Sakaris Stórá ger nýggjan ungdómsfilm

   

FOTO: Miriam & Janus

                                                          

Nýggj filmsverkætlan verður sett í gongd um miðjan november. Tað er  leikstjórin Sakaris Stórá, sum hevur gjørt virðisløntu stuttfilmarnar Vetrarmorgun og Summarnátt, sum nú fer undir eina størri filmsverkætlan. Hon er meiri umfatandi, og tí verður byrjað  við fyrireikingum longu í hesum mánaði.

Sakaris Stórá hevur saman við rithøvundanum Marjun Syderbø Kjeverður lnes arbeitt við søguni til  ein føroyskan ungdómsfilm, sum verður tikin upp á bygd.

Tí verður nú farið undir at finna rætta høvuðsleikaran, eina unga gentu, 16 ára gomul í leikritinum, men er gentan tann rætta, kann hon verða millum 15 og 20 ára gomul.

Eins og við hinum filmunum verða upptøkuroyndir, men royndir innan film og leik á palli, eru ikki eitt krav.  Upptøkuroyndirnar verða á Føroya Fólkaháskúla 14.-15.-16. november, og tilmeldingarfreistin er 12. november.

Tað er Fish&Film við Ingun í Skrivarastovu, sum eisini framleiddi Vetrarmorgun, sum stendur fyri framleiðsluni. Síðani Vetrarmorgun fekk virðisløn á heimsins størstu filmstevnu á  altjóða filmstevnu í Berlin,  hevur filmurin verið sýndur á mongum filmstevnum kring heimin. Har hevur áhugin fyri arbeiðinum hjá Sakaris verið stórur. Serliga er tað arbeiðið við leikarunum, sum hevur fingið gott skoðsmál.

Fish&Film er júst afturkomið av fyrsta útnorður framleiðslufundi í Reykjavík, sum danski og íslendski filmsgrunnurin skipaðu fyri. Høvi varð at hitta framleiðarar úr Danmark, Íslandi og Grønlandi, og eisini her var stórur áhugi fyri komandi verkætlanum hjá  Sakaris Stórá. Fundast varð um ymsar møguleikar fyri samframleiðslum í komandi verkætlanum hjá honum.

Tað ber til at ringja til Sakaris Stórá fon 263663 ella Ingun í Skrivarastovu fon 288366, um tú vilt vita meira um verkætlanina.

www.fishandfilm.com

 

Fie Norsker í Steinprenti

Tey arbeiða av grimd í Steinprenti í løtuni fyri at fáa prentini hjá donsku listakvinnuni Fie Norsker liðug áðrenn hon fer heimaftur í morgin. Prentini verða partar av framsýningini Grafisk Sambond / Grafiske Forbindelser, sum verður framsýnd í Vendsyssel Kunstmuseum í Hjørring, Kastrupgaard og at enda í Norðurlandahúsinum næsta heyst. Fie Norsker elskar sítt arbeiði, greiðir hon frá, og hetta ovurhonds hugaliga útgangsstøðið er ógvuliga sjónligt í hennara arbeiðshátti og í fjølbroyttu myndunum, sum nú breiða seg um alt arbeiðsborðið í Steinprenti.

Hetta er fyrstu ferð, hon roynir seg við steinprenti, sigur hon, men neyvan man tað vera seinasta ferð, tí listakvinnan hevur ógvuliga lætt við at fata mannagongdina. Tað er so stuttligt, heldur Fie Norsker. Hon teknar á litografiska steinin, og síðani fer prentingin í gongd. ”-Eg fái prentini frá Jan og so koloreri eg tey við hond” greiðir listakvinnan fegin frá. Hetta gongur fyri seg eitt sindur eftir sama prinsippi, sum tá mann fyllir út tekningar í einari málibók og vísir okkum yvirflóðum av hugskotum í huganum hjá Fie Norsker. Hon er sera visuel, so hugskotini koma til hana sum myndir, sum hon skitsar skjótt niður á pappír og síðani fer hon í gongd við sjálvt verkið, sum tó ongantíð blívur tað sama sum í skitsuni. Fie Norsker hugsar skjótt og nógv og hon hevur ongantíð upplivað at vera í uppisetri við hugskotum.

Á nýggjasta prentinum, sum ikki er heilt liðugt enn, sæst ein totemsteyri og á hinum er ein dupultfigurur, sum minnir um eina klassiska teaturmasku, har tann eini er glaður og  hin er keddur. Figurarnir hjá Fie Norsker eru um somu tíð einfaldir og stuttligir, kompleksir og álvarsligir. Bæði figurar og bakgrund eru prýdd við ymiskum dekorativum mynstrum, sum eru fabulerandi og sum í støðum minnir um teknirøðir og um upprunamyndar. Fie Norsker dámar væl, at myndirnar tykjast lættar og at síggja til býttar, men áskoðarin skal ikki hyggja serliga leingi at myndunum áðrenn hann sær listarliga álvarsemið í teimum tvætlutu figurunum. Eitt ávíst, hugtakandi mynstur av flótandi ójøvnum linjum er afturvendandi og stendur ella liggur sum ein ljódligur og loyndarfullur abstraktur og savnandi liður í myndunum. Í einum prenti sæst hetta mynstrið sum ein fjøl ovast í myndarúminum, í hinum prentinum av dupultmaskuni minnir mynstrið næstan um eina húgvu sum er drigin eitt petti niður yvir tey grotesku høvdini. 



Á breiða vegnum

Nakrir tankar um Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins

Vinnarin av Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins varð almannakunngjørdur mikukvøldið. Tað gjørdist finski rithøvundurin Kjell Westö, sum vann heiðurin og tær 350.000 krónurnar fyri finnlandssvensku skaldsøguna Hägring 38 (Lognbrá 1938), ein undirhaldandi bók, sum gongur fyri seg í Helsinki eitt tíðarskeið áðrenn annan veraldarbardaga.

Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins hevur síðani 1962 verið latin føgrum bókmentum – eitt bókaverk, ein skaldsøga, ein sjónleikur, eitt yrkingasavn, ritroyndarsavn ella stuttsøgusavn á høgum dygdarstigi, sum er skrivað á einum av norðurlendsku málunum, fær ta háttvirdu virðislønina aftaná eina drúgva mannagongd við innstillingum úr teimum einstøku norðurlondunum. Tey stóru máløkini sleppa at innstilla tvær bøkur, tey smærru innstilla eina bók í part. Endamálið við virðislønini er at økja áhugan fyri norðurlendskum bókmentum sum heild og at vaksa um áhugan fyri norðurlendska mentanarfelagsskapinum. Fyri Føroyar er norðurlendska samstarvið sum heild gott. Eg havi í nøkur ár sitið í nevndini, sum innstillar føroyskar bøkur til virðislønina og eg má siga, at tað hevur verið ein sonn fragd ár eftir ár at kunna innstilla góðar bøkur úr okkara lítla máløki til virðislønina, bøkurnar verða síðani týddar til svenskt, norskt ella danskt, so at hini londini kunnu lesa við. Innstillaðu bøkurnar verða síðani ummældar og viðgjørdar í hinum norðurlondunum. Fyri eitt lítið land sum okkara er norðurlendska samstarvið av ómetaliga stórum týdningi - hygg bara at Norðurlandahúsinum og ímynda tær Føroyar uttan. Tað er somuleiðis greitt, at føroyingar fáa nógv meira burtur úr norðurlendsku stuðulsgrunnunum enn vit lata, sum Urd Johannesen gjørdi vart við í áhugaverdari grein herfyri í mentanarblaðnum hjá Sosialinum.

Í bókini hjá Kjell Westö, Lognbrá 1938, fylgja vit nøkrum persónum, m.a. hinum nýliga fráskilda sakføraranum Claus Thune og skrivstovukonu hansara, Mathildu Wiik og teirra lívi og hugsanum eitt tíðarskeið í 1938, tá nazisman tekur seg upp í Europa við antisemitismu og opportunum práti um hvussu gott skil er komið á arbeiðsloysið í Týsklandi osfr. Claus Thune og vinmenn hansara eru miðaldrandi, teir vóru einaferð væl og fullir av hugsjónum, nú kenna teir seg noyddar at drekka seg fullar fyri at fylla ósemjuna og tómligu kensluna við onkrum ítøkiligum í sonevnda mikudagsklubbanum. Mitt í rokanum av politiskari ósemju lúrir eitt tríkantsdrama, tá tað vísir seg, at fyrrverandi konan hjá Claus Thune fór frá honum til ein av hansara góðu vinmonnum, sálarfrøðingin Robi Lindemark. Eitt kvøldið hjálpir Matilda Wiik arbeiðsgevaranum við at ambæta vinmonnunum í Mikudagsklubbanum og tá sær hon og kennir aftur ein teirra frá eini fangalegu, har hon sat eftir borgarakríggið. Á henda hátt gerst huglagið alsamt meira spent og her tekur bókin at líkjast eini spenningsbók við hevndarmotivi, sum ikki skal spoilast á hesum staði.

Vinnarabókin minnir eit sindur um nýggju bókina hjá Carl Jóhan Jensen. Her er jú eisini talan um  eina søgu um hvussu óndskapur, girnd og óreinska undir røttum óndum fortreytum fær brotið sær veg gjøgnum ússaligar lagnur og menniskjaligan veikleika til at gerast ein heil skipan, sum er grundað á viljan til at gera gott fyri tey nógvu, men sum er gjøgnumperverterað av múgvumentalitetinum og trongd múgvunnar at finna onkran at skylda uppá. Tematiskt sæð snýr bókin hjá Carl Jóhan Jensen seg um sama tíðarskeið sum bókin, ið júst er heiðrað við Bókmentaheiðursløn Norðurlandaráðsins. Báðar bøkurnar eru eisini merktar av sama slagi av samantvinnan av veruligum søguligum hendingum og fiktión. Spurningurin er so bara um bókin hjá Carl Jóhan Jensen hevði havt nakran kjans, skuldi hon verið innstillað til norðurlendska heiðurin, hon er jú rættiliga kompleks og listarliga ambitiøs og hon inniheldur forrestin heldur ongan moralskan, rættan peikifingur, sum vit kunnu halda okkum til.

Eg haldi ikki eg geri ov nógv av, um eg sigi, at Bókmentaheiðursløn Norðurlandaráðsins hevur verið stødd á breiða vegnum tey seinastu mongu árini. Í øllum førum haldi eg, at tað ber til at síggja eitt ávíst rák í virðislønarhandanunum frá Norðurlandaráðnum síðstu árini. Hyggja vit at vinnarunum, snýr tað seg fyri tað allarmesta um prosabøkur, stuttsøgusavn og skaldsøgur, og í stóran mun er talan um breiðar, stórar, fólksligar lagnusøgur við søguligari bakgrund. Nógv minnast kanska skaldsøguna hjá Sofi Oksanen, Puhdistus / Utrensning, sum snúði seg um sovjetisku hersetingina av Estlandi og ræðuligu fylgjurnar av henni. Í fjør vann danski rithøvundurin Kim Leine fyri Profeterne ved Evighedsfjorden, sum somuleiðis er ein lýsing av donsku kolonialiseringini av Grønlandi og fylgurnar av henni. Nógv dámdu og lósu hesa bók, men fleiri undraðust, at eitt dapurt, men tungt og trupult meistaraverk sum Filosofiens Natt hjá Lars Norén ikki megnaði at vinna. Í fleiri førum tykist sum um tað verður atkvøtt fyri tí, sum verður hildið at vera "tað rætta" í staðin fyri tí, sum er bókmentaliga gott. Vinnarabókin í ár er á sama hátt breið sum tann hjá Kim Leine, hon er væl skrivað og hon er ómetaliga løtt at lesa. Málsliga og innihaldsliga er tað á ongan hátt torført at fylgja við í hvat gongur fyri seg í bókini; á lýsingini av Matildu merkja vit t.d. alt fyri eitt syrgiligt huglag, at hon er einsamøll og fáa varhugan av, at hon á onkran hátt er vorðin djúpt særd onkuntíð, men vit fáa tað eisini staðfest frá einum av hinum persónunum, Claus Thune, sum følir einsemið kring hennara persón. Tað verður greitt frá og grundgivið rættiliga gjølliga í hesi bókini, forteljarin er gamaldags alvitandi,  hann er jarðbundin, skilagóður og ábyrgdarfullur næstan sum hjá Pontoppidan. Persónslýsingarnar hjá Kjell Westö eru ómetaliga gjøgnumførdar, menniskjuni standa ljóslivandi fyri lesaranum. Hetta verður heilt vist ein bók, sum nógvir nýggir lesarar og bókhandlar fara at fegnast um og tað skulu teir vera hjartans vælkomnir til. Men eg haldi veruliga, at tað er spell, at heiðurslønin skal vera blivin so breið, kommersialiserað og so prosakend, at yrkingar, listarliga ambitiøsar ella smalar dygdarbøkur ongan veruligan kjans tykjast hava í endaspælinum um Bókmentaheiðursløn Norðurlandaráðsins. 

Innbjóðing til framløgu av byggiverkætlanum í miðbýnum í Klaksvík


Á heimasiðuni hjá Klaksvíkar Kommunu boða tey frá byggiverkætlanum í miðbýnum:

Hervið verður bjóðað til alment hátíðarhald í miðbýnum í Klaksvík týsdagin 28. oktober kl. 10:00, har spakin verður settur í fyrstu byggingina í hjartanum av nýggja miðbýnum í Klaksvík.

Fyrsta byggingin í hjartanum av miðbýnum í Klaksvík verður nú veruleiki

Bústaðir og Klaksvíkar kommuna hava seinastu tíðina samráðst um eina byggiverkætlan í sjálvum hjartanum av miðbýnum í Klaksvík, sum fevnir um bygging av íbúðum, og har veghæddin verður løgd av til alment, útatvent virksemi.

Eftir drúgvar og konstruktivar samráðingar millum Bústaðir og Klaksvíkar kommunu er nú borið á mál við hesi spennandi verkætlan, so Biskupstorgið nú kann gerast veruleiki í tráð við løgdu miðbýarætlanina. Eftir ætlan verður bústaðaparturin fyriskipaður í einum samstarvi millum Bústaðir og P/F Tryggingarfelagið LÍV samtakið.

Tað eru umleið tríati ár síðan, at fyrsta miðbýarætlanin fyri Klaksvík varð samtykt, so talan er veruliga um eitt søguligt gjøgnumbrot.


Heilsutrygd, Barnaverndin, NR, Sernám og Gigni undir eitt tak

Í samband við keypið av Posthúsbygninginum, sum skal út- og umbyggjast til mentanarhús, bant Klaksvíkar kommuna seg til at útvega hóskandi hølir til Heilsutrygd.

Tá ið bygningurin hjá BankNordik, sum liggur sera væl og mitt í býnum, varð lýstur til sølu, kannaði býráðsumsitingin møguleikarnar fyri at nýta hann til virksemið hjá Heilsutrygd. Samstundis lat hetta upp fyri fyri at samansjóða eina felags hølisloysn í hesum bygningi fyri Heilsutrygd og nøkrum av deildunum, sum kommunan varðar av. Ein flyting av Barnaverndini, Námsfrøðiligu Ráðgevingini, Sernámi og Gigni undir somu lon gevur grundarlag fyri einum enn betri fakligum umhvørvi fyri starvsfólkini og harvið eisini betri tænastum til borgararnar.

Felagið Christian í Grótinum hevur ætlanir um at keypa bygningin frá BankNordik. Klaksvíkar kommuna hevur gjørt leiguavtalu við Christian í Grótinum við tí endamáli at tryggja virksemið hjá Heilsutrygd, Barnaverndini, Námsfrøðiligu Ráðgevingini, Sernámi og Gigni. Avtalur eru gjørdar við hesar deildir og stovnar, sum við hesum fáa eina varandi, nútíðar hølisloysn.


BankNordik byggir sær nýtt sæti í miðbýnum í Klaksvík

Í sambandi við, at BankNordik selir verandi bankabygning, hevur bankin tikið avgerð um at flyta sítt sæti her í økinum oman í sjálvan miðbýin í Klaksvík, har nýggi bygningurin eftir ætlan verður partur av Biskupstorginum. Ætlanin um sølu og bygging er tó treytað av, at øll formlig viðurskifti fáast upp á pláss. Nýggi bankabygningurin er ein partur av ætlanum bankans um at verða ein sjónligur og virkin viðleikari í økinum.

Sostatt er her talan um fleiri aktørar – Bústaðir, P/F Tryggingarfelagið LÍV samtakið, Heilsutrygd, BankNordik, Christian í Grótinum og Klaksvíkar kommunu – sum seinastu tíðina hava samstarvað um at fáa omanfyri nevndu verkætlanir førdar út í lívið.

Vit eru ikki í iva um, at henda verkætlan er til frama fyri nógvar ymiskar tættir í samfelagnum, og tað er tí við gleði, at vit leggja hesa verkætlan fram.

 

Borgarafundur um Tórshavnar Kommunu

Í sambandi við at Tórshavnar kommuna hevur gjørt eina kommunuætlan, sum stingur út í kortið, hvussu kommunan er sær út um 15 ár, verður borgarafundur hildin í skúlanum við Løgmannabreyt 5. november 2014 kl.19.00.

Á fundinum fara kommunustjórin, trivnaðarstjórin, tekniski stjórin og borgarstjórin at greiða frá kommunuætlanini. Borgarin fær samstundis høvi at siga sína hugsan um Tórshavnar kommunu í framtíðini.

Kommunuætlanin er politiska skjalið hjá kommununi um menningina fram ímóti 2030. Í ritinum eru tankarnir hjá býráðnum um yvirskipaðar visjónir og stevnumið fyri Tórshavnar kommunu.

Áður hevur verið boðað frá, at fundurin verður 29. oktober. Men tað verður hann ikki. Fundurin er fluttur til 5. november 2014 kl.19.00. Øll eru vælkomin.

Annars er kommunuætlanin vorðin almenn. Talan er um 120 síður í trimum frágreiðingum. Kommunuætlanin er tøk HER og til ber eisini at lesa hana ymisk støð í kommununi. Eitt eintak liggur eitt nú á Bókasavninum í Kollafirði og eitt eintak er til taks í Snarskivuni.

ICE, ART AND BEING HUMAN


by Minik Rosing and Olafur Eliasson
First published in the Danish newspaper Politiken, Sunday, 26 October, 2014.
Translator: Kevin McGwin

In the depths of human consciousness, there is a collective notion of a time long past. It is a time before we had the knowledge or the insight to understand how the world works, and it was a time before we had the capacity to influence the world around us. We were innocent and we called this state paradise. One can read the narrative of human history as mirroring the development of a person from the carefree innocence of childhood into adulthood, with the knowledge and responsibility that entails. Yet, one could also make the claim that this narrative of humanity’s childhood is a collective, accurate memory of events of such enormous proportions that we are still struggling to come to terms with it, in our mythologies and religions, thousands of years later. The collective memory so deeply etched into our consciousness is a memory of ice and the effect ice has had, not just on the climate, but on our entire civilisation.

Ice is as wonderful as it is unusual; it is different from nearly any other substance we know. When water freezes, it expands; most other substances occupy less volume in their solid state than as a liquid. Ice melts under pressure; most other solids melt when pressure is removed. Ocean water absorbs almost all the solar energy that reaches it; ice reflects it. The earth is close enough to the sun that most water is warm enough to remain liquid, yet the temperature is still cold enough that ice can form at the poles and at high altitudes. It takes large quantities of energy to melt ice; conversely, when water freezes, large quantities of energy are released. As water melts and freezes again, it helps limit temperature fluctuations from one season to the next and from day to night, making it possible for humans to live at almost any latitude.

The ice contained in the Antarctic and Greenland ice sheets was not formed in the same manner that ice is formed on a lake or to create the ice cubes in your gin and tonic. It formed through hundreds of thousands of years of accumulated snow, compacted into glacial ice under its own weight. Glacial ice is made up of visible layers, each a snapshot of the snow that fell during a given year. Likewise, the bubbles trapped in the ice contain samples of the atmosphere as it was at the time the snow fell. Ice contains memories of how the climate and the atmosphere have changed over hundreds of millennia, presenting the progression of time in the layers of ice in much the same way that the rings of a tree reveal its age. Ice allows us to track changes in temperature from one ice age to the next. We can calculate how strongly the winds blew and from which direction, and we can learn about the movements of ocean currents throughout human history.

Since the Cretaceous period, the earth’s climate has changed from tropical, and almost without seasonal variation, to relatively cold and dry. The Antarctic ice sheet gradually developed, and the world slowly, but steadily, drifted towards a new climate; the ice ages were imminent. Ecosystems reacted to the environmental changes. New species emerged, while others disappeared. As woodlands gave way to savannah and steppe, new species that would come to play a decisive role in the earth’s development evolved. Grasses spread and diversified, some into the early ancestors of today’s grains. Grasses gave sustenance first to grazing animals, and later made agriculture and domestication possible. The genus Homo – our genus – arose on the African savannah concurrently with the onset of the ice ages. Humanity, it can be said, owes its very existence to ice and its movements.

The climate record in the ice shows that the average temperature on earth has fluctuated by as much as eight degrees centigrade during the period of human development over the past half million years. At the end of the most recent ice age, some 10,000 years ago, the climate entered into an unusually stable period. The climate grew warmer (much like it is today), and, most importantly, it became more predictable. Average temperatures since that time have varied by less than two degrees. The stability of the climate made it possible for humans to predict the future. As a result, we could use our intellect to make plans and to exploit nature’s resources optimally. Humans developed agriculture, and the first civilisations arose in the fertile lowlands along the coasts. It was during this period of climatic stability that our civilisations took root.

Back then, sea level was 120 metres lower than it is today. With the climate growing warmer, the ice sheets rapidly receded. As water levels rose, the first civilisations were wiped out. Within the deepest layer of humanity’s collective memory is a recollection of how those first cultures disappeared and how we created new ones. All civilisations have myths of a great flood that destroyed its people. Understanding, coming to terms with, that incomprehensible event has preoccupied us ever since.

Each summer, the Greenland ice sheet sheds tremendous amounts of melt water from its surface as glaciers lose millions of tonnes of ice into the sea, where it gradually melts. These processes add water to the ocean, but, at the same time, water vapour rises up from the ocean and becomes snow that falls back onto the ice sheet. For thousands of years, the amount of snow that fell and the amount of ice that calved from glaciers or melted from the edges of the ice sheet maintained equilibrium, and the amount of inland ice in Greenland remained stable. But since the turn of the millennium, Greenland has been losing ice much faster than the ice has regenerated. The ice sheet is now losing hundreds of cubic kilometres of ice every year, making it a significant contributor to global sea level rise, which is today already at a rate that is more than three millimetres a year.

We are on the verge of a new, man-made flood. Its effect on sea levels may be less dramatic, but its influence on humanity will be far greater. This time we understand why and how it is happening. It is human activity that may finally bring the ice ages to an end, including the period of climatic stability that made civilisation possible and is necessary for it to persist.

Science and technology have made it possible for us to throw the climate off kilter. We understand why this is happening, and so it is also within our power to prevent it from happening – we must act. How can it be that even though we have this tremendous knowledge, we have not yet acted?

When Adam took that bite of the apple, he gained knowledge, but he also lost his innocence. The link between knowledge and guilt pervades our whole understanding of responsibility, sin, and punishment. We all agree that a crime committed through negligence is not as serious as one that is pre-meditated, even though the outcome might be exactly the same. On the other hand, we feel a moral obligation to take responsibility for our actions. We are judged more severely if we fail to foresee the obvious adverse effects of our actions, even if we intend no harm.

One of the biggest challenges in addressing the extent of the already widespread effects of climate change is the general unwillingness to accept that science can help us understand the connection between the way we act and the future of the planet. Climatechange sceptics don’t address whether human activity affects the planet. Instead, their approach is to reject the existing body of knowledge. They claim that science cannot comprehend the connection between the combustion of fossil fuels and the climate. If we are ignorant, then we are also innocent. If we don’t know, then it is not sin. The dream of Edenic ignorance is a very pleasant place to hide.

The serpent in paradise was our inherent urge to understand ourselves and our place in the world. We were tempted into becoming human and not remaining ignorant residents of Eden, regardless of how blissful that might have been. It is through this urge to understand that we have discovered ourselves. Every child yearns to grow up, and we have realised that our true role in the world is to understand it.

What we know about the climate, energy, and the environment is far more than adequate to tell us that we must change our behaviour. We know enough about what changes need to be made that we have no excuse for waiting. Change does not happen overnight, which makes it even more important that we start now.

Yet we must also have understanding for past negligence because guilt will not inspire us to take initiative. Our modern energy-intensive society, which is based on fossil fuels, has been built up through great inventiveness, courage, and intellect. We win little by assigning blame. If we want to alleviate the climate problems we are facing, we must make use of the same qualities that caused the problems to emerge in the first place to develop new and sustainable sources of energy.

Facts are one part; just as guilt does not inspire initiative, people will not act on facts alone. We are inspired to act by emotional and physical experience. Knowledge can tell us what we should do to achieve our goals, but the goals and the urge to act must arise from our emotions.

All of us know the experience of being moved by a piece of music, a book, or a painting. Such works of art serve as an impulse that leaves its mark on us. Experiencing art is not a matter of learning something new; rather, it allows us to discover something in us with which we suddenly identify, and through the connection we establish, we are better able to express who we are. This is why viewing a painting can be liberating. This is why it sometimes feels as if it were the book that is reading you or why your heart seems to communicate better with your head after seeing a play. The power of art is that it can make emotions explicit and make abstract sensations tactile, so that we can better understand what they are. Art speaks not only to the senses we can describe in language but also to those we are unable to express. Art allows us to feel ideas and thoughts. The knowledge we obtain through experience informs our actions, globally and locally. Art is an integral, vital part of society, and there is a long tradition of artists using art to make thoughts, emotions, and ideas visible that are not just sensations but are relevant to society.

One of the challenges of our time is that people feel disconnected from – perhaps even insensitive to – the world’s great problems. We do not see ourselves as agents in a global society. Climate change, poverty, war, and illness are all challenges that vie for our attention. The overwhelming avalanche of information in society today, coupled with the PR efforts aimed directly at us, as individuals, have resulted in many of us accepting that something has to be done. Yet there is a huge gap between what we know and what we feel. How can we translate knowledge into action, and really change our behaviour? Of course, it is necessary to present the facts and data supporting climate change science, but this is not where action begins. Only by embodying knowledge can we gain a sense of responsibility and commitment.

Culture is a powerful ally in the struggle to effect change. Culture is almost always about turning knowledge into action. Unlike commercial communication, which sees its audience as consumers of goods and services, the cultural field is generous, based on a spirit of mutual trust; it invites people to be recipients and co-producers at the same time. Art deals with the relationship between personal and shared experiences. A good work of art creates a community in which disagreement is welcome. Regardless of whether we agree or not about an artwork’s message or mode of expression, it is still something we experience together. A work of art can contribute to the creation of a sense of community or reciprocity, and it can motivate us to do something together, to become conscious and active members of a global we, without surrendering our personal, emotional experiences.

Art is the key, and science, the tool for ensuring humanity a wondrous future here on earth.

Climate change is a fact. Temperatures are rising. The ice is melting. Sea levels are rising. ‪#‎Icewatch http://olafureliasson.net/icewatch

Ester Kristiansen hevur stovukonsert mikukvøldið


Hvør hevur ikki hoyrt hesa regluna: "Sig mær, sig mær, góði… “ í útvarpinum. Mikukvøldið 29. oktober kl. 20.00 fer unga sangskrivaratalentið handan sangin “Einsamøll", Ester Kristiansen, at spæla í stovuni í Stoffalág 18 í Havn á 25’ndu stovukonsertini við heitinum F’LJÓÐ. 

Triðja konsertin í hesum umfarinum av vælumtóktu F'LJÓÐ tiltøkunum verður mikukvøldið við nýggja sangara- og sangskrivaratalentinum Ester Kristiansen, sum hevur verið rættiliga nógv at hoyra í útvarpinum seinastu tíðina. 

 

Hevur tað ikki frá fremmandum

Ester er rættiliga nýggj á føroyska tónleikapallinum, men hevur longu gjørt rættiliga vart við seg við sínum heilt serstaka tónleiki - og rødd, ikki minst. Hevur tú hoyrt røddina hjá Ester einaferð, kennir tú hana beinanvegin aftur. Ester hevur eitt heilt serligt úttrykk, sum hon dyrkar málrættað.

Ester hevur ikki tónleikatalentið frá fremmandum. Hon er nevniliga dóttir Birgir Nónsgjógv, sála, sum eisini var tónleikari og kendur, serliga í Sundalagnum og á Skálafjørðinum. Systir hennara, Døgg Nónsgjógv, hevur eisini gjørt vart við seg tónleikaliga. 

 

Fekk eina harða byrjan 

Ester fekk ikki nakra lætta byrjan á tónleikapallinum. Fyrsta staklagið hjá Ester "Elska teg" fekk harða móttøku. Á sosialu miðlunum fekk hon nógvar ábreiðslur og persónligar atfinningar fyri at hava stolið heimskenda lagið, Halo, sum er kent frá sendirøðini One Tree Hill. Sjálv sigur hon, at tað var eingin loyna, at bæði lag og uppbygnaður av "Elska teg" var ógvuliga íblást av One Tree Hill lagnum. Hetta hevði hon eisini sagt í samrøðuni í útvarpinum, men ikki nóg týðiliga, so tað var ikki komið við.

Ágangurin var so mikil, at hon mátti fáa sær loyniligt nummar, men við góðari familju og vinum, sum veruliga stuðlaðu henni, er hon komin víðari. Útvarp Føroya var eisini stuðlandi og bjóðaði henni aftur í studio at greiða frá øllum. 

 

Spælir egin løg og okkurt hjá pápanum

Harða byrjanin hevur ikki fingið Ester at steðga við tónleikinum, tvørturímóti. Hon hevur givið fleiri stakløg út síðani, sum eru heilt hennara egnu, m.a. lagið "Einsamøll", sum eisini hevur verið nógv at hoyra.

Ester fer at upptraðka á fleiri festivalum næsta summar, men vit kunnu nú fáa ein forsmakk á F'LJÓÐ stovukonsertini við henni, sum verður 29. oktober. Hon hevur gjørt teir flestu sangirnar, sum hon syngur, sjálv, men hevur eisini tveir sangir við á skránni, sum pápi hennara hevur skrivað.

- Vit gleða okkum almikið til at hoyra Ester framføra í hugnaligu stovuni í Stoffalág 18, sigur fyrireikarin Elin Brimheim Heinesen, og leggur aftrat:

- Einans 40 pláss eru, so tað ræður um at skunda sær at bíleggja pláss. Vinaliga skriva boðklivan hjá mær, Elin Brimheim Heinesen, á Facebook at tryggja tær sess - ella við t-posti til elin@heinesen.fo ella editor@music.fo

 

STOVUKONSERTNØVN Á F'LJÓÐ

Higartil hava hesar F'LJÓÐ stovukonsertir verið:

1. Lív Næs og Tróndur Enni

2. GuðrunSólja

3. Jens Marni

4. roWan (Róin Siggertson)

5. MonkeyRat

6. Guðrið Hansdóttir

7. Hans Marius Ziska og Allan Tausen

8. Eivør

9. Eivør

10. Greta Svabo Bech

11. Lena Anderssen og Niclas Johannesen

12. Maria Guttesen

13. Benjamin Petersen

14. Vágaverk (Sámal Ravnsfjall og Jóan Jakku Guttensen)

15. Dánjal á Neystabø

16. Debess Blues Station

17. Bárður Johannesen

18. KATA

19. KATA

20. Tuxedo Rebels

21. Stanley Samuelsen

22. Stanley Samuelsen

23. Holgar Jacobsen v/ fleiri

24. Martin Joensen

… og komandi mikukvøld verður tað so:

25. Ester Kristiansen 

Barbara endurvitjað


 Hygg eftir hesari bókini. Minnir permumyndin ikki einamest um eina illustratión til onkra saftiga knallroman í Familiejournal? Í veruleikanum er hetta ein mynd, sum háttvirda forlagið Gyldendal í fleiri umførum valdi til at prýða permuna á skaldsøguni, Barbaru við, eitt nú á útgávuni í 1961 og í 1990. Tað snýr seg um eina lættisoppakenda portrettmynd av eini yndisligari kvinnu við turriklæði, sum hyggur álvarsliga fram fyri seg.

Í ár eru 75 ár liðin, síðani Barbara - ein av kendastu føroysku skaldsøgunum varð givin út í 1939 (á donskum). Skapari hennara, hin gávaði rithøvundurin og gløggi blaðmaðurin, Jørgen- Frantz Jacobsen doyði av tuberklum longu árið fyri, bert 37 ára gamal. Tað var vinmaðurin, Christian Matras, sum skipaði fyri at fáa handritið sent avstað til Gyldendal. Sum skilst ivaðist forlagsráðgevin Paul la Cour eitt sindur í hesum ólidna verki, men endin var, at ein annar góður vinmaður høvundans, William Heinesen greiddi bókina til útgávu. Móttøkan var ómetaliga positiv. Ummælararnir vóru sum heild hugtiknir, ja meira enn tað, teir vóru forelskaðir og løgdu seg víðopnar fyri Barbaru, teirri praktfullu, erotisku meginkvinnuni og kjakaðust hugtiknir í ummælum sínum um hon er sakleys sum ein náttúrumáttur ella um talan er um eina vandamikla kvinnu - eina føroyska femme fatale.

Ummælarasitatini á bókapermuni benda á sama bógv, at talan er um eitt kvinuportrett og eina erotiska kærleiksskaldsøgu. Tey stava frá teimum annars gløggu harrunum, Hakon Stangerup og Tom Kristensen, sum á permuni møsna um ta erotisku og deiligu Barbaru, so at lesarin má vænta sær eina nokk so ónæriliga bók. Sjálvt um eros er ein týdningarmikil drívmegi, snýr skaldsøgan seg í grundini rættiliga lítið um erotikk og tí rokni eg eisini við, at lesarar, sum gleða seg at lesa okkurt fúlt, verða vónbrotnir. Rithøvundurin hevði upprunaliga hugsað sær at kalla skaldsøguna fyri “Far verden farvel” eftir sálminum hjá danska barokksálmaskaldinum, Thomas Kingo, sum eitt týdningarmikið kapitul í bókini snýr seg um. Kanska skuldi Jørgen-Frantz Jacobsen hildið fast í hesi ætlan síni. Tá hevði Barbara møguliga verið bjargað undan sínari triviallittereru lagnu og reingjandi einfaldingini, sum bókin hevur verið útsett fyri síðani hon kom út heilt frá fyrstu ummælunum og fram til tann prúða og melodramatiska leikbúnafilmin hjá Niels Malmros, sum helst eisini var eitt sindur illa teimaður í mun til ta progressivu dogmebylgjuna, ið um somu tíð av álvara setti danskan film á heimskortið.

Um tú googlar “Barbara” og navnið á høvundanum, er eitt av uppsløgunum enska týðingin hjá W.Glyn Jones, sum verður presenterað við hesum orðum: “Barbara is a woman of insatiable sexual desire which leads her from one man to another in search of sexual gratification”. Jú meira eg lesi um bókina, jú betur skilji eg hugsanir sum hana hjá danska rithøvundinum, Naja Maria Aidt, sum í eini samrøðu við Information fyri nøkrum árum sigur seg hata bókina hjá Jørgen-Frantz Jacobsen orsakað av hennara kvinnuáskoðan: “Jeg hader bøger, der gør kvinden til en stor naturkraft, der ingen bevidsthed har om sig selv” sigur Aidt og leggur aftrat, at Barbara er vánaligasta bókin, hon nakrantíð hevur lisið. - Gud viti hvussu hon hevur tað við Kópakonuni í Mikladali, hugsi eg við mær sjálvari, men eg haldi altso, at Naja Maria Aidt skuldi tikið og lisið bókina einaferð aftrat. Tað havi eg gjørt og tað við stórari fragd. Eg hevði gloymt hvussu stuttlig hon er. Sum eg lesi hana, snýr hon seg fyrst og fremst um menniskjaliga fáfongd, men hon snýr seg eisini í stóran mun um Føroyar. Skaldsøgan er øll sum hon er ein sonn kærleiksjáttan til føroysku náttúruna og ein ómetaliga skynsom lýsing av samfelagsbygnaði og av politiska sambandinum við Danmark, ikki minst. Donsku embætisfólkini verða støðugt lýst sum eitt sindur láturlig, snobbut, dovin, sjálvhátíðarlig, meðan føroyingarnir, t.d. føroyski sorinskrivarin verður lýstur sum ein gløggur maður av gamlari føroyskari ætt, ið av somu grund dugir at bera seg millum fólk.

Tað er í grundini danski presturin, harra Poul, sum er høvuðspersónur í bókini, tað er hann, ið setir ferð á frásøgnina og tað er gjøgnum hansara sjónarmið, vit uppliva søguna. Sinnalagið hjá honum er frá byrjan í tvíningum, róð verður framundir, at hann flýggjar undan einum ov støðugt áhugaðum konufólki í Keypmannahavn. Hann hevur ambitiónir, sum eru meira verðsligar enn religiøsar, tí fremst í huganum er hvussu prestavirki hansara skal spyrjast líka til bisp í Danmark. Hann er ærusjúkur og svikafullur og mest áhugaður í Barbara í løtum, tá hann varnast, at hon ikki er áhugað í honum. Tá hann endiliga heldur seg hava vunnið hana við giftarmáli, tykist hon honum slættliga keðilig, men bara inntil hon fjeppast uppi í onkrum øðrum. Tá vaknar áhugin aftur við fullari megi.

Í lýsingini av Barbaru verður ferð eftir ferð lagdur dentur á hvussu natúrlig hon er, heldur enn vøkur, og so verður hon eisini ofta beinleiðis samanborin við ymsar partar av føroysku náttúruni. Hon er sólin, sum lýsir á sítt umhvørvi, hennara eygu eru glitrandi grøn eins og havið og tá hon spákar á sandinum á veg yvir til harra Poul, síggjast eingi fótafet í sandinum, kanska tí hon sjálv er partur av náttúruni. Í skaldsøguni eru eisini nógvar tilsipingar til tey fornisku og Barbara er jú partvíst bygd á eina søgn. Skaldsøgan er søgulig og skal ganga fyri seg í 18.øld, men hugburðurin tykist nýggjari og í støðum ikki sørt tjóðskaparligur. Eg haldi, at bókin Barbara fyrst og fremst snýr seg um landið. Onkrastaðni er tað sum um, skaldsøgupersónurin Barbara gerst ímynd av føroysku tjóðini, t.d. tá hon rættir seg út gjøgnum vindeygað at gera vart við, at skipini, sum eru á veg inn á vánna ikki eru sjórænaraskip, men vinaliga sinnaði fronsk herskip: “Alle studsede. Barbaras arme hvilede i vindueskarmen, runde og rolige.. Hun var i blåt kjoleliv, hvid og rød og med varme i stemmen. Det var som en åbenbaring af hygge og skælmeri midt i den kolde rædsel”. Sum ein opinbering í litunum hjá Merkinum sissar og savnar hon fólkini. so at tey ikki longur eru bangin. -  Jú, Barbara er annað og meira enn ein leys teys og eg viðmæli hervið øllum at lesa ella endurlesa bókina.

 

500 orð um: Yrkingar 2014

 

Hon er prúð sum ein prosabók, hendan nýggja útgávan og til alla eydnu er hon á tremur av Jóanes-Nielsenskari poesi. Yrkingar 2014 er ein samlað útgáva av yrkingarsøvnunum hjá Jóanesi Nielsen. Verkið varð lagt fram týsdagin klokkan fimm – ikki eitt sekund ov tíðliga. Hetta hyldliga skaldaverkið fyllir ikki minni enn 425 síður, harav tær tíggju fyrstu síðurnar eru ognaðar eini innleiðslu í skaldskapin hjá Jóanesi Nielsen. Inngangin hevur høvundurin sjálvur skrivað, og hann er eins undirhaldandi at lesa, og hann er ítøkiligur og demonstrativt ósnobbutur. Útgangsstøðið er sjáldsama jarðbundið og tekur støði í nøkrum, sum bókmentafólk vanliga ikki skriva um, nevniliga sølutøl, Skaldið undrast á, at fyrsta savnið hjá honum, Trettandi mánaðin seldi í heili tvey túsund eintøkum og finnur sjálvur eina frágreiðing í sínum politiska umhvørvi í sjeytiárunum og í breiða politiska áhuganum í árunum, tá eingin stórvegis gjógv var ímillum yrkjaran og aktivistin, Jóanes Nielsen. Og rætt er, at hansara almenna yrkjarapersona hevur verið tætt knýttur at arbeiðaranum og gerandisdegnum, har yrkingarnar eru sum salt í døgverðapottum. Og sjálvt um maðurin er seint mentur (tað heldur hann sjálvur) og sjálvt um hann byrjaði í teimum politiseraðu sjeytiárunum og sjálvt um hann hevur skrivað yrkingar til flakakvinnur og sjómenn, so eru bæði hann og hansara yrkingar í grundini rættiliga sofistikeraðar. Varhugan hevur mann havt, men í samlaða verkinum, er sofistikeraða árininið týðiligt, hann nevnir eisini ta meistaraligu bókina Poetisk Modernisme hjá Poul Borum sum dømi um týdningarmiklan lestur, tað er ein tann mest raffineraða bókin, eg havi lisið um evnið. Jóanes Nielsen nevnir tvær høvuðsorsøkir til hví hann gjørdist yrkjari, tann fyrra snýr seg um árin og makt, hin hevur við virðing at gera, men undir og yvir øllum er pápin og viðurskiftini við hann. Eg má siga, at eg brádliga ivist eitt sindur í hesum hugtakinum, sum verður brúkt ”faðirstykni”, sum eg helt sipa til andstygd (stikni) mótvegis pápanum. Men av tí, at ”y” verður brúkt, hugsi eg hinvegin um ”tykni”, at hann er tykkin og erkvisin í mun til pápan. Hvussu er og ikki, hevur faðirmyndin alstóran týdning. Áhugavert er at lesa um tær fyrstu listaaktiónirnar, krossfestingina og leikin Trælalív, sum varð framførdur 1.mai í 1977 og sum forrestin man vera ein av fyrstu listaupplivingum, sum gjørdi undirritaðu mun.

 

Styrkin í yrkingunum hjá Jóanesi Nielsen býr í hansara lætta og natúrliga máli, men eisini í herligu skiftinum millum nær og fjar, sum tá hann í lýsingini av teirri felagsmenniskjaligu girndini staðfestir, at okkara undirlív eru tengd saman av einum heimsumfatandi brøðrarlagi og leggur aftrat: ”Sovorðnar løtur ber til at siga:/ Halló Claudia Cardinale./ How do you do Madame Nin./ Og drekka eitt glas av víni saman við Karini Kjølbro”. Yrkingarnar hjá Jóanesi Nielsen eru sum smáar tættar skaldsøgur um tilveruna millum ítøkiliga gerandisdagin, kærleikan, sexualitetin, arbeiði, altjóða, søguligar hendingar og eksistentiellar sannroyndir, men eg haldi við høvundinum, at yrkingarnar gerast betur frá og við savninum Kirkjurnar á havsins botni og hennara eftirfylgjarum Pentur og Brúgvar av svongum orðum.

Tað gevur eina ávísa perspektivforskjóting at lesa eina yrking frá hálvfjersunum og fýrsunum í einari útgávu frá 2014 og tað sigur seg sjálvt, at allar yrkingar ikki tola at verða beamaðar aftur til framtíðina á tílíkan hátt. At yrkingarnar hjá Jóanesi Nielsen allíkavæl klára túrin, kemst kanska av, at hann alla tíðina hevur hjartað við í sínum poetiska projekti. Men sjálvt um orðamyndir og yrkingarnar so líðandi fjølgast og fáa betur flog, er tíðin ikki serliga náðileysur dómari av ungdómligari passion. Hana skilja vit øll!

 

Liggja við knænum út av songarstokkinum.

Millum varrarnar ein stubbi og ein ljósur látur.

Nýkneptur bitin og kystur

tá er gott at liva.

 

Slíkar løtur eru fjaðrarnar í øllum heimsins klokkum

brostnar.

Kvinnan við tína lið ein eiggilig honapa

seinastu farvegurin av frumskóginum:

Dúnið undir nøsini

døggutu hárini undir hondini

lodna kynið bleytt og følið

ein sorgblíð heilsan frá Lascaux hellinum í Dordogne.

 

Tá eru menniskjuni vøkur.

Eitt heimsumfatandi brøðralag tengir

øll undirlív saman.

Sovorðnar løtur ber til at siga:

Halló Claudia Cardinale.

How do you do Madame Nin.

Og drekka eitt glas av víni saman við Karini Kjølbro…”

 

(Brot úr yrkingini Tá eru menniskjuni vøkur frá 1985, s.94-95 í Yrkingar 2014)

 

 

Menniskjan er ikki beri av blóði.

Tað sum bløðir

er váta tilfarið vit læntu frá døggini

úr støðuhyljunum

ið stóð sum guva av flógvari hellu.

 

Hjartað skal vera reint sum tann hvíta skjúrtan

róligt og kalt sum okkurt ið liggur í køliskápinum.

 

Eri troyttur av blóði

reydliga roykinum sum fossar undan dreymanna lampustøðum.

 

Sum barn

bløddi eg summarfuglasorg

fann tunnu rørini aftanfyri glansibíløt

tað stóru nervaskipanina sum fær hestar

stjørnuskot

og glóðheitu sekundini í glasklokkum at spreingjast í túsund pettir.

 

Ungdómsárini var eg jarnrotta og eg var ljósareyð fluga

helt til í rotaðum bygningum

angin av gentunum eg elskaði

og dirvið ið løddi mínar hetjur

eltir meg framvegis.

 

Kanska er mín regntíð lokin.

Eri tann rustaði kongurin í kletti

tann turri vindurin sum ber boð millum fjøll

 

(s.386-386 yrkingin er úr Tapet millum øldir frá 2012)

 

Lise Henriksen er deyð

Lise Henriksen doyði fyrradagin eftir at hava verið sjúk rúma tíð. Hon var forkvinna í Glostrup Kunsforening og ein eldsál við sterkum áhuga fyri myndlistini, eisini teirri føroysku. Nógv føroysk listafólk hava sýnt fram í Glostrup Kunstforening, sum orsakað av Lise Henriksen hevur verið eitt sjáldsama væl virkandi listafelag við høgum góðskustøði og festligum ferniseringum. Sjálv møtti eg henni uttan fyri Norðurbryggjuna í Keypmannahavn, hon var ein ómetaliga opin og álítandi persónur, sum aftaná 10 minuttirs samrøðu fluttið hárið ein sentimetur við oyrað, meðan hon brosandi greiddi frá, at parúkkurin mest var fyri, at øll ikki skuldu blíva so kløkk um, at hárið var farið orsakað av viðgerð móti krabbamein. Steinprent hevur í mong ár samstarvað við Lise Henriksen, sum eitt nú hevur yvirtikið fleiri framsýningar frá Steinprenti, t.d. framsýningina við fotomyndum hjá pápa mínum, Ásmundi Poulsen. Lise Henriksen verður nógv saknað, her er minningarorð um hana:

 

Mindeord for Lise Henriksen

Lise Henriksen, medlem af Glostrup Kommunalbestyrelse i mere end 20 år, døde onsdag 22. oktober. 

Lise blev født i 1945 i Sverige, voksede op i Svendborg og flyttede til Glostrup i 1969. Lise har i mange år været en af de mest aktive, engagerede og inspirerende personer i Glostrup Kommune – både som kommunalbestyrelsesmedlem, som formand for Glostrup Kunstforening og i en lang række andre sammenhænge.

I kommunalbestyrelsen havde det sociale område og kulturen en særlig plads. Lise var fra 2010-2013 formand for kulturudvalget. Lise har haft stor indflydelse på valget af den kunst, som er placeret rundt omkring i kommunen, på institutioner, i parker og på rådhuset. I fem år var Lise tillige formand for Foreningsunionen i Glostrup og har været aktiv som bestyrelsesmedlem i både biograf og musikskole.

Også som formand for Glostrup Kunstforening, en af landets største, i 33 år har Lise ydet et stort bidrag til udbredelse af kunsten. I 2007 modtog Lise Glostrup Kommunes kulturpris som anerkendelse for sin mangeårige indsats.

Lise var på alle måder et aktivt menneske. Hun har igennem tiden bl.a. løbet 18 maratonløb og deltaget 30 gange i eremitageløbet. Trods sygdom er det ikke længe siden, at Lise vandrede den lange vej på El Camino i Spanien.

Lise stillede altid op, når der var brug for en hjælpende hånd, og hendes tilgang til livet og hendes medmennesker var altid positiv. Selv under det langvarige sygdomsforløb, som Lise så flot kæmpede sig igennem igen og igen, bevarede hun et imponerende engagement, og hun varetog sine forpligtelser til det sidste.

Lises bortgang er et stort tab for Glostrup, som har mistet en ildsjæl helt ud over det sædvanlige, og personligt har jeg mistet en kær ven og en god politisk kollega. I denne stund går tankerne til Lises mand, børn og børnebørn.

Æret være Lise Henriksens minde.

John Engelhardt
Borgmester

Gisp! Myndir frá upplatingini

Gisp! Heystframsýningin hjá Norðurlandahúsinum varð sjósett við maner haldi eg mann kann siga, tí umframt heilar tveir røðarar, stjóran í Norðurlandahúsinum, Sif Gunnarsdóttir og Jákup Veyhe, diskaðu tey upp við bæði grønum smoothie og alskyns heilsugóðum snacks umframt søtar tónar frá gulljakkagekkaorkestrinum Konfekt.  

Kurator: Lotte Nishanthi Winther. Luttakandi listafólkini í Gisp! eru:


Tóroddur Poulsen (FO)
Bárður Oskarsson (FO)
Edward Fuglø (FO)
Silja Strøm (FO)
Sigrun Gunnarsdóttir (FO)
Tummas Jákup Thomsen (FO)
Ole Wich (FO/DK)
Katja Tukiainen (FI)
Mari Ahokoivu(FI)
Bjarni Hinriksson (IS)
Hugleikur Dagsson (IS)
Þorri Hringsson (IS)
Eeva Meltio (FI)
Malin Biller (SE)
Åsa Grennvall (SE)
HuskMitNavn (DK)
Nuka Konrad Godtfredsen (Gl/DK)
Peter Madsen (DK)

Her eru myndir frá upplatingini, ummælið kemur í Dimmalætting 31.okt.

gisp14.jpg

Dimmalætting við mentan aftur hesa vikuna

Aftur í dag er hópin av mentanartilfari í Dimmalætting. Kanska kunnu vit siga, at vit hava eitt mini-Vestmanna-tema, tí Martin Joensen svarar spurningum til mentanarbrúkaran og tað ger hann so tað verður áhugavert, og harumframt er tað Sissal Kampmann, ið eigur ta framúrskarandi vikuyrkingina. Tvey góð listafólk úr Vestmanna. Carl Jóhan Jensen er úr Havn og í einum brævi, skrivað í Brússel revitaliserar hann brævið sum meiningsfult greinaslag í einum svari til ein undrandi lesara. Júst ein grein at hugna sær við aftur við morgunmatinum leygarmorgun. Eg taki samanum kjakið um arkitektur, sum hevur verið í seinastuni og havi eisini spurt Eivør Pálsdóttir um hennara komandi útgávu. 

Máling sum náttúra - Guðrún Einarsdóttir á Norðurbryggjuni

Listaframsýning við verkum eftir Guðrun Einarsdóttur á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn letur upp fríggjadagin 24.oktober kl 16-18. Framsýningin heldur fram til 18.januuar 2015.

Framsýningin hevur verið at síggja á Listasavni Føroya. Guðrún Einarsdóttir nýtir eitt serligt kynstur, tá hon skapar sínar málningar. Hon blandar litir, olju og loysingarevni í ymiskum lutfalli á eitt lørift, sum liggur niðri. Síðan tekur turkingin yvir, og tað er hon, sum skapar tey ótrúligu organisku mynstrini og endurtøkurnar, sum gera myndirnar so serstakar.


"Í list minni vinn ég með grunnþætti náttúrunnar; hvernig orka færist til og umbreytist. Í sköpunarferlinu gegnir það mikilvægu hlutverki að kanna efnið og gera tilraunir.“
(Guðrún Einarsdóttir)

Guðrún Einarsdóttir er fædd 1957. Hún stundaði nám í málaradeild og fjöltæknideild Myndlista- og Handíðaskóla Íslands á 9. áratugnum, ásamt námskeiðum í efnafræði síðar á ferlinum. Verk Guðrúnar mætti kalla „náttúrumálverk“, en þau eru í grundvallaratriðum byggð á tilraunum hennar með olíumálningu, bindi- og leysiefni. Verkin skapast út frá skilyrðum náttúrunnar – þeas. efnanna – fremur en út frá hefðbundnum landslagsmálverkum, og það má því kannski segja að hún eigi meira sameiginlegt með rannsóknarmanni en listamanni.
 
Í sköpun verkanna kannar Guðrún undirliggjandi form efnanna með því að framkalla tilraunir með blöndun olíumálningu og bindi- og leysiefna. Af og til grípur hún inn í ferlið með því að bæta við lit, en er það eingöngu gert til að leggja áhersu á þá náttúrulegu mynd sem birtist – ekki til að láta listrænar hugmyndir breyta ferlinu.

Með þessu móti er hlutverk listamannsins eingöngu að skapa umgjörð fyrir efnabreytingar með það að leiðarljósi að kalla fram innra líf efnanna. Listamaðurinn stjórnar ekki ferlinu, en fylgir breytingunum eftir með því að stýra skömmtum og sjá til þess að efnin fái nægjanlega langan tíma til að þorna – en þessir tveir þættir eru mikilvægir hvað varðar mótun þess landslags sem efnið geymir.

Undanfarna tvo áratugi hefur Guðrún Einarsdóttir tekið þátt í fjölda samsýninga, en einnig sýnt einkasýningar bæði á Íslandi og erlendis. Hún er fulltrúi Íslands á alþjóðavettvangi, en verk hennar er að finna bæði á opinberum söfnum sem og í einkaeign.

 

Olaf Johannesen stórliga fagnaður

Nýggi leikurin hjá Adam Price, Samtale før døden, sum Peter Langdal hevur leikstjórnað fyri Betty Nansen Teatrið, Edison-pallin, hevur fingið framúrskarandi góð ummæli í donskum miðlum. Tað er ikki minst føroyski sjónleikarin, Olaf Johannesen, sum hevur høvuðsleiklutin sum Adolf EIchmann, ið fær rósurnar frá teimum annars kørgu sjónleikaummælarunum. Rikke Rottensten á Berlingske Tidende gevur leikinum fimm stjørnur og skrivar m.a. “Med Adam Prices tekst i Peter Langdals iscenesættelse bliver de svære problematikker lette at gå til – og det er vigtigt for et emne som dette. Men først og sidst bæres fascinationen i »Samtale før døden« oppe af Olaf Johannesens stærke Adolf Eichmann. Kristian Husted skrivar í Politiken, at leikurin hevur uppiborið fimm hjørtu m.a. fyri sterka spælið hjá Olaf Johannesen:Olaf Johannessen spiller Adolf Eichmann med en imponerende disponering af sit stof.” Leikurin fær fimm stjørnur frá Anmelderiet.dk, sum m.a. skriva: Peter Langdal har iscenesat med en fin fornemmelse for tekstens drive og flair for at være let genkendelig og kompleks på samme tid. Nogle gange bliver det måske en lille smule for effektjagende for min smag, men samtidig er høje bombeeksplosioner, knust glas og andre chokeffekter også med til at intensivere den knugende stemning, som fungerer så godt. Eichmann fremstilles helt exceptionelt af Olaf Johannesen. Det bliver virkelig et uhyggeligt almindeligt menneske, som en gang imellem afslører sprækker af den kynisme og ondskab, vi så gerne vil finde. Eller også gør han ikke. Måske gør han det kun, fordi han ved, vi gerne vil se det. Denne utilregnelige og diabolske almindelighed mestrer Johannesen til perfektion. Yvirskriftin í ummælinum í Jyllandsposten er: “Mesterlig massemorder”, so her kunnu vit næstan rokna út, at dómurin er positivur og tað er hann sanniliga; ummælarin Henrik Lyding heldur, at leikurin væl og virðiliga hevur uppiborið fimm stjørnur, hann skrivar m.a: ” Olaf Johannessen er fremragende som nazisten Adolf Eichmann i Adam Prices begavede og fascinerende skuespil.”. Leikurin verður framførdur inntil 9.november og skuldi verið upplagt mál hjá føroyskum mentanarturistum, sum hava hug at fara ein svipp til Keypmannahavn.

Brynjolfur fingið S.o.C. talentheiðursløn

Tað gongur støðugt framá hjá føroyska dj+lagasmiðinum Brynjolfi á Heygum, má sigast. Í summar hevði hann heiðurin at framføra á Roskilde Festival og leygarkvøldið fekk hann talentvirðislønina handaða, tá plátufelagið Sound of Copenhagen skipaði fyri konsert í DR konserthøllini í Keypmannahavn. Sound of Copenhagen er eitt plátufelag fyri nýggjan danskan elektroniskan tónleik. Hjartaliga til lukku, Brynjolfur! 

GISP! - fernisering fríggjadagin 24.okt

Fríggjadagin 24. oktober, kl. 17
Jákup Veyhe letur upp framsýningina, og Konfekt spælur nøkur løg.
Gisp! er ein framsýning, sum setir fokus á norðurlendskar myndir sum frásøgn. Luttakarar eru teknarar og myndlistafólk úr Føroyum, Íslandi, Svøríki, Finnlandi og Danmark. 18 listafólk sýna fram.

 

Gisp! myndir ið siga søgur
Gisp! er ein framsýning, sum setir fokus á norðurlendskar myndir sum frásøgn. Luttakarar eru teknarar og myndlistafólk úr Føroyum, Íslandi, Svøríki, Finnlandi og Danmark.


Luttakandi listafólkini eru:
Tóroddur Poulsen (FO)
Bárður Oskarsson (FO)
Edward Fuglø (FO)
Silja Strøm (FO)
Sigrun Gunnarsdóttir (FO)
Tummas Jákup Thomsen (FO)
Ole Wich (FO/DK)
Katja Tukiainen (FI)
Mari Ahokoivu(FI)
Bjarni Hinriksson (IS)
Hugleikur Dagsson (IS)
Þorri Hringsson (IS)
Eeva Meltio (FI)
Malin Biller (SE)
Åsa Grennvall (SE)
HuskMitNavn (DK)
Nuka Konrad Godtfredsen (Gl/DK)
Peter Madsen (DK)

GISP! Norðurlandahúsið sameinir hámentan og lágmentan

Ein av luttakarunum í GISP! er danski listamaðurin HuskMitNavn, sum hevur málað ymsar veggjamálningar fleiri staðni í Føroyum í sambandi við framsýningina. 

Fyri lesarar av teknirøðum er danska ljóðorðið Gisp neyvan ókent. Eg haldi, at tað man vera eitt tað fyrsta orðið, eg nakrantíð las - tað var í Anders And blaðnum, sum eg lærdi meg at lesa á donskum, tí tað fanst ikki á føroyskum tá, og líka visti eg hví Rip, Rap og Rup søgdu hetta Gisp! í heilum, Fedtemule segði sama løgna vana, men hann segði “Hydr” eisini, sum eg í mínum føroyska høvdi úttalaði á føroyskum við herdum og aspireraðum “dr” ljóði, men sum eg við barnsliga opnum lyndi allíkavæl góðtók sum eina av mongum løgnum sannroyndum í hesi verð.  Tað var ikki fyrr enn nógv seinni, at eg fann út av, at “gisp” verður nýtt til tess at eftirlíkna ljóðinum, sum kemur, tá fólk missa ondina av einum hvøkki ella tá tey eru bilsin.

GISP! er heitið á einum átaki og einari framsýning í Norðurlandahúsinum, har teknirøðir eru í fokus nú í heyst. Framsýningin, ið letur upp 24.oktober, er bygd á teknirøðir, tvs. at tað ikki einans snýr seg um teknirøðir í sær sjálvum, men eisini um myndlist, málningar, grafikk, tekningar og filmar hjá samtíðarlistafólkum og teknarum úr Føroyum, Íslandi, Grønlandi, Finnlandi, Svøríki og Danmark. Framsýningin miðsavnast um norðurlendska tekning bæði sum mentanarligt fyribrigdi og í læringshøpi. Við framsýningini ynskir Norðurlandahúsið at miðsavnast um ta fabulerandi síðuna av føroyskari myndlist, samstundis sum ætlanin er at fáa skúlanæmingar at brúka Norðurlandahúsið í størri mun. Heili átjan listafólk eru umboðað á framsýningini. Kurator, Lotte Nishanthi Winther greiðir frá í áhugaverdum katalogteksti, at framsýningin er sett saman við støði í relieffinum/klippmyndini Marrur á ferð, sum William Heinesen gjørdi í 1977. Ein framsýning við teknirøðum og Williami Heinesen skuldi givið bestu útlit fyri einum áhugaverdum blandi millum há- og lágmentan, sum vit kunnu gleða okkum til.

Hesi listafólkini taka lut í GISP! William Heinesen. Hugleikur Dagsson. Tóroddur Poulsen. Bárður Oskarsson. Edward Fuglø. Silja Strøm. Tummas Jákup Thomsen. Sigrun Gunnarsdottir. Ole Wich. Bjarni Hinriksson. Þorri Hringsson. Nuka Konrad Gotfredsen. Mari Ahokoivu. Katja Tukianien. Eeva Meltio. Malin Biller Åsa Grenvall. Peter Madsen. HuskMitNavn.



Stovugenturnar hjá Jean Genet í Kommandørhúsunum

Foto: Høgni Heinesen

Mánadagin byrjar leikbólkurin Tvazz venjingarnar av leikinum Stovugenturnar í gomlu kommandørhúsunum úti við Strond í Havn.

 

Við Stovugentunum verður fyri fyrstu ferð høvi hjá almenninginum at vitja forkunnugu Kommandørhúsini, sum Føroyar fyri stuttum hava yvirtikið frá danska hernaðarvaldinum.

 

Men húsini verða nógv meira enn bara eitt hølið at framføra í, tí Kommandørhúsini og eftirkríggstíðin, tá húsini vórðu bygd, verða spunnin inn í søguna. Tey gerast premissin fyri allan leikin. Í síni nýtulking av leikritinum flytir Tvazz seg sostatt til ein nýggjan hátt at skapa leikverk.

 

Leikurin Stovugentirnar eftir Jean Genet er ein ræðandi søga um tær báðar stovugenturnar Claire og Solange, sum tæna í húsinum hjá Madame. Leikurin snýr seg fyrst og fremst um teirra ófrættakenda rolluspæl.

 

Frumframførslan av Stovugentunum  verður leygardagin 22. november 2014. Sýningar verða í Kommandørhúsinum fram til 7. desember 2014.   

 

Hesi eru við í Stovugentunum:

Leikstórn: Christoffer Berdal (DK)

Scenografi/búnar: Magdalena Stenbeck (SV)

Ljós: Egil Barclay Høgenni Hansen

Framleiðsla: Rakul Thomsen

Týðing: Jette og Gunnar Hoydal

Leikarar:

Annika Johannessen í leiklutinum sum Madame

Beinta K. Clothier í leiklutinum sum Claire

Gunnvá Zachariasen í leiklutinum Solange

 

Tað er sum vant Egil Barclay Høgenni Hansen og Gunnvá Zachariasen, ið mynda kjarnan í Tvazz.

 

Tvazz hevur síðan 2006 avbjóða føroyska áskoðaran við leikverkum, ið hava gingið nýggjar leiðir ella tikið upp kontroversiell evni, nevnast kunnu Køksdrotningarnar eftir Werner Schwab og Fundamentalisturin eftir Juha Jokela. Men eisini 4.48 Psykosa eftir Sarah Kane, ið Tvazz sýndi í veitsluhøllini á Landssjúkrahúsinum.

 

Seinasta leikverkið hjá Tvazz var leikurin Tey óndu, ið bólkurin framførdi tvímælt í Føroyum og á donskum í Grønlandi og í Danmark.

 

Aggi viðmælir listafólkum at vitja Listabýlið í Tjørnuvík

10641303_10204652166086789_214977104645704482_n.jpg

Aggi Ásgerð Ásgeirsdóttir hevur verið í Listabýlinum í Tjørnuvík í eina lítla viku og hon hevur fingið nógv burturúr. Fyrst og fremst hevur hon fingið frið at samla seg um tað listarliga arbeiðið, men vakra umhvørvið kring Tjørnuvík er eisini ómetaliga inspirerandi, sigur Aggi. Hon heldur, at uppihaldið hevur verið eitt satt vælsignilsi og viðmælir øllum øðrum listafólkum at nýta høvið. Tað kostar bert 500 krónur um vikuna, umframt 2000 krónur í depositum at læna skúlan í Tjørnuvík sum listabýli. Aggi kallar listabýlið í Tjørnuvík fyri ein sannan dýrgrip, sum øll listafólk skulu unna sær. Her eru nakrar myndir, sum listakvinnan sjálv hevur tikið í Tjørnuvík og eg haldi meg síggja, at uppihaldið í Tjørnuvík hevur verið inspirerandi.