Føroysk list í útlendskum undanvindi

Tað tykist sum vinnur føroysk list frama uttanlands, tað er ordiliga stuttligt at fylgja við í øllum, sum gongur fyri seg. Í gjár vann Eivør eina flotta danska jazzvokalvirðisløn, desemberblaðið hjá danska listatíðarritinum Magasinet Kunst er temablað um føroyska list, á øllum møguligum heimasíðum og í hópin av bløðum verður reypað um matin og matstovurnar í Føroyum. Í Tokyo letur framsýningin Rainfall upp fríggjadagin við verkum hjá Jóhan Martin Christiansen m.a. Og so hevur Margrethe Odgaard vunnið heimsins størstu designvirðisløn Söderberg-virðislønina, sum umframt heiðurin fevnir um 1 mió krónur! Gamaní hevur hetta sum ikki nógv við Føroyar at gera. Og tó! Verkætlanin Y Arpeggios, sum Odgaard hevur gjørt saman við Teiti Lassen er framleidd í Steinprenti í Havn. Hon sæst í løtuni í Röhsska Museeum í Gøteborg. Harumframt eru heili fýra føroyingar nevndir í tilnevningunum hjá Ekko Shortlist Awards; Heiðrik á Heygum, Barbara Hilduberg og Janus Rasmussen eru tilnevnd fyri filmin SKULD, og Maria Winther Olsen er somuleiðis tilnevnd fyri sín film, Sum einglar vit falla. Tað ber til at atkvøða fyri filmunum her:  

http://www.ekkofilm.dk/awards/2016/

​BÓKADAGAR 2016

Nú gleða vit okkum til Bókadagar, sum verður í Norðurlandahúsinum Í døgunum 26. og 27. november. Partur av húsinum verður innrættaður til børnini við søgum, spølum og øðrum stuttleika. Bókadagarnir eru eitt samstarv millum Norðurlandahúsið, Rithøvundafelagið og føroysku útgávufeløgini og eru ætlaðir viðurkendum eins væl og spírandi høvundum úr Føroyum og norðurlondum, tíðindafólki og øllum, ið hava hug at skriva og lesa.

Tveir dagar, fjøruti  tiltøk, bøkur og upplivingar í túsundatali. Til dømis hetta:   

Linn Ullmann vitjar bókadagarnar: Skaldsøgan hjá Linn Ullmann (NO) “Tey óróligu”, sum í ár er tilnevnd til Bókmentavirðisløn Norðurlanda Ráðsins, er ein skaldsøga um eina mammu, ein pápa og eitt barn”. “at síggja, at minnast, at skilja. Alt er treytað av, hvar tú stendur“ verður sagt í skaldsøguni. Og Ullmann, sum er tað vaksna barnið, sigur frá og hevur eitt týðulugt støði í sær sjálvari, sum ger hana føra fyri at siga frá um foreldrini við eini sjaldsamari góðari javnvág millum innliving og eina meiri hóvliga,  eygleiðandi fjarstøðu. Skaldsøgan hevur fingið framúr góð ummæli og hevur longu nú fingið fleiri bókmentaprísir. Vertur: Bergur Djurhuus Hansen

Bommhjarta - Jóanes Nielsen við nýggjari skaldsøgu: Bommhjarta er framhald av Brahmadellunum frá 2010, og søgan tekur við, tá ið Tóvó sleppur úr fongslingum í Horsens, har hann hevur sitið í mong ár fyri tær gerðir hann framdi í tí undanfarnu bókini. Søgan flytir seg aftur og fram í tíð, men kjarnin er allatíðina Tóvó og hansara uppruni í Sumba. Hvussu tað harðrenda altíð fylgir honum, tó at hann mangan vil nakað annað. Einastaðni miðskeiðis í skaldsøguni skrivar hann til mammuna: "Ongin segði, at tað skuldi vera lætt at liva, men viðhvørt ivast mann í um tað er ómakin vert at skula klóra, krúpa og gráta seg ígjøgnum eini fýrs ár, og afturfyri fáa ein spaða av mold í gronina, sum tú plagar at taka til". Søgan um Tóvó er á tremur av harðskapi, girnd, kærleika, óndskapi og mongum øðrum, sum tilveran ser setta saman av. Vertur: Paula Gaard.

Høvi verður eisini at møta: Siri Ranva Hjelm Jacobsen, Bárður Oskarsson, Salla Simukka, Jakob Wegelius, Sissal Kampmann, Oddfríður Marni Rasmussen, Vónbjørt Vang, Sólrun Michelsen, Bergljót av Skarði, Zia Ískasdóttir, Khirvie Jacosalem Reinert, Rosely D. Reinert, Michele Querioz, Elena C. Joensen,  Hilda Adzroey Thomsen, Jógvan Arge, Hjálmar Dam, Elsubeth M. Fossádal, Hanus Kamban, Katrin Ottarsdóttir, Arnbjørn Ó. Dalsgarð, Ingun Christensen, Sámal Soll,  Oddvør Skarðhamar, Steintór Rasmussen, Lisbeth Nebelong, Elin Brimheim Heinesen, Heðin M. Klein, Flóvin Viderø,  Jógvan Isaksen, Sjúrður Skaale, Joan Sørinardóttir, Vónbjørt Vang,  Trygvi Danielsen,  Jákup á Lakjuni,  Kim Simonsen, Sóley Danielsen, Gunnvá Zachariasen, Kristina Sørensen Ougaard, Kinna Poulsen, Edvard Nyholm Debess, Magnus Johannessen, Óli Olsen, Páll Nolsøe, Dorit Hansen, Carl Jóhan Jensen, Svanhild Strøm, Marjun Biskopstø, Daniella Andreasen.

Nógv spennandi verður til børnini á bókadøgunum. Til dømis hetta:

Bókaklubbin bjóðar tær inn í ein spennandi og stuttligan heim við verkstovum, kappingum, upplestri og gandakendum upplivingum. Vitja básin hjá okkum í forhøllini. Vit hava allar tær nýggjastu barna- og ungdómsbøkurnar, góð tilboð, stuttligar gestir og bjóða sjálvandi eisini okkurt gott til góman. Ella kom og hugna tær í lounge’ini við eini forvitnisligari bók ella tekna eina bókamynd. Í básinum kanst tú eisini royna kustin hjá Harry Potter og taka eina kula mynd! Og niðri í Skálanum fara vit á verkstovu við Hvannpoppkorn og summardáafruktsalat. Um tú fylgir Orðagøtuni niðan á ovastaloft, kanst tú hoyra Søguskrínið, vitja á havsins botni, gera hvalspýggjur, leita eftir krossfiskum og síggja, hvussu eitt igulker sær út – bæði uttan og innan! Síggj eisini forvitnisligar framsýningar við myndum, pallmyndum og video, sum børn hava gjørt.

Eivør fingið Danish Music Awards Jazz 2016 virðisløn

Foto: Nicholas Koch Futtrup

Í gjárkvøldið vórðu donsku jazzvirðislønirnar latnar í Bremen Teater í Keypmannahavn og Eivør, Peter Jensen, DR Big Band og DR Vokalensemble fingu heiðurin at vinna virðislønina fyri ársins vokaljazzútgávu At the heart of a selkie, sum Tutl gav út í ár. Eivør varð tilnevnd saman við øðrum góðum fólkum: Cæcilie Norby & Lars Danielsson, Kira, Margrete Grarup, Johanna Elina og Mette Juul.

Marjun Syderbø Kjelnæs skrivaði tekstirnar í sangunum hjá Eivør í At the heart of a selkie við støði í søgnini um Kópakonuna; verkið varð framført í Norðurlandahúsinum í januar og varð ummælt her:

http://www.listaportal.com/tidindi/2016/1/28/episk-eivr

Hjartaliga til lukku við virðislønini!

Smør

Fyri tann mentanaráhugaða lesaran eru vikuskiftisbløðini heldur soltin hesa ferð. Jú, Sosialurin hevur viðtal við multikunstnaran Steintór Rasmussen, sum hevur skrivað eina krimibók, og tað er fínt, men eg havi longu hoyrt hann greiða frá hesum fleiri ferðir, og tað sama er galdandi fyri nevndina í felagnum LISA um sosialt degraderað listafólk og um neyðuga munin millum list og mentan, sum eingin normalt skilagóður persónur kann vera ímóti. Listaráðstevnan hjá LISA hevur verið væl umboðað í miðlunum og tað er jú gott. Eg havi eisini keypt donsk bløð og har kundi eg lesa greinar um okkurt, sum eg ikki visti áðrenn, eitt nú ymiskt um vinnararnar av teimum stóru virðislønunum frá Norðurlandaráðnum. Hetta var 31. árið á rað, at Føroyar ikki vunnu bókmentavirðislønina – har er í sær sjálvum tilfar til eina áhugaverda grein, tí hvussu ber tað til og hví blíva vit við? Og hvussu við hasari risastóru verkætlanini á Drelnesi? Hevur nøkur mentanarjournalistisk viðgerð verið yvirhøvur av hesum staðnum ella av innihaldinum og ætlanunum við hesum stað, sum væl og virðiliga spreingir allar vanligar mentanarfíggjarætlanir í Føroyum? Mentan og list eru enn í stóran mun hurrá-øki hjá okkum og tað sær forrestin út til at smitta í norðurlendskum høpi, enn havi eg so ikki lisið eitt kritiskt orð um hasa ikki serliga hepnu norðurlendsku hymnuna/lovsangin hjá Kim Leine, eitt misjavnt tekstavrik, sum kanska kemst av, at sjangran er eitt sindur out of date, og at tann dámligi Leine er prosaistur um ein háls - hann veit av tí sjálvur, á heimasíðuni hjá DR sigur hann m.a. “Jeg er lidt lyrik-tonedøv. Jeg har simpelthen ikke sans for digte. Hver gang jeg ser et godt digt tænker jeg, at det må da kunne bruges i en prosatekst”. Og tað er júst tað. Nåh, men í tí eg slongdi bløðini yvir í vaksandi bunkan, sum er á veg út í ta fínu grønu pappírsskrellispannina í túninum, bar eg eyga við orðið Cartland á aftastu síðu í Sosialinum, og eftirsum eg sjálv sum ungur tannáringur og tweenari mundi lesa einar 43 Barbara Cartland romanir minst afturvið umleið 378 skipskeksum við smøri (!), so las eg hesa nýggju umafturumklummuna hjá Høgna Djurhuus bara tí, at tey í sær sjálvum eru eitt so ómakað par, Barbara og Høgni. Men tað vóru tey eftir øllum at døma ikki, tá Høgni var studentaskúlanæmingur, tí tá hevði hann einki til yvirs fyri glæsiligu bretsku romansudrottningini. Á stuttligan, áhugaverdan hátt snarar hann hesi ungdómsaversión síni fram til nihilistisku staðfestingina, at ummæli sum heild eru heilt burturvið, tí tey eru tengd at subjektivum smakki. Hann skrivar millum annað: “Eg fekst við at ummæla sjónleik í nógv ár, til eg fekk at vita, at journalistar hava ikki skil fyri sjónleiki og tí eiga at halda kjaft um sjónleik. Tá gavst eg, og eg sakni tað ikki. Tað gera onnur heldur ikki.”

Lat meg bara siga tað heilt stutt: Hatta passar ikki, tørvur er á øllum kritiskum røddum á mentanarøkinum, og eg havi av sonnum í longri tíð saknað gløggu ummælararøddina hjá Høgna Djurhuus, so: KOM AFTUR HØGNI!  

It was 31 years ago today

Fyri einum ári síðani skrivaði eg eina grein um, at Carl Jóhan Jensen neyvan var øgiliga spentur, tá hann varð uppringdur í Bruxelles og gratuleraður í sambandi við, at hansara bók, Eg síggi teg betur í myrkri. Forspæl til ein gleðileik (2015) er føroyska uppskotið at fáa Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins. Nú dagurin endiliga er upprunnin, tá norðurlandavirðislønirnar verða lætnar, er høvundurin um møguligt enn minni spentur, tí nú hevur norska blaðið Dagsavisen í úrtíð avdúkað, at tað verður svenski yrkjarin Katarina Frostenson, sum fær virðislønina og tær 350.000 krónurnar í kvøld.

Eingin er bilsin um, at Føroyar eru fyri ósigri aftur í ár, hetta er hóast alt 31. árið, at ein føroyskur rithøvundur ikki vinnur, tann seinasti føroyski vinnarin var Rói Patursson, ið sum kunnugt fekk virðislønina fyri yrkingasavnið "Líkasum". Tað nevnda vantandi bilsnið kemst væl at merkja ikki orsakað av vantandi dygd, tí dygdin er vanliga í lagi, tá vit innstilla føroyskar bøkur, og eg havi fleiri ferðir verið øgiliga spent fram móti virðislønarhandanini.

At spenningurin í ár hevur verið lakari, hevur altso einki við innstillaðu bókina at gera. Hon er kanska ikki heilt so tjúkk sum Ó og hon hevur ikki sama status sum akademisk lakmusroynd í heimliga dunnugarðinum, men Eg síggi teg betur í myrkri. Forspæl til ein gleðileik – er ein góð bók, ið bjóðar lesarum sínum av. Skaldsøgan er stuttlig í støðum, t.d. í byrjanini, tá tveir menn, sum ikki kunnu torga hvønn annan, møtast, men sum heild er talan um eina myrka, ófjálga søgu uttan brá av eydnu, kærleika, hugna, hita, gleði og vinarlagi. Høvuðspersónur er Benedikt Einarsson, íslendskt skald við áhuga fyri teirri siðbundnu, formføstu listini heldur enn kyknandi modernismuni við øllum hennara ómentaða villskapi. Tá bókin byrjar er hann staddur umborð á skipinum S/S Lyru á veg til Føroya. Hetta er ein veldug bók, ein stór, altjóða søga, ein ferð inn í myrkrið. Málið er óvanligt og ríkt, skaldsøgan er ómetaliga samansett við hópin av tilsipingum til annan skaldskap.

Eg spurdi einaferð ein vinmann mín, sum er listamaður, um Carnegie Art Award, sum var ein stór svensk virðisløn, ið varð latin norðurlendskum listafólkum, hvussu mann kundi vinna hesa virðislønina. Vinmaðurin svaraði kvikliga, at til tess kravdist, at mann vera svenskur. Hann gjørdi heilt vist ov nógv av, men ein sannroynd var tað helst, at tað hjálpti at koma úr Svøríki, ætlaði mann at fáa CAA, spurningurin er um nakað tað sama er galdandi fyri norðurlandavirðislønina, at tað hjálpir at vera úr teimum stóru norðurlendsku londunum, um mann ætlar at fáa virðislønina, og tað er kanska sjálvsagt; hesi londini eru júst størri við fleiri høvundum og við møguleikanum at innstilla tvær bøkur í part.

Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins hevur síðani 1962 verið latin føgrum bókmentum, einum verki, eini skaldsøgu, sjónleiki, yrkingasavni, ritroyndarsavni ella stuttsøgusavni á høgum dygdarstigi, sum er skrivað á einum av norðurlendsku málunum. Endamálið við virðislønini er at økja áhugan fyri norðurlendskum bókmentum og at vaksa um áhugan fyri norðurlendska mentanarfelagsskapinum.

Fyri Føroyar er norðurlendska samstarvið sum heild sera gott. Eg havi í fleiri ár sitið í nevndini, sum innstillar føroyskar bøkur til virðislønina og eg má siga, at tað hevur verið ein fragd ár eftir ár at kunna innstilla bøkur úr okkara lítla máløki av høgari góðsku til virðislønina, ið síðan verða týddar til svenskt, norskt ella danskt, so at hini londini kunnu lesa við. Týddu bøkurnar verða síðani ummæltar og viðgjørdar í hinum norðurlondunum. Føroyingar fáa yvirhøvur sera nógv gott burtur úr norðurlendska samstarvinum og norðurlendsku stuðulsgrunnunum, nógv meira enn vit lata, tað hevði verið ógvuliga gott um vit kundi verið góðtikin sum land, so at vit kunnu rinda í felagskassan og vera fullgyldugir limir í norðurlendska samstarvinum. 

Hvørki vónbrot um 31 rak ár ella um vantandi spenningin í kvøld kunnu oyðileggja gleðina um, at tað er ein góður lyrikari, sum hesa fær Bókmentavirðisløn Norðurlandaráðsins (um avdúkingin vísir seg at vera sonn). Seinastu mongu árini er virðislønin latin prosaverkum. Hetta er ikki fyrstu ferð, Katarina Frostenson er tilnevnd at fáa virðislønina. Hon er 63 ár og ein royndur yrkjari við 19 yrkingasøvnum á baki; tað fyrsta savnið “I mellan” kom út í 1978. Virðislønina fær hon fyri savnið “Sånger och formler”, sum kom út í fjør. Yrkingarnar eru ikki júst brávakrar, hugsi eg við mær sjálvari, tá eg siti og blaði í bókini millum allar tær mongu innstillaðu bøkurnar, mær dámdi væl “Flodtid” hjá sama yrkjara, men í nýggja savninum er okkurt, ið minnir um melankolskar náttúrulýsingar av óspennandi slag, tað er um veturin í ringum ljósi og við berum greinum. Men við eitt letur ein yrking seg upp fyri mær, tað loysir seg at lesa einaferð aftrat eitt sindur spakligari og uppdaga, at hetta er alt annað enn keðiligt. Í náttúrulýsingunum er eitt serligt tilfarsligt tilvit, ein gransking av tiverunnar grundtilfari, av ljósi og myrkri, av grasi og stjørnum og luft. Her er ein framúrskarandi yrking, sum eitur Morgondagar.

Morgondagar:

Imorgon kryper jag ut i en skog

och lägger mig vid ett träd, efter en stund

ringlad om det

Gnager en bit

bark smakar varmt

tänderna går genom poriga skikt

jag är närd

av luft

o motstånds

løshet

ord rinner ner

hela kroppen är om stammen snart

Jag är på min mark, ris och tall

Det kommer ett rå och ser ut

vi är de enda här

det heter ensamhet och är inte undergång

Lilla rå, stora blick, stå inte kvar, gå till gäntans ljus

jag äter stilla av det omkring

allas dröm, försvinna i ro

på barmarken

vittra, nära den verklighet

ordet är. Imorgon. I morgon n gn m

Soleiðis elskar hann orðini

SKRIFTSTØÐ eitur ein nýggj bók, sum Mentunargrunnur Studentafelagsins hevur givið út. Hon er reyð, vøkur og grafiskt greið við svartari skrift. Permuna hevur yrkjarin sjálvur gjørt lag oman á lag á eitt træprent við eini sjálvsmynd, ið er lagt á liðina. Á bakpermuni eru tvær tekningar av maskinkendum ringrásum kliptar og klistraðar inn við undirtekstinum: SOLEIÐIS ELSKI EG ORÐINI. Orðingarnar klinga átrúnaðarliga; skriftstøð plaga sum kunnugt at standa í Halgu Bók, men hesin yrkjarin plagar kanska at ivast meira enn hann trýr, lovsangurin er speiskur og himmalin hoyrir einamest barndóminum til.

Virkin yrkjari

Talan er um nýggjasta yrkingasavnið hjá orðaekvilibristinum, orðaelskaranum, Tóroddi Poulsen. Savnið fevnir um 90 síður av yrkingum hjá hesum roynda yrkjara, sum nú hevur givið 38 bøkur út. Í onkrum førum er talan um uppsamlingar við týddum yrkingum, og tríggjar av útgávunum eru prosa, men um vit fyri stuttleikar falda 34 (bøkur) við 70 (yrkingar í meðal í hvørjari bók), so siga vit ikki ov nógv, tá vit meta, at Tóroddur Poulsen hevur ríkað okkum við eini 2380 góðum yrkingum. Og tá eg nú haldi, at hetta nýggjasta yrkingasavnið minnir um hini, skal tað ikki skiljast soleiðis, at eg ikki haldi hesa bókina vera neyðuga, tí í øllum bókunum hjá Tóroddi Poulsen eru sera góðar yrkingar og fleiri fantastiska góðar yrkingar, so tað er at fegnast um, at yrkjarin er so virkin sum hann er. 

Fleirtýdni

Bókaheitið er fleirtýtt og orðið skriftstøð kann heilt einfalt sipa til støð, har sum skriftin heldur til og tað kann t.d. væl vera í einumyrkingarsavni. Við einum heldur slitnum mótahugtaki kann savnið sigast at vera autofiktivt í støðum. Í øllum førum hómast onkur sjálvsævisøgulig drøg onkrastaðni t.d. tá tann gamli verjir seg við at lata vera við at gráta undir hátíðarhaldinum. Men tað, at ein bók í onkran mun lýsir umhvørvið og upplivingar hjá avvarðandi skaldi, er kanska so mikið sjálvsagt, og nýtist mest at verið tikið upp, um hetta ikki er so. Í fleiri yrkingum sæst afturvendandi lyndið til at venda tingunum við. T.d. verður objekt til subjekt, tá veggurin sigur við yrkjaraegið, at hann sær slitin út og treingir til máling og nýggjar myndir. Hvassa svarið “takk á sama hátt/ tú treingir til/ at verða rivin niður/ so eg kann sita og stara/ út í ta tómu luftina/ sum aldrin verður slitin” kann tulkast sum eitt slag av poetiskari trúarjáttan til ta ultimativt antimateriellu abstraktiónina. Fleiri av yrkingunum eru í øllum førum rættiliga abstraktar og torskildar,  og kunnu lesast fleiri ferðir. Tær skulu helst hómast og undrast heldur enn at tær skulu lesast skjótt og effektivt. Til tíðir eru yrkingarnar formliga settar upp sum mótsetningar og ofta eru tær merktar av perspektivforskjótingum í tíð og stað, har t.d. barndómurin og ellin ganga hond í hond. Í yrkingunum eru hópin av negatiónum, t.d. tá yrkjaraegið kínur andlitinum á síni elligomlu konu, sum ongantíð hevur verið til ella tá texturin endar framman fyri hurðini hjá ongum, tað ýðir sum heild av orðum sum “eingin”, “aldrin”, “ongantíð” og “ikki” í SKRIFTSTØÐ.

Metapoesi

Innihaldsliga snúgva yrkingarnar seg um at yrkja, um málið og orðini og um bókstavarnar (teir útihýstu), um yrkingar, ið eymliga verða ballaðar og signaðar, áðrenn tær skulu út í verðina at klára seg sjálvar.  Hesar yrkingarnar snúgva seg um lívið, um barndóm og elli og um deyðan - eingin dugir so væl at yrkja um deyðan sum Tóroddur Poulsen. Hann ger tað ósentimentalt og uttan uppgjørdar, tugdar hugmyndir, tá hann gevur lesaranum ein varhuga av tí ófatiliga við at seta ljós og myrkur samani eini yrking sum NÁTT:

heldur tú

ljósið

í hondini

fer til

handils

keypir

eitt kilo

av myrkri

og sleppir ljósinum

niður í

ein hárutan

myrkan lógva

sum bliknar

og gránar

Tilfarsbroyting ella metabolisma, tað, at okkurt bliknar, ræsir, rotnar, gránar, bráðnar, rustar, upploysist osfr. er afturvendandi í yrkingunum hjá Tóroddi Poulsen og ein onnur yrking, sum eisini eitur NÁTT kann brúkast sum eitt av fleiri dømum um hvussu nógv hann fær burturúr hesum:

í nátt

rusta

allar

tekjur

eins og

tá kavin

minnist

barndómin

og bráðnar

 Dunnuhylurin í Havn og á G!

Aðrar yrkingar sum MOLDIN og DREYMURIN UM FLYTING eru inni á sama evni, hetta eru báðar frálíkar yrkingar. Einsemi og heimlongsul eru onnur evni í yrkingum, sum skifta frá gerandisligum eygleiðingum til stórslignar surrealistiskar, dreymakendar frásagnir um ævintýrkendar umbroytingar. Dunnuhylurin og bygdasligheitin gera um seg bæði í Havn og á G! Og tað er yrkjaraegið sjálvt, sum sutlar dunnuhylin í seg fyri síðani at flúgva burtur at skvetta hann burturúr sær aftur. Myndamálið er originalt sum altíð og fleiri yrkingar snúgva seg um ella sipa til eldri skaldskap, O móðirmál hjá Fríðriki Petersen og Viðoy hjá Christiani Matras. Fína yrkingin EIN DAG minnir meg um yrkingina Goymi eg minni hjá Regini Dahl, tá smádrongurin rópar ”Hjálp mær, hjálp mær, eg detti!” Her er eisini ein rættiliga øðrvísi og óunnilig versión av søgnini um kópakonuna, ið ongantíð er skrivað sjálvandi, hevdin hevur ongan áhuga fyri tí óuppbyggiliga. Í herligu yrkingini LÍV MÍTT SUM SKIP tekur yrkjarin ítøkiligt støði í orðingini úr Viðoy “Nú ert tú eitt skip”. Yrkjaraegið er tessvegna eitt skip, ið siglur gjøgnum Føroyasøguna, meðan hann áhaldandi fraktar sínar bøkur til Føroya. Takk fyri tað!

Shakespeare í kórtónum og drama

Tarira framførir Shakespeare í Runavík og í Havn

Í sambandi við 400 ára dagin hjá William Shakespeare, sum var 23.apríl í ár, hevur kórið Tarira undir leiðslu av Jóhannesi Andreasen vant eina heldur óvanliga skrá, ið verður framførd á tveimum konsertum. Tær verða ávikavist í Gulu Smiðju í Runavík og í Læraraskúlahøllini í Havn. Men júst tað sjáldsama og tað ótrúliga klæðir væl rithøvundinum, sum er í miðdeplinum á hesari framførsluni. Øll munu kenna úrmælingin William Shakespeare, eisini tey, sum kanska ikki lesa yrkingar ella ganga til sjónleik, tí honum slepst ikki undan. Til dømis er hann upphav til fleiri orðatøk; tað var hann, sum skrivaði "...We are such stuff as dreams are made on”; upprunaliga ein orðing, sum kemur fyri í The Tempest (Harðveðrið). Og við tað, at høvundurin var ein guðsnáðaður dramatikari, er jú upplagt at fáa sjónleik við í framførslurnar. Tað verða sjónleikararnir Ria Tórgarð og Gunnvá Zachariasen frá Tjóðpalli Føroya, sum fara at lesa upp og framføra ymiskt Shakespeare tilfar, ið er týtt til føroyskt.

Tarira hevur, síðani kórið varð stovnað fyri fjúrtan árum síðani, lagt seg eftir at framføra tilfar, sum ikki áður er framført í Føroyum, og tað mesta avtilfarinum á Shakespearekonsertini er ikki framført her um leiðir. Hetta merkir tó ikki, at tilfarið á Shakespearekonsertunum er torskilt. Talan er um eina sera fjølbroytta konsert við plássi fyri bæði dapurleika og skemti. Á skránni eru m.a. tríggjar frumframførslur av verkum, sum ávikavist Pauli í Sandagerði, Unn Paturson og Tróndur Bogason hava skrivað til kórið, eins og bæði eldri og nýggjar kompositiónir hjá ymiskum útlendskum tónaskøldum. Framførdir verða millum annað tríggir Shakespearesangir, sum bretska tónaskaldið R.Vaughan Williams skrivaði í 1951. Upprunaliga vórðu hesir sangirnir gjørdir til eina kórkapping, og teir eru av sonnum eisini ein avbjóðing at syngja. Tað sama er galdandi fyri teir fýra Shakespearesangirnar hjá Jaakko Mäntyjärvi, sum eisini eru hugfarsligir og undirhaldandi; Tarira framførdi tveir teirra á Kórfestivalinum í ár og vann eina virðisløn fyri framførsluna.

Konsertirnar verða í Gulu Smiðju í Runavík mikukvøldið 26.oktober klokkan 19 og í Læraraskúlahøllini leygarkvøldið 29.oktober klokkan 19.

Atgongumerki á 100 krónur fáast við dyrnar.

Teitur væl móttikin í New York

Teitur Lassen og Nico Muhly høvdu útgávukonsert í (le) poisson rouge í New York í gjárkvøldið og móttøkan tykist hava verið góð. Tað er ikki hvør sum helst, sum  fær góða umrøðu í miðlum sum New York Times, The Atlantic og Evening Standard og Teitur er ovfarin og fegin um móttøkuna og um, at konsertin varð spæld fyri fullum húsum

Ummælarin í thelineofbestfit.com, Sam Cleeve skrivar m.a. at “Muhly og Teitur hava funnið nakrar óslípaðar diamantar í teimum fjaldu perspektivunum og forvitnu lýsingunum av gerandisdegnum, sum eru í útgávuni Confessions. Og røddin hjá Teiti, sum er merkt av onkrum útsettum og inniligum, er fyrimyndarlig til tess at sýna teir. Við høviskliga tónleikaligum dugnasemi hjá Holland Baroque er Confessions ein pláta við botnleysari sjarmu” skrivar Cleeve. Tað tykist sum hava vit gott í væntu í Confessions. 

Heðin M. Klein fekk M.A.Jacobsens virðislønina fyri fagrar bókmentir

Hendan bókin varð í dag virðislønt - Bárður Jákupsson gjørdi ta vøkru permuna

Tað kann ikki sigast annað enn, at virðislønarnevndin hevur satsað uppá tað siðbundna í ár -  tað vóru teir royndu harrarnir, sum sigraðu á M.A. Jacobsens virðislønarhandanini í dag. Báðir vinnarar eru av bygd, eru útbúnir lærarar og báðir hava virkað sum politikarar. Heðin M.Klein fekk á øðrum sinni virðisløn M.A.Jacobsens fyri fagrar bókmentir fyri sína langyrking Tað orðið, hann fekk eisini virðislønina í 1985, og Eilif Samuelsen, sum m.a. hevur týtt Játtanir Augustinusar og aðrar klassiskar bókmentir til føroyskt, fekk virðislønina fyri mentanaravrik. 

Beinta Johannesen fekk barnamentanarheiðursløn fyri sítt áhaldandi arbeiði at skapa børnum áhugavert tilfar. Joan Sørinardóttir fekk barnamentanarheiðursløn fyri bókina "Hvannpoppkorn og summardáafruktsalat", sum er ein føroysk uppskriftsbók.

Fríða Matras Brekku og Bárður Jákupsson í Huset i Asnæs

Fríggjadagin læt upp framsýning í Huset i Asnæs við verkum hjá Bárði Jákupsson og Fríðu Matras Brekku. Bárður framsýndi olju- og vatnlitamálningar, meðan Fríða framsýndi vatnlitamyndir og steinprent. Her eru myndir frá framsýningini. Fríða Matras Brekku fer í næstum at hava serframsýning í Steinprenti. 

Emmutíð

Hósdagin 20.oktober klokkan 17 verða mentanarvirðislønir M.A. Jacobsens handaðar í Reinsarínum í Havn. Tilsamans fimm virðislønir verða latnar, tvær barnamentanarvirðislønir og tríggjar M.A. Jacobsens virðislønir, ið verða latnar fyri fagurbókmentir, yrkisbókmentir og mentanaravrik. Ein nevnd við fimm limum umboðandi býráðið, Fróðskaparsetrið og Rithøvundafelagið, ger av, hvør fær virðislønirnar. Limir í nevnd M.A. Jacobsens frá 2012 og fýra ár fram eru Maria H. Olsen, Erling Isholm og Jákup Jacobsen, vald av býráðnum, Vár í Ólavsstovu fyri Rithøvundafelagið og Malan Marnersdóttir fyri Fróðskaparsetrið. Eingin formaður er í nevndini, men fastur skrivari er býarbókavørðurin.

Í nevndini fyri Barnamentanarheiðursløn Tórshavnar býráðs eru Helena Dam á Neystabø, formaður í mentamálanevndini og fastur limur, Malan Hilmarsdóttir, barnabókavørður á Býarbókasavninum, skrivari og fastur limur, Bjørg Dam og Sólrún Michelsen, valdar av býráðnum, og Hansina Huusgaard, vald av skúlabókavørðunum við kommunalu skúlarnar í Tórshavnar kommunu.

Skriftstøð

SKRIFTSTØÐ eitur ein nýggj bók, hon er reyð og vøkur, og Tórodur Poulsen hevur skrivað hana. Ummælið stendur í Dimmalætting komandi.

Kátir Kallar í Danmark

Det færøske jazzband Kátir Kallar er koncertaktuelle i Danmark i denne uge. Fredag d.14. okt. kl. 21.00 spiller de til kulturnat i Færingehuset i København, Vesterbrogade 17A. På lørdag d.15.oktober kl.15 spiller de eftermiddagskoncert i det Nordatlantiske Hus i Odense. Begge koncerter er gratis. Kátir Kallar er en forholdsvis ny gruppe, der spiller nye og ældre kendte Færøske numre, som bandmedlemmerne har arrangeret til jazz. Netop det kendte i en ny jazzet form har gjort gruppens CD Jazzbók Føroya Fólks populær på Færøerne. Kátir Kallar består af de fire kompetente musikere Herluf Lútzen på guitar, Magnus Johannesen på piano. Arnold Ludvig på bas og Rógvi á Rógvu på trommer. After brunch i Nordatlantisk Hus er sponseret af Nordatlantisk erhvervsklub

Noget helt særligt!

Julie Sass i Steinprent

Efteråret er kommet til Færøerne og pludselig kan kulden rigtig mærkes i luften på øerne, som langsomt, men rutinemæssigt har indledt årstidens transformation fra saftiggrønt til de dybere gyldenbrune toner, der breder sig over de græsbevoksede bjergskråninger og træerne. Med sig har kulden bragt en sand overflod af storslåede solopgange med høj, rødviolet himmel, og det var netop en af disse underskønne morgener i næstsidste uge, at jeg gik gennem byen til Steinprent, der ligger ved bådehavnen i Tórshavn.

Den fortættede, travle stemning var mærkbar lige fra det øjeblik, jeg trådte ind gennem døren i galleriet neden under værkstedet, hvor de vedvarende lyde fra trykmaskinen ovenpå vidnede om, at et værk var i gang med at blive til

Da jeg nåede op gennem trappen og ind i de lyse arbejdslokaler mødte blev travhedsfornemmelsen yderligere bekræftiget af alle de arbejdende mennesker, de store papirstakke og de mange forskellige skitser, der hang rundt omkring i forskellige farver, der mindede mig om morgenens solopgang. I aktiviteternes centrum midt i værkstedsrummet stod billedkunstneren Julie Sass og var i færd med at koreografere en kæmpestor og meget krævende proces, der efter planen skulle udmunde i bogværket VOLUME RHYTHM MATTER dialogues.

Sammen med trykkere og assistenter i Steinprent; Jan Andersson, Fríða Matras Brekku, Magnus V.Andersson og Louise Aakermann Nielsen har Julie Sass de sidste to uger været i gang med at producere en kunstnerbog, som ud over fire samtaleinterviews indeholder flere heliografiske tryk. Hele bogen skal trykkes i Steinprent, såvel tekst- som billedmateriale. Bogen handler om abstraktion og i dialog med fire forskellige nonfigurative kunstnere, Arturo Herrera, Erin Lawlor, Ann Pibal og Steel Stillman, hvis værker hun synes om, og hvis udtryk er væsentlig anderledes end hendes eget, afsøger Julie Sass begrebet abstraktion.

En del af Julie Sass´ egne svar udmønter sig i de grafiske billeder, som er trykt på farvet papir og som skal sættes ind i mellem med teksterne. Det siger sig selv, at et sådant arbejde kræver megen forberedelse af kunstneren, hvis krav og ønsker lydes - ikke blindt, men med den nødvendige viden og erfaring. Selv om Julie Sass har været meget struktureret og velforberedt, har der været dele af processen, som hun ikke har kunnet forudsige, ligesom hun ikke har været bekendt med præcis hvorledes bogen ville komme til at se ud i virkeligheden. Denne uvished kræver meget både af kunstneren og af hendes allierede. Man skal forestille sig et samarbejde, der i høj grad beror på intuitiv forståelse og grænseløs tillid.

Trykketeknisk er bogen ligeledes en særdeles kompliceret affære, eller som litografen, Jan Andersson gentager op til flere gange i løbet af mine besøg på værkstedet: “Det er et ekstremt projekt”. Det er altså ikke for meget sagt, at stemningen på værkstedet til tider har været spændt de sidste dage. Den langstrakte pause, der gentagne gange blev udløst af mit enkelte, men krævende spørgsmål:” Hvordan går det med bogen” gav også fornemmelsen af en meget indviklet og presset proces og en nagende tvivl, hvorvidt det kunne lade sig gøre og om resultatet ville være godt.

Værkstedet med den erfarne litograf Jan Andersson i spidsen er blevet udfordret til det yderste og det er ellers en litograf og et værksted, der ikke er helt ubekendt med store udfordringer. Efterhånden har Steinprent udgivet flere kunstbøger, bl.a. to bøger med tekster af Søren Ulrik Thomsen med heliografier af Claus Carstensen Dét, hvorom man hverken kan tale eller tie og Lille dæmonologi og to af Tóroddur Poulsens digtsamlinger, og herudover er også andre bogprojekter planlagt, der indbefatter interessante samarbejder mellem billedkunstnere og digtere.

Jeg har i løbet af disse to arbejdsuger fået indblik i en åndeløst spændende arbejdsproces, og jeg har også fået lov til at læse en pdf-version af bogen med interessante og underholdende tekster, af hvilke læseren får et indblik i kunstnerens tanker, men hvor vi også klart fornemmer også hendes suveræne fornemmelse for form og komposition og for sammensætning af dele til et hele, samt den inkluderende og generøse arbejdsmetode, der også præger hendes kuratering af udstillinger og som altså afspejles i det kommende bogværk. Hun er optaget af fællesskabet og af de fælles tanker og idéer, der hele tiden fører os videre i den kollektive proces, som kunsten er. Det er også tydeligt at se hvor åben en person, Julie Sass er i de forskellige samtaler, der forgrener sig på organisk vis i bogen.

Selv er jeg yderst taknemmelig for de mange samtaler med kunstneren i værkstedskøkkenet. Det har været livsbekræftende samtaler, som samtidig var søgende, fulde af uafsluttede fornemmelser og håbefulde anelser om sammenhænge og mening.

I går aftes ringede telefonen klokken 22; det var en sjældent lykkelig litograf, Jan Andersson, der proklamerede: “Nu er den her! Det første eksemplar af bogen er færdigtrykt og det er altså noget helt særligt”.

Fingrarnar vekk frá Ingálvi

Eitt øgiligt kjak er komið í kjalarvørrinum av avgerðini hjá Piu Kjærsgaard um at heingja eitt stórt Dannebrogsflagg upp mitt í Fólkatingssalinum. Nógv eru atfinningarsom og halda, at danski tingsalurin gerst meira nationalistiskur við flagginum enn við myndateppinum Som en rejselysten flåde, sum Berit Ann-Mari Hjelholt gjørdi í 1982 yvir sangin av sama navni, sum Helge Rode skrivaði og sum Carl Nielsen setti lag til. Myndateppið er til renovatión og verður til alla lukku hongt upp aftur, eins og flaggið verður tikið niður aftur.  

Men tað skuldi jú koma, uppskotið um, at eisini vit eiga at fylgja fyridøminum hjá frúnni Kjærsgaard. Uppskotið er enn bara sæð á Facebook, men allíkavæl, so rennur tað mær kalt niður eftir rygginum bara tankin um eitt andarhald at skula vera fyriuttan stórverkið hjá Ingálvi av Reyni frá 2002, Gjøgnum tíð og rúmdir, sum gjøgnum fleiri ár hevur verið mær ein sannur uggi av stórslignari visión í tí ikki altíð so imponerandi kjakinum, sum hevur verið at hoyrt í Tingvarpinum.

Ingálvur av Reyni var 82 ára gamal, tá hann fekk heiðursuppgávuna at mála eitt stórt verk til Løgtingsalin, sum skuldi hanga á endavegginum. Hann vrakaði ta fyrstu myndina og málaði eina aðra einfaldari og lættari mynd til tingsalin. Tryggingarsambandið Føroyar keypti ta vrakaðu myndina, sum eisini er góð og sum prýðir móttøkuna á Kongabrúnni. Heitið á myndunum báðum stavar frá yrking hjá Janusi Djurhuus: “Gjøgnum tíð og rúmdir”, brot í yrkingini ljóðar soleiðis:

Djúpt í mínum huga

har alfjarar øldir húsast

djúpt í mínum huga

har forfedra fjøldir durva

drálar ein sangur...

í honum hoyrist látur frá leskandi keldum...

í honum andar fleyrið hitt lina og lotið hitt lýggja

í honum dunar øgiligt brim og skakandi stormar...

Myndin hjá Ingálvi av Reyni er hansara tulking, hansara sangur um Føroyar. Hann hevur lagt alla sína vitan og allar sínar royndir í hesa uppgávuna og málað eina abstrakta mynd, so at vit áhaldandi kunnu hyggja at henni og fáa nakað nýtt burturúr.

Yrkingin hjá Helge Rode:

Som en rejselysten flåde

ankret op ved Jyllands bro

under vejrs og vindes nåde

ligger landet dybt i ro.

Hårdt går hav mod bro og stavn

møder Danmarks stille navn.

Hør, hvor blidt det klinger.

Hvor vi stod og hvor vi gik,

kom dit navn, som sød musik

blødt på hvide vinger.

Havombruset yngler landet.

Tusind øer gik af havn,

lod sig bære bort af vandet

for at bære Danmarks navn.

Muntert frem til livets dyst

gennem mulm og strålelyst.

Hil jer, vore skibe!

Flaget blaffer rødt og hvidt.

Her er Danmark, dit og mit,

med sin kølvandsstribe.

Hav og muld skal dansken pløje.

Venner. Hvad vi fik for muld!

Bølgelandets runde høje

tavlet ud i grønt og guld.

Lærken klatrer fra sin seng

i den morgenvåde eng

ad sin jakobsstige.

Med de lyse nætters skær

over stille bøgetræer

åbner himmerige.

Hør det! Husk det, alle danske!

Klar og frodig er vor ånd.

Sproget slutter som en handske

om en fast og venlig hånd.

Værn med vid, hvad hélt er vort.

Sig kun sandhed, jævnt og kort,

gladest ved det milde.

Danskens lov i strid og fred

være ret og billighed,

som kong Volmer ville.

Vinterklart og sommerbroget,

morgenmuntert, skumringssvøbt,

ligefremt og latterkroget

smilbestrålet, tåredøbt.

Det er Danmarks frie sprog,

uden tryk af fremmed åg

frejdig Freja taler.

Eget brød på egen dug,

Danmarks hvede, Danmarks rug,

Dybbøl mølle maler.

Om din frihed vil vi værne,

holde skjoldvagt om din fred,

ofre dig en moden kerne,

fra din jord i tusind led.

Indånd Nordens frie luft,

stilhed sød af blomsterduft,

blæst, som søen salter,

medens vi med trofast sind

sætter al vor gerning ind

Danmark, på dit alter

Foto: Liselotte Sabro

Arnold Vegghamar í Focus

Arnold Vegghamar letur upp framsýning í Galerie Focus fríggjadagin 7.oktober klokkan 16-18 í Lambagerði 1 í Havn við 32 nýggjum málningum. Framsýningin er opin: týsdag til fríggjadag kl. 15 til 18, leygardag kl. 16 til 18, eisini er opið eftir avtalu. Í málningunum hjá Arnold Vegghamar er ein sjáldsom styrki, listarliga fevnir hann frá tí fantastiska, litríka til tað mest erliga, hugtakandi og sjarmerandi brutala, t.d. tá hann málar tey høgu fjøllini har norðuri. Arnold Vegghamar málar náttúruna á Viðoynni, lendingin, bygdin, hamrar og urðar - tað eru ikki vanligar náttúrulýsingar, men heldur persónligar surrealistiskar tulkingar av landslagnum. Tað handlar ikki um, um tað líkist náttúruni, tað handlar um tann innara ósjónliga sannleikan - upplivingar, kenslur, sinnisrørslur og ímynd. Tað vil siga, at mála sinnisstøðuna, tí hetta er ein veruleiki, sum júst er avgerandi fyri tann ovurhugaða og sinnisrørda listamannin. Hansara týðuligu pensilsstrok og sterku litir ímynda tann innara ófriðin og fær alla náttúruna at liva og røra seg. 

Lívsjáttandi jarðarferð

Konsertin, sum Heiðrikur á Heygum hevði leygarkvøldið í Norðurlandahúsinum man hava verið nakað heilt serligt. Tað skilst á tónanum í fleiri støðulýsingum á Facebook, sum er óvanliga hugaheitur. Og teir sangirnir, sum eg havi hoyrt higartil av útgávuni Funeral benda eisini á, at Heiðrikur onkursvegna hevur funnið seg sjálvan og fær brúkt sítt stóra talent maksimalt. Sostatt er talan um eina sera lívsjáttandi jarðarferð. Tað er sera djarvt av Heiðriki eisini at nýta høvið til at varpa ljós á tað óneyðuga stríð, sum nógv samkynd hava havt og enn hava við sínum kynsliga samleika. Tílíkt kann hava stóran týdning fyri onnur, ung samkynd og harvið fyri alt samfelagið. 

Myndir: Eiler Fagraklett

Sjálv var eg uttanlands í vikuskiftinum, og fekk ikki farið á konsert. Men Eiler Fagraklett, formaður í LGBT var til konsert og hann elskaði tað. Hann skrivar á FB: “Eg og maðurin vóru til "jarðarferð" hjá Heiðrikur Á Heygum í Norðurlandahúsinum í gjárkvøldið. Hetta var eitt stórt tónleika og persónligt upplivilsi fyri okkum báðar. Tað hava altíð verið nógv samkynd listafólk í Føroyum - eins og kring restina av heiminum. Men tað er ikki fyrr enn nú, at hesi listafólk veruliga tora at traðka fram og lýsa sítt lív við opnari og erligari rødd, har teirra kynsliga sannføring eisini sleppur til orðanna, og verður ein natúrligur partur av teirra list. Kynslívið er hóast alt ein sera stórur partur av tí, sum ger okkum til menniskju. Heiðrikur Á Heygum er eitt av hesum listafólkum, sum nú veruliga er við at fevna sína sannføring í síni list. Á nýggju plátuni Funeral syngur Heiðrikur um seg sjálvan og um, hvussu hann m.a. hevur roynt at finna sítt fótafestið sum samkyndur føroyingur. Um tað at forelska seg í øðrum manni, um at missa henda kærleika, um at eyðgleiða javngamlan samkyndan drong, sum doyði alt ov ungur, og ikki minst um sína egnu jarðarferð, har vit skulu siga farvæl við skáps-Heiðrik. Eg og Jan-Terjé Simonsen vilja tí takka Heiðriki fyri at siga sína persónliga søgu á henda vakra hátt, sum nýggja plátan ger, og soleiðis royna at gera upp við ta skomm og tann sjálvshatur, sum flestu samkyndu framvegis vaksa upp við. Tað kennist gott at vera við til hansara jarðarferð, har Heiðrikur slapp at jarða sítt innara "monster" ella skápsódjór. Ódjórið, sum liggur so djúpt í okkum øllum samkyndu: "Deep inside me, tries to fright me, tells me I most be wrong. There´s a monster inside of me, doesn´t want no good things for me, wants no one to care for me, wants to eat me in solitary." Ein týðandi útgáva fyri meg, mannin og flest aðrar samkyndar føroyingar! <3

I am wearing black for the occasion, bells are chaining from afar, I made such beautiful arrangements, the end is about to start. I sent myself an invitation, and chose the flowers for it all, I made the needed preparation, performed the ritual. I put lilies on my side, like a new day I will rise, so long, time to say good-bye, free that part inside of me I had to hide, for so long, I place silver on my eyes. I´m wearing black for the occasion, you won´t see sorrow in my eyes, it is a sort of celebration, the clouds have left the sky. I had this beautiful revelation, of someone I forgot to be, this shadow I have been embracing, I had to lay to peace." RIP, skáps-Heiðrikur Á Heygum!

Listaørindi í Keypmannahavn

Eg var mær eini listaørindi í Keypmannahavn í vikuskiftinum. Tað var framsýningin Sjá tú blánar, sum skuldi latast upp og so nýtti eg eisini høvið at heilsa uppá vinfólk og síggja framsýningar. Eg spákaði við einum vinmanni yvir um brúnna til Norðurbryggjuna og sá har ta flottu framsýningina Dissonant Thought hjá Hansinu Iversen, sum tykist vera á tremur í hugskotum. Yvirhøvur er hetta ein bulmikil framsýning, sum ikki hevði verið verri um nøkur fá verk vórðu tikin burtur, men eg hugsi, at maksimala lyndið á framsýningini kann vera ein roynd at vinna á øllum tí visuella ganginum, sum framsýningarrúmini í sær sjálvum eru full av. Júst í tí, at tú traðkar inn gjøgnum høvuðsinngongdina er tað næstan sum koma inn í eina religiøsa framsýning. Myndin á endavegginum er krosskend og ljósinnfallið í rúminum sýnast næstan kirkjulig. Fleiri myndir eru millum tær bestu, eg havi sæð frá listakvinnuni, uppiá hongur ein stór reyð, grá, violett, appilsingul, gul og brún mynd og sjálvt um litirnir og formarnir eru nógvir og óregluligir, hevur myndin nakað sjálvsagt og lætt yvir sær, sum bara ein sera dugnalig listakvinna megnar at fáa fram í einum so mikið kompleksum verki sum hesum. Fleiri av myndsamansetingunum rigga sera væl, tað er í fleiri førum sum um, at verkini beinleiðis samskifta sínamillum. Á bakvegginum, sum er múraður, er øgiliga nógv, sum órógvar, eg veit ikki um nakað verk nýtist at hanga har. Harumframt hevur ljóssetingin við sær, at sera ógvusligir skuggar koma undir verkini og tað er spell fyri tær fínu myndirnar. Frá Norðurbryggjuni gingu vit yvir á Pappíroynna yvir til ta stóru listahøllina Copenhagen Contemporary og har sóu vit m.a. videoverk hjá Ragnar Kjartansson og Bruce Naumann, sum vóru hugtakandi at uppliva, ikki minst grøna ljósgongdin, sum Naumann gjørdi í 1970, sum fekk okkum at síggja svimlandi ljósareytt í eina góða løtu. Inni hjá Susanne Ottosen hanga málningar hjá Ian Mckeever á framsýningini Portrait of a Woman. Hetta er ein sera rein og avklárað framsýning við fáum, góðum verkum. Listamaðurin kemur eftir ætlan til Føroya í heyst at arbeiða við eini sera spennandi bókaverkætlan. Framsýningin í Charlottenborg um Pist Protta er sera stuttlig og kann eisini viðmælast. Pist Protta er eitt ógvuliga serligt eksperimenterandi listatíðarrit, sum Jesper Fabricius, Jesper Rasmussen og Åse Eg Jørgensen hava staðið fyri í 35 ár. Tíðarritið er rættiliga anarkistiskt og roynir t.d. ongantíð at hava sama format/stødd osfr. og ofta hevur blaðið verið provokerandi sum t.d. ta ferðina, tá teir settu ein top 100 lista í blaðið, sum segðist vera yvirlit yvir inntøkuna hjá donsku listafólkum, sum sambært blaðnum skuldu eitast at forvinna mest. Men sakin var tann, at tølini í listanum vóru uppfunnin og tá Politiken endurgav listan sum um hann passaði vóru onkur av nevndu listafólkunum ónøgd m.a. tí tey hugsaðu um skattamyndugleikarnar. Framsýningin er sera áhugaverd bæði sum dokumentatión av einum tíðarskeiði, men Pist Protta-fólkini hava eisini savnað listaverk, sum eru við á framsýningini. Ein onnur framsýning í somu ond er á Den Sorte Diamant, bókasavninum og snýr seg um listafólkabøkur. Hon eitur OPSLAG NEDSLAG – Danske kunstnerbøger. Ein listafólkabók er ikki ein bók um list, men ein bók sum list. Listafólkabókin er eitt verk í sær sjálvum, samstundis sum hon kann vera miðlandi. 

Hansina Iversen

Hansina Iversen

Fríða Matras Brekku - Sjá tú blánar

Listamannabein

Per Kirkeby - ein listafólkabók

Í grønu gongdini hjá Bruce Nauman

Eitt annað verk hjá Bruce Nauman

Hjá Susanne Ottesen

Eitt av framúrskarandi verkunum hjá Ian Mckeever

Heima aftur í dýrdarveðri

Minningarorð um Nils Erik Gjerdevik

Feigdarboð komu úr Danmark í morgun. Listamaðurin Nils Erik Gjerdevik er deyður. Slík boð eru altíð syrgilig, men í hesum føri verða tey so nógv verri av, at tey koma so knappliga; Nils Erik var í besta aldri mitt í einum sera aktivum listarligum og fjølbroyttum arbeiðslívi, sum hann gekk upp í við lív og sál og við sjáldsomum listarligum gávum.

Nils Erik Gjerdevik var føddur í Oslo í 1962, men hevur í mong ár búð og arbeitt í Keypmannahavn. Hann hevur gjørt fleiri stórar prýðingar bæði í Danmark og aðrastaðni í Norðurlondum, t.d. prýddi hann Operahúsið í Keypmannahavn, Københavns Universitet og Mentanarhúsið Hamar í Noregi, har føroyska Durita Brattaberg er leiðari. Men kontaktirnar til føroyska list vóru fleiri, Nils Erik kendi føroysk listafólk og sjálv hevði eg ta fragd at samstarva við honum í sambandi við ta stóru verkætlanina Grafisk Sambond, sum endaði við einari framsýning í Norðurlandahúsinum fyri júst einum ári síðani. Nils Erik gjørdi í Steinprenti 3 framúrskarandi litografisk verk til hesa framsýning, sum tó, at tey eru abstrakt, eru merkt av frásagnarligum áhuga, sum tú sum áskoðari fært frænir av í teimum horisontalu, widescreen kompositiónunum.

Nils Erik Gjerdevik var ein so ótrúliga mildur, uppmerksamur og fittur maður, samstundis sum hann var sera vitandi og avgjørdur, tá tað kom til hvat hann vildi við listini. Í eini ásannan av, at tað totalt abstrakta í grundini ikki er møguligt, arbeiddi hann við forskjótingum av ymiskum skapum og formligum fyrirbrigdum, sum arbeiða í móti og sabotera hvørt annað, so at áskoðarin støðugt verður fluttur eitt vet víðari í huganum í royndini at fata myndirnar. Umframt málarí og grafikk arbeiddi Nils Erik Gjerdevik eisini originalt og sjálvstøðugt við objektum og standmyndum og relieffum úr leiri. Hann var limur í Den Frie Udstilling og fekk í 2002 Eckersbergmedaljuna. Við samkenslu við hansara kæru takka vit fyri Nils Erik Gjerdevik, friður veri við minni hansara.  

Sunleif í loftmiðlunum

Útgávan av stórbæru symfoni no 2, The Earth Anew hjá Sunleif Rasmussen er umrødd í fleiri miðlum. M.a. greiðir Thomas Winther Overby frá verkinum á P2 og tosar við tónaskaldið. Harumframt hevur Sunleif Rasmussen greitt Gunnari Nolsøe frá síni symfoni í Mentanarcaféini. Her eru leinki til sendingarnar. Í donsku sendingini snýr tað seg um The Earth Anew frá 1.35.

http://www.dr.dk/radio/ondemand/p2/p2-puls-2016-09-24/#!/

http://kvf.fo/netvarp/uv/2016/09/22/fer-2-symfoni-sunleif