Himnahyljar - Hymnur millum heims og heljar

42816058_456600858163181_840724785741692928_n.jpg

Ein hymna er ein lovsongur ella ein sálmur, sum í átrúnaðarligum høpi plagar at vera stílað til Guðs. Talan er tó um eina sjangru, ið er nógv eldri enn kristindómurin. Í grikskari fornøld hava tey eisini brúkt hymnur, ið vórðu stílaðar til Apollon, Afrodite og Demeter, og sum granskarar halda hava verið eitt slag av innleiðslu í framførsluni av episkum yrkingum. Onkrar hymnur fáa politiska ávirkan. Hymn to Freedom skrivaði Oscar Peterson í 1962 við støði í siðbundnum afro-amerikanskum sálmasangi/negro spiritual – henda hymna er vorðin tjóðsangur hjá mannarættindarørsluni. Í sínari hymnu til tað vakra, sum er partur av yrkingasavninum Les Fleurs du Mal frá 1857, spyr franski yrkjarin Charles Baudelaire sjálvan fagurleikan, hvaðan hann kemur og hvørt tað er av himni ella úr helviti: “Viens-tu du ciel profond/ ou sors-tu de l'abîme/ O Beauté? ton regard, infernal et divin..”. Heitið á hesi yrkingini hjá Baudelaire er Hymne à la Beauté og eg komi í tankar um hana orsakað av nýyrðinum, ið myndar heitið á eini føroyskari bók, sum Tóroddur Poulsen skrivaði eini hundraðogeinogtrýss ár seinni. Nú er nakað síðani, yrkingasavnið, Himnahyljar kom út, men Jógvan Isaksen ummælti tað mikudagin í Nón, sum til alla lukku er byrjað aftur – vónandi verða hópin av ummælum at hoyra har í heyst/vetur (- eingin grund til fullkomiliga at strika ummælarasamrøðuformatið; variatión er sum kunnugt gott á øllum økjum). Himnahyljar er eitt einastandandi vakurt og fleirtýtt bókaheiti, sum kann fatast á so ymiskan hátt frá teirri ítøkiligu grundmyndini av speglingini av himmalhválvinum í hyljum. Himnahyljar ljóðar rættiliga hymnukent; tað er bara ein spurningur um at býta um uppa seinna og fyrra i í orðsamansetingini. Í fyrstu yrkingini í savninum eru vit stødd onkrastaðni millum veitslusúpanina leygarkvøld og sálmasangin sunnumorgun. Sálmarnir hjá Tóroddi Poulsen eru um einsemið, um vindin, um dirvið og um nýggja og gamla heimstaðin. Tá tað um Havnina ræður, tykist sjónarhornið tvíbýtt; nútíðareygleiðingarnar tykjast hvassari enn fortíðarperspektivið. Minnini mýkja útsýnið. Frá byrjan fær lesarin tey góðu ráð, at tað sum líkist, ikki líkist. Vit skulu við øðrum orðum lesa yrkingarnar sum yrkingar, ikki sum ævisøgur Tað er annars nógv frammi í løtuni við sjálvsævisøguligari lesing og eg hugsi eisini, at lesarin fleiri staðnum hómar persónin Tórodd í reglunum, t.d. tá hann og systirin gleða seg til pápin kemur heim úr Grønlandi við Kongshavn, og mamman sendir tey í sjónleikarhúsið at síggja Ófriðaligar tíðir hjá Kristini í Geil. Fleiri yrkingar í Himnahyljum eru eins og hendan skrivaðar í barnahædd við innliti í eitt frítt og fantasifult barnaunivers: “at tað/ oysti niður/ gjørdi ikki/ børnini/ minni kát// smáir/ bátar vórðu/ flotaðir/ og stevndu út/ og komu aftur/ fullir av/ góðum veðri”. Sum vant hjá Tóroddi Poulsen eru tær mest einføldu eygleiðingarnar samstundis tær djúpastu, ofta eru teir smáu bátarnir fullir av yrkingum. Tankar um yrkingar, um list og um skapan er ein aðaltáttur í verkinum hjá Toroddi Poulsen – eisini longsilin eftir at flyta seg gjøgnum tað ítøkiliga, gjøgnum fatanina og upp í ljósið. Í nýggja savninum síggja vit á heitinum, at himmalin er togaður niður á jørðina, tað sama er galdandi fyri upprunastaðin hjá yrkingunum, ið verður lýstur eins og eitt rættiliga jarbundið paradís.  

side 75.jpg