Jóhan Martin Christiansen framsýnir í Hoydølum
/TÍÐINDASKRIV
Don’t tell me ’cause it hurts
Serframsýning eftir Jóhan Martin Christiansen í Roykirúminum í Hoydølum
Fernisering hósdagin 30. November kl. 16-19
Um framsýningina
“Don’t tell me ’cause it hurts” eitur framsýningin, ið er hugsað og framleidd til gamla roykirúmið í Hoydølum. Talan er um eina installatiónsframsýning við ávikavist stál- og ljósstandmyndum og svørtum gipsrelieffum. Framsýningarstaðið er rátt við grafitti á veggunum, sum kundi bent á okkurt stórbýarkent samstundis sum søguligu funktiónirnar hjá hølinum bæði sum liggihallur hjá tuberklasjúkum og roykirúm hjá skúlaungdómi gerast partur av tulkingini av listini. Stálverkini hjá Jóhan Martini Christiansen hava sama urbana brá og tykjast ídnaðar- ella maskinkend, hørð og konstruktivistisk – tað er hart móti hørðum, skrúvur, sum eru boraðar niður í stál. Svørtu gipsrelieffini eru hinvegin taktil sum húð við mjúkum yvirflata, sum sigur okkum søguna um eitt tilfar, ið einaferð var flótandi og opið og tók skap av sínum umhvørvi áðrenn tað stadnaði eins og minni.
Kinna Poulsen hevur skrivað eina ritroynd i sambandi við framsýningina, sum hon fer at lesa upp til ferniseringina 30. november klokkan 16:30.
Framsýningin verður annars opin eftir avtalu fram til 24. Mars 2024.
Stuðlað framsýningini hava Almanna- og Mentamálaráðið, Fjølrit, LISA – Listafólkasamband Føroya, Mentanargrunnur Landsins, Statens Kunstfond og Tórshavnar Kommuna.
Um Roykirúmið
Roykirúmið hevur eina serliga søgu í Hoydølum, sum bæði hevur verið brúkt til sjúklingar og sum roykiskýli hjá studentaskúlanæmingunum. Roykirúmið er í dag partur av hølunum, LISA leigar í Hoydølum, har ymisk tiltøk kunnu vera. Hølið verður brúkt til ymiskt, m.a. tiltøk og framsýningar.
Søguliga stór Mikines gáva til Listasavn Føroya
/Listasavn Føroya kunngjørdi í gjár, at tey hava móttikið eina søguliga stórfingna gávu við Mikines-verkum, ið telur ikki færri enn seytjan listaverk hjá Sámali Joensen-Mikines - harímillum er okkurt høvuðsverk sum t.d. omanfyristandandi cafémynd. Á Listasavninum greiða tey frá, at tey í desember 2021 tóku ímóti eini dulnevndari Mikines-gávu. Tað vóru átta málningar og nú eytjan listaverk eru komin aftrat er greitt, at gávugevarin er Birte Schultz-Lorentzen, einkju eftir Torkil Mortensen. Tey vóru listasamlarar við serligum áhuga fyri listini hjá Sámal Joensen-Mikines. Saman keyptu tey fleiri verk til heimið beinleiðis frá listamanninum Mikines. Næstan 40 Mikines-verk keyptu tey yvir árini – til eina listasamling, ið samlað taldi yvir hundrað myndir. Í 1992 skipaði Birte fyri eini retrospektivari Mikines-framsýning í Den Frie Udstillingsbygningi í Keypmannahavn, og Mikines-verkini eru í fleiri førum lænt út til framsýningar; seinast í 2021 á Mikines-framsýningini á Johannes Larsen savninum í Kerteminde. Birte og Torkil vóru haraftrat við, tá Listasavn Føroya bleiv vígt í 1993, og tey høvdu ein virknan leiklut í minningarhaldinum á Mikinesar 100 áradegi í 2006 stutt áðrenn Torkil doyði.
Í sambandi við ta fornemmu listagávuna skrivar ein góður vinmaður hjá Torkili Mortensen, Erling Eidesgaard um hann - myndirnar herundir eru eisini frá Erling.
Torkil var føddur í 1935 og vaks upp á Tvørabakka. Hann var sonur Annu Mortensen (f. Vestergaard) og Martin Mortensen, sum doyði, tá Torkil var smádrongur. Sekstan ára gamal flutti hann til Danmarkar, har hann tók studentsprógv og síðani las til lækna.
Hann var ein sera dugnaligur og passioneraður lækni og ein úrmælingur innanfyri urologi á Sjællandi í mong Harrans ár.
Torkil var eitt lívsstykki, og kom sum ein hvirluvindur heim á Tvøroyri at ferðast um sumrarnar, har hann altíð búði á Tippinum hjá abbanum, Erling, og ommuni Jonu, sum var hansara systkinabarn. Hann spældi klaver, so húsið skalv, og ruskaði alla familjuna til við síni spruttandi orku og fekk okkum bæði til fjals og í fjøru. Einki var óført.
Hóast hann var 36 ár eldri enn eg, gjørdust vit bestu vinir, tá eg fyrst í 90unum flutti til Keypmannahavnar at lesa. Saman gingu vit til konsertir og til filmar, vit boksaðust, vit róðu kajakk saman og vit ferðaðust suður í Alpurnar at standa á skíð. Hann var tannáringur í sinni til tað allar síðsta.
Torkil og omman høvdu eitt serligt samband. Tað vistu vit øll. Og tá hann doyði 71 ára gamal, 30. juni í 2006, bleiv eg sendur suður at bera ommuni, ið tá var 88 ára gomul og viknað, deyðsboðini.
Tað tók henni dygt at Torkil, ið var nógv yngri enn hon, og sum hon var so sera góð við, var deyður. Og seytjan dagar seinni legði hon sjálv árarnar inn.
Tá Torkil fór til gravar norðan fyri Keypmannahavn, fekk eg tann heiður at bera. Og í samráð við einkjuna hevði eg við mær eina krukku av mold úr garðinum í barndómsheimi hansara á Tvørabakka til prestin at kasta á.
tað lítla orðið sum ikki/ sleppur at siga tað/ sum tað er skapt til at siga
/-Eg veit meg ikki nakrantíð áður hava sæð ein stav á permuni á einum yrkingasavni. Men tað fyrsta, eg sá, nú eg setti meg at lesa TANN ÁKÆRDA BOÐBERJAN hjá Tóroddi Poulsen var altso ein stavur, sum til alla eydnu vendir skrátt upp! Og sjálvt um innihaldið ikki er so uppøst sum mann kundi fryktað og vónað frá einum yrkjara, sum á okkara kurteisligu døgum kann finna uppá at veipa við stavi og yrkja Bókaklikudøgum ein vælupplagdan og uppibornan tátt, so er samfelagskritiskt bit í lýsingunum av eini samtíð í einari líkasælari tykisverð: “púrasta býtt eru/ tey framman fyri/ telduni og inni í/ eini fimleikarhøll/ fullari av/ fótasveitta og/ vánaligum/ hugflogi”.
Nýggjasta bókin hjá Tóroddi Poulsen er tann 48. í røðini av útgávum síðan debutsavnið, Botnfall, sum næsta ár fyllir fjøruti. TANN ÁKÆRDI BOÐBERJIN er ein typisk Tóroddbók soleiðis at skilja, at hon inniheldur yrkingar, ið tó at tær eru serstakliga ymiskar, eru Tóroddskar – tú ivast ongantíð í hvør upphavsmaðurin er. Okkurt er eitt slag av eygleiðingum og viðmerkingum til gerandisdagin og lívið, aðrar eru endurminningar frá barndómi, meðan summar eru meira abstraktar og kunnu snúgva seg um skapan og avskapan. Yrkjaraegið trívist væl í opnum lendi í bíðistøðu við gulum lyktum og lesarin fylgir glaður aftaná eftir breiða yrkingavegnum, har vit ganga inn í ein sannan riðil av góðum yrkingum, sum onkur teirra kanska gevur eina ábending um hvat gátuføra og eitt sindur hátíðarliga heitið á savninum merkir. - Boðberji er eitt heimagjørt orð, sum bæði minnir um ein boðbera altso ein, ið ber boð og so at berjast ella sláa.
hann bíðar
eftir boðum
at berja alt
niður í
gruggið
og aftaná
noyða onkran
at drekka
tað
Kanska er TANN ÁKÆRDI BOÐBERJIN sjálvur yrkjarin, sum í skjótt fjøruti ár hevur borðreitt sínar lyrisku úrdráttir fyri okkum í sínum gløggskygda botnfalli og gruggi. Eg veit ikki hvat hann er ákærdur fyri - kanska er tað hansara lívstíðardómur at skriva og skapa list og møguliga eru rekvisittir sum stavur og hoyritól farin at okkum á, at heldur ikki yrkjarin er ævigur. Hansara 48.bók kom út samstundis sum Bókadagar vóru í Norðurlandahúsinum og sjálvandi skuldi hann verið boðin við. So kundi hann t.d. lisið upp fantastiskar yrkingar sum ta stuttligu “um eg var sjómaður” (s.66), ta stórfingnu spøkilsisyrkingina “SKIPIД (s.71) ella ta “heilt stóra yrkingina” (s.85), so at lurtarin slapp at njóta málsliga neyvleikan og listaliga og poetiska originalitetin hjá einum heilt einastandandi føroyskum yrkjara.
Randi Samsonsen THINGS MATTER
/Sum sild í tunnu stóðu vit í vakra Richard Mortensen Salinum á Trapholt leygarmorgunin, tá framsýningin hjá Randi Samsonsen, THINGS MATTER læt upp. THINGS MATTER merkir lutir og tilfar og at ting hava týdning. Hetta er ein verkætlan, sum tekur støði í standmyndum, minnisvarðum og listaverkum í almenna rúminum sum heild. Føroyska listakvinnan, Randi Samsonsen hevur í samstarvi við danska listasavnið, Trapholt Museum í Kolding bjóðað áhugaðum til at endurgeva bundnar variantar av listaverkum í almenna rúminum. Listakvinnan hevur fleiri ferð verið niðri og havt fyrilestrar og workshops, har hon hevur greitt frá sínum hugskotum m.a. um, at luttakarar í verkætlanini umvegis hondarbeiði skapa eina ítøkiliga tilfarsliga, sansaliga relatión til verkini, sum tey binda.
Kollektiva íkastið er við til at tryggja sera áhugaðar og engasjeraðar móttakarar og tað varnaðust vit upplatingardagin, tá tað vakra Trapholtsavnið var á tremur av forvitnum gestum. Verkætlanin er grundleggjandi sosialt hugsað og Veluxgrunnurin hevur eisini tryggjað holla gransking í sambandi við verkætlanina. Tað, at involvera kollektivið í listaligar prosessir er altíð risky business og krevur heilt ómetaliga nógv. Tað hava vit so sæð á Ólavsøkuframsýningum til dømis, har tað er upp til kuratorar og fyriskiparar at fáa skil og týdning burtur úr teirri mangan óruddiligu heildini. Randi Samsonsen er ein sera generøs listakvinna, sum í THINGS MATTER verkætlanini hevur havt stóran avgerðarrætt viðvíkjandi litum og tí formliga yvirhøvur, tí hon hevur t.d. avgjørt júst hvat tógv og hvørjar stokkar, sum skulu brúkast, umframt stødd og litaval. Men sjálvt um teir 258 luttakararnir bæði hava brúkt “Randi-blátt” og “Randi-lilla” so verður úrslitið, tá mann bindur eina standmynd, rættiliga ljótt og klombrut. Soleiðis er tað bara og eg hugsi, at hetta tilfarstreytaða endaúrslitið eisini hevur verið hugsað av listakvinnuni frammanundan. At júst umskapanin frá tí flotta, harða, hátíðarliga og enntá autoritera framburðinum hjá standmyndum til okkurt fittari, minni og bleytari, sum minnir um heimabundnar bamsur og høsnabinding er týdningarmesti parturin av konseptuella verkinum THINGS MATTER eins og tað er í verkinum hjá Randi Samsonsen, sum á so mangan hátt brýtur upp úr nýggjum listaliga og skulpturelt. Teir 258 THINGS MATTER figurarnir eru monteraðir á og undir einum monumentalum, bláum sokkli, sum stendur í einum høgum rundbygningi. Meðan áskoðarin spákar oman gjøgnum hendan bygningin ber bæði til at síggja tað stóra THINGS MATTER verkið og skoða hvussu tað tekur seg út frá øllum síðum, men her eru eisini dømi um áhugaverdu listini hjá Randi Samsonsen framsýnd umframt filmstubbar og fotomyndir av prosessini og her er ikki lítið gjørt burturúr. Framsýningin THINGS MATTER verður hangandi eitt heilt ár á Trapholt Kunsmuseum fram til november í 2024.
https://tm.trapholt.dk/
omrum - ses du ikke findes du ikke
/Leygardagin 25.november letur upp framsýning hjá Marie Bonfils í framsýningarhølunum Bonne Espérance hjá føroyska listamanninum, Jóhan Martin Christiansen í Valby. Framsýningin eitur omrum - ses du ikke findes du ikke. Vernissage verður 25.nov kl 14-18.
Í tíðindaskrivinum stendur: I udstillingsrummet, beliggende under jordens overflade, sår Marie Bonfils frø fra det imaginære rum omrum. Her belyses hendes arbejde med at formulere og formgive et feminint supplement til fallos.
Bonfils arbejder med køn og seksualitet i forhold til magt, men også som en allegori for os som samfundet består af. Folket rundt om magten.
Ordet omrum opstod i et møde med skulpturen Effort Commun (1969-70) af Sonja Ferlov Mancoba:
”Ferlovs titel, der betyder fælles indsats, ser jeg dels som et slægtsskab mellem værkerne, dels som den socialitet der ligger indlejret i vores sprog. I mine værker reflekterer jeg over betydningen af fallos som begreb og form - og på hvilke måder man kan tale om, og forestille sig, en kvindelig pendant. Det er svært at tale om ting, vi ikke har ord for - og omvendt er det svært at befri subjektet fra ordet. Vi forsøger at navigere i verden med det sprog vi har, men det er ikke alt, der kan italesættes. Som alternativ til det talte sprog, formgiver jeg, og håber på den måde, at mine værker skaber et rum, hvor nye ord og nye betydninger kan opstå.” - Marie Bonfils, 30. oktober 2023
Om Marie Bonfils
Marie Bonfils (*1978, DK) arbejder med skulptur, tegning og tekst. Bonfils’ arbejde udspringer fra kroppen, dens former, dens tilstande og dens indre billeder. Materialevalg i gips, tekstil og malet pap til stål og bløde stoppematerialer er nøje udvalgt og selv mener hun, at håndens håndtering af materialet er essentiel for hendes kunstneriske proces. Ligesom der er en tydelig relation mellem form og materiale er der også en konstant vekselvirkning mellem krop og sprog, som lægger sig som metaforiske lag omkring hendes værker.
Uddannet fra Malmö Art Academy med en Master of Fine Art i 2015, ved Professor Emily Wardill. Medstifter af 51C, billedhuggerværkstedet i Trekroner.
Marie Bonfils har siden sin afgang fra akademiet langsomt, men sikkert udviklet og styrket sin praksis. I 2021 stod hun for en permanent offentlig skulptur faciliteret af Lunds Kunsthall, og har blandt andet udstillet i Galleri CC (2018), Galleri Arnstedt (2017) og Officin (2016). I forbindelse med sidste blev kunstnerbogen Niveauer af Usikkerhed udgivet af Forlaget Gestus.
Om Bonne Espérance
Bonne Espérance er et udstillingssted, som blev etableret i Valby i 2023, der har til formål at præsentere eksperimentelle projekter af en mangfoldig gruppe af kunstnere. Hensigten er at skabe rum for engageret produktion, diskussion og refleksion omkring kritiske kunstneriske diskurser. Der vil blive præsenteret cirka fire udstillinger om året. Udstillingsstedet drives af Jóhan Martin Christiansen, og er placeret i forlængelse af hans kælderatelier.
Fakta
Projektet er blevet til i samarbejde mellem Marie Bonfils og Bonne Espérance.
I forbindelse med udstillingen har Mikkel Thykier skrevet en tekst om Bonfils værker.
Udstillingen er realiseret med generøs støtte fra Rådet for Visuel Kunst og Valby Lokaludvalg.
Åbningstider: lørdage kl. 12-16 og efter aftale
Tvær útgávur frá Vónbjørt Vang
/soleiðis steig eg niður í undirverðina
tí eg eigi ein son
sum hvarv
myrkrið tók hann
og eg valdi at fara aftan á honum
Mikudagin tann 15. november 2023 kl. 17.00 útgevir Forlagið Eksil tvær bøkur eftir Vónbjørt Vang: Svørt orkidé og Úr loggbókunum. 17 innlit í rithøvundaverkstaðið. Bókaframløgan verður á Býarbókasavninum sama dag klokkan 17.00
Bókin Svørt Orkidé er eitt yrkingasavn og ein myndabók við kollagsjum eftir høvundan. Í lyriskum brotum, essaykendum pørtum, kollasjum, yrkingum, minnisbrotum, dagbókapettum, við tilsipingum og sitatum úr bókmentasøguni sigur ein mamma frá sínum royndum at eiga ein son, sum stríðist. Hon roynir at brúka skaldskapin at rúma sorgina ella máttloysinum, sum stendst av at vera mamma at einum barni, sum snávar í lívinum. Hon roynir at finna orð at lýsa sorgina, skommina, striðið og ómegdina av at vera mamma, men ikki at megna at hjálpa.
Ein partur av hesi bókini eru pappírskollasjur, ið eru kliptar og klistraðar saman burtur úr burturbeindum bókasavnstilfari, m.a. úr bókini Øldir og upphav eftir Jóannes Rasmussen, soleiðis at bókin eisini gerst eitt slag av tekstligari jarðfrøði, har orðini binda høvundan til staðið, til steinarnar, til fjøllini, til elligomlu jørðina, sum egið í savninum kennir seg at hava mist sambandið við. Soleiðis er tað er ein nærvera við orðini, sum snýr seg um landslagið og ítøkiligu jørðina, sum vit ganga á og eru partar av. At hugsa og sansa á pappíri, men eisini ígjøgnum og við pappíri.
Úr loggbókunum. 17 innlit í rithøvundaverkstaðið
Ein rithøvundur er eitt menniskja,
sum hevur verri við
at skriva enn onnur.
Thomas Mann
Skriviørskan heldur fram, eg skrivi og skrivi, hugskot og tekstfragment koma flúgvandi, eg síggi heildina, og hvat tað skal innihalda. Tað er okkurt átrokandi og bráðneyðugt í míni skrift, sum eg sjáldan finni, sum at ein ósjónlig hond førkar meg frameftir, og mær ikki nýtist at brúka orku, orkan finst har frammanundan. Er hetta tað, mann kallar flow? Íblástur? Vónbjørt Vang
Úr loggbókunum. 17 innlit í rithøvundaverkstaðið er eitt essay um at skriva. Eitt opið og erligt innlit í eina ritlistarliga ferð hjá einum høvundi, sum tekur tey fyrstu trilvandi fetini fram, til hon at enda fær hol á verkið, hon vil skriva. Teksturin í hesi bók er ein lættari umskrivað útgáva av einum essay, sum varð skrivað í samband við útbúgving í listarligum arbeiði/Ritlist. Bókin kann lesast sum sjálvstøðugt essay, men lesarin kann eisini hava gagn av at lesa hana saman við bókini Svørt orkidé eftir sama høvund.
Vónbjørt Vang (f. 1974) er rithøvundur, yrkjari, bókavørður, cand.mag í bókmentafrøði og BA í Ritlist. Svørt orkidé og Úr loggbókunum eru hennara triðja og fjórða útgáva.
Svørt orkidé - Vónbjørt Vang
Umbrot og kápa: Kirstin Helgadóttir
Kollasjumyndir: Vónbjørt Vang
Ritstjórn: Kim Simonsen
Rættlestur: Sanna Andrassardóttir Dahl
Kostnaður: 250 kr.
Úr loggbókunum. 17 innlit í rithøvundaverkstaðið – Vónbjørt Vang
Vónbjørt Vang
Umbrot og kápa: Jovan Dimoski
Kollasjumyndir: Vónbjørt Vang
Ritstjórn: Kim Simonsen
Rættlestur: Sanna Andrassardóttir Dahl
Kostnaður 180 kr.
Altíð nevndur - ikki gloymdur - Til lukku Ole Wich
/At Ole Wich heldur seg vera burturgloymdan og ignoreraðan innan føroyska listasøgu er ikki nakað nýtt. At hann knýtir hendan fyri hann sera ódámliga ósjónligheitstilstandin ikki bara til allar nationalistføroyingar í almindiligheit, men til undirritaða kritikara í serdeilisheit – ja, tað er heldur ikki nýtt, eg havi í so mong ár upplivað útspillingar av mínum persóni frá Ole Wich. Tí var eg heldur ikki júst bilsin av at síggja mítt egna navn í upplatingarrøðuni, sum Ole Wich helt, tá hansara føðingardagsframsýning læt upp herfyri í Listasavninum. Og eg ætlaði als ikki at oyðileggja hvørki føðingardagsfestligheitir ella sømdargávuheiðursróm, tá maðurin jú fer at fylla runt hvørja løtu. Men tá eg hoyri hansara ósonnu uppáhald endurtikin sum sannroyndir ymsastaðni í almenna rúminum, t.d. í Vágskálini í Kringvarpinum, ja so verði eg tíverri noydd at tala at.
Ein skjót uppteljing á Listablogginum og Listaportalinum vísir, at Ole Wich er nevndur har nakrar og tjúgu ferð, onkuntíð í tíðindaskrivum og aðrar tíðir í ummælum og viðmerkingum. Tá Ole skrivaði um Eivør, at hon var Færdig med de 40 mótmælti eg til dømis og skrivaði, at “Innleggið tykist sum heild órættvíst og sum eitt herðindi av persónliga motiveraðum uppmerksemisáhuga við einum tvangsdissidentiskum sjónarmiði at lata eina tílíka skolu oman yvir eina púra óseka og indiskutabelt gávuríka sangkvinnu, sum eyðsýniliga er so mikið eyðmjúk, at hon gongur inn uppá ynskið hjá drottningaligu fyrireikarunum um at syngja ein sang frá Lord of the Rings í staðin fyri at blást øll diademini av teimum kongaligu høvdunum við einum av hennara egnu, kraftmiklu sangum. Tí tað hevði hon eisini dugað...”.
Tað er Ole Wich, sum hevur gjørt omanfyristandandi kollasju av undirritaðu í leiklutinum sum honddukka hjá tveimum føroyskum listamonnum. Ole Wich er verri enn so einasta listafólkið, sum ikki dámar míni ummæli, men hann er í sínum viðmerkingum nógv tann mest manssjauvinistiski. Tað er hann til dømis, tá hann ferð eftir ferð umtalar meg sum eitt menniskja uttan sjálvstøðugar meiningar “Som jeg drillende har påpeget overfor Kinna, så betragter jeg hende hovedsagelig som en hånddukke på gamle malerplettede mandshænder. Hun vifter surt som et patetisk lem i den tomme luft og forsøger at genetablere gamle tiders definitionsret over, hvad færøsk kunst er og bør være..”.
Í 2011 helt eg ein fyrilestur, sum eisini var á Listablogginum, sum eg kallaði Ósøgur, tá var verkið hjá Ole Wich HomoFObia tikið sum dømi uppá effektiva politiska list og fyri at taka eitt nýggjari dømi skrivaði eg m.a. um Ólavsøkuframsýningina í ár, at “Ole Wich hevur gjørt eitt ordans Ólavsøkuframsýningarverk, sum fekk framsýningargestir at stúrsa við og at kjakast. Tað er ein fallosfigurur úr viði, sum hongur andbráður á vegginum, gjøgnumgataður av ljósareyðum pílum og við flirtandi eygnavippum sum stýrifjaðrum. Listaverkið er stuttligt og gevur saman við heitinum, Dianas bytte varhugan av eini kynspolitiskari samtíðarviðmerking til ta mangan útsettu støðuna hjá dreingjum og monnum í súginum eftir Metoobylgjuna...”. Soleiðis havi eg skrivað um eitt verk hjá Ole Wich, men eg havi eisini javnan funnist at hansara verkum, tá eg havi hildið tey verið veik og óoriginal ekkó av onkrum, sum gekk fyri seg í trýssunum og við fýrsaragrafikki.
Eg havi í ummælum skrivað tað, eg meinti og ofta havi eg ikki hildið verk hjá Ole Wich verið áhugaverd - hann hevur somuleiðis ikki verið høvuðsevni hvørki í mínum greinum ella framsýningum. Tað er møguliga har, skógvurin gnagar. Eg eri rættiliga ósamd í hansara analysu av føroyskari list í áðurnevndu røðu - henda frágreiðing vendir skeivt onkursvegna. Sjálvt um Føroyar eru fjarskotnar og føroysk list í mong ár snúi seg um landslagið, so eru listafólkini væl útbúgvin og upplýst og kenna tískil til eitt nú situationismu og avantgardismu og øll møgulig sløg av konseptlist tó at tey heldur í stóran mun hava lagt seg eftir at mála málningar. Tað er ein listasøgulig sannroynd, sum mann ikki kann gera nakað við. Tað er rætt, at ókommersiel og eksperimenterandi listasløg eru veik og ikki hava verið nógv dyrkað í Føroyum og at orsøkin er tengd at teirri sannroynd, at føroysk myndlist í stóran mun hevur verið fíggjað av privatum samlarum. Men soleiðis er tað bara. Púra vanlig fólk halda tað vera eins sjálvsagt at keypa eitt listaverk sum sofu og borð til stovuna. Tað kann mann halda vera smáborgarligt og konservativt, men henda serstaka føroyska siðvenja er eftir mínum tykki fullkomiliga einastandandi og púra grundleggjandi - vit elska list og tað er vakurt í sjálvum sær. At føroysk list hevur verið stuðlað á henda hátt merkir ikki, at føroyskir listamálarar eru afturúrsigldir, tvørturímóti - summir av samtíðarlistamálarunum eru í heimsflokki.
Tað passar ikki, at Ole Wich verður skúgvaður til viks innan føroyska listumhvørvið. Hugsa vit um tað, vildi ein slík óbótagerð í grundini verið ómetaliga løgin og out of character bæði fyri føroyingar og møguliga eisini fyri Ole Wich, tí nógv kann mann siga um føroyingar, men fólkalig eru vit heilt út í tað svakliga og nógv kann mann siga um Ole Wich, men smæðin er hann ikki. Um mann googlar Ole Wich eru sostatt hópin av føroyskum uppsløgum um mannin. Um mann t.d. hyggur inn á tíðarrit.fo sæst, at miðlarnar (tvs. frá fyrr í tíðini, tá vit enn høvdu skrivaðar miðlar, sum skrivaðu annað enn bíløgd vinnutíðindi fyri ymisk virki), hava tikið hjartaliga væl ímóti listamanninum, hvørs nógvu verkætlanir hava fingið manga heilsíðu í bløðunum millum ár og dag. Ole Wich er als ikki gloymdur av føroyskari listasøgu. Tað ber neyvan til eftir sum hann er partur av føstu framsýningini í Listasavni Føroya og javnan er við á Vár- og Ólavsøkuframsýningum. Hansara verk er viðgjørt í eitt nú SEKEL, Livandi List og øðrum listabókum. Tað er alt sum tað skal vera - føroyingar skulu ikki vera bangnir um at vit hava verið óblíð, tað hava vit ikki. Ole Wich er væl og virðiliga nevndur, ikki gloymdur og nú eisini við sømdargávu. Til lukku við tí og við sjeyti ára føðingardegnum - nú er tíðin kanska komin at tveita tann troytta offurmentalitetin.
Olaf Johannessen stórliga fagnaður í norðurlendskum miðlum
/Listáhugaðir lesarar av donskum og svenskum bløðum hava seinastu tíðina upplivað ein føroyskan sjónleikara róstan sum ongantíð áður og tá talan er um tann tann mikið fagnaða og virðislønta sjónleikaran Olaf Johannessen er greitt, at hetta eru serstakliga jalig ummæli. Tað snýr seg um uppsetingina av Richard II hjá William Shakespeare á á Skuespilhusets Store Scene á Kongaliga Teatrinum í Keypmannahavn. Leikurin verður framførdur 26.okt og 28.okt kl.20:00 og 29.okt kl.15:00. Her eru nøkur ummælisbrot
Kristelig Dagblad Kathrine Maria Amann: Fyrsta Danska uppseting av Richard ll er enn ein maktdemonstratión hjá Olafi Johannessen í tittulrolluni…… tann størsta genistrikan er valið av Olaf Johannessen til tittulrolluna. Johannessen tosar ikki bara flótandi Shakesspearskt. Hann fær tekstin at titra í hvørjari kyknu í kroppinum, við hvørjum eygnabrái, hvørjum handabragdi - leitandi ella neyvt - og í hvørjari evarska lítlu broyting í tónalagnum í røddini…. Johannessen er alla sýningina verdur.
CPHCULTURE Michael Søbye: … men leikurin er og verður Olaf Johannessensa. Hansara Richard II er eitt sjálvssmakkandi valdsmenniskja, sum ov seint gerst klókari. Olaf Johannessen spælur hann brillant við bæði stórlætnum lótum og raffineraðari fjarstøðu. Men fram um alt við einum altjóða formati, sum við eitt plaserar prestatiónina millum ársins bestu á einum donskum palli.
Dagens nyheter Kristina Lindquist: Rikard II á Det Kongelige Teater í Keypmannahavn er ein djúptøkin lýsing av einum blóðigum valdsstríði…. Jú veikari hann gerst politiskt, tess mætari gerst skapið av honum. Tað er ein maður sum er besettur av sær sjálvum sum tragiskum figuri, og tann føroyski Olaf Johannessen er bart út sagt sensationellur í titulrolluni. Hansara Richard II er ein neyðars sjónleikari, sum larmar og ger seg upp í leiklutinum sum “kongur”. Hann er sín egni hovnarr og sín egni gudur, og eg haldi enntá at tann, sum ikki skilur eitt orð av donskum hevði kunnað sæð tað. Johannessen ger hann koleriskan, forskrúvaðan, fullan av iva og við einum eygabrái, sum næstan fær hinar leikararnar at fána burtur.
Kulturkupeen Ulla Strømberg: Richard II på Det Kongelige Teater. Leikurin er harafturímóti nærum sublimur, tá ið Olaf Johannessen er á pallinum og spælur tað æviga nærveru/fráveruspæli, sum mangir leiðarar hava, tá ið teir staðfesta, at valdið kanska ikki sigur teimum nakað allíkavæl. Samstundis vita teir flestu leiðarar, at man ikki kann hava ein frákoyrdan leiðara rennandi runt - og tað er óansæð um tað er ein kongur ella, sæð við nútíðar eygum, ein floksleiðari ella hvønn man nú sum áskoðari kann síggja modernaðar paralellir til. Olaf Johannessen meistrar alt við síni kraftmiklu rødd, sum hann kann modulera, sum honum lystur.
Sydsvenskan Boel Gerell: Olaf Johannessen er brillantur í høvðusleiklutinum.
Weekendavisen Asker Hedegaard: Boye Olaf Johannessen er ein av teimum bestu í Norðurlondum... Júst tí er valið av Olaf Johannessen, ein av bestu teatursjónleikarunum í norðurlondum, til høvðusleiklutin ikki bert hóskandi, men nærum neyðugt…. Johannessen kann spæla tað størsta dramaði úti á sínum fingraspíssum. Ein rørsla, eitt ræddarlyft og eitt eygnabrá er nokk. Tað er eminent….
Carl Sørensen: Sjónleikurin hjá Olaf Johannessen er ein av teimum størstu, um ikki tann størsta sjónleikarapræstatiónin, eg havi sæð í ár. Í stórleikanum og fallinum hjá leiklutinum megnar hann ikki bert at geva leiklutinum, men sjálvum leikinum eina dimmensión, sum røkkur út um pallkantin. Ein performanse, sum tú bara eigur at uppliva.
FOTO: Emilia Therese
Ein virðisløn og onnur
/Fríggjadagin 13.desember í 2013 og tað vil siga fyri næstan tíggju árum síðani fekk Teitur Lassen heiðurslønina, LISTIN 2013 handaða frá Listablogginum. Øll siga, at tíðin gongur so skjótt, men tá eg hugsi um hesi tíggju árini, so haldi eg, at eg veruliga merki tey, tí mangt er, sum tað ikki var og meðan okkurt er minni gott, eru Mentanarvirðislønir Landsins at fegnast um á hvørjum ári, serliga tá tað er tvær ferð um árið og Teitur verður virðisløntur. Hann var, sum fleiri onnur, eitt sindur bilsin, tí enn er hann lutfalsliga ungur og er Mentanarvirðislønin ikki fyri gamlar menn? Tað stutta svarið er: Nei, ikki longur og tað longra svarið er, at nú kunnu tey um miðjan aldur eisini vera við.
Tað eru longu fleiri ár síðani designarin og listakvinnan Barbara í Gongini fekk Mentanarvirðisløn Landsins fyri 2017, tá var hon tveyoghálvtrýss. Árið fyri fekk operasangarin Rúni Brattaberg Mentanarvirðislønina, tá var hann eisini um hálvtrýss og haðani er ikki so heilt øgiliga langt niður til aldurin á Teiti, sum er seksogfjøruti. Men jú, vit vóru nøkur, ið gittu og funnu fram til fleiri, sum kundu havt henda heiður uppibornan t.d. myndlistamaðurin Arnold Vegghamar á Viðareiði. Vit tosaðu um fleiri týdningarmikil listafólk, t.d. Hans Tórgarð, ið sum sjónleikari, fyriskipari, leikstjóri og ikki minst týðari í mong ár hevur verið ein leiklistalig dynamo, sum hevur megnað at strekt sínar strálur báðumegin leiklistastríðið. Kanska hann fær eina aðru ferð ella onkur annar av teimum mongu, hvørs listaliga passión javnt og samt drívir teirra listaliga verk okkum øllum at gagni. Tað er jú tað keðiliga, at øll kunnu ikki fáa medalju. Vit kunnu tó ugga okkum við, at vit kortini øll somul eiga uppií almennu Mentanarvirðislønum Landsins. Tá vit á sinni handaðu Teiti heiðursløn fylgdi hvørki medalja, heiðursbræv ella hundraðoghálvtrýsstúsund krónur við. Tó fekk heiðurslønarmóttakarin eitt flott prent hjá Tóroddi Poulsen úr Steinprenti og eina grundgeving, sum enn kann lesast: ”Heiðurslønin verður latin fyri framúrskarandi listarligt avrik, og ársins heiðurslønarmóttakari er ein listamaður, sum er egin og hevur sýnt serligt dirvi til at vera trúgvur móti sær sjálvum og sínum egnu listarligu hugsjónum. Við verkinum Story Music, sum hann gav út í heyst, er listamaðurin komin heim. Í ummæli á Listablogginum varð tónleikurin á útgávuni lýstur sum eitt slag av Velbastað World Music. Sangurin "If you wait" verður spakuliga laðaður upp orð fyri orð, samlaða reglan ljóðar: "If you wait a little longer than you normally would, the most amazing thing may appear". Og tað er nokk so nógv tað, sum serstaka universið hjá Teiti snýr seg um; um at bíða eitt bil, um at drála og um at finna tað stórsligna í uppihaldum, seinkingum og at steðga á í gerandisdegnum og vera til staðar. Fyrsta orðið, sum kemur fyri í "Story Music" er "Hopeful", og hetta orðið eyðkennir kensluna, sum hesin lurtarin situr eftir við, tá hon hevur hoyrt útgávuna. Tí heilt frá teirri lyrisku byrjanini og allan vegin gjøgnum aldututl, yndisligan barnasang og heiðafuglaljóð, talar henda útgávan til tað góða í áhoyraranum, so at tú rætt og slætt kennir teg vónríka av at hoyra hana. Story Music er eitt ektað og eyðmjúkt tónleikaverk, sum er borið fram av musikaliteti og eini listarligari trongd til at siga søgur. Útgávan er eisini sera væl teimað í mun til post-fíggjarkreppulig heimsrák, nú alsamt fleiri eru farin at virðismeta hitt einfalda lívið uttan materialismunnar ok - at vera góð við umhvørvið, at geva sær tíð til hvønn annan og at vera til. Samanumtikið sameinir henda sætta útgávan hjá Teiti fleiri síður av honum, bæði tann serstaka, dygdargóða sangskrivaran við melodiøsum sterkum og stillum sangum og ekvilibristiska sangaran í føgrum og flott útsettum balladum, umframt samtíðarlistamannin við áhuga fyri monotonum, minimalum og konseptuellum tónasmíði. Allir teir nógvu træðrirnir eru flættaðir saman í ambitiøsa verkinum, stýrdir við tryggu hondini hjá einum listamanni, sum eisini hevur pláss og yvirskot til at siga søguna um sín egna kærleika til ta stillu tilveruna og heimlandið..”.
Hesi seinastu tíggju árini er Teitur hildin fram at skriva skriva, framføra, framleiða og geva út sínar føroysku og útlendsku sangir í útgávum, sum altíð megna at koma óvart á. Her á Listaportalinum havi eg ummælt nakrar teirra.
Sí leinki:
https://www.listaportal.com/tidindi/2018/6/14/ta-stra-t-ltla-teitur-i-want-to-be-kind
https://www.listaportal.com/tidindi/2020/3/27/teitur-modern-era?rq=teitur
https://www.listaportal.com/tidindi/2021/9/6/kosmopolitiskur-letingapoppur-av-velbasta?rq=teitur