Listaárið 2019

Jóhan Martin Christiansen ALWAYS COMING HOME G! 2019

Meðan eitt lágtrýst (986 hPa) fer framvið oyggjunum ella hvat tað nú plagar at gera og tað í gjár so festliga veitsluteltið hjá grannanum flákrar eitt sindur endamálsleyst í vindinum, sita tey flestu við hús og sodna jólini. Eg vóni, at tey hjá tykkum vóru eins góð, hugnalig og mettandi sum okkara. Í dag er 27.desember, ein dagur, sum tey ordiliga óføru vertsskapsfólkini vilja vera við, er 3.jóladagur. Hetta er eisini ein dagur har tað kann loysa seg at biðja um tíð hjá læknanum – eg slapp í hvussu er til alt fyri eitt - har var óvanliga deydligt í dag. Fólk við timburmonnum ganga ikki til lækna, tey vita, at tann sjúkan gongur yvir uttan læknahjálp.

Fyri meg er hesin dagur upplagdur til status, nú árið 2019 er um at renna út. Hvat hendi á listaøkinum í ár? Ikki heilt lítið! Og nú tosi eg bara út frá mínum egna avmarkaða sjónarhorni. Tí eg havi als ikki sæð, lisið, hoyrt, upplivað alt tað nógva, sum er hent innan føroyska list í ár, fleiri leikir, bøkur, útgávur, konsertir, framførslur eru farnar framvið í ár, men her er okkurt av tí, eg veit um.

Í januar varð kunngjørt, at Bárður Jákupsson fekk mentanarvirðislønina. Tá kundi mann ikki siga nógv annað enn: Hurrá! Og: Fyri neyðini! Og: Til lukku Bárður Jákupsson og Búi Rouch og Astrid Andreasen, sum fingu ávikavist Virðisløn til ungt listafólk og Heiðursgávu Landsins.

Í januar læt ein av ársins mest spennandi framsýningum upp í Listasavni Føroya, nevniliga framsýningin hjá Silju Strøm, Listaleikir. Í røðuni segði eg m.a: Listin hjá Silju Strøm tykist ovurhonds estetisk, men er samstundis sosial og demokratisk av lyndi; verkini innihalda sosialmentanarligar og feministiskar hugsanir. Hennara leitan útum tað fýrkantaða myndaformatið –eisini ítøkiliga sæð, er ikki bert fagurfrøðiliga grundað, hon er relationel við atliti til onnur verk til áskoðaran og til framsýningarheildina. Koloristiskt eru hesar myndirnar vakrar, tær eru næstan lekrar sum bomm, candy floss og stríput karamellupappír. Kring glitrandi reinar grundlitir alda ymisk brigdi av leskiligum ljósagulum, ljósagrønum, turkis og ljósareyðum í eini lýsandi heild. Pastellitirnir sýnast kunstigir og víkja til dømis frá litdáminum í teirri siðbundnu, náttúrutulkandi føroysku listini. Bylgjandi strikan kring kropparnar, ið flóta runt á myndaflatanum minnir um dekorativu strikuna hjá Matisse, tá hann teknaði sínar dansarar og svimjarar. Tann kuli málihátturin í flata myndarúminum við stiliseraðum strípum og mynstrum í aldum, flisum og stólum minnir eisini um popplistina hjá David Hockney og so komi eg eisini altíð í tankar um Giotto, tá eg hyggi at myndunum hjá Silju. Eg veit ikki ordiliga hví. Men tað hevur okkurt við teir hyldligu figurarnir at gera, tær stóru nertandi hendurnar og tað løgna, smædna sambandið millum persónarnar at gera – kanska eitur tað awkward á nýføroyskum, ið tykist bæði eymt og fjart, sjálvt tá teir nerta við hvønn annan - Í kveikjandi katalogtekstinum lýsir Josie More søguna um heimin at vera søguna um at nema. Hon skrivar: “Á henda hátt og á annan hátt er søgan um heimin søgan um at nema. Tað er ein goymsla, sum skrásetir kraftina í nemingini at umskapa, ein endaleys læra um lutir, týdningurin at vera mildur, hava umsorgan; ein áminning um at hugsa um tað, vit gera. Hesar smædnu nándir, hesin sjáldsami nærleiki; henda søgan um at nema, flá oman á flá, handabragd eftir handabragd. Halda og sleppa. At innihalda og skapa. Tað er soleiðis ein heimur er evnaður til.”. Framsýningin hjá Silju Strøm var heildarkend, tí at dentur var lagdur á samanhangin bæði í einstøkum verkum og í heildini, har myndevni og brot úr myndevnum vóru endurtikin við smáum forskjótingum.

Í januar boðaði Mentanargrunnur Landsins frá, at hann hevði veitt stuðul til starvsløn og íverksetan. Eitt ár til Heiðrik á Heygum. Seks mánaðar til Arnold Ludvig, Høgna Mohr, Lenu Anderssen, Magnus Johannessen, Rakel Helmsdal, Steintór Rasmussen og Trygva Danielsen. Sjey umsøkjarar fingu 3 mánaðir, sjey 2 mánaðir, og sekstan ein mánað.

Peter Callesen Steinprent

22.februar læt framsýningin Lítlum báti rekist eg á hjá Peter Callesen upp í Steinprenti, ein sermerkt framsýning, har pappír var brúkt á øðrvísi hátt enn vit eru von við. Í upplatingarrøðuni segði Jan Andersson, at tey sama dagin vóru liðug við eitt verk, sum tøkniliga breyt við tað, tey vanliga gera í Steinprenti og sum verkstaðurin og gallaríið eita eftir. Peter Callesen er pappírlistamaður ella pappírillusionistur, hvørs verk transcendera pappírið og gerast eggjaskal, fjaðrar, ísflakar og annað skroypiligt, sum minnir okkum á, at lívið er stutt og deyðin er ævigur.

Hansina Iversen í Gamla Seglhúsinum

Í februar hevði Hansina Iversen framsýning í Gamla Seglhúsinum í Klaksvík. Hansina Iversen hevur verið ómetaliga konsekvent síni mongu ár í listini, ið fara at tátta í eina fjórðings øld. Øll árini hevur hon dyrkað, granskað og víðkað nonfigurativa málaríið og støðugt flutt seg á leiðini. Eitt tíðarskeið vóru skapini rundleitt og sveimandi á hvítari grund. Síðani eru kompositiónirnar vórðnar meira samansettar í fleiri løgum av gløgnumskygdum og ógjøgnumslygdum litløgum. Verkini, sum hon hevði við á teirri stóru framsýningini við føroyskari list í Den Frie Udstillingsbygning við Østerport í 1999 vóru vertikal við denti á rektanguleru flatuna. Í tí ytra minna nýggju málningarnir um tær myndirnar, men tær eru eftir mínum tykki nógv meira áhugaverdar - her er meira innanfyri eisini ítøkiliga. Tann appilsinguli málningurin fær næstan ein trídimensjonalan relieff-dám, myndin tykist stýrd og avklárað samstundis sum hon er vill. Eg skrivaði einaferð um myndirnar hjá Hansinu Iversen, at tær eru merktar av kvirru. Henda nýggja kvirran hjá henni er full av substansi, kenslum, av litum og av skapum, sum staðfesta og problematisera sítt egna format samstundis sum strok og ljós bjóða flatuni av og skapa áhugaverdar illusiónir um dýpd, um hol inn í ella forhang oman á myndarúminum.

Gávugóðs úr grunni Thorvalds av Steinum fekk tónlistakvinnan Lea Kampmann. Í røðu síni segði Bergur Djurhuus Hansen m.a: ”Orðingin í viðtøkunum fyri grunnin eru tekin um eina frískliga og mennandi hugsan um list og umstøðurnar hjá listafólkum í Føroyum. Í fyrru helvt av 20. øld, sum Thorvald Poulsen visti um frá ungum árum, máttu listafólk, ið vildu útbúgva seg, søkja styrk beinleiðis úr løgtinginum. Rikard Long, løgtingsmaður fyri Sjálvstýrisflokkin og yrkjari, strongdi t.d. á fyri at fáa Sámali Joensen Mikines styrk úr løgtinginum. Í løgtingstíðindum 1927 stendur, at har er komið “et andragende fra en ung mand, som har megen lyst til at blive kunstmaler”, og tað verður skoytt uppí, at Rikard Long stuðlar honum. Løgtingið játtaði Mikines 300 kr. Í løgtingstíðindum hesi árini ber til at síggja nógvar slíkar umsóknir, og svarið frá løgtinginum var ikki altíð ja. Ein klaksvíkingur søkti t.d. um at sleppa til Danmarkar at læra seg litografi, steinprent, men fekk nei við teirri grundgeving, at hann hann var ov gamal og heldur skuldi halda seg til tað, hann higartil hevði gjørt. Í 1946 var Mentunargrunnur Føroya Løgtings stovnaður, ikki fyri at eggja fólki til útbúgving, men fyri stuðla leikum og lærdum í listaligum og mentanarligum virksemi. Grunnurin er við lógar- og kunngerðabroytingum bygdur út gjøgnum árini, eitt nú við listafólkalønum, fyrstu ferð latnar í fjør. Politikarar velja nevndina í grunninum, men tað er við hugsanini, sum danski javnaðarmaðurin Julius Bomholt gjørdi til hvør mans ogn (at stuðla uttan at stýra), og sum seinni í tíðini fekk undarliga metaforiskt kropsliga heitið armslongdarprinsippið. Tað eru ikki komnir nógvir grunnar afturat Mentunargrunninum, og privatu grunnarnir í Føroyum eru sera fáir. Grunnurin hjá Thorvaldi Poulsen av Steinum er serligur av tveimum orsøkum. Hann er ikki knýttur at einum politiskum myndugleika, men hevur eina nevnd við fólki, sum umboða list og útbúgving í Føroyum. Tey eru: forfólkið í LISA, rektarin á Fróðskaparsetrinum og forfólkið í Føroya Lærarafelag, og vanliga verður gávugóðsið úr grunninum handað einum ungum listafólki av einum listafólki, sum situr í tilmælisnevndini hjá grunninum. Grunnurin er harumframt serligur, tí hann sum treyt fyri at lata stuðul týðiliga knýtir útbúgving og list saman. Í Føroyum er eitt ógvuliga livandi listaligt umhvørvi - tað er fjøltáttað, kunnu vit siga - og við hesum fylgir tíbetur eisini ein vaksandi áhugi fyri útbúgvingum í list. Fróðskaparsetrið fer til heystar at bjóða út eina útbúgving í skapandi list, í fyrsti atløgu við tveimum leiðum, ritlist og tónleiki. Tað er okkara vón, at útbúgvingin á Fróðskaparsetrinum umframt at verða eitt tilboð av fleiri til ung føroysk listafólk eisini kann virka sum ein stuðlandi megi í føroyska listaumhvørvinum og savnandi fyri listafólk og listaáhugað, t.d. við ráðstevnum og tiltøkum av ymsum slagi, við at draga útlendskar granskarar og listafólk til Føroya eins og gera tað lættari hjá ungum føroyskum listafólkum at fara í holt við útbúgving”.

Ein av ársins mest fagnaðu útgávum var skaldsøgan Ikki fyrr enn tá hjá Oddfríði Marna Rasmussen, hon vann fleiri virðislønir og rithøvundurin vann forrestin eisini eina altjóða fotokapping hjá listatíðarritinum Art North. Um skaldsøguna skrivaði eg m.a: ”Hansara yrkingar hava mangan verið rættiliga abstraktar og eksperimenterandi, men hann er seinnu árini í størri mun farin at skriva um tilveruna í sjálvum sær og serliga um hvussu hon tekur seg út upp ímóti skugganum av deyðanum. Hesin skuggi liggur kleimin út yvir alla skaldsøguna, sum hevur sløðst her í stovuni nakrar dagar. Perman við tí vemmiliga svarta og myrkareyða vøkstrinum við greinum, ið breiða seg í allar ættir, sær so óhugnalig út, at eg í sosialrealistiskari hospitalsræðslu havi skákað mær undan hvørja ferð eg havi borið eyga við hana, men tá eg í morgun ætlaði mær at kaga í bókina, ja so endaði eg við at lesa alla. Tí soleiðis er hetta ein frálíka løtt og góð bók at lesa, serliga er fyrri parturin, ið er skrivaður í tátíð og sum snýr seg um Elsu frá, at byrjanarsymptomini uppá heilakrabba fara at gera um seg og til hon doyr og verður jarðað, væl skrivaður. Hesin fyrri parturin fyllur eitt sindur meira enn tveir triðingar av skaldsøguni, meðan síðsti partur snýr seg um lívið hjá Janusi eftir at konan er deyð. Janus sær bæði aftur og fram. Frásagnarhátturin er kollasjukendur við hugsanum, minnum og upplivingum, sum umskarast og sum sera neyvt og realistiskt endurgeva skelkin og fatanina av sjúkuni, samstundis sum tíðin gongur og sjúkan so líðandi køvir vit og skil. Tað ljóðar óluksáliga deprimerandi at skula lesa eina bók um ein sjúkan persón, sum spakuliga versnar og fánar burtur, samstundis sum sjúkan etur seg inn á hennara persónsmensku. Men bókin er í grundini eisini uppbyggilig í síni menniskjansligheit í lýsingunum av tilverunnar universalu treytum og mørkum og ikki minst í sínum lýsingum av teirri ófatiligu styrkini, sum vit menniskju hava, tá harðast leikar á. Vakrastu partarnir í bókini eru smáir kærleiksfylltir glottar, har sjúkan sleppur kvørkratakinum og vit í stillum løtum síggja menniskjuni eyðmjúk staðfesta t.d: “Tað var gott at sita við síðuna av sjúkrahúsinum og ikki noyðast at fara inn.” Øll, sum hava upplivað álvarsliga sjúku á egnum kroppi ella hjá teimum nærmastu kenna hesa kensluna av fullkomnum sundirknúsilsi og harav fylgjandi totalari eyðmýkt. Persónarnir eru ómetaliga væl lýstir, serliga teir báðir høvuðspersónarnir og alt tað, tey bæði gera fyri hvønn annan til tess at halda sjúkuna út, t.d. murrar og syngur maðurin fyri at ugga konuna og lýsingin av hesum og av mátanum, hann nýtir tónleik at sissa konuna við tykist ómetaliga veruleikakend og rørandi. Tað er sjálvsagt fyri tað mesta tann fríski maðurin, sum hjálpir sjúku konuni, men hon er í sínum ljósu løtum eisini før fyri at hugsa fram í tíðina, tá hon einaferð biðjur hann ikki brotna. Maðurin er ógvuliga skroypiligur, men púra stálsettur meðan sjúkan ræður - tað er ikki fyrr enn aftaná, at hann í roynd og veru brotnar.

Í mars fekk Listasavn Føroya nýggjan stjóra, Karina Lykke Grand, ið síðan hon varð sett í stjórastarvið mest hevur verið upptikin av ringa standinum, sum listasavnsbygningurin er í. Tað er undrunarsamt, at einki eftir øllum at døma er gjørt við viðlíkahald á Listasavninum í áravís. Boðað varð frá í november, at føroyski listaarvurin er í vanda, tí tekjan á Listasavninum lekur illa, og at Listasavnið mátti siga sín bókhaldara úr starvi fyri at fáa ráð til at lappa tann partin av takinum, har tað var ringast. - Vit kunnu ikki lata listina fara fyri skjeyti, tí Listasavnið ikki hevur fingð tær ábøtur, sum tað langt síðani átti at fingið, helt Jenis av Rana, landsstýrismaður og bað Fíggjarnevndina játta Listasavninum fýra milliónir krónur aftrat. Tað er mett at kost 3,8 milliónir at tetta takið.

Í mars skiltist, at sonevnda Loftbrúgvin varð longd í 3 ár. Loftbrúgvin til listafólk er ferðastuðulsskipan, ið hevur til endamáls at breiða út kunnleika um føroyska list uttanlands við at stuðla føroyskum listafólkum við loftvegis flutningi úr Føroyum í sambandi við verkætlanir ella tiltøk uttan fyri landoddarnar. “Loftbrúgvin er við til at vekja ans fyri Føroyum úti í heimi og skapar eitt ótrúliga stórt virði fyri Føroyar. Samstundis er hon við til at skapa gróðrarbotn fyri einum fjølbroyttum listarligum umhvørvi í Føroyum, har til ber hjá listafólki at búgva her heima og samstundis hava lætta atgongd til altjóða marknaðin. Tí var ongin ivi hjá nøkrum okkara um, at Loftbrúgvin skal halda fram fyri áhaldandi at vera við til at varpa ljós á okkara ríka listaliga umhvørvi og mentan. Vit fegnast, at vit við Loftbrúnni kunnu stuðla tí megnararbeiði, ið føroysk listafólk standa fyri,” siga samstarvspartarnir í sambandi við, at nýggjur sáttmáli er undirskrivaður.

Aftur í ár hava nógv listafólk arbeitt í Steinprenti, m.a. Tróndur Patursson, Tórddur Poulsen, Hansina Iversen, Julie Sass, Svend-Allan Sørensen og Mie Mørkeberg, sum gjørdi fýra fínar prentmyndir av kvinnum í vatni. 

Anker Mortensen á Norðurbryggjuni

Fríggjadagin 15.mars læt framsýningin hjá Anker Mortensen Um tað andaliga í málninginum upp í Norðurbryggjuni í Keypmannahavn, eg skrivaði: ”Treysti angin av turrum fiski, tvøsti og spiki gav løtuni heimligan dám á Norðurbryggjuni í Keypmannahavn, har stúgvandi fullt av fólkum høvdu leitað sær til framsýningarupplating hjá Anker Mortensen síðsta fríggjadag. Stjórin á Norðurbryggjuni, Karin Elspudóttir endurgav í síni røðu Ingálv av Reyni, sum á sinni viðmælti listina hjá Anker Mortensen á innbjóðingarkortinum til fyrstu framsýningina hjá Anker í Galleri Trap og júst hesin sami Jørgen Trap-Jensen var til staðar í Norðurbryggjuni og helt eina spontana røðu, har hann vísiliga ráddi áskoðarunum til at taka sær góða tíð til at skoða tey einstøku verkini á framsýningini, tí hetta er list, sum skal sodnast spakuliga..”.

Julie Sass í Steinprenti

Leygardagin 30. mars læt framsýningin BLACK FOG RISING hjá Julie Sass upp í Steinprenti. Ein spennandi framsýning við abstraktum málningum, prentum og tekningum, sum broyttu hølisumstøðurnar í gallarínum. Tað var hugtakandi at síggja hvussu uppsetingin var tengd at bygnaðinum í teimum einstøku verkunum og hvussu hesin samanhangur eisini sást aftur í nýggja bókaverkinum, sum var lagt fram og sum var partur av framsýningini.

Anný Øssursdóttir Djurhuus

27.apríl var ein pop up framsýning hjá Anný Øssursdóttir Djurhuus og hon var góð, um hana skrivaði eg: ”Tá eg tríni inn í rúmið, sum Anný hevur funnið og skapt í Plantasjuni ein várleygardag í Havn, so komi eg í tankar um, tá eg á fyrsta sinni hoyrdi blaðungu Eivør og tað svimlaði fyri mær eina løtu við tankan um tey stóravrik, sum ein tílík rødd og musikalitetur kundi ført við sær. Tað er hóast alt sjáldan, at eitt listafólk rakar gullreint heilt uttan útbúgving, og enn sjáldnari er tað, at tílík einastandandi evni eru sameint við tann jarnvilja, sum í roynd og veru skal til fyri at liva sum listafólk. Rúmið hjá Anný er ein skógarfløta, ein vakur lítil skógarberi, ið er sum skaptur til eina listaframsýning. Hetta er triðja serframsýning, eg havi verið til hjá Anný D.Øssursdóttir og ja, har hómast onkrar fyrimyndir og íblástur frá t.d. Jóhan Martini Christiansen í mátanum, listakvinnan brúkar klæði í sínum verkum, men eg haldi, at listakvinnan longu dugir at skapa sín heilt egna listaheim, sum er hugtakandi, surreelt dreymakendur við lutum, sum uppføra seg øðrvísi enn teir plaga og sum hervið siga sínar egnu, serligu søgur”. Anný er sloppin inn á Kunstakademiið í Wien, har hon í løtuni nemur sær útbúgving.

Í vár gav Tóroddur Poulsen út yrkingasavnið Takrennutónar við hundrað lutfalsliga stuttum yrkingum. Perman er eins og yrkingarnar einføld, avklárað og abstrakt við heitinum skrivaðum við grønum blokkbókstavum og skaldanavninum í reyðum. Mitt á hvítu permuni og bakpermuni er eitt svart avlangt fýrkantað skap við strípum - tað kundi verið eitt portur, ein stólur, ein rist, og kanska er tað bara eitt rætthyrnt skap. Longu byrjanaryrkingin er merkt av hesum sama einfeldi og abstraktiónini, sum kyknar í óvæntaða skiftinum millum egið og sólina, tí tað er sólin, sum blundar, meðan egið telur fjaðrar á flogi. Og fleiri tílík dømi eru í bókini um yrkingar, sum eru so lættar og elegantar, at tær næstan upploysast meðan tú lesur, og ofta er tað okkurt óvæntað, sum setur gongd á upplivingarnar, t.d. eitt kavablak ella ein tanki, ið fær egið at hitna. Tað er tankin, sum telur allan vegin í gjøgnum eisini í einari perfektari yrking sum henni á síðu 17 um tankan, sum í degningini loysnar av pappírinum og fer inn í dagin at búnast í einum nýggjum skaldi. Fleiri tílíkar yrkingar eru, sum samantvinna skapan og tilveru í nýggja savninum, ið tó eisini fevnir um viðmerkingar til okkara tíð til dømis lyndið til skunda okkum til tess at koma skjótari fram enn hini fyri at fáa tíð til onga tíð at hava. Og so skuldi postgjald sambært eini yrking verið goldið av teimum, sum einki senda, tí soleiðis er tað; vit senda ikki hvørjum øðrum brøv longur og einsemið liggur sum ein særur tráður gjøgnum alla bókina, men regnið uggar og tað gera minnir eisini. Hetta afturlítandi bráið hómast inn í millum, tá yrkjaraegið hugsar aftur á morgunsangin í Kommunuskúlanum, og heldur tað vera fult so skilagott at roykja sigarettir sum at svíma í auluni framman fyri stóra verkinum hjá Williami Heinesen.

Fríggjadagin 10.mai 2019 læt ein framsýning upp í Listaskálanum við verkum hjá grafiska meistaranum Elinborg Lützen, sum vit øll kenna væl og virðiliga. Og tí kom plakatin á hurðini í Listasavninum, eitt sindur óvart á við litríka og als ikki svart-hvíta, sprækliga hananum, sum listakvinnan málaði við vatnlitum í 1988. Men tíbetur er framsýningin skipað við denti á tær svørt-hvítu prentmyndirnar, tí hetta er høvuðsverkið hjá listakvinnuni.

Á framsýning hjá Bárði Jákupsson

Í mai lótu tvær framsýningar hjá Bárði Jákupsson upp í Listahøllini og Steinprenti. Eg hevði eina merkiliga dejavukenslu, tá eg trein innar í Listahøllina, kanska var tað ljósið, veitslukenda ferniseringshuglagið í Listahøllini, sum fekk meg at minnast ta allarfyrstu upplatingina hjá Heystframsýningarbólkinum. Eg minnist so væl ta framsýningina og hvussu spennandi tað var. Eg var greið yvir, at nøkur ár eru liðin síðani tá, men Tróndur Patursson segði mær, at tað eru 14 ár síðani. Eg skjóti hervið upp, at skipað verður fyri 15 ára jubileumsframsýning í 2020

Bruno Mikael Eysturstein ALWAYS COMING HOME

Í mai hevði Bruno Mikael Eysturstein framsýning í Skjólinum í Havn. Eitt fínt og poetisk verk er myndað av einum bøkki á einum silvurfati við knívi og gaffil klárur at verða etin aftur við einum poetiskum teksti, so at tú kanst lesa og eta í senn. Á gólvinum liggja tveir bøkkar, sum eru umgirdir av battaríum fáa sostatt ein kritiskan, umhvørvispolitiskan vinkul. Í fotomyndunum snýr tað seg nokk so nógv um javnvág og spenning bæði myndevnisliga og í mátanum, myndirnar hanga niður úr loftinum og snara runt. Henda framsýningin tykist um somu tíð er einføld, avklárað men eisini samansett og inntonkt.

Trygvi Danielsen fekk ársins Ebbu-virðisløn, sum hann takkaði inniliga fyri m.a. við at peika á ein annan ungan yrkjara, Onnu Maluna Jógvansdóttir, sum eisini hevur virðislønina uppiborna. Í ár var tað so Trygvi og hann hevur sanniliga uppiborið virðislønina á 25.000 krónur m.a. fyri tað fína savnið, hann gav út. Tað er rithøvundafelagið ið ger av hvør skal fáa virðislønina, og tey grundgeva soleiðis fyri, at Trygvi Danielsen skuldi fáa hana: Trygvi hevur sum ungur høvundi sýnt serstakar ritgávur. Harumframt hevur hann við tónleiki sínum somuleiðis prógvað og víst í verki, at føroyska málið kann vera livandi og flótandi. At okkara mál ikki er stirvið og deytt, gamalt og slitið, men harafturímóti fult í nýggjari orku, orðingum, vendingum og møguleikum.

Ragnar Kjartansson Norðurlandahúsið

Í juni var Norðurlandahúsið karmur um eitt satt scoop av eini framsýning. Eg skrivaði m.a: ”Framsýningarheitið “Ragnar Kjartansson – Nøkur verk” ger lítið um seg um hugsað verður um, at tað fevnir um eina listarliga stórhending í Føroyum, hetta at ein heimskendur listamaður sum Ragnar Kjartansson hevur sína fyrstu listaframsýning í Føroyum. Nakað tað sama er galdandi fyri katalogið, hvørs innihald er av størri týdningi enn lítla støddin ber brá av. Katalogteksturin er bæði informativur og inspirerandi og framsýningin er yvirhøvur eitt satt scoop – alt takkað verið Norðurlandahúsinum og kuratorinum, Inger Smærup Sørensen. Tað er ikki á hvørjum degi, vit uppliva heimslist í Føroyum – heldur ikki íslendska heimslist”.

Randi Samsonsen

Millum tær heilt stóru listaupplivingarnar í ár, er listaframsýningin og bókmentatiltakið, sum forlagið Eksil skipaði fyri á G!Festivalinum saman við kuratorinum Ida Behnke undir heitinum ALWAYS COMING HOME. Fleiri ár eru liðin síðani tað á fyrsta sinni bar til at staðfesta, at list- og bókmentatiltakið hjá forlagnum Eksil á G!Festivalinum hevur ment seg til ein sjálvstøðugan festival í festivalinum og at tað er henda list- og bókmentapartin, sum eg og onnur raðfesta og gleða okkum til á G! Í ár var hesin parturin størri enn nakrantíð og byrjaði longu mikudagin í Norðurlandahúsinum og helt síðan fram á G! hósdag, fríggjadag og leygardag. Eg fekk hósdagin og fríggjadagin við og upplivdi ein væl eydnaðan festival við einum sera opnum og positivum evni um altíð at koma heim, ALWAYS COMING HOME. Luttakararnir vóru mangir og dugnaligir og høvdu góðar og hugvekjandi framløgur. Og framsýningin var framúr.

Í august hoyrdist, at Terji Rasmussen ætlaði at halda uppat á væl umtóktu barrini, Maggies í Nólsoy og hetta harmaðust mong um. Eg eri glað fyri, at eg náddi at uppliva eina konsert á Maggies áðrenn lykilin varð snaraður. Hetta var ein serlig konsert við Eivør Pálsdóttir solo uttan orkestur: ”Konsertin við Eivør í Maggies í gjárkvøldið var so framúrskarandi góð, at undirritaða hevur ilt við at finna út av akkurát hvørji superlativ hóska best til tess at lýsa risastóru tónleikaupplivingina í pinkalítla, hugnaliga caférúminum í Nólsoy við hønum og dunnum uttan fyri vindeyga, leskandi útsýninum á húsatekjur og oynna sum í fantastisku málningunum hjá Steffani Danielsen og tónleikafegnum menniskjum innandura. Bæði huglag og høli eru onkursvegna ópretentiøs í Maggies – hetta er bara ein lítil barr í Nólsoy that´s it – men tónleikastøðið fríggjakvøldið var eins og sýndi hugburðurin mótvegis tónleiki fullkomiliga professionellur. Ljóðið er sjáldsama gott og behagiligt á Maggies. - Og hvat er tað ikki praktfult at uppliva eina framførslu í einari barr, har tónleikurin av sonnum sleppur at eiga høvuðsleiklutin. Her er einki óneyðugt prát og fjas og fólk, sum fara upp at mala bæði fysiskt og á á telefonini. Nei, vit umleið fjøruti sálir, sum fríggjakvøldið 19.juli klokkan 20 áttu tey framíhjárættindini at vera stødd í Maggies, vóru at kalla øll somul samlað um tað, hetta tiltak snúi seg um; Eivør Pálsdóttir og hennara makaleysu musisku gávur… Mann má ikki banna í ummælum, men heilt erligt, Eivør – hvussu skulu vit seta orð á hatta eldgosi av eini framførslu? Hvussu skulu vit greina tær kenslur, sum eitt meistaraverk av einum sangi sum Falling free vekir í okkum? Vit falla frítt í kærleikanum í tónleikinum, sveima í tómari luft, drukna og verða sogin upp aftur av smáum luftbløðrum, ið samla seg í undurføgru røddini, ið kínir okkum sum áartutl og døgg”.

Ólavsøkuframsýningin var samanumtikið ikki øgiliga nógv verri ella betri enn so nógvar aðrar slíkar, hóast tilgongdin í ár hevur verið heldur øðrvísi enn onnur ár. Nevndin í Listafelagnum hevur boðið listafólkum, trýss ár og eldri at luttaka. Av teimum spurdu játtaðu 32 at luttaka og hesi hava so sjálvi valt tvey verk, sum nú hanga ella standa til framsýningar í Listasavni Føroya. Hugskotið at geva teimum eldru framíhjárættindi á Ólavsøkuframsýningini tykist vera mótdráttur mótvegis rákinum á Ólavsøkuframsýningini, sum í fleiri ár hevur verið miðsavnað um tey ungu, eg hugsi tað kemst av, at kuratorarnir hava verið lutfalsliga ungir. Brennandi spurningurin er um tað er eitt gott hugskot at geva ávísum bólkum framíhjárættindi á Ólavsøkuframsýningini og har haldi eg svarið má vera eitt avgjørt NEI! Sjálvt um fólkatalið kvinkar rætta vegin, so eru vit sjálvsagt alt ov fáment til at avmarka luttøkuna eftir aldri ella kyni. Ólavsøkuframsýningin er framvegis ein týdningarmikil listaframsýning, sum ógvuliga nógv síggja og tí skal hon framsýna tað besta, vit eiga. Tað sama tykist eisini Bárður Jákupsson halda. Hann hevur skrivað eina áhugaverda hugleiðing í faldaranum til ÓF, har hann setir framsýningina í listasøguligt høpi og har hann staðfestir, at uppgávan hjá Listafelagnum er broytt frá at skula lívga øllum spírum til at borga fyri góðsku.

Alda Mohr Eyðunardóttir

Í august frættist, at unga listakvinnan Alda Mohr Eyðunardóttir er sloppin inn á Kunstakademiið í Keypmannahavn. Tað er fyrsti føroyingur í fleiri áratíggju, sum er sloppin inn har. Nakað fyri ólavsøku hevði Alda sína fyrstu serframsýning í hølunum í Dr.Jacobsensgøtu í Havn har Skálabúðin helt til. Heitið Flakar tykist sipa til nakað stokkut og forgeingiliga, ið bæði bendir tankarnar á støðuna í heiminum í løtuni við okkara skroypiligu planet, sum líður av veðurlagsbroytingum og smeltandi innlandsísi, men sum eg eisini fati psykologiskt soleiðis, at listaverkini kunnu vera eitt slag av bjargingarflaka ella friðskjól hjá einstaklinginum. Fagurfrøðiliga hanga verkini hjá Aldu Mohr Eyðunardóttir og hølini so neyvt saman. at tú í støðum hevur tú ilt við at avgera hvat er hvat. Listakvinnan greiðir frá, at henni dámar væl ivan um hvat er hennara verk og hvat er partur av umvælingini og eg gevi henni rætt - tað er hugtakandi - eisini gjøgnumskygda klæðið, hon hevur hongt í rúminum, so at vit bara hóma byggióruddið aftanfyri, meðan eyðkenda svarta og hvíta trappan lýsir upp sum eitt ítøkiligt fortíðarligt monument aftast í rúminum. Forgeingiligleikin tykist vera eitt høvuðsevni í framsýningini eins og sum heild í ungu føroysku listini, ið miðsavnar seg um tað skroypiliga í tilveruni og í heiminum og um tey spor vit lata eftir okkum. Kenslur og tilfar verða tengd  saman soleiðis, at verkini verða bæði tilfarslig og full av internum tilveruligum søgum. Stílurin er vistfrøðiligur við náttúrligum litum og einum forkærleika fyri ready mades og opnari pallseting, har allir lutir tykjast onkursvegna javnsettir. Á framsýningini í Skálabúðini eru t.d.praktisk amboð so sum uppvørpur, leidningar og forleingjarar javnsettir partar av framsýningini.

Hallgerður Hallgrímsdóttir

Í september læt fotoframsýningin, Less is north upp í Listasavni Føroya við fotomyndum hjá trimum norðurlendskum fotografum; Inga Joensen, Hallgerður Hallgrímsdóttir og Per Bak Jensen. Fotoframsýningar eru forkunnugar og nakað serligt. Tað er eisini áhugavert at síggja skyldskapin millum myndirnar hjá teimum trimum listafólkunum bæði tá tað snýr seg um myndevni, tí tey tómligu norðurlendsku landsløgini líkjast; ofta tykist náttúran rá og kørg. Eg hugsi, at fyriskiparar hava havt hetta í huga, tá tey hongdu myndirnar upp, tí verkini hjá listafólkunum hanga blandað á vegginum. Men tá tú hyggur eina løtu (og tað loysir seg helst best - tí hetta er av sonnum slow art), varnast tú munirnar millum listafólkini. Íslendska Hallgerður Hallgrímsdóttir er sjálvandi tann mest modernaða listakvinnan við avantgardumerkta tilfarinumvið fotomyndum prentaðum á og settum saman av fotokopipappíri, meðan vit kanska meira kenna Inga Joensen, sum minimalan realist, ið á ymiskan hátt leggur dent á tómleika og tómrúm í náttúruni. Fotomyndirnar hjá Per Bak Jensen eru tilfarsligar við nógvum nærmyndum av ymiskum tilfari og við denti á ymsar skuggar og ljós, sum hesi tilfar mynda. Hesar myndirnar lýsa hvat fotografi snýr seg um, nevniliga at steðga tíðini, og gerast rørandi lýsingar av øllum forgeingiligleika.

15.september var eitt forkunnugt og øðrvísi bókaútgávutiltak á Reinsarínum, sum forlagið Eksil skipaði fyri saman við Sinnisbata. Tað var bókin hjá Onnu Maluna Jógvansdóttir, Psykosudrotningin sigur frá – sum varð givin út. Hon er stór og myndprýdd við litføgrum myndum hjá henni sjálvari, sum hingu kring áskoðarnar. Hesar myndir síggjast eisini í bókini í frálíkum prenti við góðum pappíri. Rithøvundurin greiðir sjálv frá, at bókin snýr seg um tað at koma seg eftir eina psykosu: “Bókin byrjar við at lýsa tær traumatisku hendingarnar, sum eru við til at forma sjúkuna hjá egnum. Soleiðis er tað í teimum flestu førunum av psykosu, at tað er trauma, sum útloysir røddirnar, paranoia ella sjónshallusinasjónir. Men hetta vil psykiatriin ikki viðurkenna, hon metir, at fólk gerast sjúkari av at tosa um sína fortíð, sum absolutt ikki gevur nakra meining, tey flestu noyðast at grava í sína lívssøgu fyri at gerast frísk. Tó er einasta viðgerðartilboð til fólk við psykosum oftast nógvur heilivágur, sosialførleikavenjing og kognitiv remediering. Hesi tilboð eru als ikki nøktandi, og við bókini vil eg vísa á, hvussu skaðiligt tað er fyri lekingina at taka heilivág. Heilivágurin gevur hjáárin og doyvir egið so nógv, at viðkomandi ikki kann arbeiða við sínum kenslum. Tá egið byrjar at fáa samband við kenslurnar, so kemur lekingin. Egið er rasandi inn á alt, sum er hent, og tá vreiðin fær loyvi at vísa seg, so hvørvur psykosan.”

Í september var løgtingsval og aftaná miklar telvingar og spekulatiónir endaði tað við, at vit fingu ein Miðflokkamann til mentamálaráðharra. Allur útvarpsdramatikkur, lágtrýst og hvirlur vóru einki afturímóti spontanu reaktiónini í mentanar-umhvørvinum um, at mentamálaráðharrin er Miðflokkamaður. Ein sonn tsunami av WTF og stúranum um at MMR nú skal gerast ministerium fyri etisk mál. Aja. Eg skrivaði: “Vit hava eina nýggja samgongu í Føroyum og hon eitur ABH, BAH! ella Fríggjadagtanntrettandasamgongan. Kert barn hevur mong nøvn, vita tit. Men samgongan er her, og hon er ikki, sum summi her vinstrumegin hegnið vilja halda, eitt óidentifiserað flúgvandi objekt ella eitt ekstraterrestrielt rúmdarskip, sum er lent mitt í okkara hugnaliga dunnugarði. Nei, hon er ein partur av dunnugarðinum, sum vit sjálvi hava valt skal hava ræði á hesum sama garði tey komandi fýra árini. Og hesi fólkini, sum vit hava givið mandat til at stýra, hava nú átikið sær at gera tað, tey hugsa er best fyri okkara samfelag. Tá tað er sagt, eri eg allíkavæl kedd um, at okkara politikkur er so mikið polariseraður, at eg í 4 ár ikki fari at føla meg serliga væl umboðaða á tingi sum tann progressivt hugsandi akademikara/Havnakonan, eg eri. Men annars fari eg sjálvandi at góðtaka politiskt grundaðar avgerðir og broytingar, um ikki tær koma inn á sjálvsagdar lutir, sum eru fastur og náttúrligur partur av okkum sum land, ið er partur av ríkisfelagsskapinum, ið er partur av Norðurlondum. Her virða vit mannarætt hjá øllum borgarum og her staðseta vit sendistovur eftir vinnuligum, samstarvsligum og diplomatiskum grundgevingum – ikki religiøsum. Eg helt faktist útsøgnina um sendistovuna í Jerusalem vera eina skemtisøgu inntil eg hoyrdi mentamálaráðharran, Jenis av Rana, siga tað í útvarpinum í morgun. Hvat hugsar hann fyri sær? Við at blanda okkum uppí miðeysturkonfliktina ger hann okkum til eitt bumbumál. Í samgonguskjalinum hjá nýggju samgonguni stendur annars ymiskt gott Har verður t.d. staðfest, at neyðugt er at styrkja mál- og mentanarundirvísingina hjá næmingum við fremmandum uppruna – gott at málsligir førleikar hjá innflytarum verða nevndir, tí har mangla vit ein skipaðan, almennan innsats. Tað er eisini gott, at kreativu lærugreinirnar verða nevndar og at Tjóðleikhús skal byggjast. Kom í gongd!! Eisini gott, at Fróðskaparsetrið verður nevnt og Musikkskúlin. Tað er somuleiðis sera positivt og nakað heilt nýtt, at hugvísindi verða nevnd í einum samgonguskjali – sjálvt um orðingin er eitt sindur øvuðgt “Rák uttanífrá gera tað neyðugt at styrkja tær hugvísindaligu lærugreinarnar.”. Tað er eisini gott við framleiðslu av føroyskum tilfari til børn og ung – so leingi sum hetta verður gjørt professionelt við røttum fakligum atliti. Á listaøkinum ljóðar tað gott við ætlanum um listaskúla og at styrkja kunning um m.a. list og at hildið verður fram við kravdum listprýði av almennum bygningum, men eisini her eru onkrar orðingar, sum ljóða eitt sindur hættisligar. T.d. skal skipanin viðvíkjandi mentanar- og listastuðli endurskoðast. Var mann ordiligur jubiloptimist kundi mann glett seg til eina endurskoðan, tí so hevði mann væntað sær eina hækkan av stuðulspuljuni, men onkursvegna hugsi eg ikki tað verður so. Eg vóni ikki, at hetta hevur við sær, at listafólkastuðulin, sum varð settur á stovn fyri tveimum árum síðani, verður tikin av. Vit hava arbeitt móti hesum máli í nógv harrans ár og er listafólkalønin grundleggjandi partur av eini neyðugari professionalisering av føroyska listaumhvørvinum. Vit mugu minnast til hvussu stóran týdning úrvalslistin hevur fyri okkara land. Á sama hátt er listaútbúgvingin á Fróðskaparsetrinum av stórum týdningi fyri listina her á landi og vónandi fer ein endurskoðan av setrinum at føra við sær, at gongd kemur á myndlistapartin av listaútbúgvingini”.

Leygardagin 28.september andaðist Tita Vinther, listakvinna, ið hevur brotið slóð innan føroyska tekstillist. Seinast vit sóu hana umboðaða á framsýning var á Ólavsøkuframsýningini í ár - har hennara verk við seglskapum, vovnum úr menniskjahári, ið strektu seg til himmals samstundis sum tey vóru fest í eina tunga, rustaða ketu á steingólvinum í Listasavninum - skaraðu framúr. Eitt tilfarsliga serstakt og vakurt verk, lætt og tungt við hópin av religiøsum og tilveruligum assosiatiónum.

Úr ummæli í Weekendavisen - her um Cyrano/Olaf

Fleiri føroysk listafólk skaraðu framúr í brátt farna ári bæði heima og altjóða. Rannvá Kunoy hevði serframsýning hjá Nathalie Karg á Untitled í Miami Beach og Olaf Johannessen upplivdi aftur í ár at verða undirdýktur av rósum. Sum føroyingur hevur mann kanska hug at kanna sær ein lítlan part av heiðrinum, eftir sum Olaf Johannessen jú er føroyskur. Hesin landsmaður okkara er ikki júst óvanur við rós og heiður, hann er fleiri ferð heiðraður og fekk í fjør heiðursvirðisløn Reumerts, men nú ber av; hann verður beinleiðis hálovaður í ummælunum av leiklistarliga avrikinum í leikinum Cyrano de Bergerac, sum var leiktur á kongaliga teatrinum undir leikstjórn Kathrine Wiedemanns. Nógv rósandi orð vóru til bæði leikstjóra, scenograf og hinir luttakararnar, men Olaf Johannessen skaraði eftir øllum at døma framúr. Jacob S.Olsen er púra hugtikin av føroyska sjónleikaranum og skrivar: “Som den moderne skuespiller, Olaf Johannessen er, må han naturligvis fylde versene med psykologisk fornemmelse og nutidig følelsesfuldhed. Alt i skuespilleren arbejder sammen for at fange de kræfter, der strides i Cyrano i det øjeblik: Lykkefølelsen ved at lette sit blødende hjerte, længslen, sorgen over, at en anden skal høste de kys, der er belønningen for hans egne anstrengelser... Det er ikke alene en stor præstation. Flot og fejende i formatet, i forlængelse af en »gammeldags« teatertradition. Rollen lyses også op indefra, snarere end den illumineres udefra. Den er i det hele taget en stor skuespillers gribende gennemarbejdede, oratorisk og kropsligt overlegne indsats med fuld følelsesmæssig dækning fra start til den slutning, hvor den tragiske dimension for alvor folder sig ud: Først på vej ind i dødens tåger kan Cyrano afsløre sine sande følelser for Roxane.

Í oktober varð kunngjørt, at eitt samt stýri hevur sett Hans Petur í Brekkunum í starv sum stjóra fyri Føroya Symfoniorkestur. Í oktober hevði Sprotin eitt av sínum væl eydnaðu tiltøkum á Reinsarínum við Orðum & Tónum, sum hesa ferð varpaði ljós á tvær av teimum bókmentaligu stórhendingunum í ár, útgávuna av Jarðarferðini hjá Jóanesi Nielsen og av Terningum hjá Carl Jóhan Jensen. Fleiri aðrar bøkur komu út áðrenn jól – tær liggja í einum bunka, sum eg gleði meg at lesa.

Hansina Iversen - frá framsýningini Tað góða lívið

9.november opnaði Víngarðurin í Tróndargøtu 31 í Havn. Víngarðurin er bæði vínbarr og gallarí. Saman við góðum víni og mati fara tey vitjandi at uppliva skiftandi listaframsýningar í Víngarðinum. Fyriskipari og eigari er Elsa Maria Holm Olsen, sum hevur hollar royndir innan gourmet mat- og vín – hon hevur verið stjóri á Rúsuni og eventfyriskipari og leiðari av fyritøkuni, Solea. Tað er undirritaða, Kinna Poulsen, sum stendur fyri listini í Víngarðinum. Umframt vanliga virksemið verður ætlanin eisini at skipa fyri ymiskum kvøldum og tiltøkum í Víngarðinum, har ljós verður varpað á list og vín. Higartil hava verið listafólkasamrøður og upplestur m.a. Heitið á fyrstu framsýningini í Víngarðinum við verkum eftir Hansinu Iversen, Hanna Bjartalíð, Poul Janus Ipsen, Andreas Schulenburg og Tórodd Poulsen, var TAÐ GÓÐA LÍVIÐ. Eg oyggjar veit var heitið á eini framsýning, sum læt upp í desember í Víngarðinum. Landslagið er í ein ávísan mun myndevnisliga útgangsstøðið hjá Zachariasi Heinesen, men allíkavæl er tað ivasamt um hansara myndir eru so mikið naturalistiskar sum tær mangan verða fataðar. Stundum hevur tað virkað næstan margháttligt, tá áskoðarar kjakast um hesin og hasin málningurin hjá ZH man vera úr Bø ella úr Elduvík, tá tey í veruleikanum standa framman fyri einari nokk so abstraktari og geometriserandi kompositión, har tað topografiska hevur minni at siga enn litir og kompositión. Zacharias Heinesen er ein sannur meistari innan málningalistina. Ein grundleggjari, sum endurnýggjar seg. Í hansara nýggju myndum er ein serlig gylt glæma og ein spælandi kolorisma, sum fær allan myndaflatan at liva og lýsa. Marius Olsen telist somuleiðis millum okkara bestu listafólk og er ein av teimum heilt fáu, ið listarliga hevur halgað seg til grafikkin og sum burturav arbeiðir sum grafiskur listamaður. Tessvegna er hann tøkniliga serliga væl fyri at útinna sínar listarligu ætlanir. Hansara landslagstulkingar sýnast um somu tíð greinandi, sansaligar og vakrar. Sum fotografur lýsti Ásmundur Poulsen heimlandið í stórbærum fotomyndum, ið ofta eru gjølliga komponeraðar. Á framsýningini í Víngarðinum er ein fotomynd, har føroyska landslagið gerst átøkt eini abstraktari mynd við tølandi skapum, sum sýnast trekkja seg fram og aftur í myndarúminum, alt eftir hvar áskoðarin fokuserar. Men so samlast myndevnið og vit varnast, at hetta eru svartir klettar og silvurlitt hav.

Í November herjaði sannur Hamletfepur og fleiri fingu einki atgongumerki til Hamlet og sostatt ongan linna. Hesin megnarleikur varð settur upp í Norðurlandahúsinum av tí visionera Búa Dam við fysikkinum hjá Kjartani Hansen við týðingini hjá Hans Tórgarð. Hin føroyski Hamletleikurin er ógvisligur, óhóvligur, ekstremur og margháttligur. Uppsetingin er djørv og genial og onkursvegna ógvuliga føroysk við einum næstan íslendskum sjálvsáliti, uppsetingin er eisini kantut, ekspressiv in your face og ikki so listafín, sum tú kundi væntað tær av einum Shakespeareleiki. Uppsetingin gongur heilt til kantin bæði so og so og tykist næstan smakleys til tíðir. Og takk fyri - tað er praktfult! Sjáldan - um nakrantíð - hevur Norðurlandahúsið sjálvt glógvað og glitrað, og havt so stóran leiklut sum nú í uppsetingini hjá Det Ferösche Compagnie (DFC). Tað er rætt, at gamli geniali teksturin hjá Shakespeare kundi klárað seg hvar sum helst, um hann varð framførdur í einum busskýli ella í einum tannlæknabíðirúmi. Gløgga týðingin hjá Hans Tórgarð gevur áskoðaranum eina heilt serliga uppliving av spillivandi máli, sum svingar og skjýtur við týdningum og hjátýdningum og sum situr heilt ófatiliga væl. Føroyska málið er hugtakandi, tá tað verður handfarið á slíkan hátt. At uppsetingin av Hamlet er so dynamisk sum hon er, at tú flutti teg í húsinum og ongantíð visti um okkurt hendi aftan fyri teg ella beint undir liðini á tær, var ørkymlandi men uppá tann góða mátan, haldi eg. Hetta, at vit fysiskt flyta okkum úr einum kirkjurúmi til eitt millumrúm til ein veitslusal ger nakað serligt við okkara móttøku av leikinum, sum mær dámar serstakliga væl, tí tað er merkt av sama kreativa opinleika sum ræður, tá børn spæla. Í eini tílíkari opnari støðu verða vit betri og meira kreativir móttakarar

Torbjørn Olsen: Karin

22.november læt Torbjørn Olsen upp framsýning í Steinprenti. Til hesa framsýningina í Steinprenti hevur Torbjørn m.a. málað eitt stórt portrett av eini sitandi kvinnu í svørtum klæðum við reyðum stivlum, ein mynd, sum veruliga vísir hvussu einastandandi góður málari, Tórbjørn Olsen er. Meðan kvinnan er málað soleiðis, at hennara grafiska skap sýnist fast og ítøkiligt, er alt rúmið kring hana eins og ein skyggjandi opinbering av litum og ljósi. Í veruleikanum er myndarúmið rættiliga abstrakt málað, bygt upp av litflatum og skjótum, skitsukendum penslastrokum, ið lýsa umhvarvið av rúminum, har kvinnan situr. Kompositiónin er ein dynamiskt vaggandi pyramida, sum er málað við denti á teir reyðu stivlarnir, sum næstan fara á flog út úr myndarúminum, har ljóst grønir og blágrønir flatar møta skyggjandi gulum og reyðum

Bókadagar vóru í Norðurlandahúsinum og aftur í ár var hetta eitt vælumtókt mentanartiltak. Eitt hæddarpunkt sigst vera samrøðan millum Berg Djurhuus Hansen, bókmentafrøðing og Naja Maria Aidt, rithøvund. Hon hevur skrivað ómetaliga nógvar góðar tekstir, yrkingar og stuttsøgar, og tað fullkomiliga sundirknúsandi skaldsøguna Har døden taget noget fra dig så giv det tilbage, ið snýr seg um sonin Carl, sum doyði brádliga fyri nøkrum árum síðani.

Í november frættist, at síðsta ritið er komið av Vencil. Vencil gjørdi mun, vit takka ritstjórunum báðum, Arnbirni Ólavsson Dalsgarð og Oddfríði Marna Rasmussen og høvundunum øllum.  Í sambandi við endabrestin varð spurt eftir um mann hevði ein yndisvencil og tað havi eg; nr 1/2006 og Nr.3/2007 og kanska onkran aftrat. Mentanarritið, Varðin kom út beint fyri jól við sínum 86. riti, sum Dorit Hansen ritstjórnaði. Permumyndin er brot úr verki eftir Rannvá Kunoy. Undirritaða hevur skrivað grein um verkið hjá Rannvá Kunoy, AFTER HISTORY, sum hongur í Steinprenti. Verkið á permuni er eisini nýtt og hevur heitið VUCA. Heitið er sett saman av byrjanarbókstøvunum í ensku orðunum volatility, uncertainty, complexity og ambiguity, t.v.s. óstøðugleika, óvissu, torgreidni og fleirtýdni. Heitið stavar frá amerikanska herinum og er ætlað at lýsa fjøltáttaðu støðuna í heiminum eftir kalda kríggið. Tað eru eisini aðrir træðrir yvir um Atlantshavið í hesum Varðanum. Kjartan Klein (1918-2002) skrivaði í 1972 eina ferðafrásøgn um sín fyrsta túr til USA stutt eftir seinna heimsbardaga. Varðin hevur fingið loyvi at prenta frásøgnina. Tveir amerikanskir rithøvundar eru eisini umboðaðir í hesum ritinum. Turið Sigurðardóttir hevur týtt stuttsøgu eftir Ellen Litmann (f. 1973), sum flutti til USA sum barn saman við russisku foreldrum sínum, og Dorit Hansen hevur týtt nakrar yrkingar eftir amerikanska yrkjaran Mary Oliver (1935-2019).

Tóroddur Poulsen - mynd á Myndaódnini, sum er í løtuni í Steinprenti

Fríggjadagin 13.december læt Myndaódnin 2019 upp í Steinprenti við gløggi og framúrskarandi gávuprentum frá Steinbrá, sum Hansina Iversen hevur greitt úr hondum. Prentini vóru ómetaliga populer og hava nógv fólk verið í Steinprenti og valt sær eitt prent.  Í Steinprenti fer Svend-Allan Sørensen at hava framsýning í januar - tað gleði eg meg til.

Svend-Allan Sørensen í Steinprenti

Framman fyri okkum liggur árið 2020. Árið byrjar við siðbundnu Nýggjárskonsertini hjá Føroya Symfoniorkestur, kóri og solistum. Hon verður 10. og 11.januar og er langt síðani útseld, men verður send beinleiðis í sjónvarpinum 11.januar. Umframt góðan klassiskan tónleik hjá Verdi, Puccini, Faure, Wagner, Carl Nielsen o.ø, sum eyðmerkir eina góða Nýggjárskonsert, so hevur symfoniorkestrið í ár tvey føroysk verk á skránni; eina fanfaru hjá Atla Petersen og ein tango hjá Ísak N. Jacobsen. Í Tangolagnum fáa fleir ljóðføri í orkestrinum høvi til at eina lítla solo, og sjálvandi er eingin Tango uttan eina góðan Accordionleikara. Tað er Anna Hüdepohl, tónleikalærari,  sum er solistur á Accordion. Eingin Nýggjárskonsert uttan Kór Føroya Symfoniorkesturs og góðar sangsolistar, sum í ár eru Yekaterina Solovyova,  sopran og Sergei Semishkur, tenor.

Vetrarjazzur verður dagarnar 26.januar til 1.februar við konsertum í Norðurlandahúsinum, Reinsarínum, Auluni í Finsen, Havnar Kirkju, Sirkus, Hvonn, Mikkeller, SMS, Blábar og Kringvarpi Føroya. Øll skráin kann lesast á facebook.com/vetrarjazz. Føroyska høvuðsnavnið í ár verður sjálvsagt legendariski, bólkurin Plúmm, sum er fløguaktuellur við væl svingandi útgávuni Catch og sum fer at bjóða eitt brak av eini konsert í stóru høllini í Norðurlandahúsinum. Vit sleppa at hoyra løgini av Catch, umframt fleiri av vælkendu hittunum hjá bólkinum. Vetrarjazz 2020 endar við stórfingnari konsert við Tórshavnar Big Bandi, har eitt úrval av sangunum, sum komu inn til sangkappingina, ið varð útskrivað fyrr í ár, verða framførdir, og vinnararnir verða kunngjørdir.

Eg vóni , at tjúguni fara at roynast okkum øllum væl og at okkara listafólk fáa bestu umstøður til at arbeiða við listini, sum hevur stóran týdning fyri okkum øll. Eg fari at ynskja mínum lesarum gott nýggjár og takka fyri fylgið í brátt farna ári.

Frá summarframsýning í Steinprenti