Kvirran í verkinum

Leygardagin 4.november klokkan 15 letur ein spennandi framsýning við abstraktari list upp á Sophienholm, har gestirnir fara at síggja tað ósædda; framsýningin eitur SEEING THE UNSEEN. Millum tey framsýnandi er Hansina Iversen, sum hevur arbeitt við málningum til framsýningina nú eina tíð. Tað er Lyngby Kunstforening, sum skipar fyri vetrarframsýningini við verkum hjá Anne-Marie Wegener, Carsten Crone Caroc, Christina Augustesen, Flemming Hoff, Hansina Iversen, Kresten Havgaard, Kristine Djurhuus, Lotte Maja Bjerre, Signe Heinesen og Trine Bork.

Sum útgangsstøði brúka listafólkini eitt sitat úr einum teksti hjá Susan Sontag um stíl frá 1966: “Í upplivingini av teirri størstu listini, er mann altíð tilvitað um nakað ávíst við listini, sum ikki kann sigast, tilvitað um mótsetningin millum úttrykkið og nærveruna hjá tí ósigiliga. Stíluppfinningar eru eisini eitt slag av forðingarskrá. Teir mest potentu partarnir av einum listaverki eru ofta kvirran í verkinum”.

Og júst kvirran er av stórum listarligum týdningi fyri Hansinu Iversen. Tá undirritaða fyri mongum árum síðani gjørdi eina samrøðu við listakvinnuna til blaðið Braga, minnist eg til hetta við kvirruni. Eg spurdi hvørjar hennara vónir vóru til móttøkuna av verkunum, altso hvat hon vónaði, at áskoðarin fór at uppliva. Hon slotaði eitt sindur, men var nokk so avgjørd, næstan fanansaktig, tá hon svaraði. – Einki. Hon legði skundisliga aftrat, at hon vónaði, at fólk kundu geva sær stundir til at stara og standa still eina løtu framman fyri myndirnar. Eg minnist, at útsøgnin ávirkaði ella inspireraði meg, og at eg fór at hugsa um hvussu føroysk list ljóðar og rørir seg. Nógv føroysk list helt nokk so nógvan gang hesa tíðina, sjóðaði av brimi og ódn og stórum armbevegilsum, og sjálvt um Hansina jú primert hugsaði um móttakaran, so vóru hetta herliga øðrvísi og synestetiskir tankar um at sambinda myndlistina við rørslur og ljóð.

Síðani man eg sjálv hava broytt meg og tað hava myndirnar hjá Hansinu Iversen so sanniliga eisini. Tær eru vorðnar alsamt meira samansettar í dag, og eg veit ikki um tær eru púra ljódligar. Hesir seinastu málningarnir, sum Hansina er í ferð við at mála til Sophienholm-framsýningina, tykjast í hvussu er alt annað enn stillir. Teir eru løgnir og ótilpassaðir, næstan illsintir í teirra flytan seg undan royndum áskoðarans at skipa teir og leggja teir í hóskandi kassar. Koloristiskt flyta teir seg somuleiðis undan allari lekkurheit. Sum barokkir, sniðfundigir snurritoppar av ómetaligari orku í óavgjørdum lutfalli við nøkur skap, sum bæði sýnast spontan, flótandi og stýrd, er tað næstan sum um, at myndirnar eru um at skrykkja seg sjálvar av vegginum, har tær hanga. Allir máningarnir vóru ikki lidnir, tá eg hugdi inn á atelierið hjá Hansinu Iversen á Skipasmiðjuni MEST – allíkavæl var upplivingin stór. Danskir listaáskoðarar hava nógv at síggja fram til.

Lilian Munk Rösing skrivar tekstin í kataloginum, sum harumframt inniheldur myndir og smá tekstbrot um listafólkini. Hansina Iversen hevur sjálv valt at brúka eitt brot úr samrøðu millum Julie Sass og Hansinu, sum varð prentað í kataloginum Dissonant Thought:

Det undslipper mig hver gang, hvad det var, der fik mig til at male det billede. Hvordan blev det sådan som det blev? Og alligevel, så er det ikke helt tilfældigt, at maleriet blev lige sådan, som det blev. Der er nogle farver der ligger der. De er nøje udvalgt, gennem tid. Der er nogle lærreder, som er bestilt, lige i den størrelse jeg ville have dem; men uden, at jeg vidste hvad der skulle på de lærreder. Sådan vil jeg helst have det. Det er bedst ikke at vide for meget på forhånd. For så bliver det ikke spændende at arbejde med. Uvisheden er god. Der skal være overraskelser og farverne kan sættes sammen på uendelige måder, alt efter hvilken form de får. De første strøg er lette og de bliver påført uden bekymringer. Næste lag går også meget let. De første underliggende strøg giver gode muligheder for det andet lag. Det tredie lag kan gå let; men det begynder at blive kompliseret der. Tankerne sætter ind og faren for at lave fejl er til stede. Og der bliver lavet fejl. Nogle af dem blev ganske gode efter nærmere overvejelser og de åbnede op for noget nyt.

“I de opstillinger vi blev præsenteret for på Akademiet i Finland, ville jeg ændre på kompositionen, også farverne. Jeg ville tilføje noget, snarere end at gengive. Det interesserede mig ikke rigtigt. Citronerne var ligesom lidt for gule. Jeg lod dem fylde og gjorde dem til centrum på en måde, der var lidt for meget, måske.

Hansina Iversen og jeg taler om akademitiden, der på en måde siger en del om den form for balance, der også senere har præget hendes arbejde med maleriet. Vi er enige om, at utilpassede elementer er dem, vi gerne vil invitere indenfor. De er simpelthen nødvendige.”

Julie Sass, uddrag af tekst i kataloget til udstillingen Dissonant Thought i Nordatlantens Brygge 2016.

https://kunsten.nu/artguide/calendar/seeing-the-unseen/

Foto: Jóhan Martin Christiansen