Leikurin Klip, sum føroyska Kristina Sørensen Ougaard framførir saman við leikbólkinum Livingstones Kabinet, er tilnevndur eina totalteater heiðursløn á virda Fringe festivalinum í Edinburgh. Livingstones Kabinet er danskur leikbólkur, sum sameinir tónleik, performance, sang, ljóð, dans, poesi, likamsleik og absurd skemt. Í 2012 fekk sami leikur virðisløn frá danska listagrunninum.
Nú liðið er út í hálvan august mánaða, er Kringvarpið við at ressast aftur aftan á summarskránna. Eitt nú verður tíðindasendingin Dagur og Vika aftur send fýra ferð um vikuna. Men enn eru sendingar sum In Mente o.t. sum hoyra til vetrarskránna ikki komnar á skrá. Í síðstu vetrarskrá var In Mente týsdagar - hesa vikuna sá týsdagsskráin soleiðis út:
06:00 - 07:00
Tónleikur
Morguntónleikur
07:00 - 07:05
Tónleikur
Tíðindi
07:05 - 07:15
Tónleikur
Morgunlestur
07:15 - 07:30
Tónleikur
Summarmorgun
07:30 - 07:35
Tónleikur
Tíðindi
07:35 - 08:00
Tónleikur
Summarmorgun
Morgunsending við samrøðum, innsløgum og tónleiki.
08:00 - 08:05
Tíðindi
08:05 - 09:00
Tónleikur
Summarmorgun
Morgunsending við samrøðum, innsløgum og tónleiki.
09:00 - 09:05
Tíðindi
09:05 - 09:50
Tónleikur
Summarmorgun
Morgunsending við samrøðum, innsløgum og tónleiki.
09:50 - 10:00
Tónleikur
Morgunlesturin (e)
10:00 - 10:05
Tíðindi
10:05 - 11:00
Tónleikur
Summarmorgun
Morgunsending við samrøðum, innsløgum og tónleiki.
11:00 - 12:00
Tónleikur
Summarbeat
Sending við blandaðum tónleiki sum Ragnar A. Jacobsen velur.
12:00 - 12:15
Tónleikur
Føroyskur middagstónleikur
12:20 - 12:30
Tíðindi
12:32 - 13:00
Føroyskur døgurðatónleikur
13:00 - 13:02
Veðurtíðindi
13:02 - 13:59
Tónleikur
Vitan
Kári Sólstein hevur lagt til rættis.
14:00 - 15:00
Tónleikur
Føroyskur tónleikur
15:00 - 15:05
Tónleikur
Tíðindi
15:05 - 16:00
Tónleikur
Kringrás
"Kringrás - tónleikur ið er í ringrás í Kringvarpinum":
16:00 - 16:05
Tónleikur
Tíðindi
16:05 - 17:00
Tónleikur
Karusellin
Undirhald, samrøður, innsløg og tónleikur.
17:00 - 17:05
Tíðindi
17:05 - 17:55
Tónleikur
Karusellin
Undirhald, samrøður, innsløg og tónleikur.
18:00 - 18:10
Tónleikur
Tíðindi
18:15 - 18:30
Tónleikur
Føroyskur tónleikur
18:30 - 19:30
Tónleikur
Summarmorgun (e)
Samandráttur úr morgunsendingini.
19:30 - 20:30
Tónleikur
Summarbeat (e)
Sending við blandaðum tónleiki sum Ragnar A. Jacobsen hevur valgt.
20:30 - 21:00
Føroyskur tónleikur
Tað er ikki at taka munnin ov fullan at halda uppá, at kategoriin Undirhald, samrøður, innsløg og tónleikur er umboðað í heldur ríkiligt mát í hesi týsdagsskránni og tað tykist sum um, at fleiri lurtarar eru ómetaliga troytt av júst hesum sendingunum, kanska eisini orsakað av tí, at ummæli av t.d. festivalum, sum hava verið eitt absolutt høvuðsevni á summarskránni hjá Kringvarpinum, ofta eisini hava verið lættar samrøður. Alt ov nógv snikksnakk og lættisoppatónleikur fyllir útvarpið, halda fleiri og ymsastaðni hava atfinningarsamar røddir verið frammi um vantanti dýpd í Kringvarpinum. Á Facebook hava fleiri atfinningar staðið, m.a. í einum FB bólki, sum er upprættaður til viðmerkingar og tær flestu viðmerkingarnar eru negativar fyri tíðina. T.d. skrivar ein lurtari, Barbara M.Tausen: "Taka vit saman um summarsendingarnar - so vil eg pástanda, at 90 prosent av senditíðini er við tónleiki og um tónleik. Ikki bert ávirka allir festivalarnir sendingina, men eisini nú hesir eru lagdir aftur um, heldur tónleikur, og prát um tónleik, fram - tíma eftir tíma eftir tíma. Løgið, at allir føroyingar, ið bert eiga ein gittara, verða drignir niðan í Sortudíkið at verða tráspurdir um, hvørjar ætlanir teir hava, um teir hava framført nakað, nær teir byrjaðu, hví teir byrjaðu og hvørjar fyrimyndir teir hava o.s.fr. Misskil meg ikki - eg elski tónleik! Men alt við máta! Alt lívið og øll tilveran kann ikki bert vera tónleikur. Hendir einki annað í Føroyum? Er einki annað at skifta orð um í Føroyum, enn tónleikur. Tað eru líka tíðindini, sum bróta tónleikaprátið av eina løtu! ... í 5 min!". Búi E.Dam finnst somuleiðis at Kringvarpinum fyri at vera ov lættisoppakent: "...Tó haldi eg tað er alt ov nógv lættisoppatvætl sum verður spælt í KVF. Hetta er kanska serliga ímillum sendingarnar, og í teimum longri sendingunum, sum Summarmorgun og Karusellin. Lættisoppatvætl (sum eisini er stuttligt inn í millum) hava vit 3-4 aðrar rásir sum kunnu taka sær av. Eftir mínum tykki skuldi tað verið fólk sum t.d Knút Háberg Eysturstein ella Sunleif Rasmussen sum sótu og søgdu hvat alt føroya fólk skal halda um tónleik, og hvørjum vit skullu lurta eftir. Fólk sum hava nomið sær vitan um tónleik, og sum samstundis eru aktiv tónlistarfólk. Hetta er fólk sum hava holla vitan um tónlist...". Búi E. Dam finst eisini at Eyðfinn Jensen, kanskaserliga í leiklutinum sum tann, ið avger hvør tónleikur verður spældur í Kringvarpinum. Onkur mótmælir hesum og heldur tað vera dømi um mentanarligt snobbarí. Ingun í Skrivarastovu heldur, at Eyðfinn Jensen: "er ein fínur vertur. Men tað sum eg sum lurtari eri troytt av, tað er ikki honum, men tí einstáttaðu tónleikamyndini eg haldi eg fái. Har er einki bland. Eg føli tað sum eg skal á diskotek hvønn morgun, leiti eftir mascara og lebastift. Har er bara okkurt sum melur upp í saman, av sama slag. Men har skal so eisini sigast at tit hava havt nógvan góðan før tónleik í seinastuni. Men eg orki bara ikki meira hasa disko ella einstáttaðu rytmuna. Tíverri av tí sama sløkki eg." Tó at Uni Arge sjálvur er tónleikari, er hann troyttur av tí denti, sum hann heldur, Kringvarpið leggur á tónleik : "Lutfalsliga mótvegis øllum øðrum tilfari á sendiflatuni er útvarpið nærum gingið grassat við tónleikatosi, tónleikaportrettum, tónleikaummælum, tónleikaforumtalum og festivaltosi. Hvørt menniskja, sum spælir eitt instrument, fer undir luppin í tímar, sum var viðkomandi vorðin løgmaður. Mítt hjarta suffar tungliga og spyr: Hvar er breiddin í útvarpstilfarinum? Hvar er samfelagstilfarið? Hvar eru kjaksendingarnar? Hvar er søguligu sendingarnar? Hvar eru spennandi reportasjurnar? Hvar eru sendingarnar um etikk og moral? Tað kann ikki vera rætt, at DR2 og Informatión skulu standa fyri øllum tí, sum gevur tær eina kenslu av spennandi upplýsing. Eg veit fullvæl, at fólk arbeiða hart og gera sítt besta á ymsu økjunum, men neyðugt er at hyggja at raðfestingunum. T.d. framleiða flestu journalistarnir nakrar fáar minuttir til tíðindasendingarnar hvønn dag, meðan arbeiðssamir teknikarar, praktikantar og avloysarar fylla út alla restina av sendiflatuni.”
Vit vita øll av, at Kringvarp Føroya hevur ein týðandi leiklut sum miðlari og skapari av føroyskari mentan. Tað stendur somuleiðis í public service sáttmálanum, at stovnurin hevur stóran týdning fyri fólkaræðið í landinum, tí hann í virksemi sínum varpar ljós á samfelagsviðurskifti og elvir til kjak. Fyri at tryggja, at Kringvarp Føroya røkir raðfestar public service-skyldur, gera Mentamálaráðið og Kringvarp Føroya henda sáttmála. Kringvarp Føroya skal framleiða og senda dygdargott tilfar og á henda hátt virka fyri, at allir føroyingar gerast betur førir fyri at taka støðu til og ávirka samfelagsgongdina á ein fólkaræðisligan hátt.
Orsakað av lógarsetta kringvarpsgjaldinum er nógv fokus á Kringvarpið, og onkuntíð hugsi eg, at meiningarnar um Kringvarpið hava lyndi til at vera svartar ella hvítar, meðan veruleikin kanska er meira skjórutur. Eg veit meg til dømis hava hoyrt og sæð onkrar góðar kringvarpssendingar í summar við góðum tónleiki, og eg eri somuleiðis hjartans takksom fyri, at tíðindafólkini í Kringvarpinum støðugt royna at halda eyga við eitthvørt byrjandi bandittavirksemi í tinginum, tí tað er neyðugt og eg havi eisini lagt merki til, at væl meira av føroyskum tónleiki verður spælt í Kringvarpinum nú enn fyrr. Men tá tað er sagt, er tónleikaúrvalið í Kringvarpinum alt í verðini ov einstáttað. Eg sakni jazz og klassiskan tónleik, instrumentalan tónleik, contemporary tónleik, fólkatónleik, improvisatiónstónleik, elektroniskan tónleik, harmonikutónleik, orgultónleik, kvæði, kirkjutónleik, kórtónleik, madrigalar, reggaetónleik, samba, svenskan vísusang, Kingo, renesansutónleik, barokk bara fyri at nevna okkurt av tí ómetaliga nógva fjølbroytta, sum er til av tónleiki, og sum ikki er mainstream karusellpoppur. Kringvarpsútvarpið hevur bara eina rás mótsett BBC og DR. Og tað ber ikki til, at henda rásin tónleikaliga skal vera so merkt av poppi, sum hon er.
Nú fáa vit at síggja. Í vikuni hoyrdist ein áhugaverd og væl fyrireikað samrøða við rithøvundin Carl Jóhan Jensen, sum Suni Merkistein gjørdi. Eg gleði meg til meira av slíkum. Nógv spennandi mentanarligt verður á skránni í Føroyum í heyst, og eg síggi fram til nógvar djúpar og neyvar kringvarpsviðgerðir. Í mentanarhøpi vóni eg, at Kringvarpið fer at satsa meira uppá ummæli og her hugsi eg ikki samrøður og prát - tað kann mann hava viðhvørt, men eg hugsi um ummæli, har ummælarin hevur fyrireikað júst hvat hon ella hann skal siga og síðani sigur tað. Tað tekur bara 10-15 minuttir og er rættiliga konsentrerað, men aftaná ta luftigu summarkarussellina er tíð til, at Kringvarpið aftur vísir sítt fulla mentanarliga pondus.
Trygvi Danielsen er ein av mest áhugaverdu ungu føroysku listafólkunum í løtuni, sum yrkir og fæst við tónleik. Hann hevur saman við øðrum givið út útgávuna The Absent Silver King og fyrr í ár fekk hann mentanarheiðursløn landsins til ung listafólk. Í dag hevur hann givið út eitt videolag, sum er áhugavert og stemningsfult við tilsipingum til onnur týdningarmikil videoløg - tað ber í hvussu so er illa til hjá mær at síggja ein persón standa og syngja framman fyri einum tunnilsskapi uttan at koma í tankar um ikoniska videolagið hjá Prodigy, Firestarter. Sangurin ella upplesturin hjá Trygva Danielsen/Söl bendir hinvegin yvir á okkurt poetiskt, Jim Morrison ella Bob Dylan. Og nú havi eg namedroppað ivaleyst fyri í dag. Lurtið heldur eftir Trygva Danielsen, videolagið er alt ov langt sjálvandi, og framførslufigururin er ómetaliga monotonur, einstáttaður og eisini eitt sindur klichémerktur (leikluturin sum tann óglaði, stórroykjandi, ávirkaði, forpíndi ungi listamaðurin), tað var hann eisini á G! Men Trygvi Danielsen hevur listarligan konsekvens og hann hevur eisini nakað serligt, sum er hansara heilt egna. Røddin er framúrskarandi, stíltilvitið er óvanligt. Hygg og hoyr!
https://www.youtube.com/watch?v=BrlxkaDI74A
Hans Pauli Olsen í Steinprenti. Foto: Jan Andersson
- i skulptørens fodspor
For ikke så mange år siden var der forsvindende få skulpturer på Færøerne ud over de traditionelle mindesmærker, der er rejst i mange bygder til minde om druknede sømænd. Ølandskabet er i sig selv skulpturelt med de mange fjelde, bjerge, dale og elve, der bugter sig gennem de saftiggrønne græssletter, og at naturens overdådighed nu i større grad suppleres af kunsten, kan vi især takke én bestemt færøsk skulptør for. Det er den meget aktive og begavede skulptør Hans Pauli Olsen, som har fået opført en del værker både på Færøerne og i Danmark, hvor han er bosiddende, og i denne artikel vil vi følge i hans fodspor fra skulptur til skulptur.
Vi påbegynder vores færøske skulpturfærd i Steinprent nede ved bådehavnen i Tórshavn, og det gør vi ikke kun på grund af områdets pittoreske skønhed. Steinprent er et must for alle kunstinteresserede, det er et af de bedst rennommerede grafiske værksteder i Norden, som har alle de bedste færøske og danske kunstnere tilknyttet. Værkstedet råder over et galleri, hvor Hans Pauli Olsen for nylig afholdt sin første færøske udstilling i 30 år. Den havde ganske stor betydning for ham, for selv om de mange bestillingsarbejder udgør interessante og vigtige opgaver for skulptøren, så er arbejdet ofte forholdsvis bundet, og da må det givetvis føles godt at få lov til at bestemme. Hans Pauli Olsen er fascineret af det færøske ord for skulptur; "standmynd", som direkte oversat betyder stående billede, hvilket rent faktisk forekommer passende i forhold til hans stadige kredsen omkring skulpturens formelle præmisser i form af tredimensionaliteten, som han insisterer på at udfordre med stedvis todimensionalitet i skulpturerne. Spejlinger og perspektivforskydninger er ligeledes blandt de foretrukne problemstillinger i denne kunstners værker, hvilket bl.a. kunne iagttages i en fascinerende dobbelfigur af en kvinde med spejling, som på én gang forekommer analytisk og sanselig i sin gengivelse.
Fra Steinprent er der kort vej over til Vágsbotn til et omdiskuteret mindesmærke for Nólsoyar Páll, der står og skuer ud mod havet. Skulpturen kan forekomme lidt gammeldags, næsten historicerende nationalitisk i sin udførelse, hvilket har med dens emne og tilblivelse at gøre. Den portrætterede, Poul Poulsen Nolsøe (1766-1809) er en omdiskuteret nationalhelt, han var sømand, bådebygger, digter, bonde og opfinder og indædt forkæmper for frihandel på Færøerne, hvilket gav ham en del problemer med myndighederne. Fuglene henviser til Nolsøes "Fuglakvæði", en allegorisk vise, hvori han iklæder sig i strandskadens ham som forsvarer af de små fugle (folket) mod angrebene fra rovfuglene (embedsmænd). Skulpturens dynamik er interessant og figuren har under alle omstændigheder oparbejdet sig et ry som byens vartegn. Strandskaden hedder Tjaldur på færøsk og blev øernes nationalfugl efter at Nólsoyar Páll digtede sit "Fuglakvæði".
Omkring tredive meter længere opad ved byens centrum, uden for det stensatte byrådshus står "Traðarmaðurin" som en hyldest til de første, hårdtarbejdende husmænd i Tórshavn. Mandsfiguren i naturlig størrelse ses fanget i en heroisk kraftanstrengelse, idet han løfter en mægtig sten. Balancen forekommer udpræget klassisk i kontrapoststilling, men udtrykket er vildt, primitivt og meget maskulint, hvilket har fået enkelte feminister til at påpeget, at husmændene havde koner, der var mindst lige så hårdtarbejdende som deres mænd, men det er for det meste en særdeles vellidt skulptur blandt såvel Tórshavnere som turister. Herfra er det naturligt at spadsere gennem Tórshavn centrum og op til den gamle park, “Viðarlundin”, som de lokale kalder "Plantagen"Oppe på en bakketop aner vi en kendt og elsket profil i hvad der viser sig at være soklen til skulptur. Det er et monument for William Heinesen, der stammer fra et af hans mange, fine papirklip af en skøn dansende elverpige, Tarira, kunstens muse. I den nordlige ende af parken ligger Færøernes Kunstmuseum omkranset af fire monumentale skulpturer, som Hans Pauli Olsen skabte i årene fra 1986-89. “Skyggen” er et typisk værk forstået på den måde, at den manifesterer det uhåndgribelige. Bag ved den siddende, kompakte mandsfigur, der i sig selv udgør et sanseligt og skønt selvportræt, vokser op en storslået, abstrakt flade, hvorpå der er placeret en lille mandsfigur i en interessant perspektivforskydning.
Oppe ved svømmehallen står der meget apropos en stor skulptur betitlet "Svømmepigen", der forestiller en kvinde, der dykker. Vandoverfladen illuderes af to store granitplader, der er placeret forskudt, vertikalt, hvorigennem kvindefiguren trænger igennem som en dynamisk og magtfuld diagonal i perfekt balance med kompositionen iøvrigt. Hovedet og overkroppen er meget stor i forhold til den nedre del af kvindefiguren, som for at illustrere forskellen på de to elementer, som svømmepigen befinder sig i.
Fípan Fagra í Klaksvík
“Fípan Fagra” hedder en monumental skulptur, som Hans Pauli Olsen lavede i 2008 i Klaksvík, der minder om en kæmpestor portal. Værket forestiller en nøgen kvindefigur, der synes kilet ind i mellem to enorme klippeformationer. Mennesket i naturen er et naturligt hovedtema i færøsk kunst, men Hans Pauli Olsen har givet temaet et skub således, at der byttes om på lodret og vandret. Det er noget, som færingene har diskuteret meget, alene af den grund, at værket er så stort som det er og dermed påkalder sig opmærksomhed. Der var en del hidsige reaktioner, da Tróndur í Gøtu monumentet i Norðagøta blev afsløret i 2007, som egentlig ikke handlede så meget om skulpturen i sig selv som det faktum, at mandsfiguren, den gamle hedenske troldkarl Trondur egentlig meget passende svæver istedet for at stå.
Bygden Skarð i Kunoy har været uddød siden 1914 og må være det mest isolerede sted på vores færøske skulpturfærd, hvor vi skal se på et mindesmærke, der er opført til minde om den ulykkelige begivenhed, da syv mænd fra Skarð forliste i 1913. Forliset resulterede i, at bygden blev forladt. Monumentet består ganske enkelt af en ujævn aflang trekantet stenstøtte med de forliste mænds navne indgraveret. Øverst kan vi se en bemandet båd, der synes være på vej mod afgrunden. Samtidig som der er tale om et forholdsvis traditionelt mindesmærke, er det også en udtryksfuld skulptur, der på enkel vis udtrykker tilværelsens usikre vilkår.
Sandvík hedder den nordligste bygd på den sydligste ø, bygden ligger billedskønt ved havet og udsyn til øen Lítla Dímun. Historisk er bygden kendt for at være stedet, hvor den kristnede vikingehøvding Sigmundur Brestisson ifølge færingesagaen blev myrdet efter en legendarisk bedrift, hvor han svømmede fra Skúvoy på flugt fra sin dødsfjende den kloge Tróndur í Gøtu, der sværgede til de gamle guder. Hans Pauli Olsen har lavet monumentet, der har titlen "Sigmundur Brestisson - Hin seinasta ferðin", som illustrerer vikingens lange svømmetur, består af tre granitplader, der danner et kors med ujævn overflade, som samtidig minder om en oprørt havoverflade, hvorpå vi aner hovedet og armene af en ensom, kæmpende svømmer i det enorme hav.
Leitar tú eftir tær sjálvum?
Tú ert á Føroya Fólkaháskúla.
Tú veitst bara ikki av tí enn...
Ert tú forvitin eftir at royna okkurt nýtt og spennandi?
Vilt tú sleppa at brúka og menna tíni skapandi evni?
Ert tú arbeiðsleys/ur ella skúlatroytt/ur?
Vilt tú sleppa burtur heimanífrá? Men ikki heilt út í heim?
Ert tú liðug/ur við miðnámsskúla? Ella tímir tú ikki í miðnámsskúla?
Slapp tú ikki inn á dreyma-útbúgvingina? Ella veitst tú bara ikki hvat tú ætlar?
Vilt tú royna ein ØÐRVÍSI skúla, sum er stuttligur, spennandi og mennandi?
So skalt tú tekna teg til Heystskeiðið hjá Føroya Fólkaháskúla, sum verður frá 1.sept. til 18.des.
LÆRUGREINIR
Føroyskt, bókmentir, søga, samfelag og enskt
Sjónleikur, málningalist, klædnasniðgeving, tilevning, glas- og leirverkstaður
Træsmíð, dreying og tilevning úr lívrunnum tilfari.
Framleiðsla av dokumentar - og stuttfilmi.
Sangur, fimleikur, hagatúrar, havsvimjing, námsferðir og ein rúgva av felagstiltøkum.
LÆRARAR
Annfinnur Heinesen, Elin Lindenskov, Joel Cole, Bjørgfinnur Nielsen, Guðrið Poulsen, Hansina Iversen, Sakaris Stóra, og onnur.
NÆMINGAGJALD
13.500 kr., sum kann gjaldast 5 x 2.700 kr. so alt er goldið 1.desember 2014.
Næmingagjaldið umfatar vistarhald, undirvísing og námsferðir.
REGLUGERÐ
Tú skal vera fylt/ur 17 ár tá skeiðið byrjar.
Tú skal møta til undirvísing og felagstiltøk.
Tað er friður á skúlanum kl. 23 - 07.
TILMELDING
Send navn, føðingardag og skúlagongd áður til haskulin@haskulin.fo ella ring 311743 ella skriva til Annfinnur Heinesen á facebook.
Stevnan hjá Føroya Fólkaháskúlan er at vekja ans fyri andligum og kropsligum mentum og byggir undivísingin á tað kreativa, mennandi og upplýsandi.
Anders Hagberg
Mánadagin 11. august kl. 15.00 verður konsert í Norðurlandahúsinum við navnframa bólkinum Yggdrasil við: Anders Hagberg (floytu), Kristian Blak (klaver), Heðin Ziska Davidsen (guitar), Mikael Blak (bass) og Brandur Jakobsen (trummur).
Ummæli
Ekkóhjarta: Setningarnir eru ravmagn. Elektriskt trampa teir síni risafet á mítt óvarda hjarta, og geva seg avstað út í alheimin; rungandi í innanopnum sjálvljóðum. Eg vildi ynskt, tú hevði sagt okkurt annað enn tað, tú segði, men har var eingin ivi. Tìn rødd. Mítt ekkóhjarta.
Plátuhúsin er heitur, gulur og violettur og vilt fabulerandi, meðan tónarnir í støðum følast kaldir, bláir og spentir - tankarnir eru næstan hvítir og huglagið kennist sorgblítt hugsunarsamt á áhugaverdu LP plátuni MÍTT NAVN VIÐ HONDSKRIFT við orðum hjá Lív Mariu Róadóttir Jæger og tónleiki hjá Lasse Thorning Jæger, sum varð givin út í summar. Upplagið er avmarkað, bert 80 eintøk av 180 gramm vinylplátuni, við upprunagrafiskum húsa, nýkomponeraðum elektroakustiskum tónleiki, og 10 nýskrivaðum stutt-prosatekstum eru útgivin. Talan er tískil av sonnum um eina eksklusiva útgávu, ið fevnir um tekst, tónleik og myndlist í einum, og sum fær meg at fegnast um (enn einaferð), at eg havi plátuspælara í húsinum. Teir tíggju stuttprosatekstirnir hava staðið í Vencil – tíðarrit fyri skaldskap á føroyskum, men vit kunnu helst allíkavæl loyva okkum at kalla plátuna fyri debutsavn hjá Lív Mariu Róadóttir Jæger og tað er eitt lyriskt savn, tó at talan er um stuttprosatekstir. Talan er um eitt skrásetandi eg, sum minnist upplivingar og kenslur og sum hugsunarsamt undrast á munin millum tilburðirnar sjálvar og hvussu vit minnast og uppliva teir. Deyðin er alla tíðina til staðar millum reglurnar, bæði sum lívstreyt og sum tað ófatiliga markleysa, sum alla tíðina má setast upp móti onkrum øðrum, so at vit um ikki annað í løtum kunnu billa okkum inn, at vit hava eina relativa fatan av tí ófatiliga. Tematikkurin í tekstunum er sostatt djúpt filosofiskur, samstundis sum angist og neurosur eins og sansanin av tí ítøkiliga er av stórum týdningi fyri tað stundum uppøstu, tivandi kensluna í útgávuni.
Mett út frá teimum retropspektivu, væl skrivaðu tekstunum, er talan um eitt óvanliga búgvið debutsavn, men yrkjarin er neyvan nøkur skaldslig novisa. Eg giti, at hon hevur skrivað tekstir áður, um hon ikki hevur givið teir út, og eg vóni, at hon heldur á fram at skriva, at sjálvsálitið vaksur upp á knøini á evnunum, so at vit fáa eina bók frá henni á føroyskum í næstum. Ljóðsporið á plátuni kennist um somu tíð róligt, fragmentariskt og kontrollerað við seriellum dámi. Tónarnir tykjast lutfalsliga stramt og einfalt skipaðir og sjálvt um talan er um elektroniskan tónleik, er kenslan onkursvegna analog á ein hátt, sum passar saman við afturlítandi huglagnum í tekstunum, gamaldags vinylgóðskuni, skrivimaskinskriftini á húsanum og hondgjørda dygdarsteinprentinum hjá Hanna Bjartalíð. Lasse Thorning Jæger hevur gjørt sær ómak við, at skapa eitt samanhangandi verk, har tú sum lurtari stígur inn í eitt huglag, heldur enn at trína inn í eina vanliga av handahógvi merkta konstruktión av ørindum og niðurlagi. Hann leggur greidliga dent á, at tónarnir ikki skulu vera undirlag undir røddini, men at tónar og upplestur eru javnsettir partar av framførsluni og hetta hevur hepnast honum sjáldsama væl. Í einum útvarpsinnslagi hjá Gunnari Nolsøe var ein áhugaverd samrøða við tey bæði, sum eftir øllum at døma hava skapað tað gula gesamtlistaverkið í millumrúmum, sum uppstóðu í barnaansingini, tá tey fingu lítlu dóttrina fyri tveimum árum síðani. Hetta eru væl gagnnýtt millumrúm, frálíkt at nakað so jarðbundið sum smábarnaansing á henda hátt kann fungera so framúrskarandi væl sum kreativur fótongul hjá listini.
Mamma/streymur/Hav: Langt har úti rørist eitthvørt. Ein alda verður tvær, og tríggjar. Og hav. Sjógvurin er svartur; brýtur seg upp, sum tók hann sjómanstak við sjónarringin. Vit standa hond í hond. Tú ert ikki bangin. Hetta hugsi eg og undrist. Undirstreymurin sýgur um minar føtur; bindur meg fast í djúpinum. Eg fari at doyggja nú. Ella kanska í morgin. Eg veit tað, og eg veit tað ikki. Strondin er longri burtur enn tíðin, sum er her – í takt við mín kipta andadrátt.
Plátan MÍTT NAVN VIÐ HONDSKRIFT fæst til keyps í Steinprenti fyri 400 krónur.
Foto: Rúni Nielsen (brot)
Carl Jóhan lesur úr nýggju skaldsøguni í annaðkvøld
Rithøvundafelag Føroya skipar aftur fyri upplestri av yrkingum og søgum í Sirkus í Vágsbotni í Havn. Tiltakið verður leygarkvøldið 9. august, kl. 21.00, har høvið verður at hoyra Carl Jóhan Jensen, Vónbjørt Vang, Ludvík á Brekku og Róa Patursson lesa egnar tekstir. Seinni í hesum mánaðinum, tann 29. august, verður nýggja skaldsøgan hjá Carl Jóhan Jensen við heitinum Eg síggi teg betur í myrkri, løgd fram í Steinprenti í Havn. Longu í annaðkvøld ber til hjá áhugaðum at hoyra brellbitar úr nýggju skaldsøguni, tí rithøvundurin fer at lesa brot úr skaldsøguni í Sirkus.
Ein fjølbroytt skrá
Umframt Carl Jóhan fara trý onnur skald at lesa sínar tekstir. Rói Patursson fer at lesa nýtt tilfar hjá sær, sum kemur út í komandi Vencli. Ludvík á Brekku fer at lesa eina nýggja stuttsøgu og Vónbjørt Vang fer at lesa nýggjar og áður-útgivnar yrkingar. Tiltakið byrjar kl. 21,00 og er ókeypis.
Tá Eivør klokkan 19.15 leygarkvøldið stígur á stóra pallin á Vágsbøi í Klaksvík fyri at ríka Summarfestivalin við síni stóru rødd og framúrskarandi sangum, er eingin ivi um at áhoyrararnir hava okkurt gott í væntu. Virðiliga plaseringin í mun til tíð og stað tekur atlit til ta sjálvsøgdu divadygd, sum er tengd at framførslum hjá Eivør, men er eisini dømi um eitt slag av mentanarligum glasnost, sum er hent í Føroyum og sum í hesum árum tykist niðurbróta øll møgulig mørk, t.d. mørk millum listasløgini, millum tónleikasløgini, millum religiónir og heimsfatanir, men eisini millum Summarfestivalin og G!, har síðstnevndi jú heldur óvæntað hevði Klaksvíks-Dynamitt á skránni herfyri. Sjálv heldur Eivør, at tað er uppá tíðina, at hon er við á Summarfestivalinum.
Eivør Pálsdóttir hevur ikki sovið á laurberunum síðan ta vælumtóktu útgávuna Room, sum kom í 2012. Hon hevur eina tíð verið í gongd við eina nýggja útgávu og hevur longu í summar upptikið nakrar sangir heima í Føroyum. Eftir ætlan verður nýggja fløgan hjá Eivør útgivin fyrst í komandi ári, men longu í heyst verður eitt staklag frá hesi útgávuni at hoyra við videolagi, sum listakvinnan, Marianna Mørkøre hevur gjørt.
Og meðan vit gleða okkum til hesa nýggju útgávuna, kunnu vit leita aftur til Room, sum eg á sinni ummældi á Listablogginum:
"Room" hjá Eivør Pálsdóttir á so mangan hátt ein óvanlig útgáva. Hon er eitt nú óvanliga fjølbroytt. Fløgan tykist eitt sindur popput í støðum, men hon er eisini rokkut, hon er lokal, global, upprunalig, sofistikerað, introvert og ekstrovert og nógv nógv annað, men fyrst og fremst er hon heilt ómetaliga rørandi og tá eg sigi rørandi, so meini eg táravátt rørandi heilt inn á sálina. Sangirnir eru sum vakrir skroypiligir knipplingar, ið eru knýttir kring eitt endaleyst dýpi av sakni. Sorgblídni er alt ov avklárað hugtak til tess at lýsa ta kensluna, sum er gjøgnumgangandi í hesi útgávuni. Tí tað er einki at ivast í, at hon snýr seg um órímiliga og hjartanítandi sorg: "I can´t find my way when you´re not around/ I´m lost like a bird astray high above the ground" og "I will sing the songs we knew/ just to feel close to you..". "Room" er ognað pápa Eivør, Páll Jacobsen, sum brádliga doyði fyri hálvum øðrum ári síðani.
Stóra breiddin viðvíkjandi stíli, sum í fyrstani sýnist vera ein meinbogi hjá útgávuni, gerst so líðandi hennara størsta styrki. Ein skuldi annars hildið tað vera eitt nokkso fitt petti ímillum countrysorgblídni, fólkatónleikaligan innileika og so contemporary klassiska kompositión, men á nýggju fløguni megnar Eivør at favna øllum hesum streingjum og meira, og tað væl at merkja uttan, at tað nakrantíð kenst sum um hon roynir at seta seg millum fleiri stólar. Og álvaratos, so tykist tað ikki sum um Eivør situr. Hon hevur reist seg upp í fulla hædd við eini heilskapaðari útgávu, sum tekur lurtaran á bóli. Hetta ger hon við góðari hjálp frá Tróndi Bogason, sum hevur stóran leiklut við tað, hann hevur tikið lut í bæði tónasmíði, framleiðslu og útseting. Vit eiga sjálvandi at nevna øll tey begávaðu og musikalsku fólkini, sum hava lagt teirra orku í fløguna og tað gera vit eisini niðast á blogginum, men fyri fyrst fegnast vit smánationalistiskt um, at fløgan er upptikin í Føroyum í Studio Bloch niðri á Skálatrøð í Havn, og at ein føroyskur listamaður, Heiðrik á Heygum stendur fyri væl eydnaða cover konseptinum. Myndirnar á fløguhúsanum raka tað flótandi, dremakenda og innhugsna huglagið í fløguni, tað er vakurt og óhugnaligt, eitt sindur sum tá Ofelia verður lýst í myndlistini ella í videolagnum til "Where the Wild Rose grow" hjá Nick Cave og Kylie Minogue.
"James and the cold gun" - haldi tað var soleiðis hann kallaðist, ein herlig contry and western pastisja, sum eg sang saman við Paula í Sandagerði einaferð í 80´unum. Tað var sjálvandi tann geniala Kate Bush, ið var upphav til sangin, hann er á meistaraverki hennara "The kick inside" frá 1978. Tað er kanska serliga teir serstøku, høgu nasalu tónarnar hjá tónleikaliga sterku Kate Bush, sum koma til hugs, tá mann lurtar eftir nýggju fløguni hjá Eivør og sjálvandi kemur lurtarin eisini heilt av sær sjálvum at hugsa um Bjørk, sum jú brúkar klassisk ljóðføri saman við elektroniskum ljóði. Ein kundi eisini nevnt allar møguligar veldugar sangarindir, umframt tær nevndu eisini Anisette og Nina Hagen, men mest av øllum komi eg í tankar um Eivør sjálva og hennara egnu fløgur frá teirri fyrstu fínu útgávuni í 2000 hjá tí 17 ára gamla undurbarninum í Gøtu og fram til seinastu útgávuna "Larva", sum kom í 2010, har úttrykkið var eitt sindur myrkari, meira rokkut og elektroniskt.
Jú, vit fáa av sonnum fullan valuta fyri tær 149 krónurnar, sum fløgan kostaði, tá eg keypti hana í handlinum á Glade Hjørn í gjár. Ljóðið er fantastiskt, tónleikurin er framúr spældur, útsetingarnar varðveita integritetin í tónleikinum, tær tykjast vera gjørdar við virðing fyri listakvinnuni og eru næstan sum smáar listarligar pallsetingar, ið eru bygdar upp, undir og kring yrkingarnar. Tónleikaliga er fløgan detaljurík við øllum møguligum akustiskum og elektroniskum ljóðum, hon er so mikið ljóðføgur, at tú eina løtu kanska mistekur teg og heldur hana vera grunna. Tað er hon ikki, hvørki tónleikaliga ella tekstliga. Ein góður vinmaður mín, sum onkuntíð verður kallaður punk-poetur, helt nú ein dagin fyri, at góður poppur hevði ikki verið í útvarpinum, síðan á døgum Abba. Hann kann trygt leggja "Room" á fløguspælaran. "Green Garden" er ein stillur droymandi sangur, har sorgartónin ljómar frá byrjan í vónleysu bønini um at fáa várið aftur. "Rain" er eins kristalklárt og einfalt lag sum sjálvsagda og sanna staðfestingin, at áin er djúp, tá tað regnar. Lekra útsetingin, kórið og vakra røddin hjá Eivør ger sangin til eitt upplagt hitt - tað er hann longu her í húsinum. Síðsta lagið á fløguni byrjar friðarliga, men byggir upp til ein stórslignan og intensan kærleikshásong, sum væl og virðiliga tangerar "Joga" hjá Bjørk. Tónleikaliga er fløgan full av sitatum av allahanda slag frá romantiskum spagettiwesternljóði og Twin Peaks umframt onkrar heilsanir til 60´ara tónleik við vakurt drynjandi sangi og spakuliga brakandi elektroniskum ljóðkrydd. Útsetingin av "Boxes" er stórsligin og dramatisk, men tað krevst sanniliga, skal hon liva upp til Eivør sum sangara. Tað er ikki løgið, at Eivør ofta verður samanborin við eina villa og ógvisliga náttúrukraft, men hon er annað og meira enn tað og tað er fantastiskt at hoyra hana folda út bæði sína raddarprakt og sín suverena og intelligenta musikalitet í "Boxes". Tað sama er í grundini galdandi fyri alla fløguna, sum er eitt monument yvir tilverunnar sorg og kærleika, hon er í heimsklassa. Takk!
TÓNEIKARAR:
Tróndur Bogason: útseting
Derek Murphy: trummur
Mikael Blak: bass
Magnus Johannesen: klaver og rhodes
Gustaf Ljunggren: guitar
Maria Ljósá: kór
Katie Buckly: harpa
LAGALISTI:
1. Green garden
2. Rain
3. True love
4. Boxes
5. Wake me up
6. Far away
7. I know
8. Night´s body
9. Room
10.Falling free
Fløgan er upptikin í Studio Bloch í Tórshavn í september 2011 av Jónas Bloch Danielsen.
Ljóðblandað av Addi800 í Room 313 í Reykjavík.
Mastrað av Mandy Parnell í Black Saloon Studio í London.
Fløguhúsi, layout og myndir: Heiðrik á Heygum.
Hjá teimum, sum ikki eru farin norður til Klaksvíkar á Summarfestival, er okkurt gott alternativ í Havn. T.d. verður Summartónakonsert í Havnar Kirkju í dag klokkan fimm við Daniel Rye, Fiona Parker, Angelika Nielsen, Ólavur Jakobsen og Hanus G Johansen. Framførd verða løg eftir Bach, Daniel Rye, Angeliku Nielsen, Maxwell-Davies og Hanus G. Konsertin varir slakan tíma og er ókeypis.
Bókmentatíðarritið World Literature Today hevur eina presentatión av Tóroddi Poulsen á breddanum í komandi útgávuni, sum kemur í september. Tað snýr seg um tríggjar heilar síður við m.a. týðingum av fýra yrkingum og myndum úr Fjalum (2013) og sum herfyri varð innstillað til norðurlendsku bókmentaheiðurslønina. Tað er Randi Ward, ið hevur týtt yrkingarnar til enskt. WLT er eitt av teimum elstu og mest virdu bókmentatíðarritunum í USA, ið hevur høvuðssæti á universitetinum í Oklahoma. Tìðarritið, sum kemur annan hvønn mánaða, hevur lesarar um allan heim, talan er veruliga um eitt háttvirt tíðarrit, sum eitt nú nobelheiðurslønarnevndin hevur mett at vera millum heimsins best ritstjórnaðu og mest informativu bókmentatíðarrit.
Teitur fer at framføra í Skuespilhuset klokkan 17 í forhøllini á kongaliga teatrinum í einari sonevndari Ofelia live konsertrøð, har Kammertonen spældi í gjárkvøldið. Sí skránna her:
https://kglteater.dk/det-sker/ofelia-live
https://kglteater.dk/det-sker/forestillinger/sason-2014-2015/ofelia-live/teitur-solo
Foto: Eiler Fagraklett
Fleiri hava sóknast eftir eini frágreiðing um Ólavsøkuframsýningina, serliga við atliti til kærleiksveggin, amatørveggin har forrestin ikki bara amatørar hanga, tvs. veggin, har eg við postkortum hjá pápa mínum havi skrivað "Eg elski teg" sum eina rammu rundan um ein part av verkunum á framsýningini. Eg veit ikki ordiliga hvat eg skal siga um veggin, kanska skulu fólk sleppa at halda tað, sum tey vilja. Men tað ber í øllum førum til at staðfesta, at okkara umhvørvi ongantíð í søguni hevur verið so myndríkt sum tað er beint í løtuni. Vit verða javnt og samt díkt undir við myndum í telduspølum, reklamum, tíðindum, undirhaldi og infortainment, sum verður veitt okkum í einum støðugum myndastreymi gjøgnum sjónvørp, teldur, bløð, smartfonir osfr. Í ógvisliga myndastreyminum er tað sum um, at sjálvur týdningurin av myndunum minkar. Vit taka túsundavís av fotomyndum á telefonum og Ipad, men gloyma myndirnar aftur so skjótt sum tær eru flashaðar á Facebook og á tílíkum loftkvæmum framsýningarpallum.
Foto: Jóin SIgurðsson
Tá eg var lítil høvdu myndir rættiliga stóran týdning. Tá vit skuldu fotograferast til skúlaármyndina var ikki gott at møta ógreidd og óvaskað sum eg gjørdi tað eina árið. Tað er nakað, eg minnist og eg havi pappírsmyndina sum váttan. Eg hoyri til ættarliðið, sum er tað seinasta føroyska ættarliðið, ið náddi at uppliva ein barndóm meira ella minni uttan sjónvarp. Vit sóu film, tá tað var føðingardagur hjá børnum í húsum, har tey áttu filmsapparat og annars í Havnar Bio og tá tað var jólafest í Frelsunarherinum ella Mimir, har vit sóu ávikavist undurvøkur Jesubíløt og stuttligar Skipper Skrekk teknifilmar. Nú eg hugsi meg um, hevði eg kanska ein óvanliga myndríkan barndóm. Í stovuni í barndómsheiminum hingu málningar, serliga nógv var gjørt burtur úr einari kubistiskari kompositión hjá Hans í Mikladali. Henda myndin átti sítt sjálvsagda heiðurspláss uppi yvir sofuni og varð byrjanin til óteljandi diskussiónir, men eisini hingu málningar og tekningar hjá Amariel Norðoy, Zacharias Heinesen, Janus Kamban og fleiri hjá Óla Egilstrøð í barnaheiminum uppi á Lützenstrøð. Óli Egilstrøð var Eiðismaður eins og foreldrini.
Men tað er jú rættiliga vanligt at hava list hangandi í føroyskum heimum. Umframt listamálningarnar vóru fotomyndirnar - foto var omnipresent í húsinum, har eg vaks upp. - Kanska ikki á vegginum, men alla aðra staðni. Í køliskápinum lógu Kodak og Agfa filmsrullur og niðri í kjallaranum í postkortrúminum stóðu eskjur við fleiri túsund postkortum við føgrum litmyndum úr Føroyum stáplaðar omaná hvørja aðra. Eg plagdi at taka kort upp úr gólvinum til pápa eina góða vinkonu, hesin virðismetti og samlaði uppá hesi postkortini, tó at tey vóru eitt sindur meiðslað. Hann var sjómaður og hevði altíð góða tíð at práta við okkum børn, tá hann var heima, honum dámdi at granska hesi postkortini og at gita hvar í Føroyum tey vóru tikin. Á einum stóli í postkortrúminum í kjallaranum lógu nakrar av myndabókunum “Føroyar í myndum” og so stóðu tvær støvutar eskjur, ið eingin nakrantíð nart við. Hetta vóru eskjur av einum ávísum postkorti, sum ímyndaði grindadráp og sum babba treytaleyst noktaði at selja eftir at mótstøðufólk móti grindadrápi vóru farin at gera um seg í 1980´unum. Inni í einum øðrum rúmi í kjallaranum stóð tað stóra, tunga, vakra skriviborðið, sum kanska ikki var úr mahogni, men tað líktist í hvussu so er mahogni, og skuffurnar vóru vælvaksnar við messinghaldi, á tremur í myndum. Hetta vóru svarthvítar myndir frá fyrr í tíðini, einari óhugsandi tíð, tá eg ikki var til. Eg plagdi onkuntíð at fara stillisliga inn í hetta rúmið at blaða í myndarúgvuni og hyggja hugtikin og eitt sindur tortrúgvin at foreldrum mínum, ið sóu so ung og glað út og eg skilti tað ikki, tá eg hugsaði um, at eg slettis ikki var til tá hesar myndir vórðu tiknar.
Eg helt altíð, at pápi mín var øgiliga umstendiligur, tá hann tók myndir. Óansæð hvussu einføld uppgávan tóktist, tók tað altíð drúgva tíð at taka ta røttu myndina og javnan var eg við. Í Listasavninum skuldi Jarðarferðin fotograferast til bókina hjá Emil Thomsen Føroysk list og Jarðarferðin var ikki løtt at fotografera, tí hon var so myrk og blits skygdi ov illa, so tá stóð eg har í tímansvís, soleiðis føldist tað, við einari hvítari paraply fyri blitsið. Í myrkakamarinum tók tað aftur ein lítlan ævinleika at velja út og at viðgera myndirnar og aftaná var tilskering eisini neyðug til tíðir. Allíkavæl eri eg vís í, at pápi mín hevði verið heldur hámur, hevði hann vitað av framsýningini, sum eg gjørdi við hansara myndum í Steinprenti fyrra árið, og sum síðani hevur verið í Danmark og sum verður sýnd í Vágunum í heyst. List hevði hann alstóra virðing fyri, so mikið stóra, at tá málarin Hans í Mikladali einaferð helt við hann, at hann skuldi halda uppat við at mála, ja so pareraði hann ordra, tó at honum dámdi væl at mála sum ungur, legði seg eftir nøkulunda sama stíli sum bygdamaðurin Niels Kruse, og málningurin av Eiðis bygd, sum Sigfried Skaale keypti á tí fyrstu Ólavsøkuframsýningini í 1955 er sum so fínur.
Eg veit ikki hvat babba hevði sagt um postkortsveggin í Listasavninum, men hann hevði helst ógvast við, at eg soleiðis taki so lættliga uppá hetta listarinnar kapel, tí postkort eru so langt burtur frá fínari list, sum vit yvirhøvur koma. Ella eru tey tað? Upprunaliga hugsaði eg, at postkortini kundu vera ein hóskandi rammi kring eina fjølbroytta framsýning, sum sambært hevdina hevur verið rúmlig. Tá eg byrjaði at seta postkortini upp, var tað við trilvandi hondum. Merkiliga sentimentalt projekt. Tað hevði eisini týdning, at eg dagin fyri var eftir postkortunum í húsinum, har eg vaks upp. Húsini eru seld og tá eg var har, vóru húsini longu hamskift, veggir horvnir og mitt í byggirokanum mín gamla song, hon sum eg svav í tey fyrstu árini í lívinum. Men spakuliga tóku myndirnar yvir. Tey gomlu, hondkoloreraðu postkortini við myndevnum av pisufundum, grindadrápum, ólavsøkum, jólahaldum klistraði eg á veggin í Listasavninum saman við kerligum lýsingum av Slættaratindi, Risanum og Kellingini, Sandoynni, Saksun, Suðuroynni og víða hvar í Føroyum. Kortini av dukkum í føroyskum klæðum klipti eg sundur og klistraði tey saman, so at eisini gentudukkur og gentudukkur sluppu at hoyra saman, eins og dreingjadukkur og dreingjadukkur vórðu settar upp millum yndissælar landslagsmyndir í mínari óneyvu og sentimentalu ólavsøkuframsýningpostkortmosaikk
Barbara í Gongini. Foto: Jonas Fogh.
Barbara í Gongini fekk heiðurin at hava upplatingarsýningina á donsku mótavikuni, sum læt upp í gjár. Á tí eitt sindur tvøra ummælinum frá danska mótaummælaranum Sarah Skarum, ið skrivar fyri Berlingske Tidende, skilst, at henni dámar ikki konsekventu og listarligu linjuna hjá Barbara í Gongini. Ummælarin biðjur designarin rætt og slætt um at slappa av. Men eftir samrøðuni at døma, sum altjóða nettíðarritið Chasseur Magazine hevur havt við føroyska designaran, og sum varð publiserað í dag, er einki, ið bendir á, at Barbara í Gongini hevur í hyggju at minka um orkuna. Lesið áhugaverdu samrøðuna her:
http://chasseurmagazine.com/2014/08/06/chasseur-interviews-fashion-designer-barbara-i-gongini/#
Elements of theatrics intertwine within your designs, composing highly conceptual forms that stimulate the eye. During the creative process, what comes first, art or fashion?
Personally, I do not believe that one excludes the other, as I think that all creative disciplines emanate from the same source.
When creating, is there a certain narrative you tend to follow for your lines?
My collections are an ongoing story, which allows me to turn the chapter where I previously left off. This is where the birth of the numerical order of our collections came to surface. The designs are part of a kit, a kit that can be layered and later disabled where the wearer has the freedom of choice to customize the garment to their likings. This is part of our wardrobing concept that is a fundamental pillar in our design DNA, where the central focus is placed on the longevity formula of our creations. Our designs are therefore inter-related, like chapters in a book.
During recent years, the industry has seen a major shift towards more street-oriented creations by many high-end designers. How do you view this change and where do you place yourself within it?
Time is essential, the most important tool for a designer, by understanding its age and the ability to look in the future, combined with a strong personal DNA. In my view, this is a pivotal ingredient that requires strong design of and for our contemporaries. As I do not work with fast trends and tendencies, I rather choose to immerse myself in my conceptual design methods that are locked into avant-garde platforms. In this way, I aim to create a product that has a long life cycle and is irreverently timeless working with broad category options ranging from street-wear, denim to tailored silhouettes that are on continuous basis evolving and where its deconstruction tradition resides deeper in our DNA conceptualization, rather than fast paced trends.
Let’s talk inspirations. What stimulates you as a designer these days?
Hailing from the Faroe Islands, I draw inspiration from the architectural landscape, the misty mountains, the raw textures of soil and chalk, and the dark Northern Atlantic Ocean in constant outburst. There is something poetic in the way nature orchestrates all of these elements that I am keen on exploring in my creations. I like to fuse that source of inspiration with the buzz from the upcoming generations, where the music scene has acted as a springboard for new ideas, giving us a sense of contemporary direction.
The deconstruction of traditional silhouettes, seems to have played a key role in the designing process behind your new MAN AW14 offering. What fascinates you the most about the anatomy of design and how easy was it to create new forms without breaking the mould?
Each design is built upon certain principles as each garment has a skeleton that later requires layering, sculpting, and finishing. When I start to modulate the garment, the anatomy of the design is fully exposed and I can start to experiment with the shape, without fully compromising the initial mould of our DNA. The technique of deconstruction has thereby formed the basis for our wardrobing concept, in the sense that I can either layer or de-layer one singular garment or incorporate such function over a couple of our designs.
Our designs are therefore rich on multi-functionality and aim to include shape-shifting qualities where the wearer has the option to either present the garment in its natural state or to deconstruct it to grant it various expressions. We aim to introduce a sense of multi-faceted behavior where past as well as present can be evoked and in turn rekindled for years to come. This is an important fundamental design principle that has been with us from the start and we will continue to preserve.
The Nordic heritage has worked its way into your designs, in many creative ways. How is this translated into your new line?
The North Atlantic is the basis for my personal DNA. Our lands, the Faroe Islands, are positioned in an epic belt with the wildest weather changes. The insisting forces of nature and savage landscape, non-judicial and ever in turmoil, have a significant impact on the population, where the external circumstances mirrors the inner landscapes. These inner landscapes of mine are often the reasons for the design choices I take both in the tactile as in form development.
The basic palette for me is always rather static, but then I do have an ongoing fascination for the principle of design methodology that I often dwell on as long as the source stays open. Therefore, I see my design process as a continuous process, as I fabulate on where the process stopped the season prior. In this way I can be looking at my personal design journey as a story tale of continuity.
Foto: Marita Gullklett
Kópakonustandmyndin í Mikladali hevur av sonnum fingið fólk at kjakast. Kjakast verður bæði um estetikk og um moral, um hvat standmyndir eru fyri nakað, um kópakonan er eitt sexobjekt ella um hon í veruleikanum er longsulsfull ("bara uppá ein urkvinnuaktigan, erotiskan máta"). Og meðan kjakið gongur heitt við tílíkum áhugaverdum og óáhugaverdum sjónarmiðum, glógvar í einum innleggi hjá listakvinnuni Silju Strøm.
Til mína grein um Skulpturelt fjølbroytni hevur Silja Strøm hesa viðmerking:
Silja Strøm: Áhugavert! Nú havi eg arbeitt á Scottish Sculpture Workshop í 5 mánaðar, og her er eitt sera áhugavert skift komið í tey seinastu 15 árini. Tey opnaðu í 1979 mitt í stórrákinum av monumentalum jarn, bronzu og stein standmyndum, ið vóru upp á sítt hægsta, skulpturparkir vóru gjørdar í hópatali, og útrykkið var maskulint, ekpressivt og monumentalt. SSW hevur fasilitetir til at stoypa og viðgera metal, keramik, stein og træ, men listaheimurin er broyttur nógv síðan tá, og programmið ið verður kuratera, er við at skifta fokus uttan at skifta facilitetirnar ov nógv. Nógv ung listafólk koma við ungum og radkalum idéum um hvat f.eks. bronza, jarn og steinur kann vera brúktur til í 21. ølds listaverkum. Tað er sera áhugavert at uppliva, og eg helt, at hendan greinin resoneraði við tí, eg havi upplivað í einum av best kendu standmyndaverkstaðunum í Føroyum.
Tá tað er sagt, eru eisini nógv av tí eldra ættarliðnum generatiónini sum dáma væl at finnast at tí, ið verður gjørt her nú. "Tað er ikki sum tað plagdi. Lisafólk skapa ikki longur" er nakað fólk dáma væl at siga, men bara tí man ikki ger nakað monumentalt, merkir tað ikki, at man ikki skapar. Listarlig útrýkk flyta seg og broytast, so tað mugu tær listarligu institiónirnar eisini, tí listafólkini bíða ikki eftir nøkrum, tey skapa sínar egnu karmar. Tað er upp til tín at fylgja við. Ikki øvugt.
20 hours ago · Unlike · 4
Silja Strøm :Eitt boð upp á list í almenna rúminum eftir míni yndis listakvinnu, Katie Paterson http://www.situations.org.uk/.../katie-paterson-future.../
Kinna Poulsen Hatta sær ordiliga spennandi út, Silja. Míni myndadømi í greinini eru nógv meira traditionel, eg hugsaði, at neyðugt var at grulva áðrenn mann fór til gongu. Tað er sjálvandi nakað tvætl og gott, mann hevur ung, gløgg fólk sum teg, sum kunnu minna meg um tað
20 hours ago · Edited · Like · 3
Silja Strøm Okkara ættarlið skapar list í einum heimi, ið er merktur av alsamt minkandi resoursum. Listin má laga seg eftir nýggum karmum, um hom skal blíva við at vera fyri øll, og ikki bert fyri tey ið hava fyrsta rætt til resoursurnar. Tí mugu vit hugsa um hvat tað merkir at skapa, hvat vit skapa við, fyri hvønn, hvat tað kostar (í allar mátar), og hvat tað stendur fyri.
20 hours ago · Unlike · 7
Design Barbara í Gongini. Foto Karin Johnson. Androgynity
Í dag byrjaði danska mótavikan. Tað var føroyski designarin, Barbara í Gongini, sum fekk heiðurin at hava fyrsta showið á mótavikuni við sínum serstøku, burðardyggu avantgardeklæðum. Í stuttum má sigast, at talan er um eina framúrskarandi framførslu. Showið er um somu tíð ein mótasýning við klæðum, har tú kanst meta um stíl, útsjónd og hvussu tey einstøku pløggini rigga, men samstundis er talan um eina avantgarde framførslu við listarligum elementum av sjónleiki, stillaleiki við løgnum interaktiónum, ið tykjast snúgva seg um viðurskifti millum menniskju. Klæðini eru svørt og huglagið er dramatiskt og myrkt, úttrykkið er elegant og cool, samstundis sum okkurt rørandi og stuttligt knýtir seg at hesum glataðu figurunum við teimum ómetaliga merkiliga reivveru- ella cocoonkendu frisurunum og lýsandi reyða hárpraktinum og skegginum, sum eru einastu koloristisku elementini í framførsluni. Innan fyri fáar minuttir fái eg sum áskoðari hugasamband við eina klædningsklædda Gretu Garbo, ein passioneraðan Marquis de Sade og kitsjuta líkismálningin av einum sjómanni við pípu, sum fyrr í tíðini hekk á grønmynstrutum tapeti í gongini í ávísum døgverðaluktandi húsu. Eg fari at hyggja umaftur og at lurta ikki minst; tivandi tónasporinum við teimum merkiliga djarvu pausunum, stendur Jens L.Thomsen fyri.
Leygarkvøldið 9.aug. verður yrkingaupplestur í Sirkus við Carl Jóhan Jensen, Ludvík á Brekku, Róa Patursson og Vónbjørt Vang. Tiltakið byrjar klokkan 21.
Kópakonan og modellin - mynd Norðlýsi
Eitt sindur av kjaki hevur tikið seg upp síðani nýggjasta standmyndin hjá Hans Paula Olsen varð avdúkað í síðstu viku. Tey flestu hava verið sera ósamd í mun til mín kritikk, og summi eru óð, tí eg eg ikki havi verið har enn á staðnum og skoðað standmyndina, ein av teimum óðu skrivaðu um meg á facebook, at ilt eyga vil einki gott síggja. Her má eg mótmæla, mítt eyga er ikki serliga ilt, bara eitt sindur kritiskt, og tað haldi eg ikki, at nakar skal ræðast.
Ein av verksmiðumonnunum í Helsingør er í ovurstødd. Mynd: Lars_Skov
Standmyndir og yvirhøvur list í almenna rúminum hevur alstóran týdning fyri okkara trivnað og okkara hugsunarhátt, standmyndirnar ríka okkum dagliga við at fáa okkum til at undrast og at hugsa. List í almenna rúminum gevur okkum nýggj sjónarmið í mun til okkara egnu samtíð og harvið ávirkar hon okkara gerandisdag og tí hevur tað stóran týdning, tað, sum verður sett upp, tí ofta verður tað sett upp fyri at vera. - Hans Pauli Olsen er ein ómetaliga arbeiðssamur og dugnaligur listamaður, sum hevur gjørt eitt megnararbeiði innan føroyska og danska standmyndalist og í summar eru heili tvey veldug verk avdúkað hjá honum, annað er standmyndin av verksmiðjuarbeiðarum í Helsingør og hin er Kópakonan í Mikladali, bæði verkini eru figurativ og ógvuliga naturalistisk, hygg t.d. at lýsingini av tí eina verksmiðjuarbeiðaranum, tað er Brandur Patursson - hundrað prosent. Verkini eru eisini bæði monumental, vitalistisk og heroiserandi standmyndir, ið eru hugsað sum heiður til ávikavist arbeiðarastættina og ein mytiskan figur. Traðarmaðurin, sum stendur uttan fyri Býráðshúsini við Vaglið í Havn, er ein fín standmynd, sum eg fegnist um dagliga og sum heiðrar traðarmonnunum. Hetta er ein sterkur, nakin maður við ovurstórum hondum, sum ber ein tungan klett - um vit hugsa um Kópakonustandmyndina er tað áhugavert, at Traðarmaðurin er fullkomiliga avsexualiseraður. Hann hevur einki kyn niðan fyri beltið.
Traðarmaðurin er kroppsligur, men asexuellur
Eg fari til Mikladals at hyggja at kópakonuni seinni í vikuni og eg skal nokk siga tykkum hvat eg haldi um hana, tá eg síggi standmyndina á staðnum, sum hon er gjørd til. Tì sjálvandi er staðsetingin týdningarmikil, Hans Pauli Olsen hevur nú gjørt fleiri standmyndir, sum standa í náttúruvøkrum, fjarskotnum støðum, t.d. gjørdi hann eina standmynd til bygdina Skarð herfyri. Tað er galdandi fyri Kópakonuna og fyri fleiri av seinastu standmyndunum, sum Hans Pauli Olsen hevur gjørt, at figurarnir ikki hava nakran sokkul at standa á. Hans Pauli Olsen hevur annars áðrenn arbeitt rættiliga nógv við sjálvum soklinum t.d. í einum verki sum Fría Fríða við Eik Banka yviri við strond. Men í teimum nýggju verkunum standa bronzufigurarnir á vegnum, ella á klettinum og gerast harvið enn meira veruleikakendir har teir standa.
Mynd Lars_Skov
Hans Pauli Olsen hevur gjørt rættiliga nógvar av standmyndunum, sum eru settar upp í Føroyum seinastu árini. Tað er ikki ringt at skilja sum so. Hann er dugnaligur, arbeiðssamur og vit hava ikki nakran annan, sum dugir tað, sum Hans Pauli Olsen dugir at fáa burtur úr leiri. Mín kritikkur snýr seg í grundini ikki so nógv um listamannin, men um tey, ið bíleggja standmyndir runt um í Føroyum. Tað er heldur fantasileyst og av handahógvi merkt, haldi eg. Eg kundi í hvussu so er hugsað mær, at vit fingu eitt meira fjølbroytt skulpturelt úttrykk. Eg haldi, at okkara standmyndir í ov stóran mun eru figurativar, naturalistiskar heteronormativar bronzustandmyndir av hvítum menniskjum við idealkroppum. Listarlig dygd hevur ómetaliga nógv at siga, men fjølbroytnið er somuleiðis av eyðsæddum týdningi í einum rúmligum, demokratiskum samfelag. Kanska eru vit ov national og lokal, tá vit bíleggja verk. Aðrastaðni tryggja tey fjølbroytnið m.a. við onkuntíð at biðja altjóða listafólk. Í Íslandi t.d. var eg imponerað, tá eg fyri nøkrum árum síðani sá altjóða skulpturparkina í Hafnafirði, har listafólk úr 16 londum hava gjørt hvør sítt verk, har eru verk hjá listafólkum úr m.a. Mexiko, Sveis, Fraklandi, Finnlandi, Japan og Týsklandi. Á Viðey við Reykjavík tendra tey hósdagin Imagine Peacetower, framúrskarandi ljósstandmyndina hjá Yoko Ono Lennon fyri børnunum í Palestina/Ísraelstríðnum. Fyrr í tíðini var ein standmynd tað sama sum ein bronsustandmynd, eitt monumentalt minnismerki til eftirtíðina. Soleiðis er tað ikki longur, ein standmynd hevur í prinsippinum listarligt frælsi javnbjóðis við alla aðra list. Men av tí, at standmyndir ofta eru heldur dýrari og umstendiligari at gera og seta upp, eru tær í størri mun enn onnur list treytaðar av avgerðunum hjá meira og minni kompetentum kommunupolitikarum.
Her eru nøkur dømi um skulpturelt fjølbroytni.
Jes Brinch HATE. 2013. Foto: SKovsnogen.
Bjørn Nørgaard: RIv dette tempel ned 2012
Magnus Tómason: Tekið 2003
Per Kirkeby: Murstensskulptur 2010
Sui Jianguo: Windy City 2010
Jørgen Haugen Sørensen: Kolossen 2011
Marc Quinn: Alison Lapper Pregnant 2010
Yoko Ono Lennon: Imagin Peace Tower
Per Kirkeby: Laokoongruppen (2013)
Ai Weiwei, scultpure 2010
Damián Ortega: Controller of the Universe 2007
Danny Lane: Empress 2007
Sakaris Fríði Stórá: Viva Vendetta er loksins sett upp í framsýningini. Annars hevur Malan Marnersdóttir ummælt framsýningin í Sosialinum í dag í grein við heitinum "Tivoli og list", har hon m.a. finnist at eini fløktari og tvørligari framsýning. Malan Marnersdóttir sóknast eftir betri miðlan - hon hevur helst ikki sæð míni tíðindaskriv og greinirnar á FB-síðuni, sum varð upprættað til sama endamál, eingin framsýning hevur verið so gjølliga miðlað sum Ólavsøkuframsýningin í ár og í fjør. Malan Marnersdóttir dámar ikki mín kærleiksvegg og heldur, at hann ber brá av vantandi virðing fyri teimum, sum hava gjørt myndirnar "Í roynd og veru eru hetta kanska verk, sum fyriskiparin annars hevði havnað". - Her skal eg skunda mær at svara, at so er ikki. Øll verkini, sum eru á Ólavsøkuframsýningini eru líka vælkomin - eg sensureraði verkini hjá tólv persónum, sum ikki komu við á framsýningina. Eg veit eisini um nógv, sum halda, at kærleiksveggurin er tað besta á framsýningini og eg veit um fleiri av teimum, sum hava verk hangandi á kærleiksvegginum, sum virkuliga dáma at hanga har, t.d. Vígdis Petersen og Durita Dam. Men tað tykist sum um, at Malan Marnersdóttir hevur havt eina uppliving av framførsluni hjá 200 undir upplatingini, og tað er undir øllum umstøðum er stuttligt at fáa eitt ummæli sum kjakupplegg.
Claus Carstensen
Sámal Blak, 200, Vendettaverkætlanin Hansina Iversen, Claus Carstensen og Jóhan Martin Christiansen
Sissal Kampmann
Tóroddur Poulsen
Elin Josefina Smith
Sámal Blak, Fríða Matras Brekku
Ummæli: Tað hjálpir rættiliga væl uppá ein gráan, regnvátan mánadag sum í dag, at fara ein svipp til mánadagskonsert í Norðurlandahúsinum. Hetta var ein Summartónakonsert hjá Ernst Sondum Dalsgarð, tenori, Páll Sólstein hornleikara, Søren Johannesen klaverleikara og Agnar Lamhauge bassleikara.
Skráin fevndi sera breitt frá føroyskum modernaðum tónleiki til samtíðartónleik til italskan operatónleik og amerikanskan musicaltónleik, sum vit hoyrdu um á enskum - enska miðlingin var helst hugsað til ferðafólkini. Mær dámdi best samtíðartónleikin, serliga verkið hjá Unn Patursson, sum hon hevur skrivað til orðini hjá systrini Lív Róadóttir Jæger og sum eg haldi fangaði tað serstaka um somu tíð østa, tivandi og róligt staðfestandi lyndi í yrkingini “Ekkóhjarta”. Ernst Sondum Dalsgarð las yrkingina upp, áðrenn hann tulkaði verkið við nøtrandi nærveru.
Verkini hjá Páll Sólstein og Agnar Lamhauge vóru eisini áhugaverd, hin fyrri við síni tónleikaligu tulking av lagnutunga klassikaranum hjá Williami Heinesen “Hoyrdu tit havsins andalag”, sum gav eina dramatiska, romantiskt hugleiðandi mynd av slóttumonnunum, sum arbeiða upp móti setandi sólini. Agnar Lamhauge bæði sang og spældi í sínum egna verki, sum tók støði í Kingolagnum “Lover nu Herren”. Áhugavert at hoyra teir báðar, Kingosangaran og klassiska sangaran syngja saman í einum serstøkum samljóði, ið hongur væl saman við útgangsstøðinum hjá Agnari Lamhauge, einum djúpum áhuga og virðing fyri fjøltáttaða Kingosanginum. Við instrumentalum verkum vístu teir báðir Sólstein og Lamhauge hvussu væl teir meistra hvør sítt leikføri. Ernst Sondum Dalsgarð er klassiskt útbúgvin sangari, sum uttan trupulleikar megnar eina avbjóðing sum ein tílík, fjølbroytt konsert er. Røddin hjá Ernst Sondum Dalsgarð er vøkur og sterk, og í italsku sangunum fylti røddin alla ta fullsettu Klingruna. Eg haldi, at tað var eitt sindur ringt at hoyra tekstin í støðum í onkrum av teimum føroysku sangunum, møguliga hevur tað við klassisku munnstillingina at gera. Síðsti parturin av konsertini var heldur lættari, tað er ivaleyst ein spurningur um persónligan smakk, men sjálv hevði eg ikki havt nakað ímóti um øll konsertin varð myndað av tí tyngri samtíðartónleikinum, tí eg haldi, at tað var mest spennandi parturin av konsertini, har tú sum áskoðari kendi, at okkurt var uppá spæl. Takk fyri tað!
Skráin fevndi um tónleik hjá Waagstein, Paturson, Sólstein, Lamhauge, Rachmaninov, Leoncavallo, Nielsen, Porter, Howard og Berlin.
Listaportal - kip@glasir.fo
