Yrkingasalong

Í gjár var yrkingasalong í Steinprenti, sum var uppkallað eftir einari reglu hjá Jóanesi Nielsen: ALT SUM ER FAST LOYSNAR. Jóanes byrjaði sjálvur kvøldið við at lesa upp ta longu yrkingina Telefonboksin, sum stendur í savninum Pentur (1998). Í 2014 varð eitt savn við 425 síðum av yrkingum givið út, sum staðfesti hansara støðu sum ein av okkara týdningarmestu samtíðaryrkjarum seinastu mongu árini. Hansara sentrallyrisku yrkingar eru fullar av passión, av saft og kraft og sjálvt um útgangsstøðið ofta sera jarðbundið,  hava hugmyndirnar flog. Tann stórsligna, symfoniska Telefonboksin snýr seg um deyðan og eitt eventuelt eftirlív:

“Hvar eg sjálvur fari,/ veit eg ikki./ Men eg óttist møguleikan at skula vakna upp niðri/ í kistumyrkrinum,/ ikki at kunna ringja til nakran/ og enn minni fáa hjálp úr grannakistuni./ Eg vil hava læknan at taka hjartað og alt innan úr mær./ Kanska eitt úrval av mínum yrkingum hevði verið hóskandi at/ havt inni í tómu bringuni./ Í hvussu er skal ongin sálmabók brettast inn millum mínar/ stívnaðu fingrar./ Bara tankin um at skula syngja vónleysa møsnið hjá/ kirkjuskøldunum á evsta degi er ræðuligur./ Eg vil møta Gudi, sum eg møtti medmenniskjanum./ Somu fet, ið ljóða í tráanini eftir rættvísi,/ hoyrast gjøgnum alt skapanarverkið:/ Gongustjørnurnar fylgja líka neyvum rásum/ sum strandfaraskipini hjá landinum fylgja./ Einglar draga óteljandi morgunroðar gjøgnum æl/ av torusteinum./ Stjørnur slókna, liva eina tilveru í myrkum einsemi, men í/ endaleysum gloprum vilstir dreymar frá ókendum verum./ Spakuliga breiðir rúmið seg,/ sveimandi oyðimerkur verða lagdur aftura okkara/ markleysa uttangarðshimmali,/ og á onkrum poknutum grótteigi úti á vetrarbreytini/ stendur hann, ið heintar hjørtu í skýmingini./ Spurningurin er ikki, um lív møguliga er at finna har úti,/ sum okkara radarar ikki røkka,/ heldur, hvussu vit tulka boðini, sekskantaða froststjørnan/ festir á køksrútin...” (brot)

Frá einum so royndum yrkjara sum Jóanesi til ta ungu Nólsoyarkvinnuna Onnu Malan Jógvansdóttir er eitt fitt petti, men Anna Malan heldur á at yrkja og er í gongd við at skriva sína næstu bók. Yrkingarnar hjá Onnu Malan eru eisini centrallyriskar og snúgva seg um eitt lyriskt ”eg”, sum følir og skrásetir og lýsir sínar kenslur í mun til umhvørvið, klettarnar og havið. Æðrar grógva, klettarnir smelta og stadna, eygu og blóð frysta til ís ella til glas og brotnu og staðnaðu formarnir halda egpersóninum føstum. Yrkingin Gjarhjarta stóð í savninum Undirfloyma: “Eg droymdi, at eg druknaði./ Eg sá geislarnar spríkja gjøgnum vatnskorpuna, /men kroppurin sakk bara longur og longur niður. /Ímeðan toygdu æðrarnar seg út/ og boraðu seg djúpt niður í havsins botn, /so eg hekk føst./ Meðan havið streymaði gjøgnum mínar æðrar,/ sprændi ein kensla av longsli inn í hjartað,/ sum seigliga bleiv fjalt av gjari,/ so eingin kundi síggja tað.”

Fyri meg var tað nakað heilt serstakt at hoyra Claus Carstensen lesa upp sínar yrkingar, sum eg kenni so ómetaliga væl av tí, at eg havi týtt tær til føroyskt. Í summarfrítíðini í fjør týddi eg nakrar yrkingar hjá Claus Carstensen. Tað endaði við einum heilum yrkingaúrvali við 37 týddum yrkingum, ið fevna um fjøruti ár í tíð. Yrkingarnar í savninum, sum fekk heitið Blindvunnir dagar eru sera ymiskar, har eru álvarsligar, stuttligar og sjálvspeiskar eygleiðingar. Tær surrealistisku yrkingarnar eru uppøstar sum í erotiskum dreymi, meðan kroppurin aðra staðni verður fataður á ein um somu tíð kliniskt patologiskan og sansaligan hátt. Eitt eyðkent fýrsaratema, sum eisini er nógv frammi innan modernismuna sum heild, er býarinnar melankoli, sum eisini er umboðað í úrvalinum, men evnið verður breitt út til náttúruna, til heystið og veturin og víðari út í hugtøkini.

Fleiri av yrkingunum eru sonevndar ekfrasur, sum sipa til myndir hjá listamanninum: "et dobbelt billede af en dreng/ der har hængt sig i et træ i en afløvet skov med/ sorte grene på hvid bund og mellem kroppene et/ ansigt af noget der må være det onde selv/ et ansigt der er formet af sammenslyngede/ kroppe, der nøgne spejler sig i det ondes øje/ you ain´t gonna hang no dead pig on me/ synes det at sige i dette dæmringslys/ hvor skiagrafien, modlyset,/ det sorte mod det hvide og/ hængning/ gravitation,/ død og/ fald/ skaber simple forhold af lys og rum/ med eksistentielle og politiske undertoner/ der synes at interpolere med digtet/ og det virkeligt/ virkelige." 

Meiningin var, at Lea Kampmann skuldi framføra nakrar sangir, men hon fekk forfall og uppá onga tíð fekk eg fatur á einum ungum manni, Benjamin J. Rajani, sum hevur verið næmingur hjá m.a. mær í Hoydølum seinastu árini. Eg og hinir áhoyrararnir vóru tikin av bóli av dirvinum hjá Benjamin, sum framførdi tveir sangir, sum hann sjálvur hevur skrivað lag og tekst til.

Síðani las Sissal Kampmann nakrar yrkingar úr nýggja savninum Sunnudagsland. Síðani Sissal Kampmann fekk ta tignarligu Klaus Rifbjerg debutvirðislønina fyri savnið Ravnar á ljóðleysum flog – Yrkingar úr uppgongdini hava vit verið greið yvir, at hon er áhugaverd, yrkjararøddin úr Vestmanna. Hon gav fyri stuttum út sítt fimta yrkingarsavn Sunnudagsland, ið hevur eitt slag av ítøkiligari hendingagongd við einum yrkjaraegi, sum kemur aftur til gomlu heimbygdina, hagar egið plagar at ferðast í frítíðum, fyri at búleikast í eina tíð. Tíðin og veðrið verða neyvt skrásett gjøgnum savnið, sum fevnir um eitt hálvt ár, tað byrjar seint um summarið um morgunin og endar um kvøldið eftir nýggjár, tá yrkjaraegið fer avstað av landinum aftur. Talan er um eitt búgvið og gott savn, sum er fult av góðum yrkingum, t.d. vakra og avkláraða yrkingin um sólstøðuna: "Í sólstøðuni/ seta hvítu fingrarnir brádliga/ orð saman til setningar/ í bygdini,/ har perurnar hava skrýtt allar altanirnar,/ upplýst allar urtagarðarnar,/ allan staðin við lítlum/ sólum.// Í henni savnar/ vitið, longsulin, trúgvin og megin/ seg aftur til eitt/ runt, appilsingult hol/ í gráum, har vit brotnaðu uttan at geva tí gætur/ við og uttan hvønn annan/eins risti spegilin og lygnin um,/ at hesin staður/ rúmar okkum øll."