enn dugi sangirnar uttanat. Eg veit, at mong í mínum ættarliði hava tað á sama hátt. Í barnaútvarpinum hjá Kringvarpinum hava tey verið ófør at spæla fløguna “Til børnini hjá børnunum” frá 2005 og tað er gott, tí annars hevði eg ikki kent hana. Á hesi fløguni eru fleiri smáar perlur, t.d. herligi sangurin um drongin, sum gekk í haganum og hevði ber í maganum. Ein sangur, sum sameinir eina fitta barnasøgu við tvætlirím, innihaldsskiftið verður undirstrikað av skiftandi rútmu, har vit brádliga fara upp at valsa mitt í haganum.

 

Hav, hugskot og veruleiki

Ein myrkagráan, slavnan várdag hitti eg Anniku Hoydal í húsunum hjá bróðuri hennara í Hoyvík, her hon býr eitt tíðarskeið meðan nýggja útgávan verður tikin upp í Studio Bloch. Hon er blíð, bjóðar kaffi og ingifersmákøkur, og stákast í køkinum, meðan eg stari út í gjøgnum tey stóru vindeyguni í stovuni og lati framúrskarandi útsýnið taka meg av bóli og til havs. Annika setur seg yvir av mær við rygginum móti Nólsoyarfirði, sum allatíðina broytir lit og lyndi í løgnum samspæli við eygnalitin hjá mínum viðtalsevni. Hon er ein lívligur og stuttligur samrøðufelagi, ið greiðir frá við munninum og við kroppinum, hon tekur í heilum dýran til og flennur hart í kíki, meðan hon kastar høvdið afturá. Eg fái hug at leggja skriviblokkin og bara hugna mær eitt sindur, men eg má samla meg um mínar spurningar – tí um eina løtu fer hon oman á Skálatrøð í Studio Bloch at syngja inn. Eg spyrji fyrst um ta komandi útgávuna og hvaðani hugskotið kom at gera hana.

 

AH: Fyri hálvum øðrum ári síðani sendi Tórður Jóanesarson mær ein brævbjálva við útvarpssendingum, sum hann hevði gjørt um meg sum tulkara. Og eg lurtaði, eitt sindur bilsin av onkrum, sum eg hevði gloymt. Einaferð sigur hann “hendan sangin gjørdi Annika Hoydal í 1965”. – Ha? hugsaði eg, tað er skjótt 50 ár síðani og so fylli eg eisini 70 tá í 2015. Eg  helt tað var eitt gott høvi til at gera ein vørr. Innihaldið á útgávuni Endurljós verður fjølbroytt, nøkur av løgunum eru endurtulkingar av eldri løgum, sum eg ikki haldi vera rætt tulkað av tátíðar tónleikarum og framleiðarum. Eitt lag sum Aldan eigur at endurspegla ta dýpd og kompleksitet, sum er í einari aldu. Ein alda er djúptung og ógvuslig, ikki løtt og trallandi. Í alduni eru mótstreymir og alt møguligt og teksturin er í grundini nógv djúpari enn mann trýr. Men í útgávuni er eingin innihaldslig linja sum so annað enn, at eg havi gjørt øll løgini og Gunnar hevur skrivað allar tekstirnar uttan ein. Hesin, sum víkir frá er síðsta ørindi úr Landið eg bar við mær, sum Sunleif Rasmussen hevur útsett. Eg hugsi tað sum eitt slag av takkarsongi til lívið. Men tað er hart arbeiði at gera eina tónleikaútgávu. Eg havi sitið í hálvtannað ár og roynt at søkja pengar og nú gangi eg og óttist fyri um tað er nóg mikið. Mann brúkar so ómetaliga nógva orku uppá hetta biddaríið, og tað kenst onkursvegna so óverdugt, tað er ikki altíð mann fær vinarligt svar.

 

KP: Verður talan um eina LP plátu ella fløgu?

AH: Tað, sum eg ætli, er rættiliga ambitiøst, tað er ein LP pláta á føroyskum í einum flottum húsa við eini fløgu á føroyskum og eini fløgu á donskum, og so ætli eg eisini, at ein vøkur bók skal vera partur av verkinum. Listamaðurin Steffan Herrik skal gera permuna, hann ger eitt koparprent við tara sum myndevni. Tari hugtekur meg, hann rørir seg og kann vera bæði lættur og tungur. Hatta við sjónum hevur yvirhøvur stóran týdning í mínum hugaheimi, har tutlar og hendir okkurt alla tíðina, og har eru so nógv ljóð í sjógvi. Eg havi ein afturvendandi dreym, har eg gangi á havsins botni í einum taraskógi og har er gott at vera.

 

Tónasmíð

 

KP: Nær byrjaði tú at gera tónleik?

AH: Tað byrjaði í grundini av neyð sum tað so ofta ger. Vit gjørdu fyrst kabarettirnar, síðani sjálva Harkaliðplátuna og tá minnist eg, at vit manglaðu ein sang. Tá gjørdi eg lagið til Dropan og aftaná tað bleiv tað bara soleiðis, at eg gjørdi løg um okkum tørvaði okkurt. Eg spæli eingi instrument og dugi ikki nótar. Onkuntíð siga tónleikarar við meg, at ymiskt av tí, sum eg finni uppá ikki gongur. Eg spyrji hví. Teir siga, at tað gongur ikki upp. Eg sigi, at tað skal vera soleiðis sum eg sigi. Hjá mær byrjar tað altíð við tekstinum. Eg lesi tekstin hart fyri mær sjálvari og so kemur eitt lag fram fyri meg, eg veit ikki hvussu, eg minnist strofur øgiliga væl, tær sita onkursvegna fastar í minninum á mær.

 

KP: Tú hoyrir sangin fyri tær, fært tú so onkran at skriva niður?

AH: Ja tað geri eg viðhvørt, t.d. í sambandi við útgávuna Dulcinea í 1991, tá fekk eg ein at notera nótar, men eg mátti út til Sunleif Rasmussen, tí har var onkur trupulleiki. Eg hevði brúkt eitt kvæðalag og tað var problematiskt onkursvegna, men Sunleif ornaði tað fyri meg. Viðvíkjandi tekstum, so havi eg til tíðir brúkt tekstir hjá pápa mínum, men tað er fyrst og fremst Gunnar, sum eg havi samstarvað við, tað er jú einastandandi at kunna arbeiða saman við beiggja sínum. Har hevur tú ein persón, sum í stóran mun hevur upplivað tað sama sum tú sjálv, sum hevur búð í Føroyum og í Suðuramerika, har nógv var tað sama, vit búðu við strondina og har var sjógvur og fiskur, tað aldaði og dandaði júst sum heima, men í Suðuramerika lærdu vit nakað um stættarmun - í seinnu húsunum, har vit búðu, lógu børn og svóvu á trappusteininum hjá okkum. Nøkur menniskju vóru óforstáiliga rík meðan onnur einki áttu at eta. Samstarvið hjá mær og Gunnari er merkt av, at vit fyrst práta um hvat innihaldið skal snúgva seg um. Í sambandi við ein sang sum De grå kavalerer, Gráu frensarnir, sum hann eitur á føroyskum og sum verður við á nýggju útgávuni, tosaðu vit um hvussu tað var fyrr í tiðini at koma í dans í Sjónleikarhúsinum. Vit smoygdu okkum óttafulllar niðurundir á ves, menninir stóðu og drukku likamsheitan snaps og vit stóðu hinumegin og pyntaðu okkum í trýssarastíli við fransbreyði í hárinum og so fóru vit ræddar upp á balkongina og tordi ikki niður í salin fyrr enn tað var myrkadansur og eingin sá nakað sum helst. Soleiðis sita vit og práta, eg og Gunnar. Tá vit fóru í gongd við Dulcinea plátuna, tosaðu vit um hetta við at detta av hestinum í tilveruni og síðani seta seg upp aftur og fara sum Don Quixote á Rosinante út í heimin.

 

Hin æviga Nólsoyggin

KP: Kanst tú greiða frá tilveruni sum listafólk

AH: Hon er sera fjølbroytt, men flestir dagar eru altso púra vanligir. Mær dámar so væl gerandisdagar. Eg havi ymsar mannagongdir, sum eg fylgi fast og kundi ikki droymt um at farið á pall uttan at hitað røddina upp. Eg geri nógv burturúr at venja og yvirhøvur halda apparaturið við líka. Mítt arbeiðið er treytað av, at kroppurin fungerar, so eg gangi til fimleik, sangvenjing osfr.. Eg skal til dømis í studio um eina løtu, og eg havi hitað upp í ein tíma, tað dámar mær best at gera fyri meg sjálva.

 

KP Um tú hyggur aftur á tað, tú hevur gjørt av musikki er nakar sangur, tú ert serliga errin av?

 

AH: Yvirhøvur eri eg nokk so errin av øllum, sum eg havi gjørt, men okkurt av tí er betur framleitt enn okkurt annað. Niðri í Studio Bloch skilja teir hvat tað er eg vil.

 

Og sjálvsagt er tað nýggja útgávan, sum upptekur Anniku Hoydal allarmest og hon er ómetaliga fegin um sínar samstarvsfelagar í Studio Bloch. Gávuríka Kaj Johannesen, sum spælir uppá alt møguligt og hevur gjørt allar útsetingar uttan eina og Jón Mc Birnie, sum spælir bass og hevur oyru sum ein úlvur, sum dugir at lesa niður í tekst, umframt dugnaligir tónleikarar í bólkinum, Jógvan Dahl og Eyðun Mohr Hansen og fleiri góð fólk aftrat; Kim Hansen, Leivur Thomsen, Odd Arne Halaas Tóri Restorff Jacobsen, Michala Petri, Daniel Karl Cassidy. Mitt í øllum ringir telefonin og mítt viðtalsevnið er eina løtu upptikin av at tosa í telefon, tað man vera onkur úr studio: “Eg eri eitt sindur seinkað, tí Kinna er í ferð við at spyrja garnarnar úr mær. Skal eg bara koma ein tíma ov seint? Ókey!”. Hon leggur flennandi telefonina á borðið, jú hatta var Kaj og okkurt um eina bók um, at sildin svevur við høvdinum niðureftir og mitt í øllum stendur alt Studio Bloch ljóslivandi fyri mær. Annika Hoydal persónger allar mennirnar handan knøttarnar og seg sjálva inni í upptøkurúminum, so at eingin ivi er um hvør er hvør. Eingin kann heldur ivast í, at Annika Hoydal er uppglødd og findarglað um ta nýggju útgávuna. – “Tað er so ómetaliga sjáldsamt við tónleikarum, sum lesa niður í tekst á tann hátt, sum hesir og sum fanga hundrað prosent hvat tað er, eg havi hugsað við mínum løgum”

 

KP: Tú hevur búð niðri í eini fjøruti ár, og hevur verið útiseti stóran part av lívinum, hava Føroyar framhaldandi nakran týdning fyri teg?

AH: Føroyar hava sjálvandi týdning. Eg havi í eini fimtan ár verið eitt slag av ferðaleiðara um summarið, eg sigi ferðafólkum frá um føroyska mentan og lesi upp ymiskt og tað dámar mær sera væl. Eg havi yvirhøvur verið nógv í Føroyum, so kontaktin við heimlandið hevur verið her alla tíðina. Mann er tað, sum mann kennir seg sum, fólk siga við meg, at eg eri blivin donsk. Eg sigi nei, Danmark er fínt, men innast inni eri eg føroysk og útsýnið yvir á Nólsoynna er fullkomiliga grundleggjandi í mínum hugaheimi. Nólsoyggin er inni í mær líka mikið hvar eg eri.

Annika Hoydal kveitir kerliga yvir á ta mjáu, gráu oynna og peikar og vísir mær hvussu vakurt ljósið í somu løtu fangar ein russiskan trolara á fjørðinum – men nú er klokkan blivin heldur nógv og tíð er at fara aftur í studio. 

Claus Carstensen í ARoS

/

Fríggjadagin 29/5 letur ein hørð og kontant framsýning upp við heitinum WHAT´S LEFT (IS REPUBLICAN PAINT) – NINE SISTERS í listasavninum í Århus, ARoS. Claus Carstensen hevur gjørt tey hundrað verkini á framsýningini, hann er danskur myndlistamaður, ið hevur havt fleiri framsýningar í Føroyum, m.a. Skriftin á Steininum (saman við Tóroddi Poulsen) í Norðurlendska Ráðharraráðnum í 2010 og Klaksvikaffærer í Norðurlandahúsinum í 2011. Í Dimmalætting komandi (29/5) er ein grein um framsýningina og tað er somuleiðis Claus Carstensen, sum  hevur skrivað Vikuyrkingina hesaferð. Claus Carstensen er við á bólkaframsýningini Grafisk Sambond, sum letur upp í Kastrupgaardsamlingen 17/6. seinni í heyst, 24/10 verður grafiska framsýningin at síggja í Norðurlandahúsinum.

http://www.aros.dk/besoeg-aros/udstillinger/2015/claus-carstensen-what%E2%80%99s-left-(is-republican-paint)-%E2%80%93-9-sisters/



Claus Carstensen Uden Titel (Krystufek – Efter Steen Møller Rasmussen ), 2001. 200 X 150 Cm. Courtesy The Artist. Fotografi: Anders Sune Berg

Claus Carstensen Uden Titel (Krystufek – Efter Steen Møller Rasmussen ), 2001. 200 X 150 Cm. Courtesy The Artist. Fotografi: Anders Sune Berg

Claus Carstensen í Steinprenti

Claus Carstensen í Steinprenti

Eg føli meg heima her - Samrøða við Ian McKeever

/

http://www.listaportal.com/framsyningar/2015/5/22/ian-mckeever-listasavninum-listin-er-til-staar

Heimskendi bretski listamaðurin, Ian McKeever hevur verið fýra ferð í Føroyum, hetta av tí, at hann er hugtikin av landinum, kanska tí tað minnar hann um okkurt, hann upplivdi í uppvøkstri sínum. Hann er føddur í 1946 í lítlu bygdini Withernsea í Yorkshire við havið. Í dag býr hann í Dorset í Onglandi. Hansara verk eru umboðað í mongum listasavnum í Europa og USA, t.d. Tate Gallery, British Museum, The Scottish National Gallery of Modern Art, Mumok, Museum moderner Kunst Wien, Kunsthalle Kiel, Louisiana Museum of Modern Art, Ny Carlsberg Fondet, Sønderjyllands Kunstmuseum,  Kiasma, Metropolitan Museum, Brooklyn Museum of Art, Boston Museum of Fine Art, MIT List Visual Arts Center í Massachusetts m.a. Og nú eru hansara verk eisini at síggja í Havn

 

Verkini hjá Ian McKeever kunnu komandi tíðina upplivast bæði í Listasavninum og í Steinprenti, har eg møtti listamanninum til eitt prát ein vakran vármorgun í mai beint tá tey vóru í gongd við at prenta myndir til framsýningina niðriundir, men listamaðurin hevði góða tíð at práta. Hann er yvirhøvur ómetaliga fyrikomandi maður, sum er lættur at práta við, og sum tosar spakuliga fyri at tryggja, at eg fái alt við. Hansara cv er ov umfatandi at endurgeva í eini grein sum hesari, men í stuttum er hann sjálvlærdur listamaður, sum í dag er gestaprofessari í málarí á University of Brighton, og millum 2006 og 2011 var hann professari í tekning í Royal Academy School of Arts í London. Ian McKeever hevur skrivað ein heilan hóp av tekstum um list og hansara holli kunnleiki um listina merkist týðiliga, tá hann greiðir frá. Eg spyrji fyrst um hann kann greiða frá framsýningunum í Havn.

 Abstrakt list

IMK: Eg gjørdi eina framsýning í Køln í fjør við smáum myndum í einum kirkjubygningi í Kunst-Station Sankt Peter, sum fór víðari til Sønderjyllands Kunstmuseum, har Ove Mogensen skipaði fyri framsýning har og tað var hann, sum fekk hugskotið, at eg skuldi fara til Føroya at framsýna í Listasavninum. Her er framsýningin øðrvísi, tí her eru aðrar myndir komnar aftrat, bæði fotomyndir og stórir málningar. Fotomyndirnar eru elasmá fragment av ymiskum, sum eg síggi í gerandisdegnum og sum eg fotograferi við denti á ljós og skugga, tí eg eri áhugaður í mátanum myndevnini broytast samleika bæði tilfarsliga og ítøkiliga. Eg eri abstraktur listamaður, tvs. at eg ikki eru áhugaður í at mála t.d. ein stól ella eitt borð, tað er har alt frammanundan. Í staðin royni eg at mála fram eina hjáveru av nøkrum nýggjum, sum ikki var har áðrenn. Tað snýr seg um at geva áskoðaranum ein varhuga av onkrum, sum hann ella hon kanska kennir aftur uttan at vita hvat tað er. Tað er tað frálíka við ljósi, at tað ikki er støðugt. Ljósið í Føroyum broytist alla tíðina og tað dámar mær so sera væl.

 

Steinprent og litirnir

KP: Tíni grafisku prent eru øðrvísi enn málningarnir, kanst tú greiða frá framsýningini í Steinprenti?

IMK: Ja, í Steinprenti verður talan um eina heilt øðrvísi framsýning fyrst og fremst við prentum, sum eg havi gjørt her. Eg var her í januar og arbeiddi í eina viku, tá byrjaði eg uppá fleiri steinar, sum eg ikki fekk lidnar. Higartil hava vit fingið 5 stórar og 5 smáar lidnar og vit arbeiða uppá 3-4 smáar steinar í løtuni. Eg hugsi eisini at framsýna fimm gouachemyndir í Steinprenti. Tann framsýningin verður kanska eitt sindur meira litrík, eg havi í grundini ikki verið so litríkur fyrr. Í eini fimtan ár brúkti eg næstan bara svart og hvítt, men nú eri eg spakuliga farin at brúka litir sum reytt, blátt og grønt og litavalið økist spakuliga. Her er gott at arbeiða í Steinprenti. Jan Andersson arbeiðir jú sum eitt ørt og so hevur hann eina ómetaliga góða kenslu fyri tí, eg kundi hugsa mær. Tað er næstan sum at hava tveir av tær sjálvum í rúminum. Tá eg máli eri eg altíð einsamallur og eri eg í ferð við t.d. eini røð av málningum til eina framsýning, so eri eg næstan avbyrgdur fyri meg sjálva meðan eg arbeiði. Málarí gongur ógvuliga seint fyri seg, eg kann arbeiða í mánaðar og ár uppá ein málning. Steinprent gongur hinvegin ógvuliga skjótt fyri seg og tað kann í grundini tykjast ørkymlandi, tá mann er vanur við nakað annað. Ein góður prentari sum Jan Andersson dugir at sissa listafólkið, so at mann følir, at alt er í lagið. Eg eri bergtikin av steinprenti og serliga áhugaður í viðurskiftunum millum tann tunga steinin, summir steinar viga 80 kilo, og so tað fjøðurlætta pappírið. Megin hjá steininum og viðkvæma pappírið, ið tilsamans gerast til nakað triðja, ið er listaverkið. Tað er ómetaliga hugtakandi.

 

Føroyar

KP: Hvat dámar tær her í Føroyum?

IMK: Eg var her fyrstu ferð í sjeytiárunum og mær dámdi tað sera væl. So var eg aftur fyri tveimum árum síðani, tá eg møtti Jan Andersson í Steinprenti og síðani havi eg verið tvær ferðir. Mær dámar so heilt ótrúliga væl Føroyar, mær dámar nærleikan við havið, skip og bátar, støðugt skiftandi ljósið, veðrið, eg kenni meg veruliga heima her. Yvirhøvur dámar mær væl at ferðast til eitt slag av mentanarligum útjaðarum, tað er okkurt serstakt og autentiskt yvir hesum landinum.

KP: Hvussu dámar tær Listasavn Føroya?

IMK: Mær dámar eisini ómetaliga væl savnið, arkitektoniska úttrykkið, tað tríbýtta framsýningarhølið og staðsetingina hjá savninum í viðalundin. Tað er serstakt og hevur persónligheit og søgu. Eg eri ikki so hugtikin av sonevndum white cube framsýningarrúmum, tí eg haldi tey vera so merkiliga ópersónlig. Við white cube rúmum ber til at hava júst somu framsýningar í ymiskum býum. Eg skilji á lagnum, at tit hava tosað um at broyta Listaskálan, so at hann meira verður ein white cube, tað haldi eg ikki tit skulu gera. Latið salin í Listasavninum fáa frið - skulu tit hava eitt modernað framsýningarrúm til samtíðarlist, kann tað staðsetast onkra aðra staðni í býnum. Men í einum white cube framsýningarrúmi sært tú ongan mun á um framsýningin verður sýnd í London ella Berlin og tað haldi eg vera keðiligt. Mær dámar at arbeiða við autentiskum arkitekturi. Á tann hátt verður framsýningin í Listasavni Føroya eitt eindømi og púra øðrvísi enn allar aðrar framsýningar, og tað haldi eg vera meira áhugavert.

 

Átrúnaðarligar myndir?

KP: Eitt heiti sum House of Darkness – Hours of light myndar eitt slag av antitesu, sum vit kenna aftur frá t.d. barokklistini, eru myndir tínar religiøsar á sama hátt sum barokklist?

 

IMK: Fyri meg eru nøkur ávís krøv galdandi, skulu málningar hava nakað uppá seg. Teir mugu vera spirituellir og í kenslu og útinning hevja seg upp um okkara lív samstundis sum teir jú snúgva seg um lívið. Listasøgan er full av átrúnaði, í grundini er ikonografiin grundað á religión. Og sjálvt um eg eri modernaður málari, dugi eg ikki at síggja nakra orsøk til at avnokta hesa sannroynd. Eg meini so við, tað snýr seg um máling og lørift, tveir ítøkiligir lutir, sum listafólkið so roynir at umbroyta til nakað, sum hevjar seg upp um tað ítøkiliga. Tað er eitt Sisyfosarbeiði, sum í grundini gongur út uppá at gera vatn til vín og eg haldi, at har er okkurt grundleggjandi religiøst í hesari umbroytingini og í royndini at fáa eina spirituella dimensión í myndirnar. Annars er meginparturin av framsýningini jú myndir, sum skuldu framsýnast í einari kirkju. Vanliga máli eg sera stórar málingar, men til framsýningina, sum eg skuldi hava í Køln, avgjørdi eg at hava smáar málningar. Kirkjurúmið er so mikið monumentalt, at tað ber ikki til at kappast við tað allíkavæl. Men tað var ikki lætt at fara niður í stødd, tær smáu myndirnar føldust sum stórir málningar fangaðir í smáum. Tá eg máli eina røð av málningum missi eg javnan nakrar, soleiðis at skilja, at eg vraki onkrar, harav eru nakrir, sum eg av onkrari orsøk havi standandi, kanska tí eg síggi onkran møguleika í teimum eg veit tað ikki. Men so fann eg uppá at brúka okkurt av teimum vrakaðu myndunum í mínum nýggju verkum, løriftið varð klipt sundur og límað á nakrar træplátur og tá bar betur til. Sum frá líður snýr tað seg um eitt møti millum áskoðaran og málningin. Mínir málningar royna ikki at siga eina ávísa søgu, teir innihalda ymiskar møguleikar, sum áskoðarin kann uppliva um hann ella hon eru opin og áhugað í hesi uppliving.

Framsýningin Between Darkness and Light er opin inntil 21.juni í Listasavninum. Framsýningin við grafiskum myndum er opin í Steinprenti inntil 21.juni.

 

 

Endurljós á Anniku Hoydal í Dimmalætting

/

Í Dimmalætting, sum kemur 22.mai er ein portrettgrein um og við Anniku Hoydal. Her er eitt brot

"Annika Hoydal er so ótrúliga nógv ymiskt, hon er okkara fyrst útbúni kvinnuligi sjónleikari (Statens Teaterskole í 1973), hon er ein framúrskarandi sangari, tulkari, søgusigari og performari við einari sjáldsamari nærveru, men kanska hava vit gloymt at viðurkenna hana fyri tað, ið kann vísa seg at vera hennara týdningarmesta avrik, nakað, sum verður verandi eftir her, tá vit eru farin. Eg hugsi sjálvandi um sangskattin, sum hon hevur lagt eftir seg. Tað er til dømis Annika Hoydal, ið hevur skrivað lagið til Dropan, Steinstólpuna, Huldurímuna, Mítt minsta land, De grå kavalerer, Stjerner mine venner, Sniglasorgarljóð, Ein drongur gekk í haganum og eina rúgvu av øðrum framúrskarandi sangum. Í yvir fjøruti ár hevur hon skapað hesi løgini, sum staðfesta hennara støðu sum týdningarmikið tónaskald í Føroyum. At vit higartil ikki av álvara hava viðurkent hennara tónasmíð - hon hevur eitt nú ikki fingið nakra mentanarvirðisløn frá almennu Føroyum - er løgið, men orsøkirnar eru møguliga fleirbýttar..."

Ein vitug rødd er tagnað – Ebba in memoriam

/

Sjálvt um 84 ár er høgur aldur, varð eg ikki sørt kløkk nú eg hoyrdi, at Ebba Hentze er deyð. At ímynda sær, at henda hása, vituga røddin er tagnað, tað er ikki lætt. Trúði eg uppá eitt eftirlív, so kundi eg hugleitt um hvussu rokaligt tað nú man vera í himmiríki, har tey hektiskt leita eftir øskubikarinum og grønum Lookpakkum. Tey hava sjálvandi alt fyri eitt søkt um eykaloyvi til at roykja, drekka og banna í/ á himli, sum Tóroddur Poulsen einaferð orðaði seg í einari mynd. Og júst Tóroddur er ein av yrkjarunum, sum Ebba Hentze dámdi og sum hon týddi til danskt, hon týddi eisini Jóanes Nielsen, Róa Patursson, Jens Paula Heinesen og Edith Södergran m.a. Umframt týðaravirksemið var Ebba Hentze rithøvundur, Tað var longu í 1953, at Ebba Hentze fekk sína yrkjaradebut í virda danska tíðarritinum Hvedekorn. Hon skrivaði yrkingar og barnabøkur eitt nú um Antoniu.

Tann dagin, hon fyllti 80 ár møtti eg henni til eina fernisering í Listahøllini og tá skeldaði hon meg fyri at hava skrivað føðingardagsheilsan og serliga fyri at hava nágreinað hvussu nógv ár hon bleiv - heilt ómetaliga óstortligt helt hon tað vera. Reaktiónin var ógvuliga typisk fyri hesa divaina í føroyskum bókmentum. Hon var skørp og gløgg og fylgdi ómetaliga væl við í føroyskum og norðurlendskum bókmentum. Í nevnda føðingardagsportretti fegnaðist eg um, at Ebba ikki hevði skikkað sær serliga væl og hetta vóru tað nøkur, ið undraðist á. Tað, eg meinti við var, at Ebba Hentze í sjáldsama stóran mun tordi at taka blaðið frá munninum og siga erligt hvat hon meinti. Hennara kritiska lyndi er óvanligt í nútíðarinnar konsensusmerktu mentan og tí var hon serstakliga áhugaverd, um hon onkuntíð kundi gerast nóg so insisterandi. Eg minnist einaferð, tá Útvarpið hevði eina beinleiðis sending um listastuðul og Justinus Eidesgaard var í studio fyri at gera vart við tað, sum hann sá sum ein ójavna í stuðulsjáttanunum. Útvarpsverturin heitti á lurtarar um endiliga at ringja inn og siga sína hjartans meining um málið og tað gjørdi Ebba Hentze so dyggiliga og helst meira enn útvarpsverturin hevði ætlað. Tað var óvæntað, óplanlagt og í grundini praktfult. Ebba Hentze hevur eitt serligt pláss í føroysku bókmentasøguni sum høvundi, bókmentamiðlari, týðari, men eisini sum hvassur viðmerkjari er hon okkum ein intellektuel fyrimynd. Í 2008 fekk Ebba Hentze Mentanarvirðisløn Landsins og frá 2012 fekk hon Sømdargávu Landsins.

Hvíl í friði, góða Ebba og takk fyri innsatsin.

 

Av okkara sólskygdu verð
ynski eg mær bert ein havabonk
har ein ketta sólar sær…
Har hevði eg sitið
við einum brævi í barmi,
einum einasta lítlum brævi.
Soleiðis sær mín dreymur út…

Edith Södergran /Ebba Hentze týddi

 

 

Livandi tómleiki

/

Ein frálík fotomyndaframsýning hjá Inga Joensen

Góðar fotomyndaframsýningar hanga ikki á trøunum nakrastaðni og als ikki í Føroyum, men í skrivandi stund og inntil 31.mai er ein tílík at síggja í Havn...

Í Kerinum 40 er bæði ein adressa suðuri í Sumba og ein fín lítil fotoframsýning í Norðurlandahúsinum í Havn. Ingi Joensen hevur tikið myndir av einum húsi, har eingin longur býr og sett tær saman við ymiskum myndum úr sama heimi frá tá fólk búðu í húsinum. Hetta er neyvan fyrstu ella síðstu ferð, at onkur fær hugskotið um at framsýna fyrr - og aftaná myndir, men hesar hava nógv meira uppá hjartað enn bara at vísa tilvildarligar ytri broytingar, sum av sær sjálvum henda við tíðini. Ingi Joensen er útbúgvin á Danmarks Designskole og hevur ofta arbeitt við svarthvítum, viðgjørdum littónaðum fotomyndum, hetta er t.d. galdandi fyri kendu myndina hjá honum, sum var á permuni á Ung 85 plátuni av einari ungari kvinnu í føroyskum klæðum framman fyri pylusvognin á Vaglinum á ólavsøku. Eisini hevur Ingi Joensen arbeitt við einum gerandisligum úttrykki, men tómleikin er afturvendandi evni hjá Inga Joensen, hetta sæst eitt nú í bókum við verkum hjá fotografinum, Reflektión frá 1992 og Støð, støður við teksti hjá Gunnari Hoydal frá 2007.

Familjumyndir

Nýggja framsýningin hjá Inga Joensen er við litmyndum, hon hongur í Dansistovuni í Norðurlandahúsinum, og er ikki stór í vavi, men tess størri er hon innihaldsliga sæð. Hetta eru fyri ein part myndir, sum tey flestu okkara eiga, familjumyndir frá ymiskum merkisdøgum og vanligum døgum, tá familjan er komin saman at feira eitthvørt høvi, og børnini spæla í túninum, konurnar flenna í køkinum, og ung sum gomul njóta felagsskapin og løtuna til eitt borðhald av onkrum slag. Tær eldru familjumyndirnar eru rættiliga gamlar, men eg trúgvi, at øll, sum eru nøkulunda um miðjan aldur eiga tílíkar myndir. Myndir, sum eru eitt sindur úti av fokus og sum síggja ullintar út, myndevnið er eitt sindur skeivt plaserað í myndarúminum, litirnir eru eitt sindur mislittir, reydligir ella brendir sum teir ofta sýnast á gomlum litmyndum. Eg kenni ikki eitt menniskja á myndini, men allíkavæl er tað sum kenni eg øll, allar leiklutir, allar merkisdagar frá mínum egna uppvøkstri, mínari egnu familju. Og her er onnur orsøkin til, at framsýningin tykist so sterk, sum hon tykist; nevniliga møguleikin fyri identifikatión. Hetta eru ein føroysk stova og køkur og tún. Eg kenni handan mannin, sum til konfirmatiónina hevur sett seg í køkin eina løtu at fáa sær ein royk og eg kenni hasar genturnar í ovurhondsgulu kjólunum, sum eru um at bresta av gulari gleði. Eg kenni uppstillingina í fínu stovu við ommu og abba í miðjuni og børnum og barnabørnum rundanum, eg kenni heklaða dúkin á borðinum og tær brúnu floyalspúturnar á sofuni.

Lívsins grundtreytir

Hin styrkin hjá framsýningini býr í sjálvum grundhugskotinum hjá Inga Joensen, at para tær gomlu familjumyndirnar við nýggjum myndum frá einum nú tómum húsum. Uttan nakað uttanumtos fáa vit serveraðar lívsins grundtreytir, at tað, sum er ikki verður verandi, at ein dag eru hvørki vit ella hini her. Tað er av sonnum skelkandi at síggja somu rúm við somu myndum, tapeti, innbúgvi, dúkum osfr. í nýggjum myndum uttan fólk. Tómleikin følist fullkomiliga lammandi og tú hugsar, hvar eru øll fólkini? Og svarið er júst tað sama sum spurdi tú tínar egnu familjumyndir, at tey gomlu eru deyð og onkur av teimum yngru eisini og børnini eru vaksin og flutt ymsastaðni. Settur yvir av teimum nýggu fólkatómu myndunum, sýnist hitin í felagsskapinum, sum var, so sjónskur og ómetaliga rørandi. 

Katalog

Í sambandi við framsýningina hevur Mentanargrunnur Studentafelagsins givið út ein snotiligan, kvadratiskan bókling við framsýningarmyndunum og einum stuttum, men góðum teksti hjá Inger Smærup Sørensen, sum tekur støði í eini skaldsøgu hjá Rainer Maria Rilke, hon skrivar m.a: “Alt samsvarar millum myndirnar. Tað eru tær somu gardinurnar, teir somu málningarnir á vegginum, kenslan av teimum somu luktunum, og tey somu ljóðini, ið blanda seg frá umhvørvinum - seyðurin, hundarnir, ein bilur, ið koyrir framvið. Men eisini ein nýggj kvirra, ein nýggjur tómleiki og ein nýggjur saknur. Og tað er hesin tómleikin, sum er so sterkur, so skelkandi, at upplivilsið av lýsingini hjá Inga Joensen av einum húsi ikki vil fara frá okkum. Tað brennur seg fast í okkum líkasum sjónin av teimum húsunum, ið ikki longur eru til, ikki vildi fara frá unga yrkjaranum hjá Rilke fyri meira enn 100 árum síðani eina helt aðra staðni í verðini”.

Dansistovan í Norðurlandahúsinum er myrk og ikki besta framsýningarstað. Hóast hetta fær henda framsýningin mítt treytaleysa viðmæli. Framsýningin er opin inntil 31.mai.

 

​

Okkum tørvar listaskúla í Føroyum

/

Glasgow School of Art, har sum føroyska listakvinnan Silja Strøm hevur gingið.

Í mong ár hava ungir myndlistaáhugaðir føroyingar verið sleptir upp á fjall og hava ikki havt nakran skipaðan møguleika heima í Føroyum fyri at fyrireika seg til listaskúla. Tað tykist valda ein løgin hugburður um, at hjá føroyingum er listin íborin, okkum tørvar onga skúling. Tá so talan er um at skipa ein listaskúla her á landi, endar tað ofta við ósemju um hvar hann skal vera.

Óvanliga nógv ung fólk tóku lut á ársins Várframsýning í Listasavni Føroya og teirra íløga bendir á tvær sannroyndir - onnur er jalig og hin tað øvugta - at góðska og gróður framhaldandi er at síggja í føroysku listini og at okkum í ógvuliga stóran mun tørvar listarligar útbúgvingarmøguleikar í Føroyum. Eg dugi ikki at síggja nakra orsøk til at fara at sóknast eftir argumentum fyri hví ein listaskúli er týdningarmikil, vit kenna øll góða árinið av Musikkskúlanum. Øll, sum ganga á Musikkskúlanum verða ikki virtuosir, heimskendir tónleikararar, men tey flestu fáa so mikið nógv burtur úr, at tey um ikki annað gerast betri lurtarar og hetta er alt við til at hækka samlaða støðið innan tónleikan.

Skansabigbandið á tórshavnar musikkskúla

Tørvur á fyrireikandi listaskúling

Musikkskúlaskipanin er við til at menna tað heimliga tónleikastøðið og fyrireikar áhugað ung, so at tey kunnu søkja á listaskúlar í útlondum. Okkum tørvar ein tílíkan fyrireikandi instans innan fyri myndlistina eisini, so at ung listafólk kunnu fyrireika seg áðrenn tey søkja inn á akademi ella á aðrar listaskúlar. Tað hevur ikki líka stóran týdning hvussu flottan listaskúla vit byggja sum tað, sum verður undirvíst í honum og á  hvørjum stigi hetta verður gjørt. Umframt listaskúlan er tørvur á listaskeiðum frá barnagarðsstigi og upp, á fróðskaparsetrinum skuldi borið til at lisið t.d. estetikk og stílsøgu.

Onnur fyrilit enn tey listarligu

Fleiri framtøk hava verið í sambandi við at stovna ein listaskúla í Føroyum og typiskt fyri júst listaøkið, verða øll møgulig fyrilit tikin, sum einki hava við list at gera. Eitt nú hava fleiri uppskot verið tengd at krøvum um miðspjaðing, at listaskúlin skal til Sandoyar ella til Suðuroyar. Hatta tosið er fullkomiliga óseriøst, sjálvandi skal ein føroyskur listaskúli vera staðsettur í Havn í høvuðstaði føroyinga sama stað sum Listasavnið, Norðurlandahúsið, Tjóðpallurin, Musikkskúlin, Steinprent og aðrir týdningarmiklir mentanarstovnar, sum listaskúlin kann samstarva við, eru staddir, og so verða ekskursiónir gjørdar til m.a. Ruth Smith Savnið í Vági, til Listasavnið á Sandi umframt námsferðir uttanlands. Vit hava spurt nøkur ung listafólk um hvat tey gera og hvør teirra støðu er í mun til ein føroyskan listaskúla.

Myndir hjá Jón Sonna Jensen á framsýningini FESKT í Tryggingarfelagnum

JÓN SONNI JENSEN er úr Vestmanna, hann er útbúgvin í Onglandi og luttekur á Várframsýningini.

1.Kanst tú í stuttum greiða frá tær sjálvum og tínari list?

Eg eiti Jón Sonni Jensen. Eg eri 26 ára gamal og tó, at eg so gott sum altíð havi verið kreativt virkin, var tað ikki fyrr enn 18 ára aldurin, at eg av álvara setti mær fyri, at eg vildi finna mína rødd sum listamaður. Áðrenn hetta, var mítt virksemi sera spjatt, óskipað og leitandi. Í fleiri ár kann man gott siga, at eg var málari burtur av. Eg málaði í høvuðsheitum grafiskar myndir av menniskjakroppinum. Eg minnist, at eg um hetta mundið helt meg hava funnið mína hill. Tað, sum eg var mest upptikin av tá, var at koma á listaskúla, bæði fyri at menna meg sum listamann og byggja uppá tað, sum eg visti. Men endamálið var fyri meg mest at fáa prógvið, og soleiðis fáa heitið ‘yrkislistamaður’. Lítið visti eg um, at skúlin fór at vera so grundleggjandi týdningarmikil fyri mína menning, sum hann varð.  Eg byrjaði at lesa BA (Hons) Fine Art í Norwich, Onglandi, í 2009. Nú eru knapt trý ár liðin síðan eg var liðugur og flutti aftur til Føroyar. Enn snýr mín list seg um menniskjakroppin, men í dag er mítt myndamál heilt øðrvísi. Mín avmyndan av mannakroppinum tekur støði í altjóða læknavísund og mikrolívfrøði. Í hesum sambandi leggi eg serligan dent á ymisk ástøði og framgongdir innan læknavísundaligari tøkni. Tøkni, sum alsamt tykist at broyta hvussu menniskjan verður ímyndað og hvussu vitanin um samleika hennara broytist í heilum. Eg eri farin at arbeiða nógv við skulptur, myndatøku og sjónbandalist síðan eg byrjaði at lesa myndlist í Onglandi, og míni yndistilfør eru gummi og latex, hesi tí tey, eftir mínum tykki, eru best í til at bera fram tað, sum eg vil siga við list míni. Umframt myndlist, takist eg eisini við at myndprýða barnabøkur, fløguhúsar, mótamyndatøku, innandura sniðgeving o.a.

2. Hvat heldur tú um at vit ikki hava listaskúla í Føroyum?

Tá eg hugsi um mínar royndir, og tær hjá vinum, sum eisini hava gingið á listaskúla, er eyðsæð at tað, sum sermerkir hvønn skúla, eru ymisleikarnir sum hoyra til hvønn einstakan. Hvør skúli leggur dent á ymisk høvuðsmál, og tað ber við sær at ‘vøran’, sum kemur úr skúlunum er ógvuliga ymisk, og hetta er áhugavert. Eg kann bert tosa út frá egnum royndum, og har er mín heilt greiða áskoðan tann, at hesir ymsu skúlarnir skapa ein sum listafólk í ein ávísan mun, um ein vil tað ella ei. Skilt á tann hátt, at eg neyvan hevði verið sami listmaður, um eg hevði gingið á øðrum skúla. Tað er harmiligt, at vit ikki hava atgongd til listaskúla í Føoyrum. Hetta kann hava við sær keðiligar avleiðingar sum t.d. at fleiri av okkara evnaríku einstaklingum kring landið sita einsamallir og framleiða sína list. Og er tað nakað eg havi lært frá mínum upphaldi uttanlanda so er tað, at afturboðanir og kritikkur uttanífrá kann hava alt at siga í menningini í listarligu tilgongdini. Trot av hesum kritikkinum, sum m.a. skúlar veita, kann halda listarliga støðinum og listarligu fatanini niðri og gera tað at hon lættliga gerst einstáttað og snævur. Hetta sæst tíverri eisini í onkrari list, sum hevur verið frammi í seinastuni. Eftir mínum tykki, er tann grundleggjandi saknurin tann atfinningarsami og spyrjandi liðurin, sum er so eyðsýndur, nærverandi og neyðugur, í skúlum. Uttan atfinningar ella ‘konstruktivan kritik’, kann listin gerast ov grunn og ókryddað.

3. Hvønn týdning kundi ein listaskúli havt?

Ein tann mest umráandi liðurin í førleikanum til framgongd er ástøði. Tess meira ein veit, tess størri gerst tilvitanin um hvat ein er førur fyri og serliga eisini hvat ein helst ikki skuldi gjørt. Vitanin er við til at fáa ein til at tora at spæla, og týdningarmiklast av øllum, at tora at miseydna. Vitan førur til menning, førleikar og hugskot sum eru egin og spennandi, tí við vitanini kemur tilvitanin um hvat longu finst, og tí hvat ein ikki skal gera eftir, av tí sum longu finst. Tí tað er ‘originaliteturin’, sum er so avbjóðandi, men eisini so stimbrandi fyri bæði áskoðarar og listafólkið sjálvt. Uttan hendan frumleikan er ongin famgongd. Vit verða bara avrit ella endurrit av tí, sum longu hevur verið. Og her er tað at ‘google’ mentanin kemur inn í leikin, har skapari gerst kopi og kopi gerst enn eitt kopi og so framvegis. Og her er tað eg fegin vil venda aftur til grundleggjandi spurningin: Hvar er samleikin, og hvat er hann fyri nakað?

Mangan tosa vit um sokallaða ‘føroyska list’. List, sum aloftast verður knýtt at føroyskari náttúru ella mentan. Hetta meini eg ikki noyðist at vera soleiðis. Tí bert at venda eygunum móti Føroyum, førir kanska ongantíð til nakað. Tað sum vit sum føroyingar mugu vita er, at hóast listin kann sýnast altjóðagjørd, og alt gott um tað, so hevði listin ikki vera tann hon var, uttan at fólkið var føroyskt. Ergo merkir hetta, at alt verður sætt frá einum føroyskum sjónarmiði. Og tað er júst hetta sjónarmiðið sum kann vera so spennandi. Høvdu vit megna at savna okkara dugnaligastu og mest lovandi listafólkum á einum listaskúla, hevði hetta ført við sær at vit høvdu skapt ein sterkari og breiðari samleika. Eina betri fatan av, hvat tað merkir at vera eitt føroyskt listafólk, og hvussu føroyski listarligi samleikin er so ymiskur. Hetta hevði eisini ment seg, um vit kundu skipað ein skúla, sum aðrar listaskúlar. Við sterkum og fjølbroyttum ástøði, fyrstahonds frálæru frá viðurkendum listafólkum og serfrøðingum her heima og úr útlandinum, kundi hetta opnað eina verð fyri nógv, sum annars var duldur í teirra kjallarum heima við hús. Við at miðsavna listarligu fjøldina, og fingið hana at samstarva sum eina størri eind, hevði ein betri lært seg at kenna sín basa í mun til altjóða støðið sum finst runt um okkum. Ein hevði havt betri hølismøguleikar, betri atgongd til neyðugar hentleikar, ið ein annars ikki hevði havt, og verið kringsettur av støðugum kritikki, sum hevur alt at siga fyri menningina hjá einum sjálvum. Við at sleppa til hesi amboðini og hesa vitanina, hevði ein lært hvussu man kundi vera í støðugari framgongd, sjálv eftir lokna skúlagongd. Vit høvdu lært um tilgongdirnar hjá øðrum, og lært av teimum. Vit høvdu savnað vitan inn undir okkum, sum vit annars ikki kundu fingið, og soleiðis skapt eina stinna og fasta framgongd.

Fáa vit ein listaskúla, fáa vit at síggja hvussu tað er møguligt at ala ein sterkan her av listafólkum við einum felags samleika, sum tó hevði verið so ymiskur. Fáa vit ein listaskúla, so fer okkara mentanarpallur av álvarar at blóma.       

 

 

 

HEIDI ANDREASEN er av Eiði, hon býr og arbeiðir í London, har hon eisini er útbúgvin.

1.Kanst tú í stuttum greiða frá tær sjálvari og tínari list?

List og sniðgeving havi eg altíð havt áhuga fyri, men eg byrjaði ikki av álvara at arbeiða við hesum  fyrr  enn  í  2008,  eftir  at  ein  álvarsligur  skaði  gjørdi  at  eg noyddist  at  gevast  við ítróttinum. Hetta  førdi  til,  at  eg  í  tíðarskeiðnum  2009  til  2012,  tók  mær  útbúgvingina  “BA Graphic Design” á Central Saint Martins University of the Arts í London. Eftir  lokna útbúgving, havi  eg luttikið á fleiri  framsýningum í London  og Føroyum og havi samstundis arbeitt  fyri  ymiskar  fyritøkur  innan  miðlaheimin,  so  sum  Interview  Magazine, Saatchi & Saatchi og íslendsku listakvinnuna Kristjana S. Williams. Í  løtuni  arbeiði  eg  freelance  við kundum  úr  Berlin,  Hamburg,  London  og  annars Norðalondum. Arbeiðið fevnir  mest  um illustratión/samklipp og grafiska  sniðgeving. Tað er  serliga evnið organiskt  vs.  tøknifrøði,  sum hugtekur  meg nógv.  At sameina  talgilda  tøkni  og hondgjørda list, er eitt afturvendandi evni í mínum arbeiði.

2. Hvat heldur tú um at vit ikki hava listaskúla í Føroyum?

Eg haldi ikki, at tað hevur verið ein forðing beinleiðis, serliga tá hugsað verður um  hvussu  góðar  umstøður  vit  føroyingar hava, tá ið tað kemur til útbúgvingarmøguleikar uttanlands. Men hetta merkir tó ikki, at føroyska samfelagið ikki hevur tørv á einum listaskúla. Sjálvandi er tað gott fyri ung at leita  sær uttanlands at útbúgva seg og samstundis uppliva aðrar mentanir, fáa nýggjan íblástur  og taka allar upplivingar heimaftur til tað føroyska samfelagið. Hetta er tó upp til hvønn einstakling, tí tað eru fleiri føroyingar runt í landinum, sum ikki eru áhugað í at  fara  uttanlands at  lesa  og er  tað tí sera  óheppið,  at fleiri dugnalig listafólk  í  Føroyum,  ongantíð ordiliga fáa  møguleikan at  arbeiða  við tí,  tey brenna fyri, men velja tí eina aðra leið og útbúgving enn hana, tey veruliga ynskja at arbeiða við. Ein  listaskúli  hevur yvirhøvur sera góða  ávirkan  á  samfelagið,  bæði mentanarliga og vinnuliga.. Hann kann skapa nýggjar  møguleikar  seta  gongd á ymiskt samstarv millum listafólk og ikki minst, kann ein listaskúli skapa eina grundleggjandi nýggja áskoðan í mun til list, at listin kann koma til at hava ein størri vinnuligan leiklut í føroyska samfelagnum og taka alt á eitt enn hægri støði.

3. Hvønn týdning kundi ein listaskúli havt?

Umframt at stimbra list og lestrarlív í Føroyum,  kundi ein listaskúli eisini opnað nógvar  dyr  við t.d. at  drigið lesandi  og  lærarar  frá  øðrum londum til Føroya. Eins og Ísland hevur Føroyar nakað heilt serligt at bjóða, tá tað kemur  til  okkara  vøkru  og  sermerktu  náttúru  og  tað er eitt  upplagt “selling point” fyri eini listarligari útbúgving fyri útlendingar. Ein listaskúli skapar nýggjar tankar, nýggjar vinnur, altjóða samstarv, osfr. Hetta er alt við til at menna okkara samfelag og búskap - og ger eisini Føroyar sjónligar  millum aðrar tjóðir í heiminum. Hetta er alt nakað, sum vit hava brúk fyri í Føroyum. Taka vit Ísland sum dømi, so hava tey tann sera vælumtókta skúlan “Listaháskóli Íslands”, sum bjóðar fulltíðar undirvísing á universitetsstøði í listagreinum so sum: design, arkitektur, fine arts,  tónleik,  leiklist  og dans.  Hetta  er  fantastiskt  og  eg vildi  ynskt,  vit  høvdu  ein  tílíkan skúla í Føroyum, men eg haldi, at tað krevur  eina  hugburðsbroyting, at føroyingar duga at  síggja  ein  listaskúla  sum eina íløgu heldur enn eina útreiðslu.

ANNA MALAN JÓGVANSDÓTTIR er úr Nólsoy, hon er við á Várframsýningini í ár og hevur somuleiðis latið sítt fyrsta yrkingarsavn úr hondum í hesari vikuni.

 1. Greið í stuttum frá tær sjálvari og tínari list?

Eg eiti Anna Malan Jógvansdóttir, eg eri 20 ár og gangi í 3.S í student. Mær dámar ógviliga væl at mála, oftast er tað sjálvsmyndir ella kvinnumyndir, sum eg máli í vatnlitum, akryl ella oljumáling. Eg havi verið við á felagsframsýningum í Listasavninum og eg umhugsi at fara at nema mær listarliga útbúgving.

2. Hvat heldur tú um at vit ikki hava listaskúla í Føroyum?

Eg haldi, at vit sjálvsagt áttu at havt ein listaskúla í Føroyum, tí tað hevur ein og hvør tjóð tørv á. Mentan er tað, ið eyðkennir eitt land, og listin er týdningarmikil partur av mentanini. Í listini verða samfelagið, og menniskjuni ið búleikast har lýst, hetta er við til at skapa okkum eina sterkari sjálvsfatan.

3. Hvønn týdning kundi ein listaskúli havt?

Ein listaskúli kundi skapt eitt kreativt umhvørvi, har ung kundu nomið sær bæði teoretiska og praktiska vitan, ið er hent at hava, um ein ætlar sær at arbeiða innan list. Kanska serliga er tað tann teoretiski parturin sum manglar, har hugsi eg um fak sum listasøga, kompositión, rúmlæra, litlæra og hvussu man setir eina framsýning upp og líkanandi. Skúlin skal tó ikki púra køva einstaklingin í tungari og keðiligari undirvísing. Har skal eisini vera møguleiki fyri at eksperimentera við ymiskum medium, so listarfólkið kann leita seg fram og finna sítt rætta element. Hetta meti eg ofta manglar í dag, tí hvørki fíggjarligir ella praktiskir karmar eru til staðar til hetta. Eitt annað, ið manglar, er ein skipað listaframsýning til tey ungu listafólkini, so at ein hóming kann skapast av hvat nýtt rørist innan listina í Føroyum. Tískil er tað upplagt, at ein árlig framsýning var partur av útbúgvingini. Útbúgvingin hevði sostatt givið komandi ættarliðinum innan føroyska list eina rødd í samfelagnum.

 

Ein av myndunum, sum Bjørk Jónheðinsdóttir Tróndheim hevði við á Várframsýningini

BJØRK JÓNHEÐINSDÓTTIR TRÓNDHEIM er av Argjum og hon er við á Várframsýningini í ár.

 1. Greið í stuttum frá tær sjálvari

Eg eiti Bjørk Jónheðinsdóttir Tróndheim, og eg eri ein 18 ára gomul kreativ genta, sum dámar heilt øgiliga væl at tekna og skapa.  Eg gangi í student og eri liðug nú í summar. Eftir hetta ætli eg mær inn á The Animation Workshop í Viborg í Danmark, har eg ætli mær at lesa Computer Graphic Arts (CGA). Mær hevur altíð dámt væl at tekna. Serliga dámar mær at gera myndir, sum onkursvegna siga eina søgu ella lýsa ein persón o.s.fr..  Mær dámar eisini væl at spæla teldu- og playstationspøl, hyggja eftir filmum og lesa bøkur. Eg haldi, at hetta sæst nokkso væl aftur í myndunum, sum eg máli og tekni.

2.Hvat heldur tú um at vit ikki hava listaskúla í Føroyum?

Eg haldi tað vera ómetaliga harmiligt. List er ein so mikið umráðandi partur av lívinum, og at vit ikki hava nakran skúla til at eggja og harvið menna hesi evnini, er púra ørt eftir mínum tykki. Tað er kanska vanligt hjá nógvum at halda, at tað at fáast við list einans er eitt frítíðarítriv. Í roynd og veru skapar listin nógvar arbeiðsmøguleikar. Tað, at vit ikki hava ein listaskúla, stuðlar onkursvegna undir hugsanarháttin, at list einans er eitt frítíðarítriv, ið ikki hevur uppiborið egnan skúla. Fyri meg er tað heilt upplagt, at vit skulu hava ein listaskúla. Vit hava ein tónleikaraskúla, so hví ikki eisini gera ein listaskúla eftir sama leisti?

3.Hvønn týdning kundi ein listaskúli havt?

Eins stóran týdning sum musikkskúlin hevur havt fyri tónleikarar. Vit hava heilt ótrúliga dugnaligar tónleikarar í Føroyum, og eg ivist ikki í, at  musikkskúlin er orsøkin til tað. Um vit høvdu havt ein listaskúla, høvdu listafólk og listaspírar havt eitt umhvørvi  til at menna evnir og eginleikar teirra á ein effektivan hátt.  T.v.s. høvi til at menna evnini á einum og hvørjum aldri hevði verið heilt fantastiskur. Eisini hevði tað verið lættari at koma í samband við onnur listafólki við ymiskum og líkum áhugamálum. Møguleikarnir at læra øll tey fjølbroytni fakini innan listina høvdu verið lættari at fingið atgongd til. Ístaðin fyri at rýma av landinum at lesa, hevði møguleikin verið tøkur heima. Vissuliga høvdu vit fingið fleiri listafólk , og listin hevði verið meira fjølbroytt. Eg klári at hugsa mær, at list hevði fingið hægri tign í samfelagnum, og at fleiri høvdu skilt, at list ikki neyðturviliga bara er eitt frítíðarítriv. Um vit høvdu havt ein listaskúla, sum hevði stuðlað undir list eins og musikskúlin ger fyri tónleik, hevði listin kunnað blómað eins og tónleikurin í Føroyum longu ger. Sum áður nevnt haldi eg, at hugburðurin  til list átti at verið eins og hugburðurin  til tónleik.

 

Verkið, sum Anný Djurhuus hevði við á Várframsýningini

ANNÝ DJURHUUS er úr Søldarfirði og hon er við í Várframsýningini í ár.

1. Greið í stuttum frá tær sjálvari

Eg eri 17 ár og beint í løtuni hjálpi eg til í Steinprenti, har eg skal vera í praktikk fram til summarfrítíðina. Eg flyti til Keypmannahavn aftan á summarfrítíðina, har eg skal byrja mítt fyrsta hálvár á Spektrum, sum er ein fyrireikingarskúli til kunstakademi. Eg eri enn í einari spennandi menningarfasu, har eg royni at finna út av hvat mær dámar best at fáast við. Installatiónir er tað eg miðsavni meg mest um beint í løtuni.

2. Hvat heldur tú um at vit ikki hava listaskúla í Føroyum?

Eg haldi tað er sera spell, at vit føroyingar ikki hava møguleika at lesa list í okkara heimlandi. Eg fái meg ikki at trúgva at áhugin fyri list er so langt niðri á botn sum hetta kundi týtt uppá. Eg haldi nevniliga, at áhugin fyri list millum ung er voksin nógv aftan á øll hava fingið sær instagram og tumblr, alt vegna alnótini, túsundatals myndir og referensur verða tveittar eftir okkum hvønn dag og hetta gevur unga ættarliðinum hug at skapa nakað.

 3. Hvønn týdning kundi ein listaskúli havt?

Tað hevði havt stóran týdning at fingið ein listaskúla í Føroyum, eg vænti heilt sikkurt at tað hevði fingið fleiri ung at hugsa um eina listarliga útbúgving, av tí at tað kanska er eitt nakað stórt stig at skulu flyta niður og ikki bara brúka pengar uppá skúlan, men eisini íbúð, mat og busskort. Eisini er tað nakað lort at man ikki kann vera bæði heimalamb og listafólk í senn, tú ert tvungin til at flyta niður ella longur burt. Eg eri eisini vís í at fleiri útlendsk fólk høvdu komið at lisið í føroyum, vit hava tær perfektu umstøðunar og flottasta landslagið her.

Millum Steinin og Pappírið

/

Ian McKeever í Steinprenti

Framsýningin, sum letur upp í Steinprenti mikudagin 13.mai verður ein av teimum ordiliga forkunnugu. Tað er tann heimskendi listamaðurin Ian McKeever, sum fer at sýna fram steinprent, ið eru gjørd í januar mánaða í ár og nú í mai. Listamaðurin læt upp stórfingna framsýning í Listasavni Føroya 8.mai við málningum og fotomyndum. Á framsýningini í Steinprenti verða nakrar gouache-myndir umframt tær grafisku, men allar eru tær nonfigurativar og ofta fálittar við einum einstøkum berandi liti, einum stórum litflata, sum hongur og sveimar á pappírinum. Tað eru mótsetningsríku viðurskiftini millum steinin og pappírið, sum hugtaka Ian McKeever. Megin í teimum stóru, tungu litografisku steinunum, sum summir viga 80 kilo og so tað fjøðurlætta pappírið, ið tilsamans gerast nakað triðja, ið er grafiska listaverkið. At skapa list er næstan sum at gera vatn til vín heldur listamaðurin, tí tað er at fremja eina grundleggjandi, undurfulla tilfarsbroyting, ið hevjar nakað púra vanligt og trivielt sum litevni og pappír upp á eitt hægri spirituelt, listarligt støði. At hetta hevur eydnast honum hesar arbeiðsdagarnar í Steinprenti, sæst á framsýndu verkunum, sum øll eru vælkomin at síggja mikudagin 13.mai klokkan 16-18.

Barbara í Gongini fagnað í týskum tíðarriti

/

Her á heimasíðuni geri eg javnan vart við listafólk, sum skara framúr og sum eru Føroyum góðir ambassadørar, ein tílíkan hava vit í Barbaru í Gongini, sum er artist of the week hjá týska lista- og mótaritinum KALTBLUT Magazine. Annar ritstjórin, Marlo Saalmink hevur skrivað greinina um Barbaru í Gongini, sum byrjar soleiðis: “Tað tekur tíð at standa uppá sítt. At halda uppá tað tú umboðar uttan at blinka tvær ferðir. Tá tað kemur til móta, tørvar okkum nýggjar nýhugsarar, fólk, sum óansæð hvat halda uppá sítt. Hugsa um tað sum ein mótvekt til okkara samtíðarmentan av fylgisneytum. Latið okkum fagna teimum sjálvstøðugu, sum leita eftir nýggjum hættum eftir at kommunikera hvørji tey eru. Fyri meg er Barbara frá BARBARA I GONGINI ein tílíkur persónur.” Barbara í Gongini verður róst upp um skýggini sum sniðgevi og sum listafólk og í samrøðuni tosar hon nógv um Føroyar, hon lýsir ta skulpturellu náttúruna og so tosar hon um eina fantastiska kvinnu, sum eg haldi meg kenna: KALTBLUT spyr: What made you turn to fashion design as a form of creative expression? Barbara svarar: As an explorer, I always knew in my gut that I would devote my life to a certain array of art. Back in my younger days, on the islands, there was this fantastic creature and an icon really. She owned a multi-brand store with the most delicate and intricate of haute couture designs straight from Paris all the way through the latest Japanese Avant-Garde offerings. As a youngster, I was simply dazed by her and her passion for design and I believe that that was the moment, where I found comfort in clothing design. The modulate phase of creation making is of particular interest to me. The experimentation of silhouettes is fascinating and intriguing at the same time, because it can challenge me and allows me to explore various shape and forms. This is my art.

http://www.kaltblut-magazine.com/artist-of-the-week-barbara-i-gongini/

Heimslist í Havn - Ian McKeever sýnir fram ljós- og myrkamyndir

/

Eg havi ordiliga glett meg til hesa framsýningina Hours of Darkness. Hours of Light hjá kenda bretska listamanninum Ian McKeever, sum letur upp í Listasavni Føroya nú fríggjadagin 8.mai klokkan 16-18. Ian McKeever er royndur málari og grafikari, hann byrjaði at mála í 1969 og hetta seinasta árið hevur hann framsýnt í Køln, Miami, New York og Hong Kong fyri bara at nevna nakrar av hansara altjóða framsýningum. Hours of Darkness. Hours of Light framsýningin kemur úr Tønder, Sønderjyllands Kunstmuseum. 

Verkini hjá Ian McKeever nonfigurativ og sipa ikki myndevnisliga til nakað, sum vit kenna úr okkara ítøkiligu heimi. Allíkavæl tykjast myndirnar á tremur av innihaldi og týdningi. McKeever hevur ongan áhuga fyri figurativum málaríi, men hann arbeiðar við ymiskum tilsipingum í sínum myndum. Mikudagin 13.mai klokkan 16-18 letur ein onnur framsýning við Ian McKeever upp í Havn, tað er í Steinprenti við prentum, sum hann hevur gjørt á verkstaðnum har umframt gouachemyndum. 



Føroyskar søgur - dokumentarfilmslega í Føroyum

/

Í summar verður ein forvitnislig verkætlan, ein føroysk dokumentarfilmslega, sum er skipað í samstarvi millum Aarhus Filmværksted , Klippfisk, G!Festivalin og Screen Talent Europe.

”Faroese Tales” er en international talent camp for unge filmskabere. Omdrejningspunktet er at skabe færøske historier, fortalt af nordeuropæiske filmskabere i samarbejde med færøske producere. Målet er at lave 6 konkrete film, som bruges som motor for at give deltagerne et internationalt fagligt netværk og etablere konkrete samarbejder mellem producere og instruktører fra Nordeuropa. Talent campen er møntet på unge dokumentarister, klippere og producere, mellem 20 og 30 år. Den afholdes på Færøerne, 3 uger i juli 2015. Der vil deltage 6 dokumentarister, 3 klippere og 8 producere fra henholdsvis Færøerne, Sverige, Norge, Tyskland, Danmark og Irland. Målsætningen er, at filmskaberne i løbet af opholdet får produceret 6 korte dokumentarfilm om Færøerne, som vil kunne leve videre på filmfestivaler, sociale medier, TV og ved specialvisninger i de deltagende lande.

For at give filmskaberne inspiration til deres film-produktioner vil talent campen indeholde filmfaglig undervisning gennem kurserne ”Det personlige billede” og ”Guerilla filmmaking i ukendt territorium”, samt foredrag om Færøernes historie, kultur, kriser, traditioner, politik mm.

Aktiviteterne giver filmskaberne et forskelligartet indblik i Færøerne, men det er op til dem selv at udvælge de emner og historier, som de vil skitsere i deres film. Filmskaberne vil også deltage i diverse workshops, speeddating- og pitching arrangementer, som skal opfordre dem til at vidensdele, idéudvikle og opbygger samarbejder. Yderligere vil filmskaberne dele ud af deres erfaringer gennem deltagelse på G!Festival, hvor de via screening af deres tidligere værker, paneldebatter og Q&A vil diskutere nordiske filmskaberes situationer. Filmskaberne skal selvstændigt tilrettelægge og gennemføre filmprocesserne. Blandt de 17 deltagere vil der være 3 lokale færøske producere. Intentionen er at hver af de 6 film skal have tilknyttet en færøsk producer; enten som producent eller co-producent.

Formålet er dels at styrke udviklingen af professionelle færøske producere og dels at styrke den enkelte films mulighed for distribution. De færøske producere skal yderligere bistå de enkelte filminstruktører under filmoptagelserne, som kreative producere i forhold til at udforske Færøerne og samarbejde med lokalsamfundet.

Tanken bag denne talent camp er at skabe en tilbagevendende begivenhed, hvor talenterne besøger hinandens lande, skaber film og opbygger netværk. 80% af alle dokumentarfilm, der produceres i Europa, er skabt gennem internationale co-produktioner. Som professionel filmskaber er det derfor afgørende at have et internationalt filmfagligt netværk. Talent campens nødvendighed ligger i det personlige møde, da det er der, man lærer hinanden at kende og skaber forudsætningerne for samarbejder. Intentionen er, at filmskaberne vil danne et vedvarende netværk, som kan føre til efterfølgende samarbejder og Co-produktioner.

 

 

 

Olaf Johannesen innstillaður til Reumert fyri 3 høvuðsleiklutir

/

Væl vita vit av, at Olaf Johannesen er ein sjáldsama dugnaligur sjónleikari, men at verða innstillaður til Reumert-heiðursløn í kategoriini Ársins mannligi leiklutur fyri tríggjar høvuðsleiklutir, tað staðfestir, at talan er um ein sjáldsaman sjónleikara av heilt serligum karat. Olaf Johannesen hevur verið ómetaliga arbeiðssamur og hevur havt sjáldsama nógvar høvuðsleiklutir, sum hava verið fagnaðir og sera jaliga ummældir. Fyrr í ár vann Olaf Teaterpokalen fyri leiklutin sum Adolf Eichmann í leikinum Samtale før døden. Reumert er fínasta teaturheiðursløn í Danmark og Olaf Johannessen er tilnevndur Reumert fyri Samtale før døden, har hann hevði leiklutin sum Eichmann í Betty Nansen Teatret, fyri leiklutin sum Hendrik Höfgen í Mefisto og fyri leiklutin sum Proctor í leikinum Heksejagt (Hatursfuglar) á Det Kongelige Teater.

http://www.aaretsreumert.dk/%C3%A5rets-reumert-nomineringsm%C3%B8de-2015