Henda sólgylta morgun, eg havi sett meg at skriva, blanda fuglaljóð seg uppí ummælið eins og eftirljóð frá fantastisku finaluni á leikinum Soli Deo Gloria hjá Peter Asmussen, sum varð frumsýndur á Tjóðpallinum í gjár. Teir sita so fittir í trænum uttanfyri, fuglarnir, og láta, meðan kettan situr á septiktanganum og fylgir við við smølum, miðvísum eygum. Soleiðis er náttúran, soleiðis er lívið og tað er hetta, sum leikurin snýr seg um.
Soli Deo Gloria verður presenteraður sum ein sjónleikur í tólv kantatum, so sangur er á onkran hátt grundleggjandi í leikinum. Ikki at talan er um sangleik - langt frá, men tá hugsað verður um formin á leikinum, so eru tær ymisku søgurnar konsentreraðar eins og sangir, ið eru sjálvstøðugir, men tematiskt skyldir partar av eini heild. Inn í millum teir smáu leikirnar eru sonevndar korallir, har ein forteljararødd í skapi av skiftandi leikarum greiðir frá hvat er hent og hvat fer at henda.
Soli Deo Gloria er ein sera modernaður leikur, sum gevur áskoðaranum brot av afturkenningum um ymiskt, sum gongur fyri seg við menniskjum í samtíðarsamfelagnum. Samfelagið verður lýst í eini humoristiskari dystopi. Eg hevði lisið handritið frammanundan og øtaðist satt at siga um dapurleikan og meiningsloysið í hesum søgunum um sjálvpínarar, sjálvmordarar, sjálvmorðsbumbarar, nazistabøðlar osfr. Men í uppsetingini hjá Christoffer Berdal á Tjóðpallinum fær leikurin kropp og andlit og verður bæði fjálgari og stuttligari eins og kærleikstørvurin millum menniskjuni følist meira ítøkiligur. T.d. millum tey bæði, sum ikki hava varnast, at okkurt álvarsligt bagdi teirra lítla barni, tí tey vóru upptikin av at skeldast. Leikurin viðger sostatt ymsar veruligar trupulleikar og samrøðurnar hava eitt realistiskt brá.
Aðrastaðni bendir leikurin á ein meira absurdan bógv, ið til tíðir minnir um Samuel Beckett og hansara eksistentielt avdúkandi meiningsloysi, sum vit m.a. hava upplivað tað í leikinum, har tey bíða eftir Godot. Heitið á hesum leikinum, Soli Deo Gloria kann illa fatast øðrvísi enn, at tað er staðfest í speisemi, tí leikurin er mest av øllum um hvussu menniskjað roynir at navigera í einum heimi uttan føst parametur so sum Guð og rættvísi. Í einum broti brúkar høvundurin eina poetiska readymade, sum í samanhanginum fullkomiliga broytir týdning. Tað er kenda yrkingin hjá Goethe, Wandrers Nachtlied, sum verður framborin í vøkru týðingini hjá Janusi Djurhuus, og hvørs harmoni og sæla og vendist við og brádliga merkist hóttandi.
Ein av søgunum snýr seg um eina ólukkiliga konu, sum flýggjar út í skógin frá sínum ólukkuliga parlagi og kalda húsi og finnur ugga í trøunum og fuglunum. Har møtir hon einum smádrongi og vísmanni, sum staðfestir, at “Tey (trøini og fuglarnir) eru enn meira meiningsleys, tí tey vita ikki av at tey eru tað”. Teksturin er á henda hátt sera komprimeraður við fleiri týdningum á ein hátt, sum í støðum minnir um yrkingar. Frá byrjan verður tosað um at droyma og vakna, tað tykist symbolskt uttan tó at hava ein ávísan, fastlagdan týdning. Peter Asmussen verður millum annað samanborin við Lars Norén. Eg hugsi, at skulu vit samanbera hann við nakran føroyskan høvund, er tað bara svarta gløggskygnið hjá Tóroddi Poulsen, ið kemur til hugs og hann hevur (enn) ikki skrivað drama.
Tær ymsu fláirnar í tekstinum, tann realistiska, poetiska og abstrakta avspeglast í einum lutfalsliga abstraktum palli og búnum, ið eru avstemmaði í litum, men sum samstundis eru vanlig, modernað klæðir. Turpin Napoleon Djurhuus tekur sær í hesum leikinum bæði av ljósi og scenografi, tað ger hann væl og í tøttum samstarvi við leikstjóran, hugsi eg, tí leikurin sýnist sera samanhangandi. Tað sama er galdandi fyri ljóðsíðuna, har Sakaris Joensen hevur sín debut á dramatiska pallinum við tónum og ljóðkollasjum, ið hava sama modernaða, reinsaða brá sum teksturin. Eisini hetta er væl úr hondum greitt, niðurtónað og við ansi fyri steðgum og kvirru.
Sjónleikur er eitt bólkaavrik. Tað er eitt lið av hugaðum og royndum einstaklingum, sum syrgja fyri øllum rundan um leikin og eg má siga, at tað er rørandi, at tað í roynd og veru ber til og at vit ferð eftir ferð kunnu njóta so stórar listarligar upplivingar í so smáum hølum sum teimum á gamla meiarínum. Eitt so ríkt land sum okkara skuldi havt bygt eitt ordiligt tjóðleikhús fyri langari tíð síðan.
Leikararnir, sum skiftast um teir ymisku mongu leiklutirnar eru Beinta Clothier, Gunnvá Zachariasen, Hans Tórgarð og Allan Dalsgarð. Sjálvt um tann síðstnevndi ikki er ein eins rutineraður sjónleikari og hini, kláraði hann væl ta stóru avbjóðingina og var t.d. eminentur sum smádrongurin í skógini. Eisini er hann sum typa nokk so ymiskur frá Hans Tórgarð og tað økir beinan vegin um spenningin í samspælinum. Hans Tórgarð spælir so væl og ber so fullvíst tekstin fram, at hann tað sama kundi verið føddur á palli. Hann ER tann karakterurin, sum hann spælir og ger tekstin til sín egna. Tær báðar kvinnurnar spæla somuleiðis væl við nærveru á pallinum og eru eisini ymiskar typur, Beinta Clothier hevur í fleiri førum leiklutir sum tann unga, dragandi kvinnan, meðan Gunnvá Zachariasen í fleiri førum spælir gomul kona – ikki uttan komiskt talent og gálgaskemt. -Premierukvøldið var kanska onkur smávegis tekstligur kiksari og okkurt host, men einki, ið ávirkaði leikupplivingina sum so uttan tað, at leikararnir í summum førum tosaðu eitt sindur lágmælt.
Tað má vera ein stór avbjóðing hjá leikarunum við einum so kaleidoskopiskum teksti sum hesum, har tey skulu seta seg inn í og inkorperera so nógvar og so stórar ekstistentiellar lagnur. At tað ber til er tekin um, at teksturin er góður og leikararnir tað sama, og síðst men ikki minst er tað leikstjórin, Christoffer Berdal, sum megnar at halda øllum træðrunum í einari sjálvstøðugari tulking við niðurtónaðari heild og við djúpari virðing fyri handritinum hjá Peter Asmussen.
Eg ætli mær ikki at spoila nakað her, men sjálvt um hetta er álvarsligt, er tað ikki minni undirhaldandi. Tað var stuttligt og einaferð haldi eg, at hjartað steðgaði, men tað fór til alla eydnu í gongd aftur og tað eri eg sera fegin um aftaná hendan leikin, sum í øllum sínum dapra meiningsloysi er sera lívsjáttandi. Vit eru til her og nú. Tað er tað einasta, sum hevur týdning.
