Jóhan Martin Christiansen - FALL - Vernissage

Í gjár læt framsýningin hjá Jóhan Martini Christiansen upp í Víngarðinum. Takk fyri, tit sum komu sjálvt í heystferiu. og vambavaskitíð. Framsýningin FALL er opin fríggjadag og leygardagar - sunnudagin 30.oktober klokkan 15.00 verður artist talk við listamannin í Víngarðinum. Her er røðan, eg helt.

Røða á framsýning hjá Jóhan Martin Christiansen 15.oktober 2022

Framsýningin eitur FALL - tað kann jú sipa til at falla, detta ella fara um koll. Summir hugspekingar vilja vera við, at øll menniskjatilveran er eitt stórt fall móti deyðanum, átrúnaðarliga tosa vit um syndafallið, meðan ein orðing sum at vera komin á fallandi fót verður nýtt um konur, ið skulu eiga. Fall sum skapan. Fall sum oyðing. Framsýningarheitið kann eisini úttalast ”Fåll” og sipa til árstiðina beint nú. Eins og verkini er eisini heitið á tremur av assosiatiónsmøguleikum og kann brúkast sum ein dynamiskur, umbroytiligur karmur kring heildina. Millum heild og heiti er tað hugsanir og myndir í huganum á áskoðaranum, sum eru við til at definera verkini.

Eg skal bjóða tykkum at vera hjartaliga vælkomin á seytjandu framsýningina her í Víngarðinum - 9.november hevur Víngarðurin verið til í 3 ár. Listamaðurin aftan fyri hesa framsýning eitur Jóhan Martin Christiansen – hetta er hansara næsta framsýning her. Hann er sera virkin og tekur í løtuni lut á trimum framsýningum beint nú í Reykjavík, í Listasavninum og her.

Verkini eru øll skapt til hesa framsýningina og eru individuellir partar av eini heild. Øll verkini eru gipsavstoypingar av pappi. Annars eru tey sera ymisk og sýnast bleyt og lívrunnin innan fyri tað harða og rektangulera skapið, ið bæði er ein óhátíðarlig áminning um pappkassaupprunan hjá verkunum, samstundis sum støddin í teimum smærru verkunum kann minna um ein andlitsspegil, eina ikon.

Ikonografiskt eru vit von við lesa andlit inn í myndir av hesi støddini og við hesum loddrætta skapinum – tað passar til støddina á okkara andliti. Á Glyptotekinum í Keypmannahavn liggja realistiskar rómverskar deyðamaskur frá byrjanini av okkara tíðarrokning á mumium og minna okkum á nøkur menniskju, sum eina ferð vóru. Tey eru so livandi og veruleikakend, maskuandlitini, at tú fært hug at práta við tey og spyrja hvussu tað var at liva tá í teimum fyrstu nullunum, men tey siga einki, kloyva ikki í tvey, hyggja bara upp úr mumiumyrkrinum við stórum, álvarsligum eygum.  

Verkini hjá Jóhan Martini Christiansen eru andlitsleys, nonfirgurativ, men nógv nærri okkara egnu tíð og tessvegna eiga tey at vera lættari at fata um tú ert opin og við uppá at lata tey tala til tín. Tey eru um somu tíð sera einføld – tað, tú sært er tað, tú fært og tó! Í einum verki sansi eg bleytar brúnar floyalsbuksur, lesegl, summardáar og ljósbrendar litir í gomlum fotomyndum. Eitt húðfarvað verk við einum tvørbjálka mitt á myndaflatanum kenst heilt øðrvísi, álvarsligt – tað er nakið eymt, kúgað, afturhildið ella stadnað. Eitt ljósareytt verk goysir sum eitt gosfjall við poetiskari orku og litspræni, sum fær meg at hugsa um náttarhimmalin einaferð, tá vit ynsktu og ynsktu og ongantíð áður høvdu sæð so nógv stjørnuskot og ikki ánaðu at nakað var til, sum æt meteorregn. Omma segði, at stjørnurnar vóru Guðs eygu, sum ansaðu eftir mær. Um eg var bangin fyri myrkrinum, skuldi eg koyra gardinurnar eitt lítið sindur frá, so at stjørnurnar sóu inn í kamarið. Tað ljóðar kanska eitt sindur creepy nú, men virkaði effektivt í onkrari kritiskari løtu í barndóminum.

Frástøðan millum abstrakt og ítøkiligt er ikki støðug, men í konstantari broyting bæði í okkara sinni og í teirri stóru myndini. Mikudagin komu tey gleðiboð frá NASA, at vit jørðbúgvar nú eru før fyri at broyta kósina hjá smágongustjørnum – hetta hevur mann gjørt við smágongustjørnuna Diomorfos og tað fekk tíðarritið Cosmos at fegnast við rættari amerikanskari optimismu ”Move over Armageddon, humans can swat asteroids out of orbit”. Tað ljóðar sum ein amerikanskur vanlukkufilmur og er samstundis merkiliga ítøkiligt. Melancholia eitur ein annar apokalypsufilmur og júst hendan kenslan av vakurleika og endaleysum sorgblídni um tað farna ella tað, sum skal fara er afturvendandi í verkheitunum hjá Jóhan Martin. Í yrkingini Heyst eftir Rainer Maria Rilke verður blaðfallið sett í samband við deyðan:

Herbst

Die Blätter fallen, fallen wie von weit,

als welkten in den Himmeln ferne Gärten;

sie fallen mit verneinender Gebärde.

Und in den Nächten fällt die schwere Erde

aus allen Sternen in die Einsamkeit.

Wir alle fallen. Diese Hand da fällt.

Und sieh dir andre an: es ist in allen.

Und doch ist Einer, welcher dieses Fallen

unendlich sanft in seinen Händen hält.

Fallið er so grundleggjandi í menniskjatilveruni, at vit uppliva tað allastaðni frá vit fara upp úr songini til vit aftur leggjast á kvøldið. - What goes up, must come down og átrúnaðarliga er tá tørvur á eini uppreisn ella onkrum, sum kann hjálpa og tað sæst eisini at enda í kristnu yrkingini hjá Rilke, har tað jú er ein, sum loftar fallinum.

Eisini í landslagnum uppliva vit alla tíðina hesa rørsluna av, at nakað vaksur fram og síðani tekur seg aftur. Tá vit tosa um føroyska list, er landslagið grundarlagið. Í landslagslistini myndast ein horisontal bylgjandi scenografi við sjónarringinum sum tað uttasta, vit síggja. Kanturin á jørðini. Loftsteinar hava landsløg, eins og mikrolandsløg hómast á yvirflatanum á verkunum hjá Jóhan Martini Christiansen. Tey bylgja og liva í einum avmarkaðum kosmos, sum vit áskoðarar kunnu gerast partur av um vit vilja.