Fríggjakvøldið upplivdi eg loksins Lykkenborg, sum eg upprunaliga hevði atgongumerki til í fjør summar, tá leikurin varð framførdur í Listastovuni í Miðvág - eg fekk staðfest krúnukrím sama dag og valdi at vera heima. - Summi halda, at tær framførslurnar vóru meira intimar og intensar enn nú leikurin varð framførdur í Norðurlandahúsinum. Hvussu er og ikki, eri eg inniliga takksom fyri, at eg fekk leikin við, sum eg havi hoyrt so nógv um. Eingin leikur í nýggjari tíð hevur verið so væl og gjølliga viðgjørdur sum Lykkenborg – har var eitt seminar á Listútbúgvingini á Fróðskaparsetrinum um outsider art, skúlasýningar hava verið og uppgávuuppskot frá Námi og so ein ørgrynna av ummælum, drúgvum sum stuttum hjá lærdum sum leikum, ið øll hava verið eldhugað positiv. Men hann er eisini lættur at halda av, leikurin um Lykkenborg.
Tá tann ótamda, ráa skaparakraftin floymir sum lava, trívist hon illa í skipanum við beinum strikum og tess tilhangarum, sum vilja flokka menniskju, slætta og rætta uppá tey, sum finna uppá at mála út um strikurnar. Tey skulu strekkjast og happast inntil tey koma aftur á beint ella brotna. Tað er ein sannroynd og ein týdningarmikil søga um tragiskar einstaklingar, ið er søgd nokk so ofta - og javnan við tí stóra kollektiva fascismuspøkilsinum sum søguligum relieffi.
Jú, vit eru á mangan hátt á kendum leiðum í leikinum, Lykkenborg við søguni um Poul Jóhannus Poulsen úr Miðvági, eyknevndur Lykken, sum, tá hann kom á danska andveikrastovnin, Rødbygaard, varð flokkaður sum “sinke”. Orðið er á Sprotanum týtt til sibba - tað var vanligasta happingarnavnið í fólkaskúlanum, har eg gekk. Sibbar vóru til dømis nærsýnd, tá tey ikki fingu alt við á talvuni, men eisini spaklynt, tí tey vildu hugsa seg um áðrenn tey svaraðu. Sibbar vóru tey klóku, tí tey ivaðust hvat av teimum mongu møguligu svarunum, tey skuldu velja, tá tey vóru spurd og tey smædnu vóru eisini sibbar og tey ræðhærdu við brillum, tí tað vóru tey bara og tey tjúkku og so framvegis. Vit hava sjálvt sibbatættir sum partar av okkara skattaðu kvæðamentan - so mikið umráðandi hevur tað verið at heingja tey út, sum vóru øðrvísi aja - tey, sum siga, at alt var betri fyrr, skuldu sloppið at gingið øll fólkaskúlaárini umaftur (í svarta skúlanum). Nútíðin er so nógva ferð betur, nú vit við støði í fakligari greining kunnu hjálpa heldur enn oyðileggja.
Tað er ivasamt um eg kenni persónin Poul Jóhannus Poulsen betri eftir leiklok, tí søgan um hann verður søgd meira universalt enn persónliga - meira abstrakt enn ítøkiligt og tað fáa vit longu varhugan av, tá vit síggja tann einfalda pallin. Tað er í roynd og veru bara ein stálramma við grúsi niðast, eini talvu at skriva á, einum rúti at hyggja ígjøgnum og ymiskum rørum í rammuni, sum verða brúkt visuelt og akustiskt til at mynda scenografi. Einfalt og genialt sameinir hon tveir heimir, ein frían, sjálvsagdan, abstraktan heim sum tá børn spæla og ein skúlakendan heim, har vit um somu tíð síggja Poul Jóhannus og hansara trupulleikar av teirri beinu strikuni alt meðan vit sjálvi verða tikin í skúla. – Sámal Blak er pallsniðgevi, meðan Súni Joensen stendur fyri týdningarmikla ljóssniðinum. Vit uppliva eina viðkomandi frásøgn um ein persón, ið verður frálíkt miðlað av Kristinu Sørensen Ougaard. Umframt at spæla Lykken og aðrar karakterir, er hon frásøgufólk, ið javnan vendir sær beinleiðis til áskoðararnar, tá hon greiðir frá. Við týðiligum mimikki og gestikki lýsir hon persónar og hendingar, meðan tónleikurin hjá Dánjali á Neystabø stuðla frásøgnini sum var talan um ein stummfilm ella Tom & Jerry. Búi Dam, leikstjóri og leikritahøvundur bjóðar vælkomin og agerar eins og eitt slag av skuggamynd í pantomimukenda leikinum, men er eisini brosandi vinmaðurin hjá Poul Jóhannusi, ið eina løtu skapar glottar av ljósi og láturi í einari bølamyrkari verð.
Eg kendi frammanundan til Lykkenborg, sum man vera tað størsta ella vavmesta dømi um sonevnda outsiderart í Føroyum. Eg skrivaði um hesa verkætlan í eini bók um Nólsoyarmálaran Steffan Danielsen, ið eisini var hildin at vera øðrvísi ella serligur, umframt at hann var myndlistaligur úrmælingur. Men av tí, at fólk í listaumhvørvinum vóru so fræg, at tey tóku væl ímóti Steffani (serliga Jack Kampmann), so at hansara verk sluppu framat at hanga saman við myndum hjá viðurkendum starvsfelagum, var hann ikki so nógv uttanfyri, sum Poul Jóhannus Poulsen. Ein annar eyðsæddur munur var, at meðan Steffan Danielsen arbeiddi við einum frammanundan viðurkendum listaslagi, málningum, sprongdi bygnaðurin hjá Poul Jóhannusi allar rammur. Í dag vildi mann kortini ikki ivast í, at hansara verkætlan, Lykkenborg, var listalig. Tað sama er galdandi fyri leikin, Lykkenborg, ið er eitt monument ognað krúllum, fløkjum og øðrum óreglusemi.
Leikurin lýsir tilveruna hjá Poul Jóhannusi, sum verður happaður og sligin av bæði børnum og vaksnum og sum, tá hann ein penan dag reagerar og slær aftur, verður sendur til Danmarkar á anstalt. Huglagið í hesum næsta partinum er nógv daprari og meira ekspressivt enn í tí fyrra ljósara – ljóðmyndirnar hjá Dánjali á Neystabø, ið er á pallinum allatíðina, mála endaleysa einsemið og klaustrofobiska myrkrið, sum tann bara trettan ára drongurin verður sendur niður í, har samskiftið gongur fyri seg á einum máli, sum hann ikki skilir. Hesin parturin av niðurgeringini - tann málsligi, er merkisvert væl lýstur. Og vitanin um tey mongu føroysku børnini, ið vælmeinandi læknar sendu niður í einsemið og vónloysið, ger ikki hendan seinna partin av leikinum lættari. Eg græt.
Einaferð ljómar ein kend rødd úr einum imaginerum radio onkrastaðni á pallinum. Tað er hon sjálv Vera Lynn, ið syngur “We´ll meet again some sunny day” og skapar samband millum tann leikin, eg eri til og ein annan leik, eg sá fyri átta árum síðani í Sjónleikarhúsinum. Tað var Operation Valentine. Og tá eins og nú var eg tikin á bóli yvir kreativitetin og tað einastandandi listaliga yvirskotið, sum spríkir úr leikbólkinum við tí Svaboska navninum, Det Færøsche Compagnie - eitt skiftandi kollektiv av gávuríkum fólkum. Tey plaga at siga, at sjónleikur er eitt kollektivt listaslag og at tað, vit síggja á pallinum bara er tað ovasta av tí kreativa ísfjallinum, so lat meg leggja aftrat, at umframt tey nevndu hava hesi skapt Lykkenborg: Búi Rouch var hjálparleikstjóri og koreografur, Bergtóra Patursson var kanningarráðgevi, Anna Kristin Bæk gjørdi búnar og pallmynd, Benjamin Gaasedal var hjálpari, Beinir Bergson var tøkniligur hjálpari, Tjóðhild Patursson stóð fyri marknaðarføring og Urd Johannesen var framleiðari. Jón Sonni Jensen gjørdi ta fínu skránna, sum Føroyaprent prentaði. Takk fái tey øll fyri avrikið.
Leikirnir hjá DFC eru (eins og leikirnir hjá GUT/productions, TVAZZ o.ø.) listaligar gávur til føroyingar, sum eiga at hava bestu umstøður til at pakka hesar gávur út og uppliva tær til gaman og álvara. Hesir leikir eru merktir av sjáldsomum listaligum relevansi og integriteti, samanhangi millum form og innihald og eru nýhugsandi samstundis sum teir eru lættir at fata. - Og jú, tað er ivaleyst eitt sindur ófestligt soleiðis at koma sum ketta burturúr høvdatrogi við leiklistastríðnum, men hevði verið skeivt at latið vera, tá hetta jú verður nevnt í leikskránni. Tað ger leikstjórin, Búi Dam, sum er skiljandi beiskur, tá hann lýsir ta av sonnum ignorantu viðferðina, sum ónøgdin hjá meirilutanum av yrkislistafólkunum í Føroyum fekk frá fyrrverandi mentamálaráðharranum, ið skýrdi hana at vera klandur um smálutir. Men okkurt er eyðvitað broytt síðan leikskráin varð skrivað og ein kvinna er nú forfólk fyri almenna mentanarøkinum her á landi. Tað hevði verið ynskiligt um skipað kundi verið fyri onkrum slagi av uppbyggiligum brúgvararbeiði millum okkara (einasta almenna leiklistainstans) Tjóðpall og tey einastandandi dugnaligu leiklistafólkini í DFCog øðrum leiklistabólkum, so at tey í avtalaðum tíðarskeiðum kunnu sleppa framat at spæla á Tjóðpallinum - ikki fyri teirra skyld, men okkara alra.
