Sunnudag seinnapart við Bjørn Nørgaard í Steinprenti - Søndag eftermiddag med Bjørn Nørgaard i Steinprent i Tórshavn

Sigast kann ikki, at tey hvíla á laurberunum, Jan Andersson og Fríða Matras Brekku, sum mikukvøldið vóru heiðrað við heiðursløn fyri mentanaravrik, ið Rigmor Dam, mentamálaráðfrúa handaði í Tvøroyri. Síðani hava tey meira ella minni ligið vatnrøtt í luftini á verkstaðnum, har tey arbeiða saman við  kenda danska listamanninum Bjørn Nørgaard. 

Uppgávan er bundin og snýr seg um at gera fýra prent til Glostrup Kunstforening. Hesi eru í skrivandi stund við at verða liðug og tað er gott, tí Nørgaard hevur nógv um at vera og skal longu av landinum aftur í morgin. Sjálvt sunnudagurin, ein sjáldsama vakur dagur síðst í januar, er brúktur sum arbeiðsdagur á verkstaðnum, har øll eru í gongd við sínum parti av teirri umstendiligu litografisku prosessini. 

Jan Andersson slípar steinar, Fríða Matras Brekku er við at yvirføra eina mynd á ein stein og Magnus Andersson er í ferð við at etsa ein stein. Bjørn Nørgaard hevur eftirlit við arbeiðsgongdini. Hann er eitt sindur spentur og enn ikki heilt vísur í um myndirnar fara at eydnast. Sjálv siti eg við telduna á verkstaðnum og lurti eftir vinarliga prátinum millum fólkini á verkstaðnum og merki konsentreraða spenningin í rúminum meðan tíðin líður og tað spakuliga fer at skýma.

Myndevnisliga hevur Nørgaard tikið støði í nøkrum fotomyndum av eini model, sum eru yvirførdar á litografiska steinin, og sum hann síðani viðger, teknar og málar útyvir. Tað vil siga, at útgangsstøðið er rættiliga klassiskt eisini um hugsað verður um verkið hjá Bjørn Nørgaard sum heild, har nakni kvinnufigururin er myndevnisligur aðaltáttur heilt frá byrjanini hjá listamanninum, sum í 1969 pallsetti listarligu aktiónina Nakin kvinniligur Kristus í keypsskálanum í Keypmannahavn. Tær fýra myndirnar til Glostrup Kunstforening eita Trúgv, Vón, Kærleiki og Vónloysi. 

Royndarprentið er klárt og eg hoyri á røddunum á prentara og listamanni, at tað er gott. Listamaðurin greiðir mær frá, at myndirnar eru grundaðar á nakrar standmyndir og uppstillingar, sum hann gjørdi til eina framsýning herfyri í Galleri Susanne Ottesen í Keypmannahavn við kvinnuligum yvirkroppum í búrum úr ymiskum tilfari, ið á ymiskan hátt sipa til vanitas. Hugtakið vanitas fevnir um myndamál, ið ofta varð brúkt í barokka tíðarskeiðnum í 17.øld, sum sipa til tað  stokkuta í tilveruni, sápubløðrur, glas og ísur kunnu brúkast sum vanitas symbol, men eisini skøltar og blómur verða brúkt í vøkru myndunum av tilverutreytum menniskjans. Memento mori - minst til at tú skalt doyggja siga hesar myndirnar.  Listin frá barokka tíðarskeiðnum er ofta vøkur og sansalig og tað sama kann sigast um myndirnar, sum Bjørn Nørgaard hevur gjørt á verkstaðnum. Cadmium gult brestur saman við violettum ella tí, sum eg haldi vera violett, men sum vísir seg at vera eitt bland av einum liti við fantastiska heitinum Caput Mortum og preussiskum bláum.

Sjálvt um myndirnar bæði tykjast grafiskar við teimum kámu fotomyndunum og málandi við skapunum, ið eru málað omanyvir, er eingin ivi um, at tær eisini eru merktar av høggmyndalist í mátanum, tær eru sniðgivnar. Her hómast ein serligur ansur fyri figurinum og rúminum í myndunum og ein áhugaverdur mótsetningur kyknar millum tað illusionistiska fotobaseraða rúmið og tað flata pappírið. 

Sum so ofta hendir, tá listafólk arbeiða við bundnum uppgávum í Steinprenti, so verður okkurt gjørt aftrat og hetta er aftur galdandi hesaferð nú Bjørn Nørgaard hevur fingið eina lítla abstrakta perlu burturúr einum av teimum allarminstu steinunum, sum tey eiga í Steinprenti. - Har er okkurt serligt við smáum prentum, heldur Bjørn Nørgaard og heldur fram fyri sær sjálvum - at tað er í smáu støddunum, at mann sær serligu dygdirnar hjá grafikkinum. 

Kinna Poulsen

Søndag eftermiddag med Bjørn Nørgaard i Steinprent i Tórshavn

Man kan ikke sige, at de hviler på laurbærene, Jan Andersson og Fríða Matras Brekku, som i onsdags var de ærefulde modtagere af den færøske kulturpris, overbragt af kulturminister Rigmor Dam. Siden har de mere eller mindre ligget vandret i luften på værkstedet, hvor de har arbejdet med Bjørn Nørgaard siden i torsdags. 

Det drejer sig om en bunden opgave, der skal fremstilles fire tryk til Glostrup Kunstforening, og der arbejdes koncentreret og med et vist tidspres, som ikke bliver lettere af et døgns forsinkelse på grund af et af de mange nordatlantiske lavtryk, der har forårsaget en del aflysninger af fly og færger på Færøerne i den seneste tid. Så der arbejdes, også selv om det er søndag og vejret i Tórshavn for en gangs skyld er godt, det holder tørt og solen skinner

På værkstedet er alle mand i gang med hver deres del af den omstændelige litografiske proces. Jan Andersson sliber sten, Fríða Matras Brekku er i færd med at overføre en tegning på en sten og Magnus Andersson er i gang med at syre en sten, imens Bjørn Nørgaard inspicerer. Han er spændt og ikke helt sikker på om det nu er det rigtige og om litografierne vil lykkes. Jeg sidder ved computeren og overhører samtalen mellem de arbejdende, som er venlig, selv om spændingen er mærkbar. Der er ikke plads til de store fejltagelser, for tiden er knap. 

Motivisk har Nørgaard taget udgangspunkt i nogle fotos af en model, der er overført på den litografiske sten og som siden er behandlet, tegnet på, overmalet og ridset i. Udgangspunktet er altså ganske klassisk og det er det jo også i forhold til Nørgaards eget værk, hvori den nøgne kvindefigur indtager en central position. 

De fire billeder til Glostrup Kunstforening hedder Tro, Håb, Kærlighed og Fortvivlelse. Nu er prøvetrykket klart og jeg kan høre på både trykkerens og kunstnerens stemme, at det er vellykket. Kunstneren viser mig billeder fra en udstilling hos Susanne Ottesen med kvindelige torsoer, der tematisk og materialemæssigt henviser til barokkens vanitasmotiv. Vanitas handler om forgængeligheden, som udtrykkes gennem skønheden i skinnende glas og is, sæbebobler; andre yndede motiver i barokken er kranier, vinglas og nedbrændte stearinlys. Memento mori - husk at du skal dø! Disse billeder påminder os om, at vi skal dø. Kunsten fra barokken er skøn og sanselig og det samme kan siges om billederne, som Bjørn Nørgaard har fremstillet i Steinprent, med en eksplosiv blanding af cadmium gul og noget, som jeg tror er violet, men som viser sig at være en farveblanding mellem Caput Mortum og preussisk blå. 

Selv om de fire billeder både har grafiske kvaliteter med de lidt udviskede fotografier, ligesom de forekommer maleriske i de overmalede former, er de også udpræget skulpturelle i deres formgivning. Her fornemmes en særlig sans for rummet i billederne, samt en interessant modsætning imellem det illusionistiske rum i fotografiet og det flade papir. 

Som det så ofte hænder, da kunstnere arbejder med bundne opgaver i Steinprent, så vanker der ekstra gevinst i form af billeder, som kunstneren laver imens værkstedsfolkene er i gang med at trykke eller udføre andre opgaver på værkstedet. Disse ekstracurriculære aktiviteter har denne gang resulteret i et vidunderligt lille tryk, som Bjørn Nørgaard har fået ud af en af værkstedets allermindste sten.  - Der er noget særligt ved små tryk, mener Bjørn Nørgaard og fortsætter henvendt til sig selv - at det jo er i de små størrelser, at grafikkens særlige kvaliteter ses.

Kinna Poulsen