Inuuteq Storch á Venesiabiennaluna
/
Komandi ár fer ein grønlendskur listamaður, Inuuteq Storch at framsýna á donsku pavilliongini í Veneziabiennaluni. Tað er søgulig stórhending, at Danmark velur at bjóða einum av londunum í ríkisfelagsskapinum at framsýna og eg veit ikki um mann kann siga, at tað er fyri neyðini. Eg skilji í øllum førum væl, at áhugaverdi ungi fotolistamaðurin, Inuuteq Storch er fegin og errin - framsýningin verður ivaleyst framúr; eydnan fylgi honum í Venesia.
Annars kunnu verkini hjá Inuuteq Storch síggjast í Norðurbryggjuni í Keypmannahavn fram til 29.mai, har hann framsýnir í løtuni saman við Teit Jørgensen fotografi (hann var m.a. fotografur í filminum Tríggir Varðar). Inuuteq Storch (f. 1989) er útbúgvin fotografur frá fotoskúlanum Fatamorgana og International Center of Photography í New York. Han býr í Sisimiut og hevur síðani 2009 framsýnt í Grønlandi, Nýsælandi, Íslandi og USA. Hann hevur givið út fleiri fotobøkur t.d. Keepers of the Ocean (2022) og Mirrored (2021)
Eg havi í fleiri áratíggju hildið uppá, at føroysk listafólk áttu at framsýnt á heimsins týdningarmestu listbiennalu og nú er spurningurin um eg og onnur innan føroyska listumhvørvið tevja morgunluft og møguleikar, men í grundini ivist eg stórliga, tí tað er sum detta vit millum stólar. - Tann besta føroyska samtíðarlistin er ikki samleikapolitisk sum so (og tey, sum nú royna tann vegin, eru í vanda fyri at vera ov sein á sjóvarfallinum). Kanska høvdu vit hasa uppgerðina í hálvfemsunum samstundis sum fullveldisdreymurin logaði (og svímaði aftur). Eftir stendur, at føroysk samtíðarlist ikki er so nógv øðrvísi enn list úr øðrum londum og so er spurningurin nær Danmark og Europa er til reiðar at hava áhuga fyri føroyskari list, ið innihaldsliga, stílsliga og tøkniliga er á sama støði sum teirra egna list. Sum viðger universalan samtíðarligan ekistens heldur enn søguliga kolonialismu og minoritetssamleika. Í øllum førum tykist greitt, at tey innsløg, ið higartil hava verið á Venesiabiennaluni frá smáum landøkjum uttan fult sjálvræði hava snúð seg um júst tað, at vera ósjálvstøðug, kolonialiserað, illa viðfarin osfr. Eg veit ikki nær føroysk listafólk fara at gleða áskoðarar í Venesiabiennaluni við teirra framúrskarandi list, men eg gleði meg og vóni, at tað verður okkara egna initiativ. Í staðin fyri at bíða eftir, at Danmark bjóðar okkum, skulu vit sjálvi framsýna list, ið er og skal fatast javnbjóðis við aðra list úr teimum stóru koloniharralondunum.
Her er ein grein, sum Louise Steiwer ummælari hevur skrivað um Storch og biennaluna https://kunstkritikk.dk/gronland-til-venedig/ og niðriundir eru viðmerkingar frá mær millum ár og dag um alt, sum hini fáa og vit ikki.
“Tað nyttar lítið at gráta um súra mjólk ella seina listarliga menning, mann kann bara staðfesta støðuna og fegnast um tey mongu dugnaligu føroysku samtíðarlistafólkini, sum virka í hesum árum. Men eftir stendur, at Føroyar enn ikki hava tikið lut á Venesiabiennaluni. Tað hevur Ísland síðani 1960 og frá 1984 hava íslendingar havt sína egnu árligu framsýningarpavilliong í Venesia. Venesiabiennalan varð stovnað í 1895, hon hevur verið hildin annaðhvørt ár síðani og verður framegis mett at vera ein av teimum mest týdningarmiklu altjóða pallunum hjá samtíðarlistini. Ein týdningarmikil orsøk til, at føroysk list ikki hevur luttikið í Venesia er sjálvsagt, at Føroyar ikki eru eitt sjálvstøðugt land. Men eru vit ein partur av Danmark, kann mann undrast um, at danir enn ikki hava boðið føroyskum og grønlendskum listafólkum at framsýnt í Venesia. Eitt er vist og tað er, at vit høvdu klárað tað. Tí – eru vit framvegis eitt sindur afturúr við ávísum skipanum kring listina og hóast vit enn einki samtíðarlistasavn hava í Føroyum, eru vit væl á veg við merkiliga nógvum framúrskarandi listafólkum, ið enn eru púrasta ókend innan heimslistina”…
“..Gallarí i8 í Reykjavík boðar í tíðindaskrivi frá, at verkið hjá framúrskarandi íslendska listamanninum, Ragnar Kjartansson, S.S. Hangover, verður við á 55. biennaluni í Venezia Biennaluni í summar. Altjóða listaframsýningin hevur heitið: The Encyclopedic Palace, og Massimiliano Gioni kuraterar framsýningina, sum varir frá 1.juni til 24.november. Ragnar Kjartansson hevur tikið lut á biennaluni áður. Skipið/verkið S.S. Hangover fer at sigla millum tvær lendingar í sjálvari kanaluni á biennaluni, og orkestrið verður ein messingsekstett, sum fer at spæla eitt verk hjá Kjartani Sveinsson, tað er gjørt serliga til biennaluna. Skipið S.S. Hangover er í útsjónd merkt av einum tilvildarligum blandi millum grikskt, íslendskt og venesianskt skipasnið, men upprunaliga er talan um ein íslendskan útróðrarbát frá 1934…”
“Eg veit ikki um tað er bara er í mínum føroyska knokki, at hetta hugskotið gevur eitt serligt afturljóð, stjørnur í eyguni og eitt pinkalítið vet av øvund: "hví kunnu vit ikki eisini gera sóritt..." . Tað er einki at ivast í, at íslendingar eru nógvar stavnar ella ein heilan ólavsøkuróður framman fyri okkum, tá tað snýr seg um íslendska list í heimslistarhøpi, men heldur enn at grenja kunnu vit lata okkum inspirera av tílíkum hugskotum. Eg ivist ikki í, at føroysk listafólk høvdu kunnað klárað seg altjóða innan myndlistina eins og tónleikarar, men ikki minst kundu vit klárað okkum væl innan tílíkar blandingslistaformar og cross over list, sum Ragnar Kjartansson orkestrerar í Italia í summar. Vit kundu eisini komið við onkrum framúrskarandi, um altso vit umframt at satsa uppá føroyskan dans og træskip eisini dugdu at satsa uppá samtíðarlistina…”
Væl eydnað avantgardeseminar
/
Leygardagin var eg á einum áhugaverdum seminari um avantgarde, sum Útbúgvingin í Listaligum arbeiði á Fróðskaparsetrinum skipaði fyri í Kongshøll. Høvið var ein risastór bók við 1076 síðum, sum eg enn ikki havi fingið fatur á, tó at eg havi skrivað ein lítlan part. Hetta komst av, at eg í 2017 hitti Tanju Ørum á eini framsýning í Keypmannahavn við listafólkabókum. Eg hevði júst tá skrivað bókina Úr myrkrinum um Tórodd Poulsen og tað endaði við, at eg varð biðin um at skriva eina grein um Tórodd Poulsen út frá einum avantgardeperspektivi í A Cultural History of the Avant-Garde in the Nordic Countries, sum Tanja Ørum ritstjórnar – bókin kom út í fjør. Í míni grein um Tórodd Poulsen, Home to hell, valdi eg at leggja dent á yrkingasavnið Heimvitisferðina sjálvt um eg eri greið yvir, at nógv av myndlistaliga verkinum hjá Tóroddi somuleiðis er í nærmastu slekt við fluxus og onnur tílík avantgardulistasløg, t.d. allar tagnarmaskinurnar, men eisini bókaobjektini. Men Heimvitisferðin fekk tær reaktiónirnar, sum tað sømir seg einum røttum avantgardeyrkingasavni.
Í Kongshøll bjóðaði Bergur Djurhuus Hansen vælkomin og greiddi frá endamálinum við seminarinum, at kanna avantgarde sum listaligt hugtak. Hetta var gjørt við útgangsstøði í einum spurningi um hvussu avantgarde sum rørsla og strategi hevur ávirkað og havt týdning í europeiskari og norðurlendskari list og skaldskapi, og um ein arvur eftir avantgarde sæst í samtíðarlist og í yrkingum í dag. Heitið á fyrilestrinum hjá Johannu Drucker var Afterlife of the Avant-garde, har hon bæði lýsti ta søguligu avantgarderørsluna og setti spurningar við hvussu listafólk, sum eru inni í hitanum hjá øllum samfelagsstovnum av týdningi, kunnu halda fram við at eyðmerkja seg sum avantgardelistafólk. Tað var sera áhugavert at hoyra lýsingina av akademiseringini av listini og samanberingar av ymiskum sløgum av radikalum avantgardestrategium. At enda nevndi fyrilestrarhaldarin ymisk dømi um list, sum tó at tað ikki sá tað minsta avantgardekend út, kundi verið tað, helt hon – fleiri identitetspolitisk listafólk við sosialum verkætlanum vóru nevnd og at enda eisini listafólk við ymiskum umhvørvisverndaratlitum og strategium og spurt var, um tey kunnu vera tann nýggja avantgardan. Og tað er gott við fyrilestrum, sum fáa ein eitt petti upp úr stólinum, tí soleiðis skilji eg ikki avantgarde – snúi tað seg ikki um at vera ímóti rákinum/ samfelagnum/ maktstrukturinum osfr? Næsti fyrilestrarhaldari, Tanja Ørum tók støði í tí, hon kallaði The power of the avantgarde. Í hesum fyrilestrinum vóru t.d. dømi um avantgardelistafólk, sum eru dottin burturímillum í listasøguni. Hetta var á sama hátt ein breið presentatión av søguligum avantgardelistafólkum og tað var ikki minst hugvekjandi at hoyra um Ubbeboda listfestivalin, sum skuldi vera ein skulpturfestivalur, men endaði við at snúgva seg um eksperimentala fleirmediala list m.a. orsakað av, at fyriskipararnir ikki høvdu ráð at keypa ordiligt tilfar - eg fekk tann tanka, at vit í einum landi sum Føroyum, har vit standa sera veikt hvat viðvíkir listastovnum, hava havt serliga stóran tørv á list, sum verður framleidd úr “ordiligum’ tilfari, oljumálningum á lørifti (í gullrammum) og standmyndum úr bronsu (hvussu skal mann annars vita um tað er ordilig list) og at hetta er ein av fleiri orsøkum til ta listarligu konservatismuna og tann æviga undirbrotliga hvat-er-list spurningin her á landi. Síðsti fyrilestrarhaldari Martin Glaz Serup fór eitt sindur øðrvísi til verka í sínum fyrilestri um konseptuella skriving og avantgarde í norðurlendskari samtíðaryrking. Men hetta var eisini serstakliga áhugvert við nærlesingum av ymsum bókmentum, ið hava brotið mørk við t.d. vitnisfrágreiðingum og telefonsamskifti millum russiskar hermenn – eitt slag av radikalari realismu, ið ómetaliga rørandi og samstundis skapar etisk ivamál. At enda bar Lív Maria Róadóttir Jæger fram endaorð, sum til alla eydnu vóru ein ljóðyrking. Um kvøldið var avantgarde í praksis í Sirkus, men tá fekk eg tíverri ikki farið.
Samanumtikið var avantgardeseminarið væl eyndað - heilt tilvildarliga og uttan fyri samanhang, men sum partur av tiltakinum Tonik, ið var hildið í sama húsi fríggjadagin, vóru fleiri frálík listaverk hjá m.a. Jón Sonna Jensen, Hansinu Iversen og Randi Samsonsen at síggja í og uttan fyri Kongshøll og á heimvegnum kundi mann so gera sær sínar egnu tankar um hvørt heklaðu standmyndirnar hjá Randi Samsonsen ella okkurt av hinum verkunum kunnu vera dømi um samtíðaravantgarde?
úr teksti um tórodd poulsen í a cultural history of the avantgarde in the nordic countries
randi samsonsen
úr bókini a cultural history of the avantgarde in the nordic countries
bergur djurhuus hansen bjóðar vælkomin
soleiðis sær ein ummælari út, sigur johanna drucker
tanja ørum greiðir frá
martin glaz serup
tanja ørum um fluxus
lív maria róadóttir jæger hoppaði upp á ein stól at bera fram eina ljóðyrking
spurningar og kjak
Joel cole
randi samsonsen
hansina iversen
jón sonni jensen
Paulus hjá Mendelssohn framført á hvítusunnu
/
Henda serstaka abstrakta gløðandi málningin málaði Ingálvur av Reyni í 1961. Hann eitur Damaskus og er eitt undantak í stóra lívsverkinum hjá Ingálvi, ið tó, at hann var trúgvandi maður, ikki var vanur at mála myndevni, sum hava við trúgv at gera. Bíblian sigur øgiligu søguna um tann meinfýsna Saul, sum forfylgdi teimum kristnu, tá hann á veg til Damaskus upplivdi ákallan, umvending og fekk eitt nýtt navn, Paulus og gjørdist ein av týdningarmestu grundleggjarunum av kristindóminum. Undrið í Damaskus er tulkað í mongum listaverkum, tónlistaligum sum myndlistaligum.
Summi renna maraton, onnur ganga fjallatindar; Havnarkórið syngur stórverk. Á jólum framførdi Havnarkórið Jólaoratoriið hjá Bach og á hvítusunnu 27.mai og 28.mai framførir Havnarkórið saman við orkestri og solistum vakra og dramatiska oratoriið Paulus hjá Felix Mendelssohn Bartholdy í Havn og í Fuglafirði. Gjøgnum kór, ariur, resitativ, koralir og tónleikabrot verður lívið hjá apostlinum lýst. Umframt kórið, sum telur um 65 sangarar og fýra solistar, fer eitt orkestur við 30 tónleikarum at spæla.
Solistar: Birita Poulsen, sopran (Fo)
Petra Iversen, alt (Fo)
Petter Moen, tenor (No)
Rory Green, bass (Uk)
Duett: Hans Debes, tenor og Høgni Debes, bass
Konsertmeistari: Atli Ellendersen
Dirigentur: Leif Hansen.
Jens Dam Ziska MFA
/
Í síðsta mánaða hevði Havnamaðurin, Jens Dam Ziska sína MFA framsýning í New Wight Gallery á UCLA í Los Angeles, har hann hevur lisið seinastu trý árini. Jens kenna vit annars bæði innan myndlist og akademia; hann tók m.a. lut á samtíðarlistaframsýningini BROT, sum var í Listasavninum herfyri og er harumframt ph.d. í heimspeki frá Oxford University. Hann er útbúgvingarleiðari á Útbúgvingini í Listaligum Arbeiði á Fróðskaparsetrinum, haðani hann hevur havt farloyvi fyri at nema sær myndlistaliga útbúgving. - Tilsamans framsýndi hann átta stórar og smáar málningar á MFA framsýningini, teir flestu eru málaðir í ár. Jens Dam Ziska hevur sum nevnt havt málningar við á fleiri framsýningum í Listasavninum, men nú hóma vit okkurt, ið kann gerast eitt týðandi abstrakt málningaverk í føroyskari list. Jens Dam Ziska arbeiðir við geometriskum og organiskum skapum í komposititónum, ið tykjast skyldar við amerikanskar colorfieldmálarar eftir kríggið, kanska serliga Richard Diebenkorn - Í heyst hevur Jens Dam Ziska framsýning í Havn, meira um hetta seinni. Fotomyndirnar hava Kyle Tata og Ian Byers-Gamber tikið.
Brotamynd
Brotamynd
Norðurlandahúsið 40
/
Í dag fyllir Norðurlandahúsið 40 ár. Eg var fjúrtan, tá húsið kom og longu árið eftir upplivdi eg húsið í allari sínari dýrd - eisini backstage, tá vit framførdu Jesus og Makedonaran við Paula í Sandagerði. Tað var fantastiskt. Og antin mann er aftanfyri ella frammanfyri pallarnar, er tað ein sannroynd, at Norðurlandahúsið hevur givið okkum so óendaliga nógv, at tað er ringt at vita hvar mann skal byrja og hvar mann skal enda.
Norðurlandahúsið hevu havt sín ómissandi part av og týdning fyri tann stóra listaliga upptúrin, sum vit enn eru í ferð við. Tað var frá byrjan inspirerandi og fullkomiliga øðrvísi í Føroyum at uppliva listina tikna í so stórum álvara – frá byrjan hevði Norðurlandahúsið sjáldsamt format og framfýsni – arkitektoniskt, listaliga, men eisini hugsjónarliga og tað hevur húsið framvegis – eisini tá tey flagga við LGBT flagginum ella seta kríggið í Ukraina á skránna. Tað var áhugavert at hoyra núverandi stjóran í Norðurlandahúsinum, Gunn Hernes í morgunsendingini tosa um breiddina í teim uppgávum, sum húsið átekur sær. Hon nevndi sum dømi teir mongu tilflytarar í Føroyum, sum vit áttu at gjørt meira fyri og hesum eri eg ómetaliga samd við henni. Menniskju eru okkara stórsta tilfeingi og tað er einastandandi at fáa fólk higar uttanífrá. Vit áttu fyri langari tíð síðan at gjørt meira fyri at fáa tey at føla seg vælkomnan. Har er so nógv, mann kundi gjørt, fingið ein máltátt í útvarpinum við frálæru á enskum og føroyskum. Og hvat við eini sending við ukrainskum tónleiki og práti við ukrainsk flóttafólk á enskum/føroyskum/ukrainskum? Eisini kundi mann havt tailendskan tónleik, matsendingar osfr. og hvør veit um Norðurlandahúsið kundi havt ein leiklut har? Eg havi sjálv sungið, havt fyrilestrar, kuraterað framsýningar, lurtað, hugt, upplivað alt millum himmal og jørð í Norðurlandahúsinum, eri inniliga takksom fyri alt og havi ofta ringa samvitsku um alt tað nógva, eg ikki nái av frálíkum framførslum í Norðurlandahúsinum - kortini loyvi eg mær at reisa meg upp her eg siti og rópa hurrá fyri Norðurlandahúsinum, sum við sínum fjøruti árum enn er í besta aldri - Hurrá fyri Erlendi Patursson, sum fann uppá Norðurlandahúsið og fyri Ola Steen og Kollbrún Ragnarsdóttir úr Íslandi, sum teknaðu húsið. Hurrá fyri norðurlendsku visiónini, ið var ítøkilig við norskum granittgólvi, donskum stáli, íslendskum flagtaki, finskum innbúgvi og svenskum viði og hurrá fyri øllum, sum hava framført, framsýnt ella hava upplivað framførslur og annað í tínum herligu hølum. Hurrá fyri fyriskiparunum, stjórum og øllum sum arbeiða og hava arbeitt í Norðurlandahúsinum. Hurrá fyri okkum, sum hava fragdina at eiga teg - í ovfarakæti syngja vit “Vit vilja eisini hava ein hava á høvdinum, ein hava á høvdinum, ein hava á høvdinum” – Í Norðurlandahúsinum bjóða tey køku og kaffi í dag – hjartaliga til lukku tit og vit.
Norðurlandahúsið fyllir 40 ár!
Kemur tú at hátíðarhalda dagin saman við okkum? Tú ert vælkomin til móttøku við køku, kaffi, tónleiki, dansi og røðum
15.00 – 17.00 Borðreitt verður við kaffi og køku í forhøllini. PUTL veitir leskiligar køkur til okkara stóra dag.
16.00 Vælkoma við Gunn Hernes, stjóra, og heilsanir frá m.ø. Bjarna K. Petersen, norðurlendska samstarvsmálaráðharranum, Sirið Stenberg, landsstýriskvinnu í mentamálum, Karen Ellemann, aðalskrivara í Norðurlendska ráðharraráðnum, Kristinu Háfoss, stjóra í Norðurlandaráðnum, og Heðini Mortensen, borgarstjóra í Tórshavnar kommunu
17.00 Konsert við Fiona Folk Brothers og fólkadansur við Dansifrøi í Klingruni
17.30 Føroyskur dansur, fyri øll, við Dansifelagnum í Havn
Silja Strøm - vernissage í Gamla Seglhúsinum
/
Røða hjá Kinnu Poulsen til vernissage hjá Silju Strøm
Gamla Seglhúsið 6.Mai 2023
Góðu tit øll
List hevur so nógvar førleikar og megnar at føra okkum út um okkara vanligu støð bæði ítøkiliga og í huganum. Í dag hevur listin ført meg til Gamla Seglhúsið í Klaksvík. Staðið, har eg havi skrivað hesa røðuna og eftirhondini nógvar aðrar, er stovan hjá okkum í Rabarbukvarterinum í Havn, har eg siti við spísiborðið og skrivi. Har kann vera serstakliga rokaligt viðhvørt við gestum, látri og harðmæltum kjaki, men har er eisini gangur, tá eg eri einsamøll. - Útvarpið er altíð frá, sjónvarpið ofta samstundis, men næstan hvønn dag eru løtur, tá øll ljóð tagna og bara listin er eftir. Nógv listaverk prýða okkara stovu og tætt við har eg siti og skrivi hanga níggju myndir hjá Silju Strøm – ta fyrstu keypti eg á hennara fyrstu framsýning í Smiðjuni í Lítluvík í 2008, ta higartil seinastu keypti eg á framsýning í Víngarðinum í 2020 – Eitt er, at hesar níggju systramyndirnar við sínum lítla formati passa so sera væl í stovuni hjá mær, tí húsini eru smá. Men myndirnar hjá Silju eru gott selskap á so mangan hátt, tí tær eru ljósar, gløggar, stuttligar, vakrar, lívsglaðar, listaliga áhugaverdar og intimar – støddin ger, at tú av tær sjálvum fert tætt at myndunum - nærkast tú listini, nærkast hon tær. Um hugsað verður um avmarkaðu støddina; tann minsta av mínum egnu Siljumyndum, ein málningur, er 12 x 10 cm – er tað í grundini ótrúligt hvussu stórt úttrykk og hvussu nógva orku tær innihalda og allar innihalda tær ymisk sjónarmið, meiningar, tankar, dreymir og spor – tað sama er galdandi fyri verkini her í Gamla Seglhúsinum, men í nýggjum ókendum avbrigdum; tey kunnu bjóða okkum okkurt, sum vit ikki vistu frammanundan, sum vit ikki hava upplivað áður.
Listafólk eru ofta sjálvi listasamlarar av tí slagnum, sum kanska ikki altíð hava ráð at keypa tað, teimum lystir, men sum harafturímóti hava allarbesta skil fyri hvat mann átti at keypt. Í 1899 keypti franski listamaðurin Henri Matisse ein málning frá starvsfelaga sínum, Paul Cézanne av trimum baðandi kvinnum. Matisse var sera fátækur tá í tíðini, men fekk skavað so frægt saman, at hann kundi gjalda myndina í fleiri avdrøgum. - Í 37 ár átti Matisse hesa myndina, sum hann síðani gav Petit Palace savninum í París, har hon framvegis hongur. - Tað er jú tað serliga við góðari list, at hon ikki missir listaligt virði yvir tíð, men megnar at halda seg viðkomandi. Myndin hjá Cézanne var málað umleið 1879 um tað mundið, tá impressionistarnir vóru á eini sannari sigursferð við sínum prikkandi og slettandi myndum, sum meira ella minni upploysa myndevnið. Cézanne fer ein annan veg og konsoliderar figurarnar við føstum formum og konturlinjum. Tað ger hann ikki bara við kvinnurnar í myndini, men eisini við trøini og landslagið rundanum. Og hetta gevur eina harmoniska og samanhangandi heild, har bakgrundin verður javnsett við forgrund og miðgrund. Myndin hevði alstóran týdning fyri Matisse, sum seinni málaði bæði svimjandi og dansandi figurar í fullkomnari harmoni við teirra umhvørvi. Dansur er jú afturvendandi myndevni í føroyskari list – tað síggja vit í fleiri av verkunum her hjá Silju Strøm, men eisini hjá Mikines, Janusi Kamban, Torbjørn Olsen og Tróndi Patursson (í Eysturoyartunlinum). Og keldurnar hjá Matisse í kendu, modernaðu dansimyndini frá 1910 vóru í grundini frásagnir og myndir av søguliga ringdansinum, sum jú ikki heilt er farin í søguna her hjá okkum. Dansimyndirnar hjá Silju Strøm eru ikki merktar av tjóðskaparligari hetjudyrkan – tær tykjast hinvegin lættar og óhátíðarligar myndir av menniskjum, sum taka saman hendur og skapa ítøkiligt samband hvør við annan. Stílurin í málningunum hjá Silju Strøm er enn sum áður abstraktur og figurativur í senn. Typiskt er talan um myndir, sum kykna kring menniskjafigurar. Hesir figurarnir, sum sveima, dansa og interagera, seta gongd í myndirnar við strokum av máling, sum bylgja kring teir eins og spor av rørslum. Abstrakt strok blanda seg uppí og umskarast við ítøkilig skap. Primerlitirnir reytt, gult og blátt mynda ein koloristiskan grundtóna, ið klingar saman í einum litríkum samspæli av ljósfylltum og følnum brigdum. Bæði koloristiskt og bygnaðarliga eru myndirnar hjá Silju vorðnar meira kompleksar, meira málandi og meira áhugaverdar enn tær vóru við fleiri løgum og fleiri nuansum. Myndirnar eru enn frásagnarligar – tær fortelja okkurt, men hetta eru ikki søgur, sum eru skipaðar í eina byrjan, miðju og enda. Ofta eru kompositiónirnar rundleittar og sum áskoðari mást tú sjálv sleppa tær uppí dansin og avgera hvar tín søga skal byrja og hvagar hon skal fara.
Hesir lutfalsliga ljósu málningarnir kunnu tykjast sera øðrvísi enn grafisku myrkamyndirnar hjá Elinborg Lützen og kortini er slektskapur millum listakvinnurnar í mátanum tær samskipa og javnseta figurar og umhvørvi – hugsið t.d. um tær fantastisku Søgumyndirnar, sum Elinborg skapti í sjeytiárunum. - Nú eg spurdi Silju um listaligan íblástur, nevndi hon sjálv Elinborg Lützen millum fleiri altjóða listafólk. - Eg haldi sjálv, at málningarnir hjá Silju Strøm eru enn meira samanhangandi og organiskir enn teir vóru við sera týðiligum samskifti millum figurar og heild og eini greiðari miðlan av einum ofta ekstatitiskum huglagi. Tøkniliga mennist listakvinnan sum málari og brýtur eisini tøkniliga upp úr nýggjum við á hesari framsýningini at brúka lørift at mála á (umframt plátur og pappír) – Eisini bygnaðarliga eru myndirnar áhugaverdar við samanhangi millum løgini. Fleiri staðni fært tú sum nevnt varhugan av eini ringrás í myndarúminum, men millum tær einstøku myndirnar hómast somuleiðis ein samanhangur, kenslan av eini heild á sama hátt sum í myndunum hjá Edvard Munch av tilveruligu ringrásini. Hesar nýggju myndirnar hjá Silju tykjast inniligar, men eisini villar og fegnar og intensar - ótrúliga intensar sum smáir konsentraraðir bótamolar av listaverkum um reppið at eksplodera og tað smittar – blívi inniliga glað av at skoða tær og fái hug at gera alt møguligt. Túsund takk fyri tað, Silja, stóra takk, Jastrid og Símun fyri heiðurin at halda upplatingarrøðu her í Gamla Seglhúsinum og túsund takk fyri tit, ið lýddu á.
Upplatingartíðir
Framsýningin er opin fram til 26.mai yrkadagar frá 14:00 til 17:00 og sunnudagar frá 15:00 til 18:00. Um tit ynskja at vitja uttanfyri hesar tíðir, eru tit hjartaliga vælkomin at ringja 217055 - Símun.
Silja Strøm í Gamla Seglhúsinum
/
Leygardagin 6. mai klokkan 16 letur upp listaframsýning við verkum eftir listakvinnuni Silja Strøm í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík.
Silja Strøm vísir í síni myndlist evni at arbeiða leitandi og reflekterandi, har filosofiskir, samfelagsligir og eisini humoristiskir vinklar, mangan eru flættaðir saman. Hennara serligi áhugi í málningalistini, og hennara vitan og leitan innan henda miðil, gevur hyggjaranum eina heilt serstaka uppliving, har hon eisini heilt konkret víðkar um málningalistina sum fyribrigdi, við at arbeiða í fleiri dimensiónum.
Ferniseringin í Gamla Seglhúsinum verður leygardagin 6. mai klokkan 16:00 og umframt røðu og lættari ábit, verður møguleiki at heilsa uppá listakvinnuna.
Hjørdis Haack og Femja Haack sýna fram
/
Um mann skuldi verið so heppin at verið í Keypmannahavn fríggjadagin 5.mai, kundi mann farið til upplatingina hjá Hjørdis Haack og Femju Haack í Classeværelsen, sum liggur í listafólkahúsinum á Classensgade 7D Baghuset á Østerbro.
Føroyskur listamaður millum arbeiðslegatmóttakararnar
/
Fyri tíðina ganga mong listafólk við nervum og bíða eftir svari uppá umsóknir um ymisk sløg av legatum og starvslønum, ið kunnu tryggja teimum arbeiðsnáðir í eina tíð. - Tað einasta, sum bæði tey og vit øll kunnu vera heilt vís í er, at onkur verður vónbrotin. Listafólkini eru í harðari kapping, tí at eftirspurningurin altíð er størri enn tann upphæddin, sum er til taks. Tað er hart sálarliga hjá listafólkunum soleiðis at skula í gjøgnum alla ta støðugu úrveljingina, sum tey í fastum starvi jú sleppa undan, men tað er eyðvitað eisini hart hjá teimum í ymsu legat-listafólka- og starvslønarnevndunum, ið skulu taka dagar í millum tær mongu umsóknirnar og velja til og frá. Í dag var avdúkað hvørji eru móttakarar av arbeiðslegatum hjá Statens Kunstfond. M.a. hevur grønlendska listakvinnan, Jessie Kleeman, sum í løtuni samstarvar við Hansinu Iversen og Gudrun Hasle um eitt verk til Margretu drottning, fingið eitt av teimum stóru legatunum. Um mann skimmar tann langa listan sæst, at fleiri føroyingar eru millum móttakararnar av teimum smærru legatunum, m.a. myndlistamaðurin Jóhan Martin Christiansen. Eg havi spurt meg fyri og skilji, at hann fer at nýta arbeiðslegatið á síni framhaldandi leið inn í tilfarið, sum framvegis ofta er gips, men sum eisini kann vera stál og ymiskir ready mades lutir. Fleiri framsýningar eru á skránni hjá Jóhan Martini Christiansen – í juni hevur hann framsýning í Ole Vinter Room og í august hjá Danske Grafikere í Keypmannahavn. Í heyst verður eisini ymiskt á skrá í heimbýnum Tórshavn, meira um tað seinni. Hjartaliga til lukku við arbeiðslegatunum, Jóhan Martin og tit øll.
Eyðun Johannessen 85
/
Í Havn skínur sólin á henda fríggjadagin, 28.apríl nú leiklistamaðurin Eyðun Johannessen fyllir 85. At lýsa hansara týdning fyri føroyskan sjónleik er ikki lætt -so nógv sum hann fyllir í leiklistasøguni; navnið Eyðun Johannessen er fyri langari tíð síðani vorðið samheiti við føroyskan sjónleik. Hann er Føroya fyrsti yrkissjónleikari. Í 1977 stovnaði hann Grímu saman við øðrum sjónleikarum, hann var frá 1979 til 1986 rektari á sjónleikaraskúlanum í Århus og setti upp fleiri stórleikir. Í 1997 kom hann á heiðurslistan hjá Statens Kunstfond yvir listafólk, sum fáa veiting fyri lívið ella “livsvarig ydelse” og í 2001 fekk hann Mentanarvirðisløn Landsins. Sum leiklistarligur undangongumaður kann hansara týdningur ikki yvirmetast, hann hevur sum yrkissjónleikari, leikstjóri og fyriskipari so dyggiliga sett sítt árin á leiklistina í Føroyum og í Danmark. Leiklistarliga avrikið fevnir bæði um tað breiða, fólksliga sum Fólk og Dólgar í Kardemummubýnum hjá Torben Egner, sum fleiri ættarlið av børnum og vaksnum fegnast um, tá tað tíðum verður endursent í Barnaútvarpinum. Men Eyðun Johannessen hevur eisini sum leikstjóri tulkað bókmentalig og dramatisk stórverk hjá t.d. Williami Heinesen, Henrik Ibsen, Samuel Beckett og August Strindberg. Hann hevur somuleiðis leikstjórnað fleiri nýggjar føroyskar leikir og givið okkum áhugaverdar og viðkomandi tulkingar av samtíðardrama. Í 2014 var tað Tóm Rúm eftir Marjuna Kjelnæs og í 2016 var tað Havfrúgvin hjá Jóanesi Nielsen. Í 2018 gav Sprotin út bókina Míni Leikapetti við endurminningum frá einum drúgvum og týdningarmiklum sjónleikaralívi. Sum kunnugt eru menniskju okkara týdningarmesta tilfeingi - eisini á hesum øki hevur Eyðun Johannesen fingið væl burturúr - saman við Tove Jakobsen, sjónleikara fekk hann trý børn, Anniku Johannessen, Olaf Johannessen og Nicolinu Ambrose - har tey bæði fyrstnevndu sum kunnugt gjørdust framúr sjónleikarar, ið eisini hugtaka áskoðarar í Føroyum, tá tey spæla á føroyskum pallum.
Her í Rabarbukvarterinum er stórur saknur í grannanum, Eyðuni, sum plagdi at vitja heimbýin ta ljósu tíðina. Um vársummarið minnir sangurin frá heimvendum flytifuglum um Eyðun, sum Torbjørn Olsen avmyndaði í framúrskarandi portrettinum, ið sæst ovast og sum av sonnum rakar passioneraða og eklektiska lyndið á sjónleikaranum, leikstjóranum og leiklistamiðlaranum, Eyðuni Johannessen. Góði Eyðun - hjartaliga til lukku við føðingardegnum.
Orð og Tónar
/
Hóskvøldið skipaði Sprotin fyri enn einum Orð og Tónar tiltaki, Solby Christiansdóttir bjóðaði vælkomin og presenteraði okkum fyri gávuríka Flóvin Viderø, sum legði fyri við sínum tónum. Síðani vóru samrøður + upplestur við ávikavist Ben Arabo og Tórodd Poulsen. Fyrrnevndi debuterar við stuttsøgusavninum, Tíðarhylkið og tað var mikið hóskandi, at tað var stuttsøguhøvundurin Sámal Soll, ið tosaði við nýklakta høvundin um íblástur og skaldsligar fyrimyndir. Eg havi ikki lisið bókina, men mær dámdi prátið, ikki minst ta ósnobbutu tilgongdina og at ein høvundur sum t.d. Ian Fleming verður nevndur - tað hendir alt ov sjaldan, at vit viðganga okkum at hava lisið tær trivialbókmentir/sjangrubókmentir, njósnarabøkur, kærleiksromanir osfr sum flest okkara hava lisið nakrar metrar av (tað havi eg í øllum førum). Í forumtaluni av bókini Tíðarhylkið stendur, at bókin hjá Ben Arabo er samfelagsatfinnandi í støðum og at m.a. leiklutirin hjá listafólkum í føroyska samfelagnum verður viðgjørdur - tað ljóðar forvitnisligt.
Eg tosaði við Tórodd Poulsen um hansara nýggja yrkingasavn Heiti og eg haldi ikki sjálv, at eg dugi væl at gera viðtal við fólk - eri møguliga ov fólkalig, men bókina Heiti havi eg lisið og endurlisið við stórari fragd. Eg skrivaði í 2017 bókina Úr Myrkrinum um Tórodd Poulsen og fekk tá váttað mín varhuga av kompleksa samanhanginum í øllum hansara fjølbroytta og velduga verki, har gerandisligar eygleiðingar av nútíð og fortíð verða tvinnaðar saman í samtíðarligum listaverkum á tremur í listaligari nýhugsan við suverenum tilfarsligum tilviti bæði tá tað kemur til orðaval, tilfar ella listaligan form yvirhøvur. Samrøðan við Tórodd hóskvøldið vardi hálvtrýss minuttir og føldist longri, men tað var sera gott at hoyra hann lesa upp og greiða frá m.a. eina av mínum yndisyrkingum á síðu 85 og 86 í yrkingasavninum Heiti.
ódnin av orðum
ger lítla nyttu
tá hon ikki
fær vrakið at tala
men afturi á hekkuni
liggur ein harmonika
og ýlir sum eitt barn
ið ikki sleppur út at spæla
hetta vrakið sum hevur
staðið á landi
longur enn nakar okkara
hevur verið á sjónum
nú seti eg hol á orðini
so yrkingin fær anda
saman við teimum sum
fáa íblástur í rottangunum
hesir gráu krónusýtarar
sum nú eru turrgeldir
putinfjepparar sum elska
at síggja ortodoxar
vodkaprestar
hálova deyðanum fyri
tí komandi kanónføðini
hoyr klokkurnar
sum reka okkum inn
í eina tvingaða tøgn
vit eru øll
partur av einum parti
vit langt síðani
hava slitið av okkum
Hygg eftir skrúvuni
sum liggur burtur frá vrakinum
og sær út sum hon heldur
at stjørnurnar á himni
síggja so tystar út
